Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 420, 29 March 1892 — Page 1

Page PDF (940.52 KB)

This text was transcribed by:  Paka Westin
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Leo o Ka Lahui

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II                    HONOLULU MARAKI 29, 1892                   Helu 429

 

HE MOOLELO

 

---NO KE KEIKIALII--

 

_____

 

AWAREDA!

____

 

a me

 

KA UI LEILA

 

o Noremadi.

____

 

(Kakauia no Ka Leo.)

_____

 

MOKUNA IV.

 

Ka Hooilikaua Weliweli a me Kona Hoena Kumakena.

______

 

   E Koratina!  E Koratina o Noremadi!  E haawi pio mai oi ia oe iho, a i ole ua makukau ka make nou!

 

   No keia mau olelo pai i ke oolea a ku i ka hooweliweli aua Wolefa nei, haaawi aku la o Avareda i ke kauoha i kakahi kanaka pana pua no ke kiola ana aku i hookahi pua i pane no ka Wolefa olelo.

 

   Nolaila, he manawa  ole, aia hoi ike ia aku la kekani pua e lele ana mailoko mai o ka laina o na naita o Noremadi a haule iho la mamua pono o kahi a ua Wolefa nei e ku aua.

 

   O keia pua ae la i hookuuia mai la mai ke kakaka mai ka pane ma ka aoao o na Noremadi.

 

   No ia mea, ua haawi koke ae la o Wolefa i ke kaauoha i kona mau naaita no ka lele ana mai a haehae ae i na naita o ka moi Koratina, a no ke kokoke loa o na aoao elua ua ike aku la o Avaredi i ka lefa papa hoonohonoho e like me ka la i ke owakea.

 

   Aia hoi, e ko lakou maau naiata akamai i ke kaka pahi a me ka laau iho, oia ko lakou mau heleuma hope, (manaolana) oiai ko lakou mau naita lena kakaka e alai ana manua o lakou.

 

   A no ko ua Avareda nei maau naiaata hoi,, o na naita o ka makakila mamua.

 

   Ua lawe ae o Avareda i kona kulana alakai ma ka eheu hem-a e kona makuakane hoi ma ka eheu akau, a no ko  laua mau naita o ka makakila, ua lawe ka palekaua no ka uhi ana i ko lakou mau kino mai na pua mai a ka enemi.

 

   I ka hoomaka ana o ke kaua i kinohi, na lilo mua ka haahoo o ka la hooili kaua i na keiki o Denemaka ma ka elua make ma ka aoao o na Noremadi i ko lakou hookahi, aka nae, mahope iho o ka hala ana o kekahi mau hora elua o ka hoomau ia ana o ka hakaka me ka hoomaha ole, aia hoi ike ia aku la ua ano pai a pai na aoao leua ia manawa.

 

   A no ka hora hookahi paha mahope iho, hoomaka aku la ke kuemi hope ana o na naita Denemaka, i ahona wale no i ko lakou eheu akau, oiai na pua he nui a ne naita o Noremadi e halauku mau ana me ka hoomaha ole maluna o na Denemaka me he mau pakauaa la i kela a me keia minute.

 

   Ae, he manawa paonioni koia no ke kulana o na enemi, oiai ka hapanui o ko lakou poe pana pua e waiho make ana iluna o ka ili honua iloko o ko lakou koko ponoi.

 

   Ha!  wahi a ka noi Koratina i hooho ae ai me ka leo nui, oiai kona mau make elua e hoonuu pono ana ma ka nana ana i ke ka enemi hoolohi hou ana ae i ko lakou kulana ia manawa, ua haalele lakou i ka hakaka ana me ka pua, a eia ke lele kaua mai nei me na laau iho a me na pahikaua.

 

   Nolaila, e na hiena o Noremadi haaheo, imua a inu i ke koko!

Imua no ka hoike ana aku i keia poe Denemaka puuwai eleele, he poe anela luku mainoino oukou ma ka oniu aha i ka pahikaua a me ka laau iho, a aole loa hoi he lahui kanaka pookela e ae malalo iho o o ka  ia e like me na naita o Wavele nei.

 

   Mai hoopoina i na lanakila haaheo i loaa i ko oukou mau kupuna i na hooili kaua he nui i hala ae, aka, e paa ia mea ma ko oukou mau puuwai  hiki i ke kanaka hope loa!  Aka, aia la ma hou kuu keiki?

 

   Eia no au e kuu makua alohaa, wahi a ke keikialii i kamailio mai ai, iaia i haalele aku ai i kona mau koa a hele mai la a ku iho la mamua o kona makuakane.

 

   O oe e kuu keiki, e hoouna aku ana au ia oe ma kahi paakiki loa o ka enemi, e like me ka naita Korana ka wiwo ole.

 

    Ua makaukau aua i na manawa a pau no ka hooko ana aku i kau kauohaa e kuu makua no ka hoopuehu ana aku ia lakou.

 

KA MOOLELO MOONANEA

 

O KA KUEU

 

MASANERO

_____

 

Ke Kameha'i Italia.

_____

 

A I OLE

 

O ka lawai'a Kaulana lea o Napela.

______

 

MOKUNA X.

 

Alahula ka Haloalii Vikaria--Masanero imua o ka Vikeloe--O Isabela imua o kona makuakane--Ka Hua o ka Hooikaika.

________

 

   E lohe oe ano, o na mea la a'u i aloha ai e oi loa ae ana maluna o na mea a au, o kuu makuakane no la; nona hoi ka moolelo i hiki ole ke oleloia, he puuwai kona i like me he pohaku la, a he mea hoi nona ka puuwai a me ka uhane i nohoalii ole ia e ka ehaaeha no na uhane a pau i hoopoinoia.

 

   Pehea hou aku, pau ae la no?  Wahi a ka Vikeloe i ninau aku ai.

 

   Ae, o ka paau ae la keia.

 

   Ma ia wa koke no, oili mai la o Badajog a me na koa ona a o ka wa koke no ia i ninau aku ai ka Vikeloe me ka hoihoi:

 

   Peheia mai nei na hana i hanaia ma ka oukou huakai?

 

   E ka mea kiekie, o na hana a pau i hanaia, he mea e hauoli ai ma ko kakou aoao i ka manao ana aku, i kei manawa, ekaa ana ke lanakila ma ko kakou aoao, a e lilo no na kakou e hoomalu ka poe kipi a pau.

 

   Maikai!  Ua hoike aku oe i ka'u mau kauoha a pau a'u i kauoha ai iaa oukou?

 

   Ua pau loa ia mau kauoha i ka hooko ia, aohe mea i koe.

 

   Aole he huikala ana a aole no hoi he aloha hou ana aku i kea ia lakou.  Ina ua paa pio mai la ko lakou alakai ia oukou, alaila o ka oukou mea malama lo ia, aole hoi e huki ia kekahi oho o kona poe, a hiki wale mai no oia i io'u nei, oiai nae oia e ola ana no.  Wahi a ua Vikeloe nei.

 

   Auwe!  E ka makua!  Oia ka'u o menemene ae nui, a pehea aku ana la auanei oe e hana aku ai?

 

   Uwe ae la ua Isablea me ka ehaeha nui a noonoo ae la i kona makuakane, a hoopulia hou ae la no na Vikeloe la:

 

   E lohe oukou o na keonimana, ua palahalaha ke kana ma na  wahi a pau, a e komo io mai ananei ma ka maluhia o kue ohana nei.  Eia o Isabela d'Aopea, aole pono o kona mau manao a pau a'u i loho iho nei, a k kameha aku nei au, na ma kea o malama paa loa iaia a e hookaawale koke aku iai mai nei aku no na aumoku o Dona Iuema Fanedess no ka hoopakele ana ae i kona oia.

 

   I keia wa koke no, ua kahea ia aku la he iwakalua mau koa mailoko mai o ka mahele koa e kulana mawaho o kahale kakela o Nuovo, a emoole na kmo koke mai lakou iloko o ka rumi, a mamuli o kekahi hoailona aku la lakou e hoohokoke i o Isabela me ka manao ana e hopu lima nui aku iaia.

 

   Aka, pehea la kaua e nana-ae ai ia Isabela, lilo paha auanei oia i na lima o ka palaualelo?

 

   Alia, i keia wa koke noo i pii ae aia na manao uilani o ka uwile iloko ona, haka pono aku la oia ia ua o wa kou o nee mai la, lana ae la kona koko Sepania a haale e hooueu ana i kona mau lala e lilo i kanaka koa, a me ka emoaale huki ae la ua Isabela la he pahikaua ailua mai kahi ae ana o noho ana, a paa ae la ma kona lima a pane ae la me ka kuoo:

 

   Hoi koke aku oukou ma ko oukou kahi, o ka mea mua loa o oukou e hiki kino mai ana i o'u nei, he kanaka make oia.

 

   Ma kahi a lakou i lohe ai i ka leo o Isabela, kuemi hope aku la lakou me ka awiwi.

 

   I keia wa koke no a na koa i kuemi aku ai na koa, aia hoi me ka weliweli nui, lohe ia aku la ka leo paapaaina o na pu mai na kea mai o ke kanaka lawaia o hoohao ana i ke ea ma kapa o ke kaikuono nani o Napela, ike pu ia aku la kela a me keia o oiliili ao ana ma na puka aniani, a m kahi o ka moku a ae Duke i makemake ai o hoouna aku i kana Isablea ilaila, aia hoi ua helepapa ae la na hiena weliweli a puni, piha ae la ka lewa i ka uwehi panepane o ka pauda o pii awiwi ana a komo aku i na ae hoolelewa o ka lewaanuu.

 

   He mea oiaio no, o na makamaka, ia Masanero i hoohahani koke aku ai e komo pono aku iloko e ka pa alii me kona mau koa ua hoolala koke ia ke kana me ke kali ole aku, a oia aka lakou o pulemi pau mai la i na ano opala a paau e pili ae ana imua o lakou, aia no ka palena o ke komo kino ma iloko a ka Vilaria.

 

OHE HAWAII.

______

 

   E loaaa no ma ka Halekuai Houkilima o HART & Co. na eha kupono i ka hana ia papale a kona peahi.  E kipa mai o iko nou iho, eiai he oluolu ma kuka ana, a he eluelu no hoi he ahuau.

   Honolulu, Feb 15, 1892

360d-3ta.

 

Kauka Yong Kam Pung.

 

(APANA.)

______

 

Helu 53, Alanui Maunakoa.

 

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua!

_________

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ame ma'i, mai ko na kane, wahine a me na keiki liihi.  O na ma'i ha-no ua hiki lo ia ke hooia ia me ka moolahi.  A o na ma'i e pili ana i ka maka pau pu ia i ke ola.  Ke hoike ia aku noi, eia ke oia ia nei, me ka oluolu pu o kahi auhau.  Ka poe pilikia hanou keiki a bele nui paha e ke koke a paa a lehi paha ka hanau ana, pu paha o ka waiu, ehele nui mai i o'u no.

 

      E KIPA mai e ka poe i hoollaulau ia me na haawina pilihua a ka ma'a a na'u oukou e hooloolu aku.

 

KAUKA YONG KAM PUNG.

 

Honolulu Sept. 2, 1901.                                                                                  272-d3m

 

E Kuai Hoopau Ana!

_______

 

Na Kaa Huila Lua

______

 

a me

 

Ili Kaa Malalo o ke Kumu Lilo

______

 

Ma kahi e--

 

S.G. Schuman.

_____

 

   Alanui Hotele kokoke i ke kihi o Alanui Papu.                                    339-1wd.