Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 400, 1 March 1892 — Page 2

Page PDF (1.11 MB)

This text was transcribed by:  Carol Irei
This work is dedicated to:  Jesus my Lord and Savior

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

            Ua hookohuia o Wm. C Ao@i i keia la i Notari no ka hea@@leha no ka Apana Hookolokolo Kaapa@ @@ @ Anu@@.

                                    C. N. SPENCER        Kuhina Kalaiaina

                                    Keena Kalaiaina          Feb 14, 1892               feb18 3tsd

 

OLELO HOOLAHA NO KA HO@@ @@ INA @@ A MA @@ @ANAKO @@@ LETA

 

KE LOIKE ia aku nei ma keia na makaukau ke keena o ka Banako Hae Leta Hawaii e kona aku i na poe a pau be kuleana ko lakou i keia keena e hele mai lakou no ka lawe ana aku i ka ukupanee o ka lakou mau dala o ka A. D. 1891.  me ka lawe pu mai hei i na buke E oluolu oukou a pau e hele mai i kekani wa ma ke keena o ka Luna Leta Nui ma Honolulu

                                    WALTER HILL         Luna Leta Nui

                                    Feby 24, 1892             feb 24 396-d 2ts

 

NA AINA HOME MA KONA HEMA HAWAII

Ma keia la ke hoolaha ia aku nei –

            I           O kela mau apana aina he 7 ma Kukuiopae S Kona Hawaii @a makaukau no ka heoiiloana aku i ka poe makemake mai ana e loaa ia lakou na aina home e naho @

            II         Ua hiki no ke ike ia na l@ii o keia mau apana aina ma ke Kaena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Honolulu a @ole ma ke keena o J. W. Kaaimoku ma Paho@@ Kona Hema Hawaii

            III        Na J W Kaaimoku @@ E kuhikuhi aku i na apana aina i @@ a me keia mea e makemake mai @@ e ike a no ia hana a@ na kula @@ ola @ liku @@ @@ wai ku @@ makemake ana @@ @@@@

            IV        O @@ kanaka a pi@ e makemake @@ @@@ @@@@ @@@@ @@ Kahina Kalakaua @@ kek@@  pala@@@ @@ @@@ kala @@@ waie mai @@ @@ J. W. Kaaimoku @@@.

            V         A@@  @@@ @@@@@ @@@ @@ kekahi @@@ @@@ @@@@

            VI        O ka @@ wale @@@ @@@@@@@@@@@

            VII      E haawi ia no i@ke o  @@ makahiki @ @ku ia ai ka @@@ a iloko @ ia manawa ua kuu ia ka aina mai na auhau aku.

            VIII     E kukulu hoi oia i hale no ho non@ maluna o ka aina il@ko o h@kahi makahiki a e homaka hoi e noho maloko o ia hale a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki

            IX        E Loopuni hoi oia i ka a @@ me kekahi pa kupono iloko o ekolu makahiki

            X         E uku hoi oia ma ka hapaha makahiki wamua o ka ukupanee maluna o ke keena  i uku ole ia o ke kumukuni ma ka @ pa-keneta.  Ua hiki no hoi i ka wea kuai ke hookaa @au a i kekahi hapa paha o ke kumukuai i kela a @e keia manana a i ka mea noho ole e oki ia ka ukupanee.

            XI        Aole e hiki e hoolilo ia aku k@ aelike mua a aole no noi e hiki no olelo aelike i ka hooko ia.

            XII      O ka haule ana o ka hooko ia ana o na kumu i aelike ia he mea no ia e hoolilo wale ia ai o ka aina.

                                                C. N. SPENCER                    Kuhina Kalaiaina

                                                Keena Kalaiaina          Feb 23, 1892               feb 25 4@

 

HOOLOLI I MANAOIA NO KE KUMUKANAWAI

 

He Kanawai e hooleli ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 9 ke Kumukanawai. a e pakui mai i pauku hou i ke Kumukanawai e kapaia Pauku 83.

            E hao@ A@ia a @a Moi a me ka Ahaolilo o ke Aupuni Hawaii.

Pauku 1 Ma keia ke hoololiia nei ka Puku 48 o ke Kumukana  wai a nenei e heluhelu ia ai ua Pauka la:

            “Pauka 48.  O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai e waiho ia imua o ka Moi.  Ina e apono oia e kakauinoa oia a ma ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka; ina aole oia i kakauinoa e hoihoi hoi ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou buke moolelo a e hapai hou lakou i ka noonoo ana no ia mea.  Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia na Bila Kanawai nei e ka elua ha pakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo e hoihoi @ou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa a@ a @ia e hoole hou ia mai ke kakainoa ana@ alaila e lilo no ia i @@@ Ma ia mau @@@ @@@@ m@opop@@ @e koho a@@ @@ ke ha ka @@@ @@@ i na ae a me @@ @@@ a e iho @@@ a e kakou ia m@@ ka buke a @@@@ @@@ Ahaolelo ma inoa o na @@@ a @@@ olelo Hawaii Ke@@ ma k@ @@ me ka @@@ @@@ poha ma @@@ Bila Kanawai @@ @@@ @@ @@@ @@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ kakauinoaia @@ ke @@@@@@@@@ hoihoi @@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

Pauku – Ka ke a ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai a penei e heluhelu ia ai ua pauku la

            “Pauku 56 O ke Alii o ka Ahaolelo he kane kupa oia no ke Aupuni @ hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamalima, a i noho ma ke Aupuni no na makahiki eloku a he wai@ kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho ae o na hihia a pau a i ole ia he loaa makahiki kona aole i ewi malalo o eono baneri dala.”

 

Pauke 3   Ma keia ke hoololi ia nei ka Puku 59 o ke Kumukanawai a penei e heluhelu ia ai ua pauku la

            “Pauku 59  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii, Amerika, a be Europa paha ma ka hanau ana a ina ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua a ua hookaa oia i kona mau auhau a ina ua hookowo oia i kona inoa ma ka papap inoa o na poe koho o kona apana no ke koho ana i na ‘Lii o ka Ahaolelo, alaila ua kupono oia i ke koho i na ‘Lii e ua lo@@ iaia ke kuliana e koho i na ‘Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana ina a@@:”

 

A e hooloii ia no hoi ka mahele elua o ua pauku ia a penei e heiuheiu ia ai

            “Alua – He waiwai poni kona ma keia Paeaina i kupono i ka auha@@ i @@ ole iho ka waiwai io maialo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau a i ole pela ua loaa @aoli iaia kekahi loaa makahiki i ewi oio walalo o eono haneri dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho.”

 

Pauku 4   Ma keia ke hoololi ia nei ka Puku 63 o ke Kumukanawai a penei e heluhelu ia ai ua pauka la:

            “Pauku 63  Aole e noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana ma ka Ahaolelo ina aole i kohala malalo a kulike hoi me no hoakaka ana a keia Kumukanawai.”

 

Pauku 5.  Ma keia ke hooleli ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawai  a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            “Pauku 62.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii Amerika a he Eurpa paha ma ka hanau ana ina na hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e iike me ka mea i hoakakaia no na poe nana e koho i na Lii @ ua hookaa i kona mau auhau a ua @@ @ku oia i na makahiki he iwa@@@ a i noho @@ keia Aupuni no ka makahiki hookahi @@@@ @@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@ helu @@@ ke kak@@@@ ma @@ olelo Hawaii E@@@@ a E@@@@ @@@@@@@@@@@@ makahiki IS1@@ a @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ kona inoa @@@ ka @@@ inoa @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@makahiki @@@@ mamua ponoi @@ o ke koho ana a me ka ike he’uhela a kakaulima @@ ka olelo Hawaii E@@lani a Europa paha aole ia e pili i na poe e @@lio ana ma keia @@@ i ka ma@wa i kukalaia ai keia Kumukanawai ina e hoopaa lakou ia ko lakou inoa a koho balots lakou ma ke koho mua ana mal@lo o keia Kumukanawai.”

 

Pauku 6  Ma keia @e pakui ia nei ia ke Kumukanawai he pauku hou ma ke ano he hoololi i na Kumukanawai la a e kapaia.  Pauku 83 a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            “Pauku 83.   Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manana e hana i na Kanawai ana i ma@@o ai ua kupono uo ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopo@ ana i na kanaka a pau a i ole ia o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mabiai a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e hoohaiki a kaupalena i ka manawa e noho ai maloko o ke Aupuni o ia poe limahana oihak@ mahiai a me na oihana a hana paha a lokou e lawelawe ai.”

                                                CHARLES WILCOX                        Kakauolelo

                                                eb 19 @@@

 

KA LEO O KA LAHUI

JNO. E. BUSH

Lunahooponopono a me Pu@ku

POALUA MARAKI 1, 1892

I KA LEHOLEHU

Oiaio ua ike makou @@ ka aina ke nee nei iloko o ka nele loa a ua hiki pono ole i ka @oe heluhelu nupepa ke heolawa i ko iakou iini e ike i na kalai manao a me na mea hou o ke ao e lohea ana ma @@ moku lawe leta mai na aina e mai, nolaila ua hooemi mai makou i ka nupepa puka pule Ka Oiaio a he hookahi Dala ukumuo no ka makahiki.  O ko makou manao nui ma keia w@@ o ka loaa mai o ka malamalama i ka Lahui Hawaii, a malalo o ia kumu o keia hooewi ia o ka Nupepa KA OIAIO.  Ua lilo keia hana he hoike ma ko wakou aoao i ka oiaio o ko makou aloha hoe kanaka oiai aole he makana oi e ae a kekahi kanaka a haawi ai i kona hoa kanaka mamua a@ o ua hoomalamalama ana iaia ma na mea e pili ana i kona noho ana mai na mea i hala a mai na moolelo e kaalo nei i keia wa a nia keia hope aku o na hana kuloko a me ko na aina e.

            He kumu en@ io@ keia ua like me @@@@@ o ka nupepa hookahi a ia ua nele loa ke kanaka i ka elua kene@a o ka pule e kaa ui kana nupepa alaila ua loaa oia i ka mai ola ole a he hoowahawaha maoli no i ka hoonaanao iaia ilio a n@ kona ohana n@a n@ mea l@@@@

                                                            JNO. E. BUSH           Luna Hooponopono

 

KA IKE O KE AO

O elo wai @@ka Anela o ke Akua ia Daniela Mok 12:4 “Aka e hoopaa oe e Daniela i na olelo a e hoopiii i ka buke a hiki i ka hope: he nui ka poe e holo i o a i o a e ulu ana n@ ka ike.”

            He mau olelo keia i hoike ia mai i ke Kaula e ao mai ana iaia e hoopaa i ka buke wanana a e wai h@ hoi me ia paa ke ano nui o ka buke wanana a Daniela “a hiki aki i ka manawa o ka hopena.”  Dan. 12:9  Ua lawa ka ike i hoike  ia mai iaia e hoike aku i ko ke ao aka o ka wehewehe ana e hoomaopopo ai i na ano a pau aole i hoike ia ia wa.  Ua waihoia ia mea no ka “manuwa o ka hope ia.”  oia hoi no keia wa a kakou e noho nei a e like me ka olelo a ka anela.  ia wa e wehe ia mai ai ka ipuka a ka ike, “e holo ana i o a i o (ke kanaka) a e mahua’iua ana ka ike.”

            A eia ka ninau: aole anei keia o ke au o ke kelakela o ka hele kaahele ana o na kanaka ma ka honua nei a @e ka pii kamahao o ka i@e o ko ke ao nei noho ana!  Ae, he hoike kakou a pau e roho nei no ka oiaio o keia mau olelo ka “holo i o a i o a we ka mahuahua o ka ike.”   Ke kaalo nei na kuakai holo makaikai ma ko kakou ipuka a ke ike  a ke lohe nei i ua mea kamahao o ke ao nei.  e laha mai ana ma na wahi a pau – Ka hiki i ke kanaka ke uiu i ka ua, a kuaua maoli iho; ke apo a hoohana i k@ @@@ a hoolilo be laau lapaau no ka kino o ke kanaka, no mea hoohana no na ka@@ na moku na mea ai na telegarap@ pe@@@@@ @ me na hana e ke@@ @ au a pela aku.

            A@@ iloko o @@ mea @@ @@ @ou e ike ia nei ka hoel@@ ia ana @ @ a @ea kahiko i hoike a e ke Ka@@ he elua ta@sani o@olu @@@ @@@oiki a oi ae.  O k@ia mea @@@ he mau mea kahiko loa ia i ke Akua aka i@@ kona loke@@@ ai. ke ike mua n@i kako@ me ka pahaohao nae.

            Noko o keia mau ana hou e hoea mai nei ua lo@e ia makou ka manaolana eia me @@ ke pii ae la ka ike e hiki ai hool@ ia na mai a pau e @@@@ nei i ke @ino e ke kanaka He manaolana @:o makou mailoko mai o na lapaau @@@@ lapa@@ uwila e loaa mai ana no na kokua e ola ai keia mai alii ka lepera.  Ua ike makou eia kela ano @paau ke hana ia nei i ka poe mailele.  I keha mau la ke lapaau nei kekahi mau haole i na mai lepera. be uwila hooholowai ua ma ka hoohainu ana ka kekahi a ua ike ia ka e@i ana o ka mai, a he uwila hamo hoi ka kekahi mawaho a ua ike ia no he pii ana m@i o ka oluolu o ka mai.  He mau hiona hoolana ma@uo keia he oia no ko kela  a me keia mai ina e loaa ana ke ano o ka laau a me ka lauaau ana e ola ai.  a o ke alanui wale no e loaa ai e like me ka loaa ana o ka ike wa na mea a pau aia waie no ia ma ka hoao muu ana a pela e hoo@ au ai a hiki i ka loaa ana o ka wei kupono.  I ko makou manao eia iho ua laau ia ke hoao ia nei koe wale no aia me ka u@alu e pono ui o apoi ia auanei e ua Kauka a me ka Papa Oia.

He Make Ona Rama

Ma ka po Po@olo ua i@@ rama kekahi Hawaii opiopio o Enoka kona inoa he @e@a no luna o ka noku kuna Kulamanu.  Ua ike ia o@@ e hikaka @@ @@@ ke alanui Papu a e pli a@a mauka.  1 ke kakahiaka La Kapule iho nei na loaa uku oia ua make nia ke alunui kahi o Mr. Smith Kakauolelo o ka Aha Heokolokolo Kiekie.

            Nui @@ poino o ke kanaka.  Ua hanau ia @ai hana aka i kona @@@ a@a ke kanawai o ke Akua ua lilo oia he mea hew@ a pela i emi mau ai kona ano a ua hookahuli mau eia i ka hana pono e hoi ho@ ai i kona kulana mua.  Pel@ iho la ke kanaka e iho mau ana mai kona niau ano e like me k@ ke Akua ka nani a hemolele @ eia oia ke iho mau nei, a ke hoohalike loa ak@ la i ke ano o ka holoholona ka @ua kolo nana e hookahuli mua i i ko@a a@o a-o ka hopena he make akahi oia keia a he make alua a oia ka hoopau loa ana.  Noiaila e hoomanao kakou i keia:  Pomaikai ka poe hoopono no ka mea aole lakou e o@a i ka rama a make i ke aianui e like iho la me keia Hawaii opio i make aku la iloko o kona mau hewa.  O ka lohe ke Oia!

 

Ua holo aku kekahi mau mokuahi holo pili aina i ke ahiahi nei.

 

Eia k@ hoomaka ia nei ke kukulu o ka pa hao hou maluna iho o ka @@ alii.  kahi hoi a ka aoao aloha ole i ka lahui i ul@ua ihe ai i ka la 80 p@@ ole o I@@@ 89.  E mau aku ana anei keia pa hao hou ma kahi o ka pa mua?  O ko @akou manao e hoihoi hou ia mai na ano ihiihi o na kamehameha oia hui i pa pehaku @o e like me ma@ua a e hoo@@una ia hoi ka poe nana i ko lakou mau li@a pe@@i.