Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 522, 16 August 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

JNO. E. BUSH

Lunahooponopono a me Puuku

 

POALUA, AUGATE 16, 1892

 

          E ike ia no ma kekahi wahi o ka kakou pepa o keia la nā mea hou mai Maui mai, i kakuia mai e kekahi o ko makou mea kakau oia mokupuni. E hoike ana ua mea kakou la ma kekahi wahi, i ka pamalo o kekahi mau wahi o Maui iloko o keia mau la mai ka mahina mai o Mei a mamuli oia kumu, ua hoopaneeia ke kanu ana o kekahi mau mahiko i ke ko, a ike ia aku na hiona no ka una mai.

 

Ka Pereisdena o ka Papa Ola

 

          Ma ka Poalima nei i mua o ka Hale i noonooia ai ka hunahuna e pili ana i ka uku o ka Perisdena o ka Papa Ola kekahi o na itamu i kue ikaika nui ia e kekahi mau hoa o ka Hale Ahaolelo i ka Poalima nei.o ka oi aku no nae paha ma ka aoao o ka poe ili ulaula. Ua hoao ae lakou e kinai i ka itamu;  ma ka hoihoi ana i ka hana apau malalo o kekahi o na hoa o ka Aha Kuhina o Ko na Aina E e like me mamua. Aka nae, i ka manawa i ninau ia ai na ae a me noole, ua lanakila ka aoao e kako ana i ka itamu mamuli o ke kokua ana a kekahi mau hoa o ka Papa Ola i lilo i mau hoa hanohano no keia Kau Ahaolelo. Ua hookuia ia mai ko makou noonoo mamuli o ke komo pu ana o keia mau lala o ka Papa Ola e kuhinu pu no ke kaana ana i ka uku  o ko lakou poai hookahi. INa aole lakou ina ua lanakila ka aoao o na kanaka Hawaii.

 

I Aupuni Kaulike

 

          O ke kulana  aupuni e kaana like ia ai ka pono mawaena o ka noho alii a me ka lahui e like me ko Enelani, oia ka ka lahui e pu ʻ e nei. Aole loa nae e ko keia mau upu ana, aia wale no a maikai ke kahua huki like na alakai o ka aoao lahui ana ka piko hookahi, e like me Pohakuhauoli o Enelani a me kona mau kakoo, e paniani la me ka aoao lii. Wahi a kekahi lomo e hoike anam me keia eke leta mai nei i ka manawa a ka Moiwahine o Enelani i ui aku ai i ke Dute o Devonasire i kana hana pono  e hana ai, i kaupaleia mai ai oia ai ka ae ana aku ia Pohakuhauoli e wae i ka Aha Kuhina hou o Enelani, eia ka pane a ua hope la o Pohakuhauoli i haawi mai ai i ka Moiwahine, he hookahi wale no au hana pono o  ka haalele i ka nohoalii. Ina he oiaio keia lomo, alaila aole i manalo kela wahi kue kahiko mawaena  o ka Moiwahine no Pohakuhauoli, no ka mea e pili ana i kekahi bila i hooholoia e ka Ahaolelo i waihoia aku e Pohakuhauoli imua o ua Moiwahine la no ke kaku inoa ana mai, pela oia i hoona aku la i ke Dute Devonasire me ka manao e pili ia mai ana, aka nae no na kanaka e like me ua Dute la, ka poe hoi no lakou ka umauma i sila ia me ke aloha no ka lahui, a i akenui hoi e hooko ponoi na kahua hana a kona aoao kalai aupuni i kuai, aole loa na mano palu kuha iloko o lakou. Ina me kela ae la ka ikaika a me ke kupaa o ko kakou mau alakai ma na mea apau e loaa ai ka makemake o ka lahui ke puana ae nei makou, ua ola kakou, a ole pu no hoi me ka aina.

 

Ka Pepehikanaka o Lanai

 

          Ma ka noho ana o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Eha i kela puke aku nei, ma ka noho kahu ia ana e Lunakanawai Kiekie R. F. Bickerton, ua ho-a pu-a ia ae ka poe omokoko o Lanai no ko lakou hookolokolo hou ia no ka hewa a lakou i hana ai me ka manaonao ole.

          O ka hihia mua i hanaia oia ko Puni w, kekahi o na mea i mohai ia i alana no ke kuahu kuni a Pulolo ka eepa nui o ke ao nei. Ua komo na Kiure iloko o ka rumi i ka hora 10:30 pm a hiki i ka hora 1 o ka wanaao. Ua hoomana lakou i ia po no hooluolu ana, a hiki i ka hora 6 o ke kakahiaka, ua hoomaka hou lakou a hiki i ka puehu ana o hora 3, akahi no a loaa ka lakou olelo hoohoo e ahewa ana ia pulolo w. A ma ke Degere 3 o ka pepehi kanaka ia Kakaio. A o ke koena iho o na kane a me na wahine, ua hoopau wale ia.

          Ua hoopai ia o Pulolo, he 20 makahiki hoopaahao ma ka hana oolea e Lunakanawai Kiekie Bickerton. A o Kakaiao he elima makahiki ma ka hana oolea.

          Ma ka poaha aku nei, ua noonoo ia ka hihia o kaholokai, kekahi o na mea i pepehiia e Pulolo, a ua hookuua kekahi poe iho. O ka hoopai mua o Pulolo i Wailuku, he 50 makahiki, hui me ko Kauai 20 piha ke 70. Kakaiao 20 o Wailuku.

5 o Kauai, piha ka 25 makahiki hoopaahao.

 

Solomona me Lilihana

 

          Ma ka 12 iho nei o keia mahina, oia ka Poalima, ma Kulualihilihi, Kealiauka, Kauai, ua hoohuia iloko o ke apo gula maemae o ka mare, e Makua Ioane. Mattaio Kealoha o Mr. Solomona ma luna me Miss Lilihana Mitchell. No Kauai laua elua. Ma hope o ka mare ana, ua malamaia he papaaina hauoli iukaiua e na lealea kupona, a hiki i na hora liilii o ke aumoe. O ka makou e puana ai, nei, na Ke Akua e hoopomaikai mai i na la o ko olua mare ana. a ua ulia pomaikai o ka holomua.

 

KAU AHAOLELO O 1892

 

         

LA HANA 63

Poalima, Augate 12, 1892

 

          Halawai na hoa e like me ka mau

Komite Wae

          Marsden, i ka hoike a ke Komite o na Loaa a me na Lila, e pili ana i kekahi mau luna o ka Papa Ola uku Peresident, $4,800: Kakauolelo $3,000; na lilo kumau $13,370; hookaawale ana me ka lapaau ana i na mai $216,000; no ka malama ana i na keiki a ka poe mai i loaa ole i ka mai #3130. Moe ma ka papa me ka bila haawina.

Olelo Hooholo

          Wilimana i ka pane no na ninau a Akipoka e pili ana i ka Hui Kaaahi o Oahu a me Aina, a me ka haina no na nina a Kapahu, e pili ana i ka hoihoi hou ana i na dala i uku palua ia e kekahi mau hoa holo lunamakaainana.

          Kakauolelo i ka pane a ke Kuhina Kalaiaina, no na ninau a Marsden e pili ana i ka eli ana i ke awa o HOnolulu.

          R. W. Wilikoki, he mau ninau i ke Kuhina o Ko na Aina E e pili ana ia Niihau a me ke Awa o Puuloa.

          Kapahu ma ke kapaeia ana o na rula, he hoopii e noi ana i haawina no ka eli ana i luawai aniani no Kapalamam Komite Wae o ka oihana Wai.

          Kakina, i ka hoike a ke Komite o na Aha Aupani no ka Bila 125, e pili ana i ka Hole o na Laina, Papa me ka bila.

          Na ia komite komite no, i ka hoike no ka Bila 151, e pili ana i ka hoolaha ana i ka papa inoa o na awa Aupuni, kahi hoi e hoolilo ia nei ke dala o ka lehulehu. Papame ka bila.

          Nana no, i hoike no ka Bila 130. e hoololiia ana i ke Kanawai Papa Alanui o 1890. Waihoia ma ka papa no ka noonoo pua ana me ka bila.

 

          Na Hana o ka La

          Noonoo ana i ka Bila Haawina imua o ke Komite o ka Hale o Waipuilani ma ka noho.

          Uku Peresidena o ka Papa Ola $6,000.

          Hoopaapaa na hoa, a hiki i ka hoomaha ana i ke awakea.

Auina La

          Akoakoa hou na hoa i ka hora1:

          Mahope o ka noonoo ana o na hoa, haule ke noi e kapae loa ia ka itamu, aponoia e like me ka hoike a ke komite, $4,000.

          Kakaolelo, $3,000         Holo

          Na Lilo Kumau   $16,000.

          Mahope o ka hakoko ana o na hoa, haalele ke komite ikona noho, heluheluia kana hoike a aponoa.

          Hoopannee ka Hale

LA HANA 64

          Poaono, Aug. 13.

 

          Halawai ka Hale e like me ka mau.

Komite Mau

          Hoike mai ke Kuhina Kaliaina, ua kakauinoa ka Moiwahine i kekahi mau bila.

          Ua makuakau na Bila 162, 163, 164, me 165 no ka puunaue ana imua o na hoa.

          Kakauolelo i ka hoike a ke Komte WAe.

          Kakau Kope e pili ana i ka Bila 67.

NA OLELO HOOHOLO

          Akina, malalo o ke kapaeia ana o na ruia, he kanawai e hoolilo ana ia Kalalai, Kauai i wahi hoomalu no na mai lepera.

          Ka Hana o ka La

          Noonoo ana o ka Bila 115, ma na pauku i koe.

          Ma ke noi a Kamuoha, kapaeia na rula, a heluhelu ekolu ia keia bila malaila iho nei:

Bila 173, Holo

          Kakauolelo, i ka pane a Kuhina Paka no na ninau a A. W. Wilikoki.

          Marsden, hoolaha no ka haiawi a ke Komite o na Lilo me na Loaa.

          Hoopanee ka Hale

 

NU HOU KULOKO

 

Ahaolelo ko kei la, hora 10

 

          Eia iho ka pokapahu i keia pule e hoea ai

 

Aohe Puhione  o ka Emma Kuea o ko ponei:

 

Apopo ka Auseteralia e palamimo aku la no ka Hikina.

 

He paina hauoli ka i malamaia i ka po nei ma Kakaako ae nei. Ua ai na hoa a lawa, ina a kena.

 

          Ma ka Mikahala o ka la Sabati nei i huli hoi mai ai mai Kuai mai kekahi mau hoa o papu loia.

 

          E hoomanao me ka poina ole i ke puhi ohe hui a na bana ekolu i keia po ma ka Hotele Hawaii.

 

          He eono poe i hopuia no ka hakaka me hoeha, he ekolu ona me hookahi baneko kika hua i hopuia i kela po aku nei. Nui na hela.

 

          Eia kekahi ano mai ke luku nei i na kinana moa nunui iloko o ke ia mau la, a he lehulehu wale o na moa i pau i ka make. Nolaila, e hauoli kakou, ina la ua pau eono i na la helu wale no.

 

          Ua paa i ka hopu ia i ka poano nei kekahi mea ma ka ino o Mr. Kila, no ka pupule. Aole paha i poina i ko makou poa heluhelu kona manawa e noho lawelawe ana iloko o ka halekuai o Pikea he mau makahiki ihala ae nei, a ua manao wale ia, ua hoomaka mai ka pupule iaia mamuli o ka make na o kana wahine, he mau hebedoma pokole i hala ae nei.

 

Apopo ke Kinau e ku @

 

          He 36 a makou pili o Liona me ka la inehinei.

 

          I keia kakahiaka ka Malulani no kona mau awa o Maui me Hawaii.

 

          Ma Hilea, Kau, Hawaii, ma ka la 130 keia mahina, ua hanau mai na ka wahine a John C Seals, he keikikane.

 

          Ma ke kauoha a ka Moiwahine- ua hoonane ae ka hana i ka po nei ia Von Tempshy ma. Nani kela, hulali hao.

 

          Pakele kekahi ahuiuhulu nui i kekahi io waliwali ma ka poe nei ma ka uwapo makuahi, o ka nohea wale ana no ka hewa o ka lehelehe.

 

          Ua hoao ae kekahi mea ma ka inoa o Mejicano e hou i kekahi kanaka Hawaii me ka pahi i kela la aku nei, a ua a paa ua Mejicano nei i ka hopuia.

 

          He mau wahi kulu  pakaua hoohoihoi i ka poe mahiai ka i haule iho ma Paauhau, Hamakua, Hawaii, ma ka Poaha i hala. Aole ia he hoohoihoi, he ola!

 

          Eia mai ko makou pepa ka haulani aku la me ka hele a piha pono i na mea a ka maka a hoohihi ai, a ke kali aku nei makou o ka oukou mai o ka kapuahi.

 

          Kani ka aka o kekahi mea luu lanahu o loko nei o ke awa ma kela kakahiaka aku nei, no ka loaa ana iaia o kekahi eke lanahu nui nona ka waiwai io o $2.50. He hua mohaha ko na hana maikai a pau.

 

          Ma ke kakahiaka Sabati nei ma loko o ka pae o ka halepule Katolike, ua olepe ae la kekahi lio puiwa i kekahi wahi kaa bage e noho ia ana e kekahi wahine opio. O kahi laki nae, ua pakele ka wahine opio me na palapu lahilahi wale no.

         

          Ua holo pupule ae kekahi lio aohe kahu ma ke alanui Kula ma ka la inehinei, a wahi a ka lohe i loaa mai ia makou, ua kiola ia ae ke kahu iuka i ke lanui Liliha. Ihoa no la ka ike ana o ke Ukiki i ke holo lio, aohe no he pololei a ka uwi wai, ina la aole e loaa i ka mai kua hana@.

 

          He nui ka hauoli maloko o ka mala banana a ka Lua Alanui Uilama Kamaki i keia po aku nei, mauka o Kalihi a hiki wale i na hora o ke aumoe. O ka oi loa aku no nae o ka lealea ia, oia ka moe okoa ana o ka lio a kekahi mau Honabala i ka hapalua like e ke ala me he mea la ua lawe keia holoholona maikai i ka ona e kona mau haku e like me na kaikuahiko makani o Pamana.