Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 361, 6 January 1892 — Page 1
| This text was transcribed by: | Joyce Yoshimoto |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II. HONOLULU IANUARI 6, 1892. Helu 361
He Moolelo
-----:NO:----
MASEPA.
Ka Olalio Denemada!
----------:A I OLE:--------
Ke Kaulio Keokeo!!
Ina o ka makua maikai kela, alai la i ona la au e kipa aku ai no ka hoomaha ana iho i keia la a ka wela nui wale.
Me keia mau olelo a ua Kasela nei, hoomau hou aku la ia i ka hele ana o kona lio imua; a no ka wa elua ana i lohe aku ai i ka leo o-le, kaohi hou mai la ia i kona lio me ka namunamu ana i keia mau olelo penei:
Aole io au i kuhihewa.
O keia o-le i pona mai la, aia no ia mamua pono aku o ke alahele kahi a ka haku Kasela e hele aku nei, a o ka mea nana ua o-le la o ke kaulio Masepa no ia, ka olali o na oawa ahiu o Denemaka.
Ua namunamu hou ae ua haku la i kekahi, mau olelo, alaila hoomau hou aku la oia i ka hele ana imua ma ka pii pololei ana ma ke kualapa.
No kekahi mau minute loihi, hoea pono aku la oia i kahi a na laau e hihipe’a ana ko lakou mau lala, a iloko o ka hauoli nui o ua haku la hoopuaa ae la ia i keia mau oielo:
Ua hewa loa au i ka haalele ana aku nei i kuu pu raifela: ina la i keia sekona, he pio kela mau kanaka na’u.
O ke kumu o keia mau olelo a ua haku Kasela nei i hoopuka ae la, oia no kona ike aha aku i kona enemi ino, ke kauna opio Masepa a me kona hoaloha Moneka, ke pio hoi a ke aupuni o Denemaka.
E paina ana ua mau hoaloha nei elua i ko laua aina awakoa, a ua haku Kasela nei i ike aku ai, a oia kana i mihi nui loa iho ai no ia mau minute maikai loa ana e kipoka aku ai i ua mau kanaka la.
No ka manawa he aneane he hoo kahi hora o ke kiai ana a ua haku Kasela nei i kona mau enemi, ia wa oia i ike hou aku ai i ke kaulio keokeo i ke ku ana ae iluna, a me na kamailio pokole ana aku i kona hoaloha ana (Kasela) i lohe ole aku ai, hele aku la ua kaulio nei we na kapuai palaneha.
A iloko e kekahi mau minute po kole oili hou mai la oia, e kau ana maluna o kona lio keokeo.
He mau nanaina li-o a ioena ka ua lio keokeo la me ke kani ana o kona ihu, me he la e hoike ae ana ia i kona haku opio, aia he enemi a he hoohalua ma na palena o ko lakou home waouahole, a oia hou ka ua haku Kasela nei i hopohopo hou iho ai nona, malia o Loomaopo po ia kela mau hana a ka lio keokeo o kona mea hooholo a o kona poino no ia, oiai aole ana mau mea make e hiki ai ke pale no kona ola iho.
Nolaiha, me ka hoohakalia ole iho, hoohuli hope ae la ia i kona lio, a hooiho aku la ma kekahi aoao o ke kualapa no ka huna ana iaia iho iloko o ka malumalu o na lala laau, me he kanaka hoohe wale la.
Ao ke koa, ao ka holo, a pola iho la ua haku Kasela nei i pakele aku ai mai ka ike ia ana e ka olali kau lio keokeo o Denemaka.
Oiai i ka wa a ka lio keokeo Wiliahiu e hoike ana i kona mau ano li-o a me ka ioena, oia ka wa a kona haku opio i huli ae ai a pano aku la i kona hoaloha Moneka mo keia mau olelo:
Ke ole au e kuhihewa, me he mea la aia he enemi a he hoohalua ma na palena kokoke i ko kaua home waonahele nei?
Ke aha la hoi, a pehea oe-i ike ai aia he enemi? wahi a Moneka i ni nau mai ai.
Mamuli o na hana a kuu lio, ka mea i maa a kuluma ia’u, a o kekahi hoi o na hana oi kelakela loa i ao ia ai iaia a lehia, e kuu luaui makuakane.
Ano e Moneka kuu hoaloha, ina he enemi kela a i loaa aku oia ia’u, alaila e hoomaha no oia me kona aho hope ma ka maka o ka’u pahikaua.
Me keia mau olelo a ke kauna Masepa, holo aku la oia imua no kahi a ke kualapa e ku mai ana, a no na minute pokole, ua nalo aku la oia mai ka ike ana aku a kona hoaloha Moneka; alaila, me ka eleu no hui o ua weli la o Denemaka, kau ae la ia maluna o kona lio a ukali mai la mahope o ka meheu o kona hoaloha.
A he mea oiaio e ka mea heluhelu, ina o loaa ka haku Kasela i ua mau hoaloha la o ka olelo hoohiki neue olo, alaila, ne kanaka mako oia no ka wa hope loa, aka ma ka apua ke oia o ua haku Denemaka ia, a i ole o na kokua ana iho la no paha ia a na lani iaia.
Oiai ua hala-hu aku la ua mau hoaloha nei mai ke alahele polalei a ka haku Kuaola e poe ana a i ke alahele okoa, a i ka aui ana o ka la, huli hoi mai la laua me ka nele.
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe.
----A I OLE----
NA KIAI EKOLU O FARANI.
Na keia leta a kapena Desesarata imua o ko Farani keena kaua, na ia mea i hoomaikeike mua loa ae ia Atanani imua o ko Farani mana kaua holookoa.
A i kela a me keia manawa, e hoopuka mau ia ae ana ka inoa o ua koa opio la me na inoa hoohano hano he lehulehu, e laa o Ilamuku Atanani, ke Ahikanana o ka puali kavaha, ka Iliohae o Farani. ke Keikialii o na kavalia koa o ka uwa hi pauda a o ka Moi hoi e na poka pukuniahi.
O keia mau inoa hoohanohano ae la a pau, oia ka mea nana i hoopahaohao aku he lehulehu wale o na kanaka koa a kaulana o Farani ilo ko o ia mau la.
A iwaena o ia poe, o ke kanaka kekahi o ke koloka loihi o Muna, ka mea hoi nana na olelo i hoike aku ai ma ka palapala imua o kona haku ke Cadinela Roceliu, a e heluhelu ia ua leta la me ke akehe le lea penei:
“I kuu haku iiihie.
Iwaena o ua kanaka koa a kaula na loa o Farani nei, sole loa paha he hookuhi o lakou i loaa aku na haawina oi kelakela e like me keia kanaka Casecona opio malalo o ka inoa o Aianani.
“Ue pii ae oie mai ke kulana haa haa loa he wahi loaa kuewa no Hena, a ma keia la, aia oia ma ko anuu o na kanaka koa a kaulana loa, e hiki ole ai i na miliona o na koko Farani ke hoopoina aku iaia ma na ano a pau.
“Ua halawai au me ia no ka wa mua loa, wa kahi kauhale o Muua uia ke ano ne mau enemi maua; o ke kulana a’u i ike ai iaia ia wa, he wahi kulana haahaa loa a’u e hou polua ole nei, ma o ko’u kapa ana iaia o Ilona Kuita o ke kenetuma 19, a i ole, o ke koa opio o ka lio aloha.
Rocofota.”
O keia palapala hoike a ke kauna Rocofota imua o kona haku ko Cadinela Roceliu, he mea ia na kaua e ka mea heluhelu e hoomaopopo iho ai, aia oia ma ke kulana liko me na kanaka kaulana o Farani i helu ia ma ke koa a me ka wiwo ole.
Nolaila, o kela kauoha i loaa aku ai i ua koa opio la mai kona kapena mai ka haku Desesarata o ka puali kavalia, oia ka ua koa opio nei i uii koke aku ai @aua me ka puahi nui no ke kahua hooluia o ka enemi, oiai lakou ua makaukau me ka lakou mau pu kaupoohiwi a me na poka pukuaiahi e hoouaa mai @@iuna o ko lakou anemi i ka wa @@@kou e pii aku ai no ka hui ana he alo a he alo me ka ikaika o na mea kaua.
He hapalua hora mahope iho o ka hala ana aku o ua koa opio la, aia hoi, poha paapaaina mai la ka leo o na pu kaupoohiwi a na enemi maluna mai.
Aole i pau.
NA LUNA NUI A ME NA KOMITE O KA HUI AOAO LAHUI LIBERALA.
Hon. JNO. E. BUSH Peresidena
“ H. NAWAHI Hope “
Mr. J. K. PRENDERGAST Kakauolelo
“ C. B. MAILE Puuku.
KOMITE.
Hon. R. W. WILIKOKI
Nob. D. W. PUA
Mr. J. K. BIPIKANE
“ A. SMITH
“ GEO. MARKHAM
“ D. W. KAHUAKAI
“ N. A. PAOA
KOMITE WAIWAI.
Mr. J. K. PRENDERGAST
“ C. B. MAILE
“ J. ALAPAI
“ J. W. KUALAKU
“ SAM. KEKUKAHIKO.
KOMITE AHAOLELO.
Hon. J. E. BUSH
“ J. NAWAHI
“ R. W. WILIKOKI
“ W. P. KANEALII
Nob. D. W. PUA
Mr. J. ALAPAI
“ D. M. P@@INI.
KOMITE ELELE.
APANA I.
Hon. J. E. BUSH
Mr. J. W. KAHALEWAI
“ D. K. KAMAKAUWI@A
APANA II.
Mr. J. W. BIPIKANE
“ D. K. KAHU KAI
“ J. KAHAHAWAI
APANA III.
Mr. J. K. PREDERGAST
“ SAM. KEKUKAHIKO
“ J. AULD.
APANA IV.
Mr. C. B. MAILE
“ G. W. KUALAKU
“ R. PALAU
APANA V.
Nob. D. W. PUA
Mr. W. KALANHAO
“ J. B. KANOA.
KUMUKANAWAI O KA HUI AOAO LAHUI HAWAII LIBERALA.
Ua hookumuia keia Hui, i kulana no ke kukulu ana i na manao aloha Aina a aloha Lahui. A i @@@ @@ @@oh m@@ aku ai i ka noho aua kuokoa o Hawaii nei. A e hoopaa loa ai hoi i na hooponopono aupuni kauliku no ka lohulohu.
KA INOA.
PAUKU I – K kapaia ka inoa-e ka Hui. Ka Aono Cahai Hawaii Liberata.
NA LALA.
PAUKU II – O na Lala o kala Hui, @@@ no ka p@@ a pau i komo mai, a kakou inoa ma@@o o keia Kuma@@@@@@@@.
NA LUNA NUI.
PAUKU III – Eia na Luna Nui o ka Hau. He Peresidena, Hope Peresidena, Kakauolelo, Puuku. E noho no kakou ma ka oihana no ka manawa, elua makahiki, mai ko lakou la i koho ia ai; eia pae, e hakahaka no ka make, a hasiele, a hoepau ia paha no kekahi hewa. E pa@iia ia hakahaka e ka mea i koho ia no ka mauawa wale no i koe e piha ai na makahiki elua.
NA HANA A NA LUNA NUI.
PAUKU IV – Na ka Peresidena, a i ole ia o kona hope paha, e noho hoomahii na halawai a pau o ka Hui, a nana ne e hooia i na kauoha a pau o ka Hui.
Na ke Kakauolele e malama i na Buke, Pepa a me na mealelo o na halawai pau o ka Hui, a e hoopaa hoi i na heina dala i loaa mai a i hoolile la aku.
Na ka Pauku e malama i na dala a me na waiwai a pau o ka Hui a e heike i na loaa mai a me na hoohio ana imua o ka Hui, I na manawa a pau o makamakepa ai. Aole na ee hiki laia ka hoolilo i kakahi dala o ka Hui me ha oe elo o ka Hui, a me ka apono ole hoi o ka Peresidena.
PAPA KOMITE HOOKO.
PAUKU V – E kohe ia ehiku lala mai loke mai o na Hoa e ka Hui i Papa Hooko. A ina ia Papa e imi a e waiho mai i ka Peresipena, i na Hu@@hana ma nao ia no ka Hui.
KOMITE KUMAU.
PAUKU VI – E koho ia mai waena mai o na lala e ka Hui i elima Hoa i Komi te Waiwai. Ehiku Hea Komite Ahaole lo, umaiku@@@@@@ Hoa Komite Elele, iwakaina kumamakahi Hoa Komite La hui or Kuwaena.
A – Na kekahi Komite Waiwai e hoo monopono no na mea pili i ka ohi dala ana.
B – Na ke Komite Ahaolele e hooko na mea pii@i ka Ahaolelo.
C – Na ke Komite Elele, e noonoo a hoike mai i na inoa o na poe 1 manao ia i mau moho balota no ka Aoao Lahui, no ko kau akaolelo e hiki mai ana, a na ka Hui e hooko loa.
D – O ke Komite Lahui, oia no ke Komite Kuwaena iloko o keia Pao Aina ho lookoa. Na ia Komite no e hoolaha aku ma ke akea, no ua poe a pau loa i apono ia, no ka holo moho ana iloko o keia aupuni ma ka Aoae Lahui. A na ia Komite no e poloai aku i na Komite o na apana Mokupuai no na hana ano nui a ka Hui i manao ai e halawai.
NA HUI MA NA MOKUPUNI.
PAUKA VIII – O na Hui p ka Auao La hui Hawaii Liberata e ku nei, a-e kuku ha ia aku ana ma heia mua aka ma na apana Mokupuni. i ku like na manao Kalaiaina mo ka pono o ka A@@o Lahui o lakou no na Aha Hui Lalu no keia Hui.
NA HOOLOLI ANA.
PAUKA IX – E hiki no ke hoololi a pa kui mai a hoopau lea paha i keia Kum@ii kanawai mamuli o ka hoohalo ana a ka hapanui o na Iloa o ka Hui, i hiki mai ma la halawai, i ka@ea l@ no ia hana.
Aila Kuai.
- LOAA NO MA KAHI O
J. F. COLBURN.
(A@INI KOLOBAN@.)
Ma ke Kihi o na Alanui Nuuanu me Moi.
K loaa no @@ ke kumukuai hanakoa loa o M. Noka pahu. Meh@ @@@ @@@@@ @@@@ mai elua, hule mai no a pau.
Ko makua healoha.
J. F. COLBURN.
Honolulu, Iulai 3, 1891. @@@@ @@