Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 394, 22 February 1892 — Page 2

Page PDF (1.07 MB)

This text was transcribed by:  Ruth S. Goldstein
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA,

 

            Ua @

 

HOOLOLI I MANA@A NO KE KUMUKANAWAI.

 

He K@ e hooloh@ i ua Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai.  @e pak@  mai i pauku hou i ke Kumukanawai e kapaia Paaku 83.

 

            E hooholoi@ @ Aha@ o ka Aupuni Hawaii.

 

            Pauku 1  Ma keia ke hoololiia @eika Pauku 48 o ke Kumukanawai, a nenei e heluhelu ia ai ua Pauku la.

 

            Pauku 4@.  O na Bila Kanawai @ pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai, e waiho ia mua o ka Mo@ I @ e apo@ oia, e kakauinoa oia a ma ia mea e lilo ai ia i kanawai aka ina a le oia @ o hoihoi kou @ oia me na k@ o kona @@@ mahope o ka waihoia ana aku imua ma alail@ e lilo no ia i kanawai me he la he kanawai i kakauinoaia e ia, ke ole nae e hiki ole ka hoihoi ana umi mamuli o ka hookuu e ia ana o ka Ahaolelo a ina pela aole no ia e lilo @ kanawai.

 

            Pauku 2  Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 ke Kumukanawai a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

 

            Pauku 56  O ke Alii o ka Ahaolelo, he kane kupa oia no ke Aupuni a hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamalima, a i noho ma ke Aupuni no na makahiki ekolu, a he waiwai kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho ae o na hihia a pau a i ole ia he loaa makahiki kona aole i ewi malalo o eono haneri dala.”

 

            Pauku 3  Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawaia penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

 

            Pauku 59.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana a ina ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua.  a ua hookaa oia i ko@ mau auhau, a ina ua hookomo @ kona moa ma ka papa inoa o @ kono o kona apana no ke @ ana i na ‘Lii o ka Ahaolelo @ oia i ke k@ho i na @ loaa @ ke kuleana e @ na l@ o ka Ahaolelo i kela @ ina nae.

 

            A e hoo@ ia @ hoi ka mahele @ la a penei e helu@.

 

            Alua—He waiwai ponoi kona ma keia Paeaina i kapono i ka auhauia i @oi ole iho ka waiwai io malalo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau a i ole pela.  ua loaa maoli iaia kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eono hanei dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho.”

 

            Pauku 4.  Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 63 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la

 

            Pauku 63.  Aole e noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana ma ka Ahaolelo ina aole i kohoia malalo a kuiike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukauawai.”

 

            Pauku 5.  Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukahawai a penei a heluhelu ia ai ua pauku la.

 

            Pauku 62.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina.  @na he Hawaii Amerika a he Europa paha ma ka liauau ana ina @ hoohiki oia e kokua mamuli o @ Kumukanawai a me ua Kanawai e like me ka mea i hoakakaia no. @ e koho i na “Li@ kona @ Aupuni i no @@@@ na Lunamakaaina a @ Lunamakaawana paha o ia apanae uka nae o @a olelo no ka makaliiki hookai i mamua ponoi iho o ke k@i @ ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii Enelani a Europa paha aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i @a manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho balota lakou ma ke koho mua ana malalo o keia Kumukanawai”

 

Pauku 6  Ma keia ke pakui ia nei i ke Kumukanawai he pauku hou ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la a e kapaia.  Pauku 83, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la.

 

            “Pauku 83.  Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e hana i na Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu and me ka hoomaopopo ana i na kanaka a pau a i ole ia o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e hoohaiki a kaupalena i ka manawa e noho ai maloko o ke Aupuni o ia poe limahana oihaka mahiai a me na oihana a hana paha a lakou e lawelawe ai.”

 

                                                            CHARLES WILCOX.

                                                                                    Kakauolelo.

                                                                        feb 19 tf d

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH.

 

Lina@ a @ Pu@

 

POAKAHI FEBERUARI 22, 1892

 

Ka La Hanau o Miss Flora Komohailani Bush.

 

            Ma ka la iho la inehinei i malamaia ai ka la hanau o Miss Flora Kamohailani Bush a o ka piha ana hoi o ke eono makahiki o na la hanau o ke Kauia opio  Ua hoohilu@ilu ae ka ohana ma ka hoomomoa ana i na mea ai ono a ka Puukolu.  Ua komo pu aku ua limahana o keia pepa me ka ohana o ke kama nona ka la, a ua hiki ole ke hoopoina ia ka lokomaikai o ke Akua i ka malama akahele ana mai i na pulapula hou o Hawaii.  E hooloihi hou ia aku na la hanau o Kamohailani Bush a kau i ka puaneano.

 

KA OPIUMA

 

            Ma ka hookolokolo ia ana mai nei o Kapena Martin o ka moku kiana Velocity.  ma Honokaona.  Kina.  no ka hewa hoopae opiuma.  ua puka ae la ka inoa o na kiai o Hale Date ae nei.

 

            He oiaio aole no paha i poina ka me heluhelu o Ka Leo i keia moku a makou hoi i hoopahula wale aku ai mamua aku nei e lawe ana oia i kela mai tausani @ @@ aku ma kekahi wa@ okoa o kela mokupani @

 

            Ua @ keia kapena @ Honaka @ aka mamuli oka loaa ole ana o ka moku @ i mamuli @ oia kona kuu. lawelawe a no Honokaha.

 

            Ua hoike hou aku @ hoi oia ua kauoha ia aku oia o na ki@ e Hale Date.  e lawe aku i keia opiuma a ka moana, loaa aku kekalii moku ku@ hookau aka i ka opioma a ka mo@ loaa aku kekali moku koua hookau aea i ka opiuma maluna ona.  Eia nae i kona hiki ana aku ma kahi i manao ia e hui ana me ua moku la aole nae olu i loaa aku.  Ua kali oia he hookahi la a me hookahi po, aole no i hoea iki ma@ na moku ia.

 

            No laila noonoo iho ia oia i ka mea pono ana e hana ai, a aole hoi ona makemake e kiola i ka opiuma iloko o ke ka@ a ua ahona hoi kona lawe loa ama aku i ka opiuma i Honokaona a e hoike aku hoi i kolaila mao laua aupuni, sole nae i hooko ia ia manao ona oiai ua paa e iho la oia i ka hopu ia.

 

            He $250 kona hoopaa hona a me ka hoopaa ia o ka opiuma.  He ano e @o hoi ko kakou mau luna aupuni la me ka ike no hoi he papa ia ka hookomo ana aku i ka opiuma i Kina, eia nae, hoouna aku no ka opiuma ilaila.

 

            Ma ka nana ana i ka hoike a keia kapena, me he la aole io n o Kina ka opiuma i manao ia ai aka uo ka moana ae nei no i hiki ke pae hou mai ianei.  Heaha no la hoi anusuei ka ha@a a keia poe moku kuna e ike mau ia nei e pokakaa hele mai nei manaho ae nei a wa Koolau ae nei o kakou.  He hana ka keia moe moku kuna cia ka hoopae opiuma a ka ppe hoinoe olelo nei he hoopuuipuui ka ma kou mau olelo.  Puka a maka nae ke ino la i na aina e, ahuwale ua iwi o Hua i ka la. ku ka hohonono ka opiuma o ka poa@ hoopae opiuma.  Nui ka nopopo o keia Aupuni i keia manawa, e aho no ka hoi ke au ia Kipikona.

 

KE ANO LOLI WALE O KE AUPUNI MOI O HAWAII

 

[Helu 3]

 

            Ina no hoi e noho ana ka Moiwahine Liliuokalani a make i kona au, me ka maluhia, a ua hoonoho pono ia aku kona hooilina, he mea maopopo e noho aku ana ke alii opio me na pilikia nui a lehulehu wale.  Ua pakui ia aku me na hemahema o ke ano o ka wahine, na hemahema e apo ana i ka noho ana o kona mau la opio, a me na ao ana o na wa, ke ano hakina no o na haawina e pili ana i na wahine no na hana ku i ke kane.  E hoao aua ka wahine e noho moi ana e hooko i ka hana a ke kane, a ua hoohana aku hoi i kana mau hana ma o na kane e hiki ai, a ma ia ano e hookumu aku ana oia i kona noho’ua moi me na alalai he nui wale.  E komo pu mai ana no hoi na loina ano o na wahine e hookahuli wale ana i na noonoo ana o ka wahine e noho poo ana ma kana ma@ hana aupuni a hana no ka lehulehu, he mea i ike mau ia ma ka moolelo o na wahine i noho moi ma ke ao nei, he kakaikahi ka mea i hemolele.  E hoike pu ana no hoi ka moolelo me ka oiaio i ka nui o ne kumu nana hookuikui a e hookahuli i ka noho ana a me ka noonoo maikai hoi o na moiwahine, a he nui wale ka ike ia ana o ka mana o ka pu@aheie me kana mau alakai ana e lilo ana he mea nui me na mea e pili ana i ka pono o ka lehulehu mamua o ka mea pono @ a ua nui no hoi na @ ke ao @ hoike ana i ka hoolehui@ @ e ka haku a me ka punahele mamuli o ia mau hana @ kuhi aku ia laua iloko o ka paino hoakahi.

 

            E nana kakou i ko kakou Moiwahine ano.  Mamua ne o kona @ ina ka noho moi he alii wahine oia i manao he ikaika oi aku kona uo@ kona noonoo maikai a me ka hiki ke hoomalu iaia iho.  Ua noho mai oia maluna o ka@ hoomaopapoia ma ke kanawai e nono mai ana oia he umikumamaha makahiki, kahi aole i nele, kona nana ana iloko o ia mau makahiki e noho aku ana paha oia, a na hoomakaukau no hoi oia iaia iho ma ia mea.  Aka nae, iloko o na la mua o kona noho ana ae, ua aneane e ili mua kona noho moi ana mamuli i ke ano palupalu wahine ma ke kue ana i ka manao o ka Ahaolelo, ka puni wale i ka poe e pai ana iaia, e hoohikilele ana i kona mau hoaloha, a e poloai aku ana i na poino e hookahuli hou ai i ke Kumukanawai e loaa hoi na hopena poino nui ia kakou.

                                                                        Aole i pau.

 

He Leta mai Hilo mai.

 

Hilo, Hawaii, Feb. 19 th , ‘92

 

Hon. J. E. Bush.

 

Aloha kaua:--

 

            Ano, ke hoouna aku nei au ia oe he elua kii (photograph) o ka hale kula hou o Saint Mary ma Hilo nei, he hookahi nau, a he hookahi na ka makamaka Jno. A. Kahoonei.

 

            O keia ke hua i loaa mailoko ae o kela puu dala he $20,000 i hooholoia ai e kakou i ke kau o 1890, no ke kokua @ Louie a me kona mea @ paa ka hale me ka @ kulana, a he inea pomaikai na keiki hele kula o keia kauhale, oiai, he mau ha@ keiki e hele mau nei i keia @ keia wa.

 

            He mea kupono i keia au @ na halekula maikai, nani a no ka imi naauao ana aole @ Honolulu wale no, aka. maa@ ma na wahi a pau o keia Pa@.

 

            Ua oieioia, he $4,000 a oi i @ no keia hale nani, oiai na@ @ $7,000 i lilo no ke kukulu @ kekahi halekula nui (Union @) no keia taona hookahi no, a i @ ane like a like na haumana @ mau ana i ke kula.

 

            Owau no me ke aloha,

Joseph Nawahi.

 

NU HOU KULOKO,

 

            I na Luna lawe pepa @ Ka Leo, ke kauohaia aku nei ou@ i na he mau helu koe ia oukou o Ka Leo o ka la 4, 15, 17 e Feberuali nei, e pono e hoihoi koke mai i @ Keena nei mamua ae o ka hora @ o ka ia apopo.  Ma ke Kauoha.

 

            Ma ko makou mau manao makee hoa kanaka, ua manao makou e hoike aku imua o ko makou mau makamaka heluhelu a puni ka Paeaina, i hiki ole ke heluhelu iho i ua manao kalai aupuni noeau @ Aaao Liberala maloko o na kola@ o ka makou nupepa puka la Ka Leo o Ka Lahui, nolaila, ke Hoo@ nei makou i ka Auhau o ka makou nupepa puka pule Ka Oiaio ina ma ke dala kuike ue $1.00 no ka makahiki holookoa, a he 2 keneta hoi ka haule o ke kope hookahi a puni na Lebedonia he 52 o ka @ kahiki.  No ke kuike wale no keia @aawalea aole no ka hookaa hapa mai.

 

            Ke mau la no ke ano o ka mai o ka Bihopa Heremano.

 

            He omaimai ko ka Lunakauawai Makale i keia mau la.

 

            Nui ka poe holo malu o keia @ la i na aina e.

 

            Ua hoopii ia @ M. A. Gonsalves no kekahi hihia ano like.  Auwe @ au holoua.

 

            E manaoia ana e hoohana ia @ ana ka mekini-eli-awa hou i @ mau la koke ihe.

 

            He aha hulaaul@ ke haawi ia ana e ka Moiwahine no na opio ma@ o Halealii i keia po.

 

            I ka la apopo e ku mai ai ka mokuahi Auseteralia mai Kaleponi mai me na mea hou o na aina maomao.

 

            O ka la hauau keia o Keoki Wasinetona, ka imi kuokoa o Amerika a e malama ia ana i aha @ e ka hui Ariona i keia po.

 

            Ma keia mokuahi Australia, o ka ana ma ka Poalua, o ku mai ai @ pani o Arthur Richardson, @ Kanikela-Amerika, o J. P. Boyd.

 

            Ua hoopii poho ae kakahi pukiki i kekahi kamaka no ka wawahi ana i kona pa a hoolilo i Alanui.  He elua haneri dala ke koi poho.