Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 505, 22 July 1892 — Page 2

This text was transcribed by:	Karen Mah-hing
This work is dedicated to:	Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

MA KE KAUOHA

OLELO HOOKO MORAKI

I kulike ai me ko kahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala @ i hana ia mawaena o Chas. B. Wilson a me Evaline M. Wilson kana wahine mare, o ka aoao mua a me James F. Morgan. et al, o ka aono elua, ma ka la 16 o Maraki, 1888, i kakou kope ia ma ka buke @ a i hoolioia ia Henry Smith Men Malama WaiWa@ na mea moraki ma kekahi palapala hanaia i ka la 18 o Aperila 1889 a i kakau kope ia ma ka @ 414 a me 415. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nana @ elua o ua moraki nei o hooko ana eia la mana kuai no ka hahaki ia o na olelo, penei: uku ole ana i ka uku panee a me ke kumu paa.

A ke hoolaha nou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, a hoolana ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka Poaono la 6 o Augate 1892, hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o C.W. Ashford, loio no ka hope oka mea moraki mai, na olelo hoakaka no keia mea.

Hana ia i keia la 8 o Julai, 1892.

HENRY SMITH.

Mea Malama Waiwai.

O ka waiwai i paa malalo o ua moraki la, oia no ka pahale o na mea moraki aku, e waiho la ma ke kihi Hikina o Alanui Piikoi a me Young, Kulaokahua, Honolulu, Oahu, i hoakaka pono ia me keia iho. E hoomaka ana ma ke kihi aoao mauka o Alanui Young a me Piikoi, a e holo hikina ana ma Alanui Young 219.8 kapuai, alaila aku e holoakau ana he 150 kupaai, olalo aku e holo komohana ana ke Alanui Piikoi he 210.9 kapuai, a malaila aku e hoio hema ana ma Alanui Piikoi 150.3 kapuai, a kahi i hoomaka ai, nona ka iliaina he 834-100 o ka eka.

june11dly-ft

KA LEO O KA LAHUI

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me @

POALIMA, IULAI 22, 1892

Ua @ nupepa Buletina puka ahiahi o ka Poakahi nei, i ka holo ana o ka mokukaua Kamep@ona e hoohui i kahi moku papapa ma ka inoa o Johnson Ailana no ke Aupuni o Beritania Nui, malalo o na maiu@ wikani o ka Liona; oia hoi kahi mokupuni e waiho ana ma kahi he 20 degere ma ka hikina hema mai Honolulu aku nei. O ka makou@ ha’oha’o nei, heaha la ka Keoni Bulu hana o ka holo ana aku nei no ua wahi mokupapapa la ina he oiaio ka hoike a ka makamaka nupepa; no ka mea ke ole makou e kuhihewa, i kekahi manawa i halu @ nei o ua wahi mokupuni la kekahi o ka Paeaina Hawaii nei, a mai ia manawa mai a hiki i keia manawa o Hawaii nei no ka mana malama oia ailana.,

HOOMOE IA KA OLELO H@LINA@OLE

I ka Poaha i hala iho la, ua noonoo ia ka olelo hooholo hilinai ole i ka Aha Kuhina. Ua nui mai o Hon. E. W. Wilikoki e noonoo ia keia ninau ano nui iloko o ke Komite o ka Hale, i hiki ai ke kamailie akea kela a me keia hoa o ka Hale maluna o ka mea i lawe ia mai. Ua lohe ia he hulawai kai malama ia e ka Aoao Hoomaemae i na po mamua iho nei, me na hoa o ka aoao hoomaema hookamani lahui i koho ia he poe alii no Oahu nei.

Ua hooholo keia poe e kue a e hoomoe ma ka papa i ka olelo hooholo, no ka mea, ua lawe ia mai e kekahi hoa o ka aoao Liberaia, oia hoi o Wilikoki, a no kona Hawaii ana. Ua ae mai o Hon. H.P. Balauwini, ma kana olelo, he oiaio oia ke kumu o kona noi ana mai e hoomoe ma ka papa.

He hoike ana mai keia i ka mea a makou i makemake ai e hoomoe loa mai ko makou noonoo ana, oia hoi, he poe hookamani na hoa haole o ka hale Ahaolelo, ka poe me na lehelehe e olelo ana he aloha i ka lahui, a e kuo ana ke lawe mai na lunamakaainana i na olelo e hoike ana i ka hana hookae a me hookamani a na haole.

Ma keia ae ana mai o Balauwini i ka Wilikoki i olelo ai, eia iloko o ka puuwai ona haole waiwai e noho nei me kakou iloko o ka Hale Ahaolelo, na hana puuwai eleele a powa i ka lahui nona ka aina. E kala ia makou i ka hai ana i ka oiaio, a heolaha aku i ke akea, aka e hoolaha makou i ka oiaio a haule mai na lani me ka wiwo ole, a malia paha oia ka mea e ike ai keia poe e kukuli hoomaikai o hoomana nei i na pono pilikino o lakou malalo o ka aahu o ka hookamani a kue hoopon@.

Na wai ole make no hoi o ka aina, a wi a aneane e @ o ua poe mahiko nei e nohoahi nei iloko o ka Hale Ahaolelo. Ma keia hoike kue o na haole i ka lahui Hawaii, he ao ana mai ia ea kakou, he makehewa kakou e puni hou aku i na hana mali-lea a hoopunipuni a keia poe, e kipi, a e hoohui aina, a e hookahuli i ka noho na o Hawaii, a e lokahi Hawaii e noi ia Amerika e loaa makana hou mai i na pomaikai e pono ai na poe haole mahi ko nei.

Ua olelo ae o Wilikoki o keia poe hololua e kue nei iaia o lakou no ka poe i paipai aku iaia a haawi dala e kipi i ka Moiwahine. Eia iho ka papa inoa a puka aku.

Ka Pauahi Uaku.

Ma ka auina la o ka Poakolu nei, ua hamu ia ae la e ke ani ka halekaa ma kahi noho o Mr. J.H. Sopa, ma ke kihi o ke alanui Lunalilo me Keaumoku. Ua hoea aku na kaawai ma kuhi o ka hana i makemakeia, a hoopio iho la i ke ahi.

Oiai ke ahi e a ana, ua ike ia kekahi Pake i ke komo ana ma ka puka auianai o ka hale kuke, a lawe aihue mai la i kekahi wati gula. Ua paa ka aihui i ka hopuia.

KA MOO ALIGATO

Aole paha i hili palaha loa aku ka lono ma o a maanei, aia he moo ola aligato nona ka loa he elima kapuai mai ke poo a hoea i ka huelo maloko o kekani lokowai uuku maloko o ke kahua o ke Kula Nui o Sana Lui. Ua lawe ia mai keia holoholona weliweli mai Nu Oliana mai, Amerika Huipuia, e kekahi o na kumu o ke kula, he mau makahiki loihi i hala ae nei, i ka manawa uuku, a hiki wale i kona nui ana a hiki ke alapoho i ka kanaka i keia manawa. He elua keia mau moo i lawe ia mai ai, aka nae na nalowale loa ke kokoolua. O kana ai e malamaia nei, oia no ka io o na holoholona, aka i kekahi manawa ua hiki no iaia ke noho hoopanie i ka ai ana no kekahi mau mahina loihi. Ke uhi mai ka po, o loko o ka wai kona wahi e moe ai, me ke koe o ka ihu iluna e aukuu ai.

Na Hoike Kula o keia Mau La.

Ua hookakaia na hana hoike kula o ke Aupuni elike me na hoolaha ana a ka Luna Kula o ka Apana o Honolulu, ma ka Poakahi nei, i hoau mua ia e na kula ma ka olelo Hawaii, oia hoi o Kawaiahoa, Kaumakapili a me Roma w. O keia ka makou e hoomanao ae nei i ko makou wa kamalii, he piha kuineki na pa makua a me na makaikai ka pa halepule o Kawaiahoa, Kaumakapili a me Roma, ke hiki mai i keia la nui o na keiki iloko o ka makahiki. Aka, me ka naluea o ka manao, e@ la wahi kauna makaikai i hoomaalo ae i ka wa e hoike ia ana i ka Poakahi nei? Aloha no ko kakou mau kula la Hawaii e hele aku nei e @. Poakelu nei ke kula o Kaulawela a me K@le@ka, he eleu a mikiala na hoom@aoia ana e na kumu.

Ma ka la inehinei, ke kula o Ka@ a me Kalihiwaena, a @ keia ka @.

Ma ka aekai o iwilei ua mare ia o Kale Kupau me Naneo w. i Iulai 21, 1892. Na S.K. Kuhano laua i hipuu iloko o ka mare. He mea maikai ka mare ne na mea hou.

NU HOU KULOKO

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

O ko makou la off you go keia.

Ma Kulaokahua no ka pauahi o ka la mehinei.

Ma ka aluna ahiahi o keia la e helu hou ia ai na balota o ka hale pa’i nupepa Awalakaika.

Ma keia auina la e kapalulu mai ai ka ihu o ka mokuahi Malula@ i kona uwapo e like me kona rula maa mau.

E malamala ana ma keia kakahiaka hora 9 ka hoike a ke kaikamahine o Pahukaina. Aohe hewa o ka hoonaue wale mai no.

Wahi mai a ko makou hoopunipuni ia e haalele ana kekahi mau haumana kula o Sana Lui i ka hele ana i ke kula i keia hoomaha ana.

Ua pio ma ka Poakolu nei kela ahi o kahi ailana o Ford, mahope iho a ka ai aua he heluna nui o na kumulaau me kekahi mau paila wahie a liio i puulehu na kona inaina.

Ma ka la 30 o keia mahina, oia hoi keia Poaono iho, e malama ia ai ka paani popo hope loa o keia kikina maloko o ke kahua olohu popo Piikoi, mawaena o na hui Honolu u a me Hawai.

Ua haalele mai ke kahi kanaka Hawaii o ka hoomana Moremona o loko Paakai i keia awa maluna o ka mokuahi Ausetseralia i puehu aku i kela ia aku nei, nona ka inoa o Eleakala, i u kuli ia e kana wahine me ke keiki no ka holo ana no Uta.

Pamalo loa na huina alanui o Beritania a me Maunakea i keia pule holookoa, aole hoi e like me kela mau pule aku nei, ka muimuia o ia mau alanui me na kanaka. ua kau paha ka wehi ka hopuhopu ia ana iho nei o kekahi o lakou. Oia ka pani.

Hele @apalulu he Kaawai Helu @ Hele 5 i ka pauahi o ke awakea @hinei, o na luina o ke Kaawai Helu 5, lawe ia ae kekahi a ka nap@ e Hooliliamauu, kiela ia iho @ e kanu huii ai me ka poe hana alanui @ o ke koena iho o na hoa, i ka hale hana o Lei@ kahi i kakele ai me ka la i Hauola.

He mau ia helu wale no koa, ina aole na keia e lawe ae ana kekahi o ko makou mau hea paaua i ka lima hema o kekahi o na ui o Leomolewa ma ke ano o ka noho na kane a wahine. I hakalia wale no i ke kuka puapua moa o ua taata nei a hoea mai maluna o ka mokuahi Lawealilo. Ua hi-ki lawe a- o ke ola ia—

Inehinei ka la i noonooia @ olelo hooholo hilina@ ole i ka Alia Kubina, a ua hoomoe ia aku la ma ka papa e imi kahu hou ai @ona.

He mau la ku wale mai no keia no ka mokukaua Bosetona mai Amerika mai, no ka lawe ana i kahi a ka Kapalakiko e ku nei.

Ua hauoli makou i ka lohe ana mai, ua palekana mai o Mr. H.S. Treglean mai kona onawaliwali mai i kaa iho nei i kela mau la aku nei, a i hopohopo wale ia hoi no kona poholo aku.

Ma keia mokuahi aku nei, he 7,000 a oi ek raiki, ahe 10,000 a o@ hala kahiki. He hoike ana mai keia, mawaho ae o ke ko, he mau kumu i @ waiwai e ae no kekahi o Hawaii nei.

E ike ia no kekahi kii pena o kekahi moku kiakahi heihei “Bone Dude,” i penaia e Chas. Hustace Jr. ma kekahi o na pukaaniani o ka halekuai Lako Hao Pakipika ma ke alanui Papu.

He aha mele i kokua ia e na mea kani ke malamaia ana ma ka halekula o Sana Lui, e na kumu a me na haumana oia Kula i keia kakahiaka, a o ka panina hoi o na hana hoike oia kula, e like me ka mea maa mau.

Ma ka auina la oneninei, ua hooku’i ae la kekahi kaa hehehei wawae me ke kaa lio a huli pu aku la ke kaa hehi wawae, @ ae ka mea laki loa, aole i eha ka mea i huli pu. Ma ke kihi o na alanui Hotele me Rikeke keia ulia i loaa ai.

He mau la loihi keia o ke Kaawai Helu 2 e lapaau ia nei e kona mau kauka, mai kela poino mai i loaa ai iaia oiai oia e holo ana no ka pauahi o ka Poaono i hala, a ua manao wale ia e hala hou ana keia mau pule no ia hana hookahi.

Nowelo malie ko luna poe ma ka la mehinei ke hele la a pakele mahunehune mai kekahi poe mai pau i ka hehee, e ole wale no ka makaaala ana mai me na mamalu. O ka ehu wawae wa@ no kela o ka Ua Kukalahale me he mea la ina aku ka nui a kapalulu mai.

Ua hoohalahala @ kekahi wahine Hawaii ma ka la inehinei, no kana wahi puana Pake, a na kukahalake ae oia, me ke kii pu ana i ka makai no ka hele ana @ai e kokuaa i@ o ke kauoha ana i ua punua nei ana e hookuu mai i kona mau wahi awelu lole ma ke ano @ oki ha pili’na me ka nihoniho; aka nae, i ka hoea ana aku o ua kaiko nei i kahi o ka punana e waiho ana, ua loaa aku la ia leua ka laau a Kekuaokalani e waiho mai ana. Hu ae la ka aka!