Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 531, 29 August 1892 — Page 2
This text was transcribed by: | Maggie Butterfield |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA
HE $20 MAKANA.
E haawiia no ka uku makana i ka mea a mau mea paha e hele ae ana e hoike imua o ka Papa Alanui i ka mea a mau mea paha nana i lawe ka ipu-kukui i kau ia ma kahi i hanaia o ke alanui Moi kokoki i ke alanui Alapai i ka po o ka Poalua nei Augate 16. E hoomauia aku no ia uku makana pela, i na hana kolohe a pau oia ano e ulu mai ana ma keia mua aku, na na wahi a pau o ke alanui e hana ia ana.
Ma Kauoha
Honolulu Augate 17, 1892
aug 18 2 wkad
KA LEO O KA LAHUI
JNO. E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKAHI, AUGATE 29, 1892
Haunaele ma Tenesi
Iloko o ka noho ana o na kanaka ma Amerika, ke pii mau nei ke kuee, mawaena o na limahana a me ka poe waiwai. E like me ka makou e olelo nei, o ke kumu o keia oia no ka huli o ke ao nahope o ka imi waiwai ke ake nui e lilo i poe waiwai, a hiki ke noho hookano maluna o ka loaa o ka luhi a me ka hou o ko hai lae. Ua hele aku nei keia hana a ke hapuku nei ka aoao dala i na pono a me ua pomaikai a pau ma kona aoao wale no, a o ka mahele uuku ka ka limahana nana maoli ka hana a nona ka ikaika a me ka luhi i loaa ai ka waiwai nui o haku a me paahana.
Aka, o ka mea e ike ia nei, oia no ka nele maoli o ka limahana i ka uku e lawa ai ka noho ana me kona ohana. No keia kumu ua hoohuihui na paahana, a puni ke ao e kue i keia kulana, a e koi e uku la lakou me na uku kupono e hiki ai ke ola pono kona poho ana me kona ohana paha.
Mamuli o ka like ole o na haku hana me na Hana, na ulu nui mai ke kuee, a huokahe koko mawaana o na limahana o me ka aoao e koku ana i na haku paha. Ua hele loa aku hoi keia ano hana a hiki ole i ka mana kaua o ka mokuaina ma Tenesi ke hoomaia. Ua kaua maoli no na limahana na ko lakou pono, a ua nui ka make o na koa Pupuni. Ua ulupani ka lehulehu i ko lakou hana ino la i ka hana pahua ia o na kanawai e haawi ana i ka pono i ka poe waiwai a e hoopunahele ana i kekahi poe, auo like no hoi me kakou nei.
O keia uhane mokuahana ke pahola nei ia ma Europa, ma Asia, ma Auseteralia, a ma Amerika ka oi, a aole no e nele ana ka ilihia iho oia uhane hookahi ma Hawaii nei ke komo pono aku ka limahana a me ka poe i hoonele ia mamuli o ka hune a me ka pololi.
E naauao ke aupuni Hawaii, e hoopono ka poe kaukanawai, no ka mea aole he palekana e ae e pakele ai ke kanaka, ka ohana, a me ka lahui, hookahi wale no o ka malama i na kauoha a ke Akua a me ka manaoio i ka Haku. He oia ka hoolohe a he make ka hookuli.
Hoike a ke Komite Wae.
E PILI ANA
I Na Mai Lepera ma Molokai
NA MEA MAHI.
Ma ka ninau ana ua loaa i ke Komite keia mau mea mahope iho e pili ana i ka hana ana o na mea mahi: Ua ae ia na mai a pau e mahi maluna o ka aina i ona ia e ka Papa, a e lawe a pau no lakou ponoi i ka lakou mea i kanu ae, koe ma ke Awawa o Waikolu. kahi o lakou i kauoha ia ai e mahele i ka lakou mea kanu ma ka Papa.
Ua pa ia keia awawa, a ua hoomaemae ia, a ua mahi ia e ka Papa i kekahi manawa i kaa hope aku, me ka nui lilo, aka ua ike ia ua oi loa aku ka lilo, no na mea ai i loaa mai laila mai mamua o ke kuai ana mawaho aku, a no ia ua hoopau ka Papa i ka mahi ana, a mamuli oia mea ua hele mai kekahi o na kokua a kanailio mai kekahi o na kokua a kamailio mai e mahi lakou a e mahele i ka lakou mea kanu me ka Papa. Ua ae ia aku keia noi a ua hana ia hoi kekahi olelo ae like i kulike ai mawaena o lakou a me ka Papa.
Mahope o ka imi ana i keia mea ua loaa i ke Komite ka manao aole he kuaiu kupono no ka hoololi ana i keia aelike. Ina ka poe e aiahi nei ua manao aole he ola o ko lakou hana ana malaila malalo o ka aelike ua hiki no ia lakou ke hooki i ka hana ana a ua kupono e hoololo ia ke awawa no ka hanai holoholona ana.
Ua manao makou i ka noonoo a@n i ke kupono o ka hoouna ana o na mai i ka lakou mea i kanu a hanai ai no Honolulu, aole ia he hana naaupo o aole hoi e ae ia. Ua lohe makou ua makaukau ka Papa e kuai i na mea a pau i hoouluia ma ke Kahua Mai ma na kumukuai piha o ka makeke ana. Ina he mau poino kekahi e ku nei malalo e na hooponopono ana o keia manawa, ua hiki loa no paha ia mau poino ke liio i mea mama ke kaui paona ia e na kumu kua aku i ka hoololi ana i na rula no ia mea.
NA KUKEANA I KA WAIWAI.
Ma ka ninau ana ua hoonaauao ia mai ke Komite, ua hana ia mamua, i kekahi manawa, kekahi rula a hooponopono, e lilo na hale i kukulu ia e na mai, mahope o ko lakou make ana, i ka Papa.
Ua hana ia keia olelo i mea e ola ai i na hookui me na hooilina i ka Papa i kekeahi mana i oi aku. Aka, aole nae keia olelo he hookoia i keia wa. O ka hanai kanaaina ano. oia hoi, ua ae ia na hooilina e kuai i na hale, a ua hiki i ka Papa, a i ole i ka poe e ae paha, ke lilo i poe kuai.
KA ILINA KUPAPAU
Ua paa ka ilina o ka poe make i ka pa ia, ma Kalawao, a he malama ia no. A o ka pa ilina ma Kalaupapa kai waiho wale a ke hamama la i ka helepapa ana a na holoholona. He mea maikai ole keia, a ke kkono aku nei makou e hoopuni koke ia me kekahi pa laau kupono a pa pohaku paha.
NA KOKUA
O na ninau e pili ana i na kokua a me ka hele ana aku o na makamaka e ike i na mai ma ke Kahua Mai, a me na rula hooponopono no ko lakou noho’na , oia na mea iwaena o na ninau a ka Papa e hoomaopopo ai i ikea ka paakiki. Oiai he mea nui ke aloha ana i na mai a me ko lakou mau hoaloha, aka he mea nui no hoi i hiki ole ke hoopoina ia ka hookaawale ana o na mai. I ko makou manao ua oi loa aku no ke kupono e waiho ia ka noonoo ana a hooponopono ana me ka Papa o na mea e pili ana i na kokua.
O ka Papa a me kona mau luna ka poe i oi aku ka makaukau i ke koho ana i ka holopono a me ka ole o ua hooponopono ana la. Aia maluna o lakou ke kau ana o na koikoi o ka hooko ana i ke kanawai, malama ana i na mai, a hookele ana i ka noho ana ma ke Kahua Mai. Oiai lakou e kono ia ana e na manao hoopono kelakela a ua hoike mai hoi i ko lakou manao akea a naauao, aole makou i manao he kupono e kono aku i na hooloi ana i ke ana o ka lakou hookele ana i hooholo ai e pili ana no na kokua.
NA HOOPII O KELA A ME KEIA ANO
O ke noi e kukkuluia na halemai no na lepera i kela a me keia Apana o ka Mokupuni he mea ia i kupono no ke Komite Malama Oia e hoike mai a aole i komo polopei mai malalo o ka hana o keia Komite Wae.
E pili ana i na luakupapau a me na holowae o na kino make o na mai lepera, e make ana ma ke Kahua Mai, oa hoomaopopoia mai makou ua hoolakoia aku no na pahu a me ka oli aua o na lua e ka Papa me ka hoouku ole ia ma na ano a pau, koe aku ma kahi o na hoaloha i makemake ai na lakou e lawelawe ponoi ia hana.
O ka hoopii e olelo ana ua hookikinaia na mai e palaina puna i ko lakou mau hale ponoi iho, ua manao makou he mau olelo ku ole ia i ka hana pono. Ua ike makou aole he koi ia o ka poe nawaliwali a i hiki ole ke hana, e hana ia ano hana. Aka he lehulehu no ka poe i hiki kupono loa e lawelawe i na hana mama, a ma o kekahi o na mai ua kupono no e paahana iki lakou no ke ola kino a e kokua hoi no ka oluolu o ko lakou noho ana. Ua lohe mai no hoi makou he nui no ka poe i hoike mai i ko lakou manao maikai ma keia ano, aka o kekahi e alo mau ana lakou i ka hana ana i kekahi hana e pili ana no lakou iho, a hana me he la he mea pono e hana ia na hana a pau no lakou e hai.
Aole i pau
KAU AHAOLELO O 1892
LA HANA 72.
Poakolu, Aug. 23, 1892
(Hoomau ia)
Na Hana o ka La
Oia ka heluhelu 3 ana i keia mau bila malalo iho:
Bila 109 Holo.
Bila 125 Holo.
“ 130 “
Heluhelu 2 ana o keia mau bila:
Bila 89. Papa e like me ka hoike a @@@ Komite Koa
“ 133 “ “ “ Waiwai
“ 32A Papa
“ 56 me 114, heluheluia na hoike a ka hapa nui me uuku o ke komite. Aumeume na hoa a hiki i ka hoomaha aoa o ka Hale
Auina La
Akoakoa hou na hoa e like me ka mau.
Kamailio hou na hou, a aponoia ka hoike a ka hapanui o ke komite oia hoi e waiho i ka bila ma ka papa.
Wiliama ua pau ka hoike a ke Komite Waiwai i ke paiia, a ua makaukauk no ka puunaue aku i na hoa.
Ma ke kkapae ia ana o na rula, waiho mai ia o Kakina i ka hoike no ka Bila 129. Aponoia, haawiia no ke kakou poepoa a heluhelu 3 i ka Poaono.
Akipoka i ka hoike a ka hapa uuku o ke Komite Opiuma Helu 1, o pili ana i ka hoopii a F. Turrill.
He hoike loihi keia, a ma ka hoopokole ana ae e uku ia aku o Mr. Turrill i ka huina ana i loi mai ai.
Kauohaia ka hoike no ka unuhi ana.
Mahope iho o ka hoolaha halawai ana a koia me koia komite:
Hoopanee ka Hale.
NU HOU KUI@@@
Ahaolelo ko keia la, hora 10.
Ua huli hoi mai ke Claudine a me ka Mikahala ma ke kakahiaka onehinei.
Piha pono ke Kinau i ka Poaono nei me na ohna maka onaona mai o Kauakanilehua mai.
Ke hoomau-u mau ia mai nei no na alanui o ke kuianakauhale nei i keia mau po e na pakaua eloelo o Kulanihakoi. Aole i nanamaka mai na lani i ko ka honua nei.
Ma ka Poaono nei, ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine, ka ike ana mai i na Komite Hana Kumukanawai o ka Hui Kalaiaina, e kuka a e kamailio pu me ia no ka hana hou ana i Kumukanawai hou no kona lahui. Ke haawi aku nei KA LEO i na kaukolo ana mahope o na kapuai wawae o na Elele a ka @lahui, hooikaikaia ka pono no ka aina, a na ka mana nui o na Lani, e hooko i ka makemake o ka lahui.
Eia mai no makou i keia kakahiaka me ka makou mau mooleio mau, i awiliia me ka lauae o Makana, he ono ka puu ke moni. E kilohiae i ka hoike a ko makou Makai Kiu e puka nei ua like no a like me Limunui. A oia ka ka mea haku melo i puana ae ai:
A heaha la ia i ka uhene,
I ka nawe malie i kuu piko,
Inu aku ilaila eloelo,
Kahela i ka hana a ka noe.
Ua huli hoi aku i ka mokukaua Kapalakiko e hii ana i kona aliimoku kiekie maluna o kona hokua no ke ala huli hoi i ka home, ma ka auina la Poaono nei. Ua kaukoloia ka Adimarala Brown e na leo hoouweuwe a na ohe a na keiki punahele a Berger. He ku i ko aloha a me ka maeele na mele i haawi ia aku no ua moi aukai Ia o na ale kawahawaha o ka Pakipika. Ua punaiia mai ko uka nei mau leo e na puukani o ke kai. Farewell ka Adimarala Brown huakai hoi i ka home a pae maalahi i ka aina.
I ka hoopaepae nalu o Mahiki ko makou mau limahana i ke kakahiaka Poaono nei, no waho o ke kao eli lepo, no ka hoopuipui hou ana aku i mau barela wai no ke pah@ mahu o ke kako eli. Ua lawe pu ia ae na hookele waa o Keawenuiaumi, a me Keawenuiaumi pu maluna oia waa hookani a o Pakaa a me Kuapakaa maluna o kekahi waa; ua poi ia o Keawenuiaumi ma e ka nalu mamuli o ka hookuu ia ana mai o ka ipu makani lakoino a Kuapakaa, a pulupe o Keawenuiaumi i ke kai a kuululu, opili o Hookeleihilo lanu o ookeleipuna a poholo mahope o ka nohona o ka waa e ole ka ih i ekueku o Eleu pakele ai na hoewaa. Nui ta matau !