Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 372, 20 January 1892 — Page 4
This text was transcribed by: | Kehau Chrisman |
This work is dedicated to: | Kehau Chrisman |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
POA@KOU, IANUARI 20. 1892.
-------------
Halawai Apana Koho, Apana @
Aoao Lahui Hawaii Liberala.
----------
E halawai ana o Uilama Kamaki me kona mau hoa ma ke ahiahi, hora 7:30,
Ma ka Halepule o Waikiki, Poalua la 19; Halepule o Makiki. Poakolu la 20; Kahi o Hamauku, Ko@la, Poaha la 20: Halepule o Kamoiliili, Poalima la 22.
WM. H. KKMAKI.
Moho Lunamakaainana.
------------
NA KANAWAI KUE AKU@ O
HAWAII NEI.
------
Mr. Lunahooponopono;
Aloha oe:--He mea kahaha loa ia’u i keia wa, o kekahi o ko kakou mau kanawai aupuni e ku nei. he mau kanawai kue Akua maopopo. A ma ia mea, ke hoao nei keia aupuni e paio aku i ke Akua, ka mea nona ka Lani a me ka honua nei, a me na mea a pau.
Aia mahea ka poe hoopono a me ka poe lili a kui i ka hana hewa o Hawaii? Ua pau anei i ka make, a o ka poe oluolu a aloha i ka hana hewa wale no koe e ola nei? Pehea keia poe Lunakanawai Kiekie, aia anei lakou ma ko Iehowa aoao, aole paha? Pehea hoi na Kahunapule e pule ku ana ma na awai luakini, a me na Luna Ekalesia, na Puuku, na Hoahanau, a me na haipule mai Hawaii a Kauai ua huliamahi anei mamuli o keia ma@a@ao kue Akua?
Malia paha. ua palak@ ko Ziona poe, a nolaila, ke komo nui ana o na poe manae Akua ole iloko o ka Ahaolelo kau kanawai o ke Aupuni, a hooholoia na kanawai kui Akua e ku nei.
He 51 makahiki i hala ae nei, aia he kumukanawai mua o Kamehameha III, i hana pu ai me na ‘hi a me na alakai haipule oiaio oia mau la. a kakau inoa ia e ka Moi ua kumukanawai la, ma ka la 8 o Okatoba, 1840, me kona Kuhina Kekauluohi.
Maloko oia kumukanawai, eia kekahi mau olelo maikai maoli e maopopo ai. @e no@ manao Akua @@io maoli na hookele aupuni oia mau la opio o keia aupuni.
“Ua maopopo ia makou, aole loa makou e hiki o makou wale; o ke Akua ka mea o hiki ai, no ka mea. Oia ke Alii maluna o na aupuni a pau, a ohi wale no ka mea e malu ai, a e pomaikai ai; nolaila, ke nonoi aku nei makou iaia, e kuhikuhi ma@ @@ mak@@ @ mea e pono ai, a @ kokua @@ hoi mamuli o ka makou @@@ .
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@kele @ alaka@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@oia mau la @@@@@@@@@@@@@@@@@ma@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@hooponopono @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@wai@ nei@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@nau @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Nolaila@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@loaa maop@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Akua, e like @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@haalele @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@aupuni o ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ke kui@naia@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@a nalowale mau @@@@.
KUPONO I KA OPI, KE NEWA
NEI.
-----------
Ma ka auina la o ka la 14 o Ian. 1892. ua ala ae he wahi hoopaapaa mawaena o J.L. Kaulukou me J. Napualii. mawaho iho o ka makeke o Ulakohea. O ke kumu i ala mai ai a ia hoopaapaa, ua lohe aku o Napualii i ka ninau a Kaulukou i ka Mea Hanohano Pua. penei:
Ehia ou makahiki i koe? Elua, wahi a Pua. ninau hou o Kaulukou. Heaha hoi ka mea i pau ole ai keia Kumukanawai? No ko makou hapa, wahi a ka Mea Hanohano, pane o Kaulukou: Aole e pau ke kumukanawai ia oukou he naaupo. Ninau o J. Napualii: Ia wai e pau ai ke kumukanawai? Ia’u a me Kaulia nei, na kanaka i piha i ka naauao, wahi a Kaulukou. Aole e pau ia olua, wahi Napualii. No keaha, wahi a Kaulukou. No ka mea, nau no i hana i keia kumukanawai. wahi a Napualii. Pehea oe i ike ai, wahi a Kaulukou.
penei—O oe e Kaulukou ke noho ana i ka Ilamuku, o Akoniroke i ka Loio K@@@@ Kiaaina a me ka Alihikaua @@@ a ihea na maka o olua i malama pono ole ai olua i ka maluhia o ke aupuni, ua hiamoe nae paha olua. Nolaila, ua maopopo na olua ponoi no keia kumukanawai i hana.
Eia ka pane a Kaulukou, ua makemake oe e lilo ke kulanakau@ale i puu lehu, a e komo ka poka i ko puuwai? Ae, ua ae au, ina owau ma kou wahi ia wa a ma kahi paha o Akoniroke, he maua ia olua @ @ kauoha i na makai a me ua k@a ina aole e lawa kahea olua i na makaainana.
A ia wa i pii ae ai ka lena, a hoopuka mai la i na olelo keonimana ole, e olelo ana he poe hupo o Pua ma a me ka Lahui a pau
Kiu Hanu Mea Hou.
----------
NA MOHO AOAO LAHUI LI
BERALA.
---------
Eia mai na Moho o ka Aoao Lahui Liberala i wae ai, mai Hawaii a Kauai—
HAWAII.
NA @@.
J.G. @@pili @ Makahiki
NA LUNAMAKAAINANA.
Hilo Hema—Joseph Nawahi
“ Waena---Henry W@@t
“ Akau ---Jas. @@ttoon
Kau—J.N. Kapahu
Kona—W. Johnson
Kohala—G.P. Kamaueha
Hamakua—Z. Paakiki.
MAUI.
NA LUNAAMAKAAINANA.
Wailuku Akau---@@ W. P. Kanealii,
H @@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
NA LUNAMAKAAINANA.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
KAUAI.
NA ‘LII.
Koloa a me lihue—A. K. Mika
Waimea a me Niihau—J.A. Akina
Hanalei—J. Kahilina.
PAPA ALANUI.
SAM’L. MAHELONA—ABREHAM FERNANZER—B.C. DWIGHT.
O keia ka papa hoonohonoho i wae ia no ka Aoao Lahui Liberala, a o na Alii hoi, aole i lawa, aka l@@ aku no a hoea mai. a ua poe la he poe ia e kakoo ana i ka Aoao Lahui.
O keia ka ouli a makou e ike nei, aole e hiki kekanalua ia. nolaila, imua e Hawaii Ponoi, a e koho lokahi i keia poe; a na ke Akua e kokua mai, oia ka pahu ho@u o ka lanakila.
----------He Moolelo
-----:NO:-------
MASEPA.
-----------
Ka Olalio Denemada!
---:A I OLE: -----
Ke Kaulio Keokeo!!
----------
Na keia mau hana a ka lio keokeo, ua ia mea i kauoha koke mai i ua Haku Denemaka la e haalele koke iho i ke kualapa, no ke kahua hoomoana o kona puali, a pela oia oia i hoi hope aku ai me ka awiwi nui ana.
He mau kapuai wale no ka mamao mai ke kualapa aku, ia wa i lohe aku ai ai oia i ke poha paapaaina o ka leo o-le. a na kona hoailona i hoike mai ai ka haku ka@@la e h@@ke aku ana ka manao o kela o-le o kani mai la, aia he enemi ma ka pal@@@ o na @@@ ahiu.
Emoole mahope iho o ka poh@ @@ae o ka poha @@@ ae o ka leo o ka u-le, aia hoi me h@ olli ana ia o ka pua mai ka kakaka aku, pela ka lio keokeo me kona mea hooholo i oili aku ai me he puahiohio la maluna o ke kiekiena o ke kualapa, a kamoe aku la kona ala holo imua me ka pua@@ nui.
Oia mau @@@ @@ ke k@@@lio k@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
ha M@n@ka, a ike ia aku @@ laua me ka pahu@h@@.
Ua haawi ia he mau kukai olelo ana mawaena o laua, a o ka hopena o ka laua mau olelo oia no ko laua huli hoi ana aku no ko laua @@@ oawa me ka nele.
Ia laua i h@@ aku ai no ko laua home @awa, haawi aku la laua i ko laua mau lio i mau @@@@ ho@@@ha. Oi@@ laua e hoopiha ana i ka lua o ka inaina ma ko laua paina kakahiaka a i ka paa ana ua haalele hou iho la laua i ko laua home oawa no ka hihip@@ o na laau.
Aole laua i huli hou aku no ko laua home oawa a hiki wale i ka @@ ana o ka la; a o ka hopena o ka laua huakai he mele.
Oiai laua e hoomakaukau ana no ko laua paina ahiahi, oia hou ka manawa a ka Haku Kaaela i hoea aku ai no na oawa ahiu, a iluna o kela kiekiena o ke kualapa, haawi hou aku la ia i na nana ana ilalo o ka oawa, a me he mea la, i ka nana aku i na Haku Kaaela nei, aia kona mau helehelena iloko o ka hauoli a me ka pihoihoi nui.
Ae e ka makamaka, na hauoli a ua pihoihoi loa ia ua haku Denemaka nei, iaia i ike iho ai aia kona mau enemi iloko o ka noho o kona lima i kekahi o na hora o ia po.
He mau hiohiona o ka nanea kona enemi ana i ike aku ai, a ma kana koho aku, me he mea la aohe o laua haupu ae no ka pilikia.
No kekahi mau minute o ko ka Haku Kaaela makaikai ana i ke kulana o kana papa hoolala hoopu ai i na oawa ahiu, huli hoi aku la oia no ke kahua hoomoana o kona mau koa no ka hoomakaukau an@ i na minute e—
Huai ai ka ulu
O Lele i ka makani.
O ka hora 5:30 a ua Haku Denemaka nei i ho@@ aku ai no ke kahua hoolulu o k@@@ mau koa, a aia malalo o kekahi hoailona a na h@@@@@@@@@@@@@@@@ na alakai o akoakoa ana imua o kona alo.
A @@@ o lakou @ waiho aku ai oia i @@@ @@ hoolala o ka hoolala o ka hoopuni ana i na palama a pau kahi a na enemi i hoomoana ai, alaila nae ka leo oolea o ke koa. luai aku la ia i keia niau olelo:
He mau hora wale no i k@@hoo@@ no ko kakou luhi ano, @@ makaukau ne oukou @@@@ a e haawi aku i ke kau@@@ ia mala@@@ na koa @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
KOMITE A@@@@@
Hon. @@@@@
J. @@@@@@@
R. W. @@@@@@
W. P. K@@@@@@@
@@@@ D. W. PUA
Mr. J. ALAPAI
“ D. M. @@@@@
KOMITE ELELE.
APANA I.
Hon. J. K. @@@@
Mr. J.W. KANALEWA
“ D. K. KAMAKAUWILA
APANA II.
Mr. J.W. @@KANE
“ D.K. KA@@@KAI
“ J. KA@A@AWAI
APANA III.
Mr. J. K. PRENDERGAST
“ @@ KEKUKAHIKO
“ J. AULU
APANA IV
Mr. C @ MAILE
“ G. W. KUALAKU
“ R PALAU
APANA V
N@@. D .W. PUA
Mr. W KALANIPAO
“ J.R. KANOA.
KUMUKAHANWAI O KA MUI AOAO
LAHUI HAWAII LIBERALA.
Ua hooka@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@aloha @@@@@@@@@@@@@@ . A i @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ka noho ana @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@o Hawaii @@@@@@@ A o @@@@@@@@@@@@@@@@@@ aupuni @@@@@@@@@no ka lehulehu.
KA INOA.
P@@@@@--F. kapaia ka inoa o ka Hui, Ka Aoao Lahui Hawaii Liberala.
NA LALA.
PAUKU II—O na Lala @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ka poe a @@@@@@@@ malalo o keia K@@@@@@@@@@@.
NA LUNA NUI.
PAUKU III--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
NA HANA A NA LUNA NUI.
PAUKU IV—Na ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
PAPA K@@@@@@@@@@@@@
PAUKU V--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@ KUMAU.
PAUKU VI--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@ NA MOKUPUNI
PAUKU VIII--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@Hawaii Liberala@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
NA H@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@