Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 401, 2 March 1892 — Page 2

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  E K Soares
This work is dedicated to:  Kailani Koo

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

            Ua hookohuia o WM. C. ACHI i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ke Apuni.

C. N. SPENCER

Kuhina Kaiaiaina.

Keena Kalaiaina.        Feb. 16, 1892.

@@b18 3tsd.

 

OLELO HOOLAHA NO KA HO

@@@ ANA I NA DALA MA

@@@@ NAKO @@@

LETA.

            KE HOIKE ia aku nei ma keia ua makaukau ke keene o ka Banako Hale Leta Hawaii e kono aku i na poe a pau ke kuleana ko lakou i keia keena, e hele mai lakou no ka lawe ana aku i ka ukupanee o ka lakea mau dala o ka A. D. 1891, me ka lawe pu mai hoi i na buke.  E oluolu oukou a pau e hele mai i kekaha wa ma ke keena o ka Luna Leta Nui ma Honolulu.

WALTER HILL.

Luna Leta Nui.

Feby. 24, 1892                        feb 24 396-d 2@s.

 

NA AINA HOME MA KONA HEMA, HAWAII.

            Ma keia la, ke hoolaha ia aku nei:-

            I           O kela mau apana aina he 7 ma Kukuiopae, S. Kona. Hawaii, ua makaukau no ka hoolilo ana aku i ka poe makemake mai ana e loaa ia lakou na aina home e noho ai.

            II         Ua hiki no ke ike ia na kii o keia mau apana aina ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Honolulu, a i ole ma ke keena o J. W. Kuaimoku, ma Pahoehoe, Kona Hema, Hawaii.

            III        Na J W Kuaimoku no e kuhikuhi aku i na apana aina i kela me keia mea e makemake mai ana e ike o no ia hana ana, ua kuleana oia e aku ia $1.00 mai ka mea e makemake ana i na apana aina.

            IV        O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina o oi mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina ma kekahi palapala i pai hakahakaia e loaa waie mai ana mai a J. W. Kuaimoku mai.

            V         Aole e @oo@oo ia kekahi nonoi mai kekahi mea mai e nohoeha aina.

            VI        O ka @@ wale no i piha na makahiki ke ae ia e nonoi mai.

            VII      E haawi ia no iloko oumi makahiki e aku ia ai ka aina a iloko o ia manawa ua kuu ia ka aina mai na auhau aku.

            VIII     E kukulu hoi oia i hale nohoo nona maluna o ka aina iloko o hookahi makahiki, a o hoomaka hoi e noho maloko o ia hale, a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki.

            IX        E hoopu@i hoi oia i ka aina me kekahi pa Lupono iloko o ekolu makahiki.

            X         E uku hoi oia ma ka hapaha makahiki mamua o ka ukupanee maluna o ke keena i uku ole ia o ke kumukuni, ma ka 5 pa-keneta.  Ua hiki no hoi i ka mea kuai ke hooka@ @au, a i kekahi hapa paha o ke kumukuni i kela a me keia manawa, a i ka mea noho ole e oki ia ka ukupaneo.

            XI        Aole e hiki e hoolilo ia aku ka aelike mmua, a aole no hoi e hiki ke kuni ia ka aina, aia a pau mua na olelo aelike i ka hooko ia.

            XII      Oka haole ana o ka kuoko ia ana o na kumu i aelike ia, he mea no ia e hoolilo wale ia o ka aina.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina.         Feb. 28, 1892

feb-25-4ts

 

HOOLOLI I MANAOIA NO

KE @@@ANAWAI.

            He Kanawai e hoololi ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai, a e pakui mai i pauku hou i ke Kumukanawai e kapaia Pauku 83.

            E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii:

            Pauku 1.          Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:

            "Pauku 48.  O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai, e waiho ia imua o ka Moi.  Ina e apono oia, e kakauinoa oia, a ma ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka, ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou buke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonoo a@a no ia mea.  Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua hapakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana, a ma e hoole hou ia mai ke kakauinoa ana alaila, e lilo no ia i kanawai.  Ma ia mau nana ana a pau, e hoomaopopoli ke kaho ana ma ke kahea ana i na au a me na hoole a e kakau ia ma ka buke moolelo o ka Ahaolelo, na inoa o na poe a pau i kol@@ ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai.  !a e hoihoi ole ia mai kekahi Bila Kanawai e ka Moi @oko o na la he 10 (koe ka la Sabati) mahope o ka waihoia ana aku imua ona alaila e lilo no ia i kanawai me he la he kanawai i kak@@@ oaia e @@ ke ole nao e hiki ole ka @@@@ ana mai mamoli o ka hook@@ e i@ ana o ka Ahaolelo a @@ pela, aole no ia e lilo i kanawai."

            Pauku 2.          Me keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 56.  O ke Alii o ka Ahaolelo , he kane kupa oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kuniamalima, a i noho ma ke Aupuni no na makahiki ekolu, a he waiwai kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole i emi malalo o eono baneri dala."

            Pauku 3.          Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 59.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau @@@ a i@@ ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka luna inoa o na poe koho o kona apana no ke koho apa i na 'Lii o ka Ahaolelo, alaila ua kupono oia i ke koho i na 'Lii, a ua loaa iaia ke kuleana o koho i na 'Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia noho ana ina nae:"

            A e hoololi ia no hoi ka mahele elua o ua pauku la@@ penei e heluhelu ia ai:

            "Alua- He waiwai ponoi kona ma keia Paeaina i kupono i ka auhauia i a@@ ole iho ka waiwai io malalo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole pela,, ua @@@ @@@li @@@ kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eono haeri dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho."

            Pauku 4.          Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 63 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai uapauku la:

            "Pauku 63.  Aole e noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana ina ka Ahaolelo, ina aole i kohola malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai."

            Pauku 5.          Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:

            "Pauku 62.  O kela a me loaa kane kupa o ko Hawaii Paeaina, ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me ka mea i hoakakaia no na poe nana e koho i na 'Lii, a ua hookaa i kona mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a i noho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamua penei iho o ke koho ana, a i ike ka heluhelu a me ka kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha (in@ i hanauia mahope mai o ka makahiki 1840) a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana e like me ka mea i huakakai@ ma ke kanawai, alaila no loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no na Lunamakaai @@@ a mau Lunamakaainana paha o ia apana, aka nae o na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha, aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i ka mai @@a i kukalai@ ai keia Kumuka wai, ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho balota lakou ma ke koho mua ana malalo o keia Kumukanawai."

            Pauku 6.          Ma keia ke pukui ia nei i ke Kumukanawai he pauku heu ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la, a e kapaia, Pauku 83, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 86.  Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e hana i na Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopopo ana i na kanaka a pau, a i ole ia, o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka @@na ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e hoohaiki a kaupulena i ka manawa e noho ai maloko o ke Aupuni o ia poe limahana oih@@@ @ahioi a me na oihana a hana p@ha a akou e welawe ai."

CHARLES WILCOX.

Kakauolelo.

@@@@b 19 tf-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKOLO, MARAKI 2, 1892

 

C W AKEPOKA.

            Ua hiki hou mai ka loaa Kanawai Akepoka, mai kana huakai hooluolu aku nei ma na kekai o ka Malu-ulu-o-Lele, a me na kuaaina o ka moku o Kama.  Ua hoelauna aku ka mea kakou nupepa P C Advataisa, a ninau aku a i ke kumu o kona haalele ole ana i kona noho notari ana.  Ua pane ia mai ka ninao, penei:  Aole ae e haalele i ka notari a me ka hana loio.  He noha no ko'u iloko o ka Hale Ahaolelo mamuli o ka Palapala Hooia ua kohoia au, mai na Luna Nana Koho Balota mai.  Oia iho la no, aole he mau mana e pane ai, a aole he pane e ae a ke kanaka naauao.

 

E Hoomaikai i kou Makuakane a me kou Makuahine

            O keia kekahi hana i kauohaia i ko ke ao poe e hooko, ma ke Kanawai, o ke Akua, a o keia hookahi ka hana nui a ko ke ao poe opio e ulu ae nei i ano poina loa, iwaena o ka ihula a me ka ilikea, kow ahi no ku lahui Asia.  Me he la o ka poe Asia ka lahui hoomanao i ko lakou mau makua, a o ka lahui Hawaii hoi ka oi aku o ka hoopalaka a hoowahawaha maoli no i ke kauoha e aloha i ka makuahine a me ka makuakane.  Aole anei o keia ano o ka lahui, kekahi o na kumu nui nana e hoopoino nei i ke kulana o kalahui?  He mea maikai i keia lahui, ina e ao pono ia na keiki i keia kanawai hoopono, i mau ai ka noho ana o keia lahui maluna o ke one hanau a ke Akua ma kona lokomaikai e haawi ai iaia.   E hoolohe i keia.

 

NA HOAKOAKOA ANA I NA MEA OIAIO O KEIA MANAWA.

            I ko makou lawe ana mai i ka oihana wehe a ka mea nana i haku keia moolelo, "Ka @oakoakou ana o na Mea Oiaio o keia Manawa," ua lawe ia mai me ka mauao  aloha i ka lahui Hawaii, e noho ana iloko o ka ike i loaa mua a i haawi ia mai e na Kumu i ke au i hala, aka, wahi a ka olelo a ke Akua, ma ka waha o Daniela ke Kaula, Mok. 12:4, he nui ka poe e holo ana i o a i o, a e ulu ana ka ike, a o keia ike e loaa aku no ia i ke kanaka ke kokoke i na la hope o ke ao nei.  Aole keia hana i lawe ia @@@ @ mea e poonioni ai kanaka, a i kumu hoopaapaa, aka, ua hoomaopopo ka me a@@@hi he mau mea oiaio maopopo loa keia i lawe ia mai mailoko o ka olelo a ke Akua, ka OIAIO, i olelo ia ma Ioane, 17:17, a no ia kumu, he mea e Nio ai i Hoomalamalama a i alaai no ke kanaka.  Ua pomaikai makou ina ka lehulehu e heluhelu ana i na olelo wehewehe a hoakaka o kaie moolelo, a lilo i mea e hu@i ai kekahi mea e huli ai kekahi mea hookahi i ke Akua, a e nana hoi i kana olelo, alaila, ua waiwai a makepono laluhi.  Me keia mau wahi olelo kanaenae ka waiho aku nei @@ hou i keia moolelo i mea o hoopomaikai ai ia kakou a pau.

 

MOKUNA I.

KE KII NUI O DANIELA, II.

            Ua hoike ia mai kekahi kii nui hewahewa ia Nabukaneka maloko o ka moeuhane.  O kona poo he gula, he dala kona umauma @@@ kona mau lima, na aoao he keleawe, na wawae he hao, na kapuai a me na manamana wawae, he hao kekahi hapa i hui ia me ka lepo palolo.  Ua hoomaka mai ke kii mai luna iho me ka metala oi o ka nani e emi malie iho la ke ano o na metala e like me ka iho ana a hiki i ka mea haahaa loa o na mea o ka honua he palolo.  O ka hopena aku, ua hahau mai kekahi pohaku nui, i oki ia mai kekahi mauna me ka lima ole, i ke kii maluna o na wawae, a paki aku la a okaoka liilii, a na ka makani i puhi aku me he oka laau la, a lilo ae la ka pohaku i mauna nui a hoopiha ia ka honua holookoa.

            He mea keia e hailona ana, o ke kii ka mea e ku ana no kekahi moa nana e hoopiha aku ana i na aina o ka honua, oiai e like ai me ka pohaku kona hope aku, ulu ae la a ku a mauna maoli, ua lawe ae la i ko ke kii wahi a piha aku la ka honua.  Me keia iho la, ua pio ka moeuhane, a o ka hopena o na mea a pau i hoike ia e mau loa ana.  Ka mua, ua ike ia he loli a he emi ana mai, i hoomaopopo ia ma ke ano o na metala o ke kii; ka hope, he kupaa, he mau loa, a he nani ke ano o na mea i hoike ia ma ko ka mauna hoopiia ana i ka honua.

            I kana mahele ana i ke ano o ke kii, ua olelo aku o Daniela ia Nebukaneka- O o no keia poo o ke gula, Pauku 38.  Aole oia i manao o Nebukaneka maoli ma kona ano kauaka, no ka mea, e kamailio ana oia no na Aupuni.  Pauku 39, 40.  Aole hoi e hiki i kekahi mahele o ke kii e ku ana no kekahi aupuni a o kekahi mahele no kekahi kanaka.  Aole ia he mea pololei.  Nolaila o ke poo o ke gula, e hoailona ana i ke aupuni a Nebukaneka e noho mana iho ai.

            Alaila, owai la o Nebukaneka?  Kekahi Moi oia o ke Aupuni Moi o ke Cladea o ka wa kahiko a o Babulona hoi o ia ma awa.  O keia iho la ke poo gula.  I kekahi manawa, ua kue ia @@i ka ko makou hoomana wehewehe ana no kahiole e hookumu mai ai i keia moolelo, a o ke keehina mua e hoomaka aku ai he mea koho wale a i ole he hoola wale iho no; aka nae,  aole pela ka pololei, o ka hiona nui o keia wehewehe ana, e like me keia, ua hoomaopopo pono ia no kahi e hoomaka ai i keia moolelo, ma na olelo hiki ole ke kuhihewa ia iloko ponoi iho no o ka Buke Hemolele.

            Ua noho aupuni iho ma Asia no 1300 makahiki, kekahi aupuni Emepera kahiko o A@@@, i hookumuia e keiki moopuna-kane kualua a Noa.  Kinohi 10:6, 10, oia o Nimaruda.  Maluna iho o ke koena o keia aupuni i hookumu ia ai ka Empera o @al@en, a o Babalona hoi, i olelo ia ma ka Buke Hemolele, e Belesia, ka Baladana ma Isaia 39:1, ka makahiki mamua aku o Iesu, 747.  Maloko o ka wanana na komo mai kona olelo ia ana i ka makahiki M K. 677, no ka mea oia ka manawa i ilo ai a hui pu kona mooolelo me ko ka lahui o ke Akua, ma ka lilo pio ana @@i a Manaso, Moi o Iuada, 2 O@@ 'Lii, 33:11.  Ua hiki aku ke kiekie o ka nani o keia aupuni malalo o Nebukaneka, ka mea i haawila i ka moouhane.