Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 372, 20 January 1892 — Page 4

Page PDF (971.25 KB)

This text was transcribed by:  Kehau Chrisman
This work is dedicated to:  Kehau Chrisman

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

POA@KOU, IANUARI 20. 1892.

-------------

Halawai Apana Koho, Apana @

Aoao Lahui Hawaii Liberala.

----------

E halawai ana o Uilama Kamaki me kona mau hoa ma ke ahiahi, hora 7:30,

Ma ka Halepule o Waikiki, Poalua la 19; Halepule o Makiki.  Poakolu la 20; Kahi o Hamauku, Ko@la, Poaha la 20: Halepule o Kamoiliili, Poalima la 22.

 

WM. H. KKMAKI.

Moho Lunamakaainana.

------------

NA KANAWAI KUE AKU@ O

HAWAII NEI.

------

Mr. Lunahooponopono;

 

Aloha oe:--He mea kahaha loa ia’u i keia wa, o kekahi o ko kakou mau kanawai aupuni e ku nei. he mau kanawai kue Akua maopopo. A ma ia mea, ke hoao nei keia aupuni e paio aku i ke Akua, ka mea nona ka Lani a me ka honua nei, a me na mea a pau.

Aia mahea ka poe hoopono a me ka poe lili a kui i ka hana hewa o Hawaii?  Ua pau anei i ka make, a o ka poe oluolu a aloha i ka hana hewa wale no koe e ola nei?  Pehea keia poe Lunakanawai Kiekie, aia anei lakou ma ko Iehowa aoao, aole paha?  Pehea hoi na Kahunapule e pule ku ana ma na awai luakini, a me na Luna Ekalesia, na Puuku, na Hoahanau, a me na haipule mai Hawaii a Kauai ua huliamahi anei mamuli o keia ma@a@ao kue Akua?

Malia paha. ua palak@ ko Ziona poe, a nolaila, ke komo nui ana o na poe manae Akua ole iloko o ka Ahaolelo kau kanawai o ke Aupuni, a hooholoia na kanawai kui Akua e ku nei.

He 51 makahiki i hala ae nei, aia he kumukanawai mua o Kamehameha III, i hana pu ai me na ‘hi a me na alakai haipule oiaio oia mau la.  a kakau inoa ia e ka Moi ua kumukanawai la, ma ka la 8 o Okatoba, 1840, me kona Kuhina Kekauluohi.

Maloko oia kumukanawai, eia kekahi mau olelo maikai maoli e maopopo ai.  @e no@ manao Akua @@io maoli na hookele aupuni oia mau la opio o keia aupuni.

“Ua maopopo ia makou, aole loa makou e hiki o makou wale; o ke Akua ka mea o hiki ai, no ka mea.  Oia ke Alii maluna o na aupuni a pau, a ohi wale no ka mea e malu ai, a e pomaikai ai; nolaila, ke nonoi aku nei makou iaia, e kuhikuhi ma@  @@ mak@@ @ mea e pono ai, a @  kokua @@ hoi mamuli o ka makou @@@ .

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@kele @ alaka@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@oia mau la @@@@@@@@@@@@@@@@@ma@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@hooponopono @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@wai@ nei@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@nau @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

Nolaila@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@loaa maop@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@Akua, e like @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@haalele @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@aupuni o ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ke kui@naia@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@a nalowale mau @@@@.

 

KUPONO I KA OPI, KE NEWA

NEI.

-----------

Ma ka auina la o ka la 14 o Ian. 1892. ua ala ae he wahi hoopaapaa mawaena o J.L. Kaulukou me J. Napualii. mawaho iho o ka makeke o Ulakohea.  O ke kumu i ala mai ai a ia hoopaapaa, ua lohe aku o Napualii i ka ninau a Kaulukou i ka Mea Hanohano Pua. penei:

Ehia ou makahiki i koe?  Elua, wahi a Pua. ninau hou o Kaulukou.  Heaha hoi ka mea i pau ole ai keia Kumukanawai?  No ko makou hapa, wahi a ka Mea Hanohano, pane o Kaulukou: Aole e pau ke kumukanawai ia oukou he naaupo. Ninau o J. Napualii: Ia wai e pau ai ke kumukanawai?  Ia’u a me Kaulia nei, na kanaka i piha i ka naauao, wahi a Kaulukou.  Aole e pau ia olua, wahi Napualii.  No keaha, wahi a Kaulukou.  No ka mea, nau no i hana i keia kumukanawai.  wahi a Napualii.  Pehea oe i ike ai, wahi a Kaulukou.

penei—O oe e Kaulukou ke noho ana i ka Ilamuku, o Akoniroke i ka Loio K@@@@ Kiaaina a me ka Alihikaua @@@ a ihea na maka o olua i malama pono ole ai olua i ka maluhia o ke aupuni, ua hiamoe nae paha olua.  Nolaila, ua maopopo na olua ponoi no keia kumukanawai i hana.

Eia ka pane a Kaulukou, ua makemake oe e lilo ke kulanakau@ale i puu lehu, a e komo ka poka i ko puuwai?  Ae, ua ae au, ina owau ma kou wahi ia wa a ma kahi paha o Akoniroke, he maua ia olua @ @ kauoha i na makai a me ua k@a ina aole e lawa kahea olua i na makaainana.

A ia wa i pii ae ai ka lena, a hoopuka mai la i na olelo keonimana ole, e olelo ana he poe hupo o Pua ma a me ka Lahui a pau

Kiu Hanu Mea Hou.

 

----------

NA MOHO AOAO LAHUI LI

BERALA.

---------

Eia mai na Moho o ka Aoao Lahui Liberala i wae ai, mai Hawaii a Kauai—

 

HAWAII.

NA @@.

J.G. @@pili          @ Makahiki

 

NA LUNAMAKAAINANA.

 

Hilo Hema—Joseph Nawahi

“ Waena---Henry W@@t

“ Akau ---Jas. @@ttoon

Kau—J.N. Kapahu

Kona—W. Johnson

Kohala—G.P. Kamaueha

Hamakua—Z. Paakiki.

 

MAUI.

 

NA LUNAAMAKAAINANA.

Wailuku Akau---@@ W. P. Kanealii,

H @@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

NA LUNAMAKAAINANA.

 

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

KAUAI.

 

NA ‘LII.

 

Koloa a me lihue—A. K. Mika

Waimea a me Niihau—J.A. Akina

Hanalei—J. Kahilina.

 

PAPA ALANUI.

 

SAM’L. MAHELONA—ABREHAM FERNANZER—B.C. DWIGHT.

 

O keia ka papa hoonohonoho i wae ia no ka Aoao Lahui Liberala, a o na Alii hoi, aole i lawa, aka l@@ aku no a hoea mai. a ua poe la he poe ia e kakoo ana i ka Aoao Lahui.

O keia ka ouli a makou e ike nei, aole e hiki kekanalua ia. nolaila, imua e Hawaii Ponoi, a e koho lokahi i keia poe; a na ke Akua e kokua mai, oia ka pahu ho@u o ka lanakila.

 

----------He Moolelo

 

-----:NO:-------

 

MASEPA.

-----------

Ka Olalio Denemada!

 

---:A  I OLE: -----

 

Ke Kaulio Keokeo!!

 

----------

Na keia mau hana a ka lio keokeo, ua ia mea i kauoha koke mai i ua Haku Denemaka la e haalele koke iho i ke kualapa, no ke kahua hoomoana o kona puali, a pela oia oia i hoi hope aku ai me ka awiwi nui ana.

He mau kapuai wale no ka mamao mai ke kualapa aku, ia wa i lohe aku ai ai oia i ke poha paapaaina o ka leo o-le.  a na kona hoailona i hoike mai ai ka haku ka@@la e h@@ke aku ana ka manao o kela o-le o kani mai la, aia he enemi ma ka pal@@@ o na @@@ ahiu.

Emoole mahope iho o ka poh@ @@ae o ka poha @@@ ae o ka leo o ka u-le, aia hoi me h@ olli ana ia o ka pua mai ka kakaka aku, pela ka lio keokeo me kona mea hooholo i oili aku ai me he puahiohio la maluna o ke kiekiena o ke kualapa, a kamoe aku la kona ala holo imua me ka pua@@ nui.

Oia mau @@@ @@ ke k@@@lio k@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

ha M@n@ka, a ike ia aku @@ laua me ka pahu@h@@.

Ua haawi ia he mau kukai olelo ana mawaena o laua, a o ka hopena o ka laua mau olelo oia no ko laua huli hoi ana aku no ko laua @@@ oawa me ka nele.

Ia laua i h@@ aku ai no ko laua home @awa, haawi aku la laua i ko laua mau lio i mau @@@@ ho@@@ha.  Oi@@ laua e hoopiha ana i ka lua o ka inaina ma ko laua paina kakahiaka a i ka paa ana ua haalele hou iho la laua i ko laua home oawa no ka hihip@@ o na laau.

Aole laua i huli hou aku no ko laua home oawa a hiki wale i ka @@ ana o ka la; a o ka hopena o ka laua huakai he mele.

Oiai laua e hoomakaukau ana no ko laua paina ahiahi, oia hou ka manawa a ka Haku Kaaela i hoea aku ai no na oawa ahiu, a iluna o kela kiekiena o ke kualapa, haawi hou aku la ia i na nana ana ilalo o ka oawa, a me he mea la, i ka nana aku i na Haku Kaaela nei, aia kona mau helehelena iloko o ka hauoli a me ka pihoihoi nui.

Ae e ka makamaka, na hauoli a ua pihoihoi loa ia ua haku Denemaka nei, iaia i ike iho ai aia kona mau enemi iloko o ka noho o kona lima i kekahi o na hora o ia po.

He mau hiohiona o ka nanea kona enemi ana i ike aku ai, a ma kana koho aku, me he mea la aohe o laua haupu ae no ka pilikia.

No kekahi mau minute o ko ka Haku Kaaela makaikai ana i ke kulana o kana papa hoolala hoopu ai i na oawa ahiu, huli hoi aku la oia no ke kahua hoomoana o kona mau koa no ka hoomakaukau an@ i na minute e—

Huai ai ka ulu

O Lele i ka makani.

O ka hora 5:30 a ua Haku Denemaka nei i ho@@ aku ai no ke kahua hoolulu o k@@@ mau koa, a aia malalo o kekahi hoailona a na h@@@@@@@@@@@@@@@@ na alakai o akoakoa ana imua o kona alo.

A @@@ o lakou @ waiho aku ai oia i @@@ @@ hoolala o ka hoolala o ka hoopuni ana i na palama a pau kahi a na enemi i hoomoana ai, alaila nae ka leo oolea o ke koa. luai aku la ia i keia niau olelo:

He mau hora wale no i k@@hoo@@ no ko kakou luhi ano, @@ makaukau ne oukou @@@@ a e haawi aku i ke kau@@@ ia mala@@@ na koa @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

KOMITE A@@@@@

 

Hon. @@@@@

J. @@@@@@@

R. W. @@@@@@

W. P. K@@@@@@@

@@@@ D. W. PUA

Mr. J. ALAPAI

“ D. M. @@@@@

 

KOMITE ELELE.

APANA I.

 

Hon. J. K. @@@@

Mr. J.W. KANALEWA

“  D. K. KAMAKAUWILA

 

APANA II.

Mr. J.W. @@KANE

“  D.K. KA@@@KAI

“ J. KA@A@AWAI

 

APANA III.

Mr. J. K. PRENDERGAST

“ @@ KEKUKAHIKO

“  J. AULU

 

APANA IV

 

Mr.  C @ MAILE

“  G. W. KUALAKU

“ R PALAU

 

APANA V

 N@@. D .W. PUA

Mr. W KALANIPAO

“ J.R. KANOA.

 

KUMUKAHANWAI O KA MUI AOAO

LAHUI HAWAII LIBERALA.

 

Ua hooka@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@aloha @@@@@@@@@@@@@@ .  A i @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ka noho ana @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@o Hawaii @@@@@@@  A o @@@@@@@@@@@@@@@@@@ aupuni @@@@@@@@@no ka lehulehu.

 

KA INOA.

P@@@@@--F. kapaia ka inoa o ka Hui, Ka Aoao Lahui Hawaii Liberala.

 

NA LALA.

PAUKU II—O na Lala @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ka poe a @@@@@@@@ malalo o keia K@@@@@@@@@@@.

 

NA LUNA NUI.

PAUKU III--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

NA HANA A NA LUNA NUI.

 

PAUKU IV—Na ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

PAPA K@@@@@@@@@@@@@

 

PAUKU V--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

@@@@ KUMAU.

 

PAUKU VI--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

@@@@@@@@ NA MOKUPUNI

 

PAUKU VIII--@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@Hawaii Liberala@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

NA H@@@@@@@

 

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@