Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 335, 1 December 1891 — Page 2

Page PDF (1.07 MB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

------------------------------------------------------------------

MA KE KAUOHA.

-------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------

KUAI KA HOOLIMALIMA O KA LOKO O OPU. MA PAWAA, OAHU.

 

Ma ka Poakolu, Dek, 16, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma kea lo komo aku ma mua o Alliolani Hale e kuai ia aku ia ma ke kudala, ka hoolimalima o ka loko a apani o Opu ma Pawaa, Oahu.  Ka ma nawa he $50 uku makahiki, e ik ia ma ka aku hapa makahiki mamua.

                                                      C. M. SPENCER.

                                                        Kuhina Kalaiama

Keena Kalainina, Nov. 14, 1891.                     324 St-d.

----------------------------------------------------------------------------

KUAI O ELUA APANA AINA AUPUNI MA KAAUWAELOA, PALOLO, OAHU.

 

   Ma ka Peakolu Dek. 19, 1891ma ka hora 12 awakea, ma ke alo o Aliioolani Hale, e kuai ia aku ai ma ke kudala elua anana aina aupuni ma Kaauwaeloa Palo Io, Oahu, oia hoi:  Apana 1. Nona ka ii he a8 eka a oi a emi mai paha, kumuku ai koho mua he $500.  Apana 2.  Nona ka ili aina he 18 eka a oi a emi mai paha, kumukuai koho mua $500.

                                C. N. SPENCER.

                                 Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 13, ’91.          324 3tsd.

------------------------------------

   O ka Poaono la 28 o November nei, ka la hoi i loaa mai ai ke Kuokoa o Hawaii nei main a Aupuni mai o Enelani a me FArani, he La Kulaia Aupuni ia, a e paniku ia hoi na Keena Oihana Aupuni a pau o ke aupuni ma ia la.

                              C. N. SPECER.

                              Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Nov. 12, ‘91.  324 4tsd.

----------------------------------------

NA APANA AINA HOME LIILII MA PUNA HAWAII.

 

   Ke hoolaha ia aku nei ma keia:

   1. Aia ne 20 mau apana ma Kauawale, PUna, Hawaii, e loaa no he mau apana kupono no ka noho ana kuonoono, mai keia mau apana aina home liilii mai.

   2. E ike ia no ke kii o keia mau apana aina, maloko o ke keena Aina o ke aupuni, ma Honoluu a i ole ma ke keena o J. E. Elderts ma Kapoho, Puna, Hawaii.

   3. Na J. E. Elderets, e kuhikuhi ma ii na apana i ka mea e makemake ana e ike i ua mau apana la, a no ia hana ana e loaa iaia ka uku o $1.00 mai ka mea noi aku.

   4. O ka poe makemake i mau apana aina, e nonoi mai no, ma ke kakau ana ma ii ke Kuhina Kalaiaina, maluna o ka pepa i ka’i hakahaka ia, a loa no ke kope oia mau palapala me ka uku ole mai a J. E. Elderts.

   5. Aole e noonoo ia ke noi a kekahi mea he aina ponoi kona.

   6. O kela a me keia mea nonoi e loaa iaia na makahiki oo ma ke kanawai.

   7. E ae ia no ka mea nonoi i umi makahiki e iku ai noka aina ma ia manawa, e hookuu ia no ka aina main a auhau aupuni a pau.

   8. Iloko o hookahi makahiki ke akuoha ia nei oe e kuku@u i hale nou maluna o ka apana aina i lilo ia oe, a e hoomau aku oe i ka noho ana no ke koena o na makahiki he umi.

   9. Iloko o ekolu makahiki, ke akuoha ia aku nei oe e hoopuni i ua aina la me kekahi pa kupono a paa hoi.

   10. He mea pono ia oe e hookaa mua ma ii kela a me keia hapa makahiki, i ka uku pane maluna o ke kumukai o ka aina ma ka 5 pakeneka o ke dala i ka makahiki hookahi; ua hiki no hoi ia o eke hookaa i ke kumukuai hol@kea, a o ka hapa paha, me kela a me kaia wa, he mea ia e emi mai ai ka uku panee.

   11. O ka aelike mua ana, aole hiki ke hoolilo ia aku, a aele no hoi e hiki ke hoolilo ia aku ka aina, a hiki i ka hooko piha ia ana o na kumu aelike.

   12. Ke haule hopep ka hooko ia ia ana o kekahi o kela mau kumu i hoike ia ae la, he mea ia e loaa @le ai ka aina.

                                C. N. SPENCER.

                                  Kuhina Kalaiaina.

        Keena Kalaiaina, Nov. 5, 1891.

                 318-4t

----------------------------------------

KA LEO O KA LAHUI.

-------------

J N O. E. BUSH.

Huahooponopono a me Puuku.

----------------------

POALUA, DEKEMABA 1, 1891

------------------------------------

HLAWAI HUI KALAIAINA LIBERALA.

----------------

   E malama ia ana ka halawai mau a keia Hu ii keia po, ma ko lakou keena halawai.  Ua makemakeia na lala, na makamaka a me na hoaloha e naue nui mai.

---…---

KA LA 28

--o—

Novemaba 1891.

--------

Ka Paikau Hookahakaha

--A KA—

PUALIKOA ME KA PUALI MAKAI.

----------

Haiolelo ma ke Kuea o ka Pa lii

----------

Ka Maluhia oi Kelakela!

---------

   Ma ka hora 9 o ke kakahiaka Pocono, November 28, ua ike ia na kao’o kanaka nui e ka’i ana no Kamaki Kuea, ke kahua mua loa o ka Hae Hawaii i welo ae a ii ka makani, mahope iho a kona hoihoi hou ia ana mai e ka Adimarala Kamaki.  Ua hoomau ka lehulehu i ka hele ana, a hiki wale no i ka wa i hoomaka ai na hana, a oia hoi ka wa i piha-u ae ai ua Kuea ala, oiai hoika PUali Puhi Ohe e alakai ana in a Komite o Hui Kalaiaina Hawaii makua; ua maikai no i ka na @;ku, a ua ku no i ka ahui kolomanu.

   Hoomaka na Hana o ka La.

   Ua hoomaka ia na hana o ka la ma ke kahoahoa ana o na leo pule a Mr. S. D. Kapono o Honuaula, Maui.  Pau ka pule ana, hoike mai ke Komite o ka la, oia o Mr. Palau, e hoike mai ana ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina maku, i kekahi haiolelo i hoomakaukau ia.

   Ua ku mai la o mr. J. A. Kahoonei a heluhelu mai la ia kana haiolelo i hoomakaukau ia maluna o kekahi mau apana pepa.  Ua noho iho ke anaina me ka hoelohe pono, a i ka pau ana o kana hoike ana, ua maikai no aka, aole nae i lawa kupono na mea i hoomakaukau ia, oiai hoi, ma keano nui o ua haiolelo alai  hoomakaukau ia’i, o Manuia ka mea hooholo, a o Keoko’i ka moku.

   Pau ia, ua ku mai la o Hon. D. W. Pua, a hoakaka pokole mai la oia no na mea e pili ana i ke Kuokoa o Hawaii nei, a me na mea e hoomau ia ai o ua Kuokoa ala, oia hoi, e malama ia ke kapu, ka ihiihi a me ka hanohano o ko kakou aina hanau.  Hooki iho la oia i kana kamailio ana, a haawi mai la i nahoomaikai ana imua o ke anaina.

   Ku mai la ka Hon. J. Nawahi ka owili lei lehua kaulana o Molaulele, a i mai la oia:  “Auwe! minamina a i ko kakou hoohaahaa ia ana i keia la oiai hoi, ke ike nei au, aole ka mea nona ka la, oia hoi ka Hae Hawaii, a no ke aha ke Aupuni i hoomakaukau ole a ii hae Hawaii, oiai, o ke kahua mua loa keia o ko kakou hae nani i pulelo ae a ii ka welelau makani, aka , ao le oia maanei.

   “Nolaila e na hoa makaai@ana o’u, ke hoike aku nei au imua o oukou no ka moolelo o ko kakou hae, e eia kona ano:  E nana iho ma ko kakou hae nani, a e hoomaka mai kou helu ana a na kahakaha o na waihooluu ma ke poo mai, a e ike no auanei oe, he ewalu mau kaha nunui, a he eha mau kaha liilii, a ke hui ia, he 12; a penei no ia:  O kela mau kaha nunui ewalu, oiano na mokupuni nunui iki o Hawaii nei he ewalu, a o na kahakaha he eha, oia no ko kakou mau mokupuni liilii he eha o kakou.  Eia ka olelo a DAvida, ua oho au malalo o kona hua, a ua ono kona hua i ka’u ai ana, a maluna ae o’u he hae ia, oia hoi ka hae o ke aloha.

   “Aka, o keia, aole i ike ia he hae aole no hoi oia mauna uho o kakou, a no ia mea, he hana hoohaahaa maopopo keia a ke aupuni i hana ai, a ke hoike aku nei au imua o oukou, o ka hae, oia no ke ki o ke aupuni, a ma e haule ka hae, alaika, o ke aupuni moma ma hae ala, he pio oia, a ua noho hoopilimeaai wale malalo o ha’i, a ua kappa ia he Panalaau.  Aka, o Hawaii nei, aole loa pela, oiai, he aupuni Kuokoa keia, a o ke 48 keia o kona mau makahiki o ke Kuokoa ana; a nolaila, e na hoa keaainana, e mala ma a e hipuu a paa i ko kakou hae,iloko o ko kakou mau puuwai pahai a hiki i ke kanaka Hawaii hope loa.  Pau kana me na huro ekolu no ka Hae Hawaii.”

   Ku mai o Hon. R. W. Wilikoki, ua hookahua mai oia i kana kamailio ana no ke Kuokoae keia lahui, mai a Kalaniopuu mai, ke alii o Hawaii, a ili mai ia Kiwala-o kana keiki, aka, wahi ana, o Kamehameha I, ka me nana i hoopuehu aku iaia, a nana hoi i anai aku a hiki i kona make ana, a ma o Kamehameha I., alai  keuikahi ai keia mau paenoku a lilo i  hookahi Maoi.  Aka, aole no i loaa ke Keokoa a aole no hoi i ike ia mai e na aupuni nui o Europa a hiki i kona make ana, ua ili mai ka nohoalii ia LiholihoI., oia hoi o Kamehameha II., aole no i lloaa, a i ka ili ana ia Kauikeaouli I., oia hoi o Kamehameha III., a akahi no a loaa keia mea he Kuokoa, oia keia la a kakou e ike nei a e hauoli nei.

   E na makaainana, ke manaolana nei au, e hooi ia aku ana ke Kuokoa o Hawaii nei a hiki i ke kanaka hope loa, a oiai hoi, e i ana mana nui o kea o nei ke ku nei me ka makaukau nui e kakoo ia kakou in a wa a pau, oiai, o Beritania a me Palani ko kinohi, a o Amerika mai mahope.  A nolaila, ke hoike aku nei au, aole loa e hiki e lilo k@ kakou Kaaokoa, a o na olelo hoonuinui a houpuupu a kekahi poe kakaikahi e kamailio nei, he makanni wale no ia.  Henui, aku kana mau olelo a@o nui ana i pahola ae ai, a haawa mai la i ke aloha i ke anaina.

   Ku mai o Wm. White, ka iki @ a Lele, ka wai hu’i o Kapoula, a pane mai la oia:

  “ E na hoa makaamana, e @aua kakou ia ka olinolino ana o ka la i ke awakea, pela no ka olinolino o ke aloha Aina, Alii, Lahui iloko o ke kanaka Hawaii oiaio, a i ae oia, o ko’u la keia, i haaheo ai, a ke hoike aku nei au, e hookau loa ia aku na ake Kuokoa oHawaii nei.  A he lehulehu iino o kana mau olelo maauao.  A oia no hoi ka hope loa o na hana haiolelo o ka la a hookuu ia na hana me ka maluhia.

Paikau Hookahakana.

 

   Ma ka auina la, ua paikau hooka hakaha ae ka Pualikoa Kiai POnoi o ka MOiwahine, ke A Puali Puhi Ohe a me ka Puali Makai.  Ua ma halo makou i kaeleu o na lawwelawe ana ma na ano a pau, aole a makou mea e nema ai no na koa, na makai a me ka puali puhi ohe.

  Mahalo!

Haiolelo ana a ka Aoao Lahui Hawaii Liberala.

   Hora 7 ahiahi, ua malama ia he haiolelo pili kalai aupuni, ma ke kuea o ka Pa’lii, e ka Aoao Lahui Hawaii Liberala,  Ua wehe ia na hana e ka Peresidena nui o ka hui, Hon. J. E. Bush.  Kahea nua ia o S. D. Kapono, kamailio pokole mai oia no na mea e pili ana i ka Hui, a hookahi ana manao nui, oia hoi ka lokahi.  Aole no i loihi loa kana kamailio ana, a nookuu mai la oioa i ke anaina iloko o ka maluhia.

   Kahea ia o W. mossma, hoike mai oia imua o ke anaina kona kulana a me kana hana, a me ka hooko ia ana o na mea i makemake ia, hookahi no ana olelo ano nui, oia no ka hipa eleele, mai haawi i hookahi balota no lakou.  E lokahi kekou i mau, a mokuahana kakou e hiolo.

   Konoia o Capt. J. Ross, hoike mai oia i kona manao kalaiaina ake ana, a hua’i pau mai la no hoi in a hooponopono aupuni naauao ana o na aina naauao, a hoike ou mai la in a manao lili hilahila ole o na malihini a oukou e ka lahui Hawaii i malama ai, oiai oukou e ka lahui Hawaii he puuwai hamama, aka, iloko o ia ohaoha a oukou, ke ake ia mai nei ko oukou aina e kaili ia’ku e ko’u lahui ponoi no, aka, ke hoike aku nei au imua o oukou, aole loa e hiki i ke aupuni o Amerika ke hana pela, no ka mea, aia o Beretania a me Farani ke i mai la, aole e  hiki ke lilo ia oe, a aole no hoi ona manao pakaha, aka eia ponoi no iloko nei o ka aina ua poe manao n@n@hua nei kahi in oho ai.

   Konoia ka Hon. J. Nawahi, eia au iloko nei o keia mokupuni, a eia hoi ma ka apana o Kena nei, k@ haawi nei au i ko’u ikaika a pau, no ka loaa o na moho ma ka aoao Lahui, ekoho ai me ka manao lokahi.  He nui kana mau olelo manao a me na wehewehe ana, a hoomaikai mai la oia i ke aiaina.

   Kahea ia o D. L. Huntsman.  O Hawaii nei, oia no ka Pariaio o ka maluhia, he aina oluolu loa keia, a molaila i ake loa ai ka poe o ka iii e like me ko’u nei, e kaili i ka aina mai a oukou mai.  Aole loa e hiki oiai, aia oukou maluna o ka kahua onipaa. Ua a;o ia mai oakou e lakou e noho malie, a ma ia mau hana, aole i pololei, he hoopunipuni wale no.  He kuieana no ka 2kou e hoopau i keia.  Kamakanwai, oiai, he poe @  wale no ka poe nana keia munukanawai, a o ua poe ala no @a e kaillinei i ko oukou aina aloha.

   Kono ia oa Wm. White, aole oia i@i kamailio loihi, koe wale no, he wahi popo-uou mahanahana kana o ka lua’i ana mai.

   Kahea ia o Mr. J. W. Pipikane, a wahi ana:  Ua wela-kuu @ i kuu aina hanau,kua lahui, kuu Moiwahine a me ka Nohoalii; o na jumuhana a pau a ka aoao Lahui Liberala e hooko a ii pono ai, a i ole pela, alaila, a kipoka ia kona lae, a ina aole e hiki i kekahi ke ki alaila, na Pipikane e ki kona lae.

   Konoia ka Hon. W.H. Cummings, aole no he mea ano nui o kana mau olelo, a o na kumu nui ua like no ia me ka kona mau mua.

   Konoia o Hon. W. R. Wilikoki, minamina loa au i ko’e ike ole ana i ka hae Hawaii i keia la, ma keia la, a o ko kakou Moiwahine, hoi, ihea la oia?  I Ewa ka oia, ma o ke kono ana mai a kekahi poe,  He nui na olelo naauao a keia loea kalaiaina, a oia no hoi ka panina ona hana haiolelo o ua po nei.

    (E hoolaha aku no makou i ka moolelo piha a ka Hon. W. Wilikoki i kekahi manawa okeia pule.)

------------------------------------------

ILIO NALOWALE.

 

   Ma ka po o ka Poalima la 6 o Nov., 1891, he iiio opiopio nona na mahina elima, he kalakoa kona hulu,he keokeo me ka hamelemele ano moo, ua eha ia kona uha hope akau, ua ano ola nae.  A o ka mea e hoihoi mai ana i keia ilio ma Leleo e loaa no iaia ka uku makana o $3.00.

                       HEIL J. KAPU.

Leleo, Honolulu, Nov. 10, 1891.

321-4ts.

-----------------------------

HOOLAHA PILIKOKO.

   E ike auanei na me a pau ma keia, oiai, ma ka la 113 o November nei, 1891, ua make o Luka Kahului w, no Lahaina Maui, a i kona wa i make ai, ua waiho mai oia ma ko’u lima he palalapa Sila no kona aina ma Lahaina Maui, a ua kuhikuhi mai hoi ia’u he mau palapala e ae kekahi no kona mau aina e ae ma Lahaina a me Waikapu, ma Maui.  Nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea pau loa i pilikoko i ka mea i make e hele mai a hui me a’u ma Honolulu Oahu, no ka hoomaopopo ana i keia waiwai o ka mea i make a’u e paa nei, a naka poe i kuleana e hana aku no lakou.

       Owau no o                        keluia [w]

Ma o Nawahi a me Huntsman.

Honolulu Nov. 19, 1891.    328-1md.

---------------------------------------------------------

HOOLAHA PA AUPUNI.

 

   E ike auanei na kanaka a pau. Eia mai ka pa aupuni o Makiki nei kekahi mau lio helhewa.  Lio k@ ulaula, keokeo loihi ma ka lae, 4 wawae elee, hao,kuni ano e uha hope ak, kea no keia hao kuni Kema, ina aole mena hao ano e.  Lia k, huluppala ukaula, elua wawae keokeo hema, keokeo loihi ma ka lae, paa na wawae i kapuai hao, keokuni o Keu ha hope ak.  O ka mea a mau mea nona keia mau lio, e pono e kii koke mai; o hala oa la he 15, e kuai kukala aku no au ke hiki aku i ka la 5 o Dek., 1891.

                                    D. Kaoao.

Nov. 19, 1891.                           328-dtf.

-------------------------------------

“PONO KAULIKE!”

 

-----------

   NA MOHO no na Luna Nui o ka Oihana Kinai Ah ii waeia e na Hui Kaawai malalo iho, e koho ia ana ma ka la 7 o Dekemaba, 1891, no na wahi papaki e pili ana ia lakou:

“Holokahana”—HUI KAAWAI HAWAII HELU 4.

“Ko Makou Akenui, ka Pomaikai o ka Lehulehu.” ---HUI KAAWAI MEKANIKA HELU 2.

“Ma kahi a ka hana e nea ai, malaila makou e loaa ai.” ---HUI HOOPAKELE PALAHUKI A ME ALAPII HELU 1.

“Lanakila.” ---HUI KAAWAI AKINA PUA HELU 5.

----------------------

Luna Naia:

    J@ A@

Kokua Ekahi:

    JAS. H. HUNT.

Kokua elua:

    D. I. KALAAWIA.

                          325-12td.