Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 427, 7 April 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Francene H Aarona |
| This work is dedicated to: | Aloha to our brother & KS ʻ65 classmate-Charlie Warrington |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
NA AINA HOME MA KONA HEMA, HAWAII.
---
Ma keia la, ke Honolulu la aku nei : ---
1 O kela mau apana aha he 7 aha Kukuiopae & Kona, Hawaii, ua makaukau no ka hoolilo ana aku ka poe @makemake mai ana - loaa ia lakou na aina la me @ noho ai.
II @ @ @ @ ike ia na kii o keia mau @ @ ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Honolulu @ @ @ @ @ @ @ Kuaimoku, ma Pahoehoe, Kona Hema, Hawaii.
III Na J W Kuaimoku no e kuhikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake mai ana e ike, a no ia hana ana, ua kuleana oia e uku ia $ 1.00 mai ka mea e makemake ana i na apana aina.
IV O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina, e ui mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina, ma kekahi palapala i pai hakahakaia e loaa wale mai ana mai a J. W. Kuaimoku mai.
V Aole e noonoo ia kekahi nonoi mai kekahi mea mai e noho ona aina.
VI O ka poe wale na i piha na makahiki ke ae ia e nonoi mai.
VII E haawi ia no iloko o umi makahiki e uku ia ai ka aina, a iloko o ia manawa, ua kuu ia ka aina mai na auhau aku.
VIII E kukulu hoi oia i hale noho nona maluna o ka aina iloko o hookahi makahiki, a e hoomaka hoi e noho maloko o ia hale, a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki.
IX E hoopuni hoi oia i ka aina me kekahi pa kupono iloko o ekolu makahiki.
X E aku hoi oia ma ka Kapaha makahiki mau na o ka ukupanee, @ a ke keena i uku ole ia o ke @kuhiukuia, ma ka a pa-keneta. Ua hiki no hoi i ka mea kuai la @hookahi mau. I kekahi hapa paha o ke kumukuai i ka la a me keia manawa @ ka mea noho ole @e oki ia ke ukupanee.
XI Aole e hiki e hoolilo ia aku ka @aelike mua, a aole no hoi e hiki ke kuai ia ka aina, aia a pau mua na @olelo aelike i ka hooko ia.
XII O ka haule ana o ka hooko ia aha o @na @keanu i aelike ia, he mea na ia e hoolilo wale ia ai o ka aina.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina. Feb. 23, 1892.
KA LEO O KA LAHUI.
---
J N O. E. B U S H .
Lunahooponopono a me Pauuka.
POAHA, APERILA 7, 1892.
UA KIKOO hou ae na lima o ka Papa Ola i ka Poalua nei ia Pailata Babcock, a me Luna Awa Fuller, a hoopaa aku ia ma ka mokupuni o Kahakaaulana, no ko laua pii ana iluna o ka moku Batavia mahope iho o ka ke Kauka Awa hoike ana mai i kana hoike aohe he mai lele. He mea haohao no makou ka hoomaopopo ana iho, oiai keia mau keonimana e hooko ana i ka laua wahi o ka hana na paa iho la laua i ka hopuia, a e ninau kakou, aole anei laua i ike iloko o ko laua mau mau la o ka lawelawe loihi ana i ka hana i na rula o ka Papa ʻ Ola, a i ole he rula io anei kekahi o ka Papa Ola ? He mau ninaninau nui @kuie elua, e pono ai ke noonoo akahele, he manaolana ko makou, aole ka Papa e hana hawawa ana, aka e nana @ua ana oia mamua o kona lele ana.
HE EHIKU ka nui o na koa o ka Puali Koa Kumau o ka Moiwahine i hoopau ia i kela mau la aku nei, i loaa ai he hakahaka no kekahi poe hou mai e hiki mai ana mai na kuaaina mai. Pela iho la ka kakou e hanaia ai elike me ke kamalii, ka haawi mai a pau, kii hou mai.
---
NA OLELO O KEIA MAU LA.
---
He nui na olelo o keia mau la, a eia ke hio nei ka noonoo o ka poe i hoomaopopo i keia mea he noho ana. He nui na nune, he nui na hoohalahala, a he nui no hoi ka hopohopo i hooulu ia mamuli o keia mau mea. A eia ka ninau: Heaha la ke kumu o keia mau olelo, a mai a wai mai i ala mai ai? He elua wahi a ke kalai manao a wehewehe olelo e hoomaka ai i ka olelo e moopono ai, oia hoi mai ke kumu mai a i ole hoi mai ka @welau aku e hookolo ai a loaa aku ke kumu. E hoomaka aku makou ma ka mea i ike ia ano a hoi hope aku, pela a loaa ka mole, i mea e ike ia ai ke kumu o keia mau mea e lele hune nei a @hu hou aku paha anei elike me ko na makahiki i hala.
Ua pioloke ae kekahi lala o ke Aupuni, mamuli o ka lohe ia he hoala kipi ke ala mai ana. No ia kumu ua hui ae nei ka mana koa me ka mana Kivila, ma o na poo, oia hoi ke Kiaaina a me ka Ilamuku. Malalo o keia mau alakai, ua kukuluia na hana Kilo, hoohuoi, na kiu, a pela aku, a me he la eia ma keia hope aku e nonoi ia mai ai ka Ahaolelo e uku ne keia mau lilo i kauoha ole ia e ke Kanawai.
He oiaio, @na ulu mai keia @piolokalawaena o na luna aupuni, maluna o ke okalakala o ka manao o ka @ e noho nei iloko o ka aina @no na kumu ke lehulehu. Oia hoi, @ke @ maka @ia o ko lakou mau pono, ka hoomaopopo ole ia o ko lakou mau pilikia, a me na hana @hoo la a ko lakou alii e hoohana nei, ma o na luna aupuni e @ko- @kilohana iloko o ka hooikaika @koho balota ana, ka hoopaewa ana i ka balota ma ka olelo Enelani wale no, i mea e hauli ai ka aoao o ka lahui ponoi o ka aina.
O keia iho la na kumu nana i houpuupu ae i keia mau koo o ka noho @na moi o Hawaii, e hoao o hoomakaukau i o la henua.
No makou iho, aohe o makou kanalua i keia hooni o ka lahui, e pue ana no ko lakou mau @pona, ma ke ano he kanaka, he makua, he ohana, a pela aku, he mea e loaa ai ka pono a e hoihoi ia mai ai na mea i pili paa i ke kanaka ma ke Kumukanawai, oia hoi ke kuokoa a me ke kaulike.
---
Mai mua mai no o ko ke ʻLii ka Moiwahine noho ana i hookumu mai ai ka hewa, nana i hookalakala mai i na manao niuhi iloko o na lahui, ma ka nana maka ana i kona lahui. He mea maopopo, he poe okoa loa kana i hoonoho ai i ka hookele aupuni no keia lahui. Pehea la ko ke Alii manao ina e ae ia ma ke Kumukanawai o Kalakaua o Alapaki ka hooilina Moi e oluolu no anei kona manao, e kapae ia no oia ? Pela nae oia e hana aku ai i kona lahui, a pela i hoala ia mai ai na manao ano e nana i hoeu mai ke akua lapu o nei mau la.
---
Ma ka la apopo e kapalulu mai ai ka mokuahi Manowai mai ka Hikina mai.
Francis Leonard me kumu Pu.
---
Kauo huluhuluia ka hope i ka Halewai o ka Makai.
---
Ma ka po Sabati iho nei, o ka hora 8 paha ia, ike ia aku la kekahi kanaka opio @Aliiki e o ana ma ka inoa o Francis Leonard, e pii ana ma ke Alanui Nuuanu me ka pu kaupoohiwi Springfield, e kalele muku ana maluna o kekahi o kona mau poohiwi, a oiai oia e hookokoke mai ana i ke kihi o ke Alanui Hotele, ua oki pu ia iho la kana huakai e kekahi makai, me ke kauoha koikoi e haawi aku i na pu la, alaila ae ia oia no ka hoomau ana aku i kana huakai. Ua hookoia ka makemake o ke kanaka o ke aupuni me ke kue i ko ka opio lunaikehala, a mahope iho o ka loaa ana aku o na pu raifela la i ka lima o ka makai, ua lawe loa ia aku la ua pu la me ka pupuahulu i ka Halewai, a i ka nana pono ia ana iho o ka popo auhuhu, o ka mea i ike ia, he pu kaupoohiwi ole ua pu la, no ka mea, aohe anoano o loko. Ke haawi nei makou i ka mahalo i kela makai hooko kauoha a mamuli o kana hana ana pela, ua kupono ke haawi ia na mahalo he nui nona; aole o ka nele ana o kela waikipoha iloko o kela pu raifela, oia ke kumu e hookuu laelae ia ai keia anoano o ka la 30 o Iune, 1887, e hele @hoiloi i ka hora 8 o ka po, me ke kuhikuhi ana na kona hoaloha ia pu, a e hookuu aku iaia e hele lanakila me he mea la, aohe kanawai o ka aina, e aho, e ao aku iaia mai hoao hou e hana pela.
---
Ka Paredaiso o ka Pakipika.
---
Mawaena o na mokupuni a pau e waiho ana ma ka Pakipika Akau me he wahi kiko la iwaena o na ehu o ke kai, o ku ae ana he wahi pukoa uuku i aneane e helu pu ole ia me na ainapuniole o ke ao nei, a owai la ia ? O ka Paredaiso no o ka Pakipika, ka paeaina ukulii o Hawaii.
Ua oleloia, ua kanu o Iehova ke Akua he mahinaai i piha me na nani oluolu a na maka ma ka aina o Havila, ai wale i ko na laau a pau, luhi a kahe ole ka hou, aka, malalo o ka malu o na laau, he kane a he wahine. Hala he manawa, huli kue ae la laua i ke Alii nana i hoalii ia laua, na kahi Eva nae i hookipa ka Mea Kue. Hala hou he wa, ua nele, ua nalo ua hie la, kipakuia na haku aina, a ua nalohia pu na mahinaai la a hiki mai i keia la. Edena nani, ka Paredaiso o ke ao, ua nalo. Ke huli ikaika ia nei kona kahua e ka poe huli honua a pau, a aole loa i kuikahi na hoike ana a lakou.
O Hawaii ka Paredaiso o ka @lʻakipa , a o ka makou ia a lia nei, e kue aku ka Eva o Hawaii i na mana wai awa a na mea kue, aka nae, oiai e nee nei, aole i kanamai na ouli pahaohao e kaalo nei, i ike ole ia i ke au o na Lani i hala. I mau hikimua anei keia no ka Hoohui Aina, a i ole i Aupuni Makua-kolea anei ? Aole kakou e kona aku i na pohaku e hooia mai i keia. E nana ia Edena Paredaiso i nalo ae, a o ao ia o Hawaii Paredaiso oiai ka ua i ka lani.
---
Kapakahi ka La i Kumukahi.
---
HE MAI AHULAU ILOKO O KA OIHANA MAKAI.
---
Aohe poopoo e nalo, mai na maka @nei aku o KA LEO.
I ka wa a kekahi @lala o ka Oihana Makai i kii aku aku ai i kona mau wahi kenikeni e ohi mai, @laua iho la oia i keia mai ahulau nui.
Oia hoi keia, ua lawe ia ae la mailoko ae o kona uku mahina he hapalua o kona uku; Aka, aole oia wale no, he lehulehu o na hoa o ka oihana Makai i laweia ko lakou mau uku mahina elike me kela hoa ae la i hai ia maluna, he mea kupanaha loa keia, aole i ike ia mai ka wa kahiko loa mai o ka oihana, ka hana ia elike me keia.
Nolaila, ke pane nei makou malalo o na Rula o ka Oihana Makai, Ua lawe anei ka Ilamuku i kela mau dala a na makai, no ka pomaikai o ka Waihona o ka Lehulehu? Ke i nei au aole. Aole no he rula iki i hanaia iwaena o ka Oihana Maikai, elike me keia ke ano kapakahi.
Ua @hdakaka ka Rula o ka Oihana Makai, o ka maʻi o ka Makai oia kona mea e kela ia ai oia mai kona mau pilikia mai, aole o ka lawe ae i ka hapalua o kona uku mahina.
E nana mai hoi kakou i ka hana a keia taata Tahiti. No ka mea i ka wa e kikoo ia aku ai ka bila i ke Keena Waiwai me ka inoa piha o na Makai, a hiki mai la i ke keena o ka Oihana Makai, lawe ae la ka Ilamuku i kana mau wahi kenikeni no kona eke iho i mea puhi kika.
Nolaila, ma o ka lahui la, he mea pono i ka Moiwahine e nana mai i keia hana akeia punahele ana i hapai ae nei a kau i kaupoku o Hanalei.
Ke ninau nei au he kanawai no anei kekahi i kau ia e ka Ahaolelo no keia mea ? Ina e mai ka makai e lawe ia kona uku mahina, he mea keia e hoike mai ana i ke Aupuni Hawaii i kona haahaa lea malalo o keia hana a ka Ilamuku.
No ka mea hoi, e @huli ae kakou a nana ae i kekahi mau Luna Aupuni e ae, elike me ka Lunakanawa. Hoomalu a Luna Aupuni e ae paha, ka lalau i na aina e la hoi mai, ma he mau mahina ka loihi, e loaa ana no iaia ka uku mahina piha, elike me ka poe hana mau.
Nolaila, he pololei anei keia mau hana a ka Ilamaku ? Aole, he hana kapakahi keia a ka Ilamuku, a he mea pono e hoopau koke ka Hamuku i keia hana pakaha.
J. W. H. HALUALOA-OPIO. Kamanuwai. Aperila 4, 1899.
---
NU HOU KULOKO.
---
Ma kahi o ka hapalua kakini ka nui o ka poe i ka pehi ia i kela la aku nei imua o ka Aha Hoomalu, no ka ona.
---
Ke liuliu nei kekahi poe i ko lakou opeope, no ka haalele mai i keia mau kapakai maluna o ka Alameda. Oia ka nani.
---
He olelo hoolaha ka makou e puka nei ma ko makou pepa no na leta koena e waiho nei maloko o ko kakou Hale Leta, no ka mahina i hala. Nolaila, e oluolu oe e kii koke aku i kau leta, o pau auanei i ke puhi ia i ke ahi.
---
Aperila 5. Poalua iho nei, ua malama ae o Mr. E. C. Holstein a me Mrs. R. Holstein he papaaina hoomanao me ka hoomaikai pu ana i ke Kahikolu Mana Loa, no ka piha pono ana o ka makahiki hookahi o ka laua opuu hou he keikikane, ma Makaaho ae nei. Ua akoakoa pu ae na kini lehulehu o ka kama, a me he hana mana la, mohala ohuohu io ana he papaaina i hele a lawa lehau i na koii onoono a loko lilo; ua ai a ua kena i ge ola o ka kama @Norman L. Kaluhili H-- a kani pono me @ka naue Ua hookuuia na hana me ke ahouhe malie wale no Ka makou e ulune ae nei e ola ke kama a kau i ka Pua-ane-ane---No hou iho.
Mea ia mai hoi, @ Alameda i ka po nei mai ke @ mai.
---
I ka la 5 iho nei, na @h mai na Mr. M. D. McVoight a me @ a wahine, he keikikane. He makana lani hoi paha ia a ka oiwi.
---
Eia ke hoikeike ia nei @mauah ka Halekuai Buke o Sopa ma ke alanui Kalepa, kekahi pu-a ko mai ka Mahiko mai o Paauhau, Hamakua, Hawaii.
---
Ma ka Poaha i hala, na pii ia e ke kaa mahu a make loa kekahi keiki Pukiki, nona na makahiki he aoao. Ma ka mahiko keia o Kilauea, Kauai.
---
Eia ke hoiliwai ia nei ke kahua kinipopo i kela mau la, no ka hiki aku i ka manawa e wehe ia ai ka paani ana i kela Poaono iho, e ka Honolulu a me Kamehameha.
---
He kaoo kanaka ui okoa he palaina nei i ke alanui o ka Halemai Pupule. Hu hooluolu ana aku keia i ka manao o na keiki o na uku ia ano la.
---
Ua holo pukaka no kekahi o na kaa me ka lio pu no a ke kakahiaka Poalua nei, a i ka hookui ana me kahi kaa buke, ua palahe liilii kahi kaele-iki i kona mau wawae elepani.
---
Ke hohono hou mai nei no ka uwahi ohe-ta la. Hookahi no pio o keia ahi, he kinai maoli iho no ma ke kapuahi ( poe baneko ). na lakou e oneuo mau nei keia hana kue i ke kanawai. Paakiki.
---
Na Kakiana D Kekona o ka Puali Makai i hoihoi aku kekahi mau kela mahuka iluna o ko lakou mau moku i ka Poalua nei, he hookahi no Kapalakiko, a no Iroquisa hoi kekahi.
---
Mawaena o na Kiure Hawaii o keia Kuu, he ekolu poe o ka Puali Salvation Army, a ua oleloia he poe kakoo ikaika lakou ma ka aoao o ke aupuni no na hihia kuni rama iho nei.
---
Aohe a makou huaolelo kupono e ae e pena aku ai no ke puhi ohe hui i malamaia ma ka Puoa Kalaunu o ka Hotele Hawaii i ka po nei, he mahalo wale no. O Hawaii no nae ka oi.
---
He olua mau lealea maikai o kela no Poaono iho i kupono no na keonimana a me na leke, oia ka paina liilii a ka Hui Ariona ilalo o Manana, a me ka hoikeike a ka poe Sokotia maloko o Kawaiahao.
---
E malama ia ana ka halawai mau a ka Hui Hawaii Liberala i keia po maloko o ka Hale Paikau kahiko ma ke alanui Moiwahine, hora 7:30. E haiolelo ana o C. W. Akepoka ma ia halawai, ka pukuniahi o keia mau la.
---
O kela wahi hihipea a ka nahe lehele ma ke kihi o ke alanui Moi a me ke alanui Waikiki, na malaelae ae nei i keia manawa. I nei Luna Alanui hou wale no noii pono ia kahi pilikia o na alanui o ka lehulehu. Oia ka hana ana.
---
I ka lele ana mai o kekahi Lutanela o ka moku kaua Amerika Kapulakiko i uka nei mahope iho o na paikau hookahakaha ana, huli ae la oiai ka poe e kuku ana i ka uwapo, a kuhikuhi mai la i ka hoe Amerika e welo ana mahope o ka waapa nana ola i lawe mai, a pane mai la---" O ka mea e huki ana i kela hoo ilalo, he make @hana hope. " Hu oe la ka aka o na @hoiki uwapo.