Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 357, 31 December 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Patricia Ravarra |
This work is dedicated to: | Puakea Nogelmeier and Kauʻi Sai-Dudoit |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
NA AINA HOME MA HILO, HAWAII.
Ma keia ke hoolaha ia aku nei––
1. Ua hookaawaleia he Umi (10) Pahale, ma Kaieie, Hilo, Hawaii no ka hoolilo ana aku i ka poe e makemake ana e loaa ia lakou na aina home i wahi e noho ai.
2. Ua hiki no ke ike ia na kii keia mau apana aina ma ke Keena Aina, Keena Kalaiaina, Honolulu, a i ole ma ke Keena o Mr. A. B. Loebensteni [ as printed ] ma Hilo, Hawaii.
3. Na Mr. A. B. Loebenstein no e kuo hikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake ana e ike, a no ia hana ua kuleana oia e ukuia $1. mai ka mea e nonoi ana.
4. Na kanaka a-pau e makemake ana i na apana aina, e ui mai no lakou ma ke kakau i ke Kuhina Kalaiaina ma kekahi palapala pa’ihakahaka, a oia mau pa’ihakahaka e loaa wale mai no mai a A. B. Loebenstein.
5. Aole kekahi nonoi mai kekahi mea e noonoo ia mai ka poe e noho ona aina nei.
6. O ka poe piha o na makahiki wa@no ke nonoi mai.
7. E haawi ia no iloko o umi makahiki e uku ia ai ka aina, a iloko ioa mana wa ua kuu ia mai na auhau.
8. E kukulu hoi oia i hale noho maluna o ka aina nona iloko o hookahi ma kahiki a e hoomaka hoi e noho maloko ia hale a e hoomau aku no ke koena o ka manawa o umi makahiki.
9. E hoopuni hoi oia i ka aina, iloko o ekolu makahiki, me kekahi pa kupono.
10. E uku hoi oia ma ka hapaha ma kahiki mamua i ka uku panee maluna o ke koena i uku ole ia o ke kumukuai, ma ka pa 5 keneta pa haneri. Ua hiki no i ka mea kuai ke hookaa pau a i ke kahi mahele paha o ka uku kumukuai i kela a me keia manawa, a i ka mea no hoi e oki ai o ka uku panee.
11. Aole e hiki ke hoolilo hou ia aku ka aelike maa, a aole no hoi ka aina e hiki ke kuai ia a pau mua na olelo aelike i ka hooko ia.
12. O ka kaule ana o ka hookoia o na kumu i aelike ia, he mea no ia e hoolilo wale ia ai o ka aina.
C. N. Spencer,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dek. 3, 1891. 4fs-d.
KUAI O NA APANA AINA AUPUNI MA MANOA, HONOLULU, OAHU.
Ma ka Poakolu, Ianuari 13, 1892, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo komo o Hale Aliiolani, e kuai kudala ia ai he 41 eha mau apana aina ma Manoa, Honolulu, Oahu, e like ole ana ka nui mai ka 8:35 a ka 11:10 eka.
Kumukuai hookumu like ole mai ka $200 a ka $400, no kela a me keia apana, e like me ka nui a me ke kulana o ka aina. O ke kumu a me ke ano o keia kuai ana ma ke dala kuike no ia, a i ole e like me ka makemake o ka mea kuai he uku hookahi hapa mu a o ke koena ma ka hookaa mahele like ekolu iloko o ekahi, elua a me ekolu makahiki, me ka ukupanee 7 keneta pa haneri o ka makahiki.
E kukulu hoi ka mea kuai i ka aina ana i kuai ai i kekahi pa kupono iloko o hookahi makahiki mai ke kuai ana, a o hookomo hoi i ka wai mai na ha mai o ke aupuni.
E hoopuni ka mea e kuai ana i ka aina ana i kuai ai i kekahi pa maikai iloko o hookahi makahiki.
E hoopuka ia ana no na Palapala Sila Nui no ka aina ma ka wa e pau loa mei ai ka hookaa ia ana o ke dala kuai.
E ike ia no ka palapala aina a e lohe ia no hoi na mea piha no keia mau aina ma ke Keena Aina.
C. N. Spencer,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dec. 16, ‘91. 346-3td.
KUAI O KEKAHI KOENA AINA AUPUNI MA WAIAKOA, KULA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Ianuari 13, 1892, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo komo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai kekahi koena aina aupuni ma Waiakoa, Kula, Maui, nona ka ili o 3:67 eka oi aku a emi mai paha.
Kumukuai hookumu $@ no ka eka.
C. N. Spencer,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dec. 16, 1891. 346-3tsd.
KUAI O KA KOENA AINA AUPUNI MA LAHAINA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Ianuari 27, 1892, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai ma ke akea ke koena o ka aina aupuni ma Lahaina, Maui, i ike ia ma ka inoa o “Mauna Retreatand” nona ka ili a pau, he 164 eka, oi aku a emi mai paha.
Kumukuai Hookumu––He $150.
C. N. Spencer,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dec. 26, ‘91. 355-d3t
I keia la, ua hookohu ia aku o J. M. Vivas Esq. i agena haawi palapala ae mare, no ka apana hookolokolo o Kona, Mokuuni o Oahu.
C. N. Spencer,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dec. 29, ‘91. 355-3tsd.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA, DEKEMABA 31, 1891.
Halawai Makaainana Nui ! !
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na hoa makaainana a pau o ka Hui Ao ao Lahui Hawaii Liberala, e wehe ia ana he anaina haawai ma ko lakou keena halawai mau, i ka hora 7 p.m., no ka hoolohe ana no na mea e pili ana i ka huakai a ka Hon. R. W. Wilikoki.
I KUMUKANAWAI HOU
(Kakau ia mai.)
‘O o ka moa, o ke ao keia,
Ua puka ka Hokuloa,
A ua malamalama mai,
Ke wehe mai ne ke alaula.’
E Mr. Lunahooponopono: E oluolu mai oe ia’u no ke komo ana’ku iloko o kahi wahi kaawale o kau nupepa wiwo ole, no kela mau hua e kau ae ia maluna.
Oiai, he hookahi alahele a na aoao kalai aupuni e hele nei no ka pahu balota. Aka nae, he ekolu mau mahele like ole; ka mua, ka poe e hele ana no ka hoomau ana i ke Kumukanawai e ku nei i keia wa; ka lua, ka poe e hele ana no ka paku’i ana iho i kahi mau mea i ke Kumukanawai; a o ke kolu, o ka poe e hele ana no ka hoopau loa ana i ke Kumukanawai e ku nei; nolaila.
O ka hoopau ana i ke Kumukanawai e ku nei, oia kekahi o na kumuhana waiwai loa a ka ahaolelo e hapai ai ke noho mai.
Ua manao ia e kekahi pohai e noho nei, a’u e olelo ae ai o ka pohai e noho mana nei iloko o ka aina, (oia hoi kela ohana, ke koena o ka poe hookahuli aupuni o Iune 30, 1887.) Ina e hoopau ia ana ke kumukanawai e ku nei, e ala mai ana nei kekahi hana e hoopoino aku ai ia lakou, ko lakou waiwai a me ko lakou ohana a me ko lakou waiwai, e nana i ke kanawai hoopai karaima e pili ana i ka hewa kipi.
O ka’u e manao nei ma keia e hoopau loa, aole ma ke pahonohono ana ma kahi i hemahema; aka, o ka hoopau loa no ma na ano a pau me ka pahonohono ole ia. A i ka hora auanei e pau ai ke Kumukanawai, oia iho la no ka manawa e ulu mai ai na noonoo ana o keia poe, na lakou i kukulu kela Kumukanawai, e ili mai ai na ahewa ana a ko lakou mau aupuni, oia hoi, e ulu ana na noonoo ana i ko lakou mau poo aupuni i ke ano, ke kumu a me ke kahua i ulu mai ai keia Kumukanawai i kukulu ia ma ke ano kaulike, a i apono like ia o ka lehulehu, a i hana la hoi ma ke ano maikai. A o ka hooiaio nui ma ko ke aupuni aoao, i ka wa e komo aku ai na hoohalahala ana ia iakou, oia no keia halawai nui i ku kulu ia ma Manamana, nolaila, e nana i ka manao o kekahi pauku o ke Kumukanawai mua.
Nolaila, o ke pahonohono ana’ku i ke Kumukanawai mua, he hoike ana aku ia a ke aupuni Hawaii i ke ao holookoa, ua kuikala ia ka hewa a kela poe kakaikahi i hana ai. A o keia iho la ka huikala mua loa a ka lehulehu holookoa, a o ka lahui holookoa no paha i na hewa ko’iko’i loa iloko nei o ka aina. A e ulu mai auanei na ninau pili lahui, iloko o na aupuni makua o ke ao nei; a ua like ia pahonohono Kumukanawai ana me ka apono ana aku a ka lahui holookoa ina ano apakee he lehulehu, a e ala mai no auanei na noonoo ana iloko o ka poe na lakou i kukule mua keia Kumukanawai, i ka wa e pahonohono ia ai a loaa he pono iki ma ko kakou aoao, e hapai hou mai ana nei lakou i kekahi hana like a oi lea aku o ke ino oiai, aole i kue ia ia hana mua ana a lakou, a pela iho la e paopao mau ia ai na hooponopono aupuni Mei ana o Hawaii nei. A ina olelo kekahi, he aloha oia i ka Moi ka Lahui a me ka aina a hapai ole oia i ka hana kuio i ke aloha, alaila, aole oia i aloha i kela mau mea nui ekolu.
Nolaila, he elua no mea nui iloko o ka aina e ku nei; ka mua, ka poe waiwai a me ka mana nui iloko o ka aina; a o ka lua, o ka poe ilihune a me ka manao nui ole ia.
Nolaila, e ka mea e heluhelu ana i keia, owai la kou hoaloha oiaio? He hoaloha oiaio anei nou ka poe e nele ana e hoomau i keia Kumukanawai, a me ka poe e hele ana e unuhi a paku’i Kumukanawai? No’u iho, aole loa!
Aole i pau.
KO HILO MAU ANOAI.
1. He elua mile kahi i paa maikai loa o ke alanui Kaluaopele mai kahi aku i hoomaka hou ai, malalo o ka noho Luna Nui ana a John Moore. O ke ano o ka hanaia ana, he hualala o waena o ke alanui, a o na aoao, he hooiho. He @’i keia ano e hana ia ia, he maikai maoli no hoi. Aka, aia he mau palapala kolopeka a kekahi mau naau kuko oiha, imua o ke Kuhina Kalaiaina, e noke ana i ka ahiahi no John Moore, e ake ana e pau, a e lilo aku paha ia lakou ia hana. Oia iho la no ke ano o ka haole, ke noho ae ke kanaka ma kekahi kulana kiekie ae.
2. He palapala kahea mai Wailuku mai ia Mr. S. L. Desha, i Kahunapule na lakou. He ohohia paha, no na Lapule a ianei i nokenoke aku nei i ka haiolelo ilaila. He kupono io no oia nei na oukou, oiai aole oia nei i hana i ka aelike me ka Papa Kahu Waiwai o keia Ekalesia, e like me ke kauoha o ka Pauku 5 o ka Palapala Hoohui me ke Aupuni.
3. Ma ma ka la 21 nei o keia malama, i hooloheia ai imua o ka Aha Hoomalu o Hilo nei, ka hihia o Z. Paakiki Esq., i hoopii ia luai no ka hewa kokua apuka ma Hamakua. Mahope o ka ninaninau ia ana, ua hookumu. Ua maopopo, no na hana pili holo balota keia mau ano hana i ulu mai ai.
4. Ke uila nei ua moho holo balot o ka Apana o Hilo-waena: ma ka nana a hakilo ana i na ouli a me na olelo, ua piha uluhia i ke alualu i ka noho Lunamakaainana. O ka mea oi aku o ka apiki me ka pa@ka, e ka noke hala ole ia e E. Kekoa e kekahi moho, no ke kokua ole aku iaia, ma ka onou ana aku imua o kanaka; a no ia kumu, ua helu papa mai ua moho la i kana mau hana kokua i ua E. Kekoa nei, e hoomaka ana mai 1886 mai, a ua lilo ia he nupepa puka la na ua moho nei, e heluhelu mau ai ma na alanui a ma na hale inu kope o Hilo nei, me na olelo awaawa ma ka waha o ua moho la no E. Kekoa. Alaha no ua moho nei o na kau elua, i ka hoopailua ia mai e ka poe no lakou ke kuleana.
5. Ma ke ahiahi o ka la 24 mei, he elua mau paa mare i hoohuiia i hookahi, e Mr. S. L. Desha; he kaikuahine me ke kaikunane. He haole ke kane a ke kaikuahine, he hapa-haole hoi ka wahine a ke kaikunane; o laua nei na keiki a Leinahaka ma. Mahope o ka mare ana, ua haawiia he mau mea ai haole; ua ai a lawa ka lehulehu i kono ia aku.
6. Ua paa ka luakini hou o Kalapana i Puna Paia-ala; aka, he kue nae mawaena o na hoahanau me ke kamana nana i kapili; aia hoi, ua hoole na hoahanau i ka haawi ana i ke koena uku, he $1100, malalo o ke kumu, ua inoino ka hana a ke kamana, oia hoi, ua hi-o ka hale, he hookahi iniha ka hio mai ka hai na kupono ae.
7. Eia i Hilo nei i keia mau la, ka Liona o ka malu Ulu aloha o Lele. He mau haiolelo ka laua i haawi ai ma ka Hale Hookolokolo, a ma ke kahua maniania malalo o kekahi kumu kamani nui, ma ke ahiahi o ka la 21, a ma ka la 25 o keia malama. Mahalo aku kekahi poe, a hoole ae kekahi poe, me ka olelo ana, “aohe waiwai o ka laua mau haiolelo.”
8. Ma ka la 9, make aku la kekahi luahine kahiko o keia taona, nona ka inoa o Kekula; he aneane i ka haneri kona mau makahiki, a ua piha no paha ka haneri. Aole i powehiwehi ka ike o kona mau maka, he hiki iaia ke heluhelu Baibala me ka moakaka, i kokua ole ia e na maka aniani.
9. Nui no na ipuolelo hou a maemae o Hilo nei i keia mau la; koe wale no keia, aole i hoopaaia na kaula uwea olelo, e hiki ai ke hookapaliliia na kukai olelo ana o na welau.
10. I ka wa e makaukau ana ka haiolelo a Wilikoki ma malalo o ke kumu kamani, oiai ka lehulehu e poai mai ana, ua kapakapaka mua mai la kekahi Hawaii, me na haawina o ka waiona maluna ona: a mahope iho, haule iho la oia iwaena o ke anaina e nonoho ana a hiamoe iho la ke alo ilalo, malalo o ka mana o ka waiona. Aole no nae he mea i makemake e hoopoino hou aku iaia.
11. He la malie ka la Karikimaka ma Hilo nei, mai ka kakahiaka a poeleele. He ua mau na la mamua ae, a pela no na la mahope mai, he ua mau no.
12. Oiai kekahi wahine e pii mau ana iluna o ka punee himeni o ka luakini o Haili ma na Lapule, he ku’eku’e mau ia oia @ ko lalo aku nei poe: a no ke kumu, he ulua ka ua wahine hoa la o ka Papa Himeni o Haili, he alua hoi, aole i po@a ia ke kumu pihapiha. He nana keia la i ka pula iki o ko hai ma ka, me ka waiho lapuu ae no nae o ke kaola nui mamua iho.
Aloha Hap@ Nuia oe e “Ka Leo.”
Ke ak@ mai nui kekahi poe e kahea ka aoao Lahui i halawai makaainana. Aia nae a maopopo mai, alaila, hoike ia aku.
NUHOU KULOKO.
Apopo ka la mua o ka makahiki 1892; a nolaila e na hoaloha a me na makamaka, e hauoli pu kakou i ko ka Haku lokomaikai.
Nui ko makou mahalo ia Mr. J. Kanui, i ka i ana mai, o ke Kumukanawai hou ko kakou mea i Ripubalika ai. Oia no ka pololei, aole o ke kuhikuhi kalaikii nei ae i M@nuka.
Nui loa ia ka huhu o ke Kiaaina, i ka hele ana o ka puali puhi ohe e puhi i ka halawai a na eepa; o ka mea wale no i ahona, iki ai, o ka ha’i ia ana aku na ke Kuhina ka. Pehea keia?
Nui ka olioli o ko Hilo poe i ka lohe ana i ka haiolelo a ka Hon. R. W. Wilikoki ma; ua haiolelo laua maloko o ka hale aupuni, a ma ka hale waapa ka lua o ka laua haiole lo ana.
Ua ha’i ia mai ia makou mai Hilo mai, o J. Evaliko, ka lunamakaainana o Hilo Hikina, ma ka aoao o ka poe hoomaemae. Aloha wale ka hoi nele mai i ke kula loa o Malama me ka neo.
I ka Poakahi ae nei, Ianuari 4, hora 10 am, e haalele iho ai ke Kinau i ke awa la’i o Kou nei, a pahee aku oia no kona mau awa maa mau, oiai, e noho ana na aliimoku a me na sela no ka olioli makahiki hou.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi lio hele hewa; lio k keokeo 4 wawae i paa i kapuai hao, hao kuni 5 O hope akau kupono paha keia hao kuni, he poahi ahi ke ano o keia hao kuni kohu mu ke ano ina aole he M he A. I. paha keia hao kuni. O ka mea a mau mea nona keia lio, e pono e kii koke mai o hala na la he 13, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 9 o Ianuari, 1892, hora 12 awakea Poaono.
David Kaoao,
Luna pa Aupuni.
Dec. 29, 1891, 355 tf.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau bipi helehewa. Bipi w. melemele ulaula, oki ano a ma ka pepeioa akau, hao kunu P B, uha hope akau Pipi w melemele ulaula, keokeo loihi ma ke kua, haokuai P B uha hope ak. Bipi keiki eleele, elua kiko keokeo ma na uha a ielua aoao akau, aole kuni. Bipi keiki w. melemele ulaula, aohe kuni. Bipi keike w. eleele, eha wawae keokeo, keokeo ka opu, keokeo ka hu@lo, aohe kuni. Bipi keikie k. ulaula aohe kuni. O ka mea a mau mea paha nana keia mau bipi, e poho ia lakou e kii koke mai, o hala na la he 12, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 26 o Dekemaba nei, 1891; Poaono, hora 12 awakea.
D Kaoao
Luna pa Aupuni.
351–dtf.
A. HERING. M. PAULY
Ka Hale Hana Novelty.
E lawe no hana a e hana i na ano na na kalai a hana hoonihoniho ma ka laau a ma ka niho palaoa paha; hoohinahina a anaanai ana a ma@ ia na pupu a me kuki, a me na pena hoonaui o na ka@po@ o na rumi; hooponopono hou, hoomaemae ana o na pila, na pu, na mea kaupaona a mea m@ma oia an@
NA HANA MEA UWILA, NA HANA MEKINI, A ME HANA @AKA.
E hana ia noa @a kuui, na ana @ii, a pela aku, e like me ke kauoha.
EE E hele mai @o mana.
132 Alanui Papu, Honolulu 83@-@@-d.