Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 536, 5 September 1892 — Page 1

Page PDF (995.30 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II                        HONOLULU  SEPATEMABA  5, 1892                HGeky 536

 

HE  MOOLELO  KAILI  PUUWAI

NO

SENIA  LUTERA

 

Ka  Ui  Puuwai Mabala

O

 

ENELANI  KAHIKO

 

AE  OI

 

He Nanea Hoohenono kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.

 

(Mai ka poni mai a ka mea kakau o Avareda a pela aku.

 

MOKUNA VII

 

Ke Ku Nani au i ike ai o kou aloha. Ka hiona o kuu aloha iloko o kahi hoku uuku !

 

   O keia mea e nana nei e kuu mea heluhelu maikai, he puuwai kona no ka nanahe me ka wawali, he mau maka omaomao kona e like me ka hooluu o ka huina aouli ilura, a no kona helehelena, ua kahikoia i ka ui me ka nani e like me na akua o ke au kahiki, oia hoi ka manawa e hoomanaia ana ko poe ui loa.

   A oiai oio e nana ana i a Senia iloko o ke kulana i hoikeia ae nei maluna ua kiwa koke iho la ke aloha a elieli kulana iloko o kona puuwae, e pili ana no ka nani kohu anela o ke kana muhwai a houlani koke ae la no ka manao iloko ona e lalau aku ia Senia a hoopili mai iaia i kona umauma i akakuu ai ke ku’i ana o kona puuwai, a me ka leo haahaa hawanawana mahe ae ia oia:

 

   A, e ka moiwahine pookela o ua Kupua ka nani i oi ae a ko’u mau maka e ike nei, he mea kama ha’o ko’u ike ana ia oe.  O, e ka nani owai oe?

   Ua hoopupipuni anei ko’u mau maka ia’u aole aole o laua maa i ka hana pela.  Aka, he mea oiaio, he io oe a he koko, a ua oi aku hoi kou maemae a me ke kilohana mamua o ko na pua nani o ke kula a me ua lilia o ka muliwai a ua kupono ole hoi no ka lilo ana i mea kino uhane.

   Ua moeuhana au maluna o ko’u wahi moe i kakahi ui wainohea e like me oe a ua kuko mau a ua li’a pau ole nona i ke ao a me ka po i na la a pau o lu’u ola ana, aka aole au i haupu mua e halawai ana au me kekahi mea i like loa me ia he alo a he alo.

   O, o oe ka’u mea e kakali nei, no keia mau makahiki loihi, a ike aku la no hoi au ia oe, akahi ni a ano maha ae la kuu puuwai.

   Ua kaukolu oe ia’u maloko o kou mau hoomanao ana o ka wa heu ole, a aole i loihi loa niamua aku nei haiawai iho la au ma ka moeuhane maoli me kena mau helehelena maemao a kilakila e like me kou a’u e ike nei.

   Nolaila, e ka ipo aloha, ka uhu nui maalo i kuu maka, he mea pono e lilo oe na’u a owau hoi nau, no ka mea ko ole au e kuhihewa e oe no ke kaikamahine a ka Haku Lutela i nanowale loihi, a o ka nani aoi a’u i lohe mai ai ua loa hou i ka wa hope loa.

   Me keia mau olelo haalele iho la ua kanaka opio nei i kahi ana e ku ana a hele aku la me na kapuai aihue mahope o ua nohea nei no kahi au Senia la e pupuu ana, a oiai hoi ua ui nei ia manawa e nana hoomau aua ilalo iloko o ka muliwai me kala mau maka poni onaona ona, aia hoi ike aku la oia iloko o ka muliwai i ke aka o na helehelena o ka mea e hoopipili mau ana iaia no na po he nui maloko o ka moeuhane e kiei iho ana maluna ona.

   Nolaila, me ka puuwai opie e pana ana me ka hauoli, he hapalua i ka puuwai me ke paha oha’o, a o kekahi hapa hoi i ke aloha me ka hauoli, ku koke ae la oia maluna o kona mau kapuai aulii, a kamailio mai la me na maka paha oha’o.

   O keia ke ku nani o kuu aloha a’u i ike ai maloko o ka moeuhane !  Ka hiona hoi a’u i ike ai iloko o ka puuwai o kahi hoku uuku.

   Kiola pau aku la ua kanaka opio nei i ka nana ana a kona mau maka maluna o kela mau helehele ano a lamalama o ua nohea la.  Ae, halawai @@  @@  ko laua mau maka i kaei hookahi a me ka leo kapalili o ke aloha apo mai la kona mau lima elua ia Senia a hoopili aku la i kona umauma iaia i kamailio ma: ai me ka leo haahaa:

 

            HE  MOOLELO

-:  NO  KE  KEIKIALII :-

 

AWAREDA !

a me

 KA  UI  LEILA

 

 o Noremadi

(Kakauia no Ka Leo.)

 

MOKUNA XV

 

He Hakaka Pahikaua weliweli Ma Kaha-One.

 

   He hookahi mea i maopopo loa i keia manawa wahi aua i kamailio mai ai, aole e hiki ana kakou ke holo maluna o ka waapa i lawe pono ka ikaika ia’u no ka hue ana, o hoonaele hou auanei na wahi o’u i moku.

   A o kekahi no noi aole no i ikaika kupono loa ku lima i moku no ka hoe ana.

   Aia ma kela aoao o keia ululaau aole i manao loa mai keia wahi aku, oia kahi a na kanaka o keia moku papapa e noho nei, a ina e loaa ia kakou ka ulia o ka iaki e hoea ai ilaila me ka palekane, o ka pau no ia o ko kakou pilikia.

   Aka, aole no kakou e pilikia ina kakou e hoohala iki ana ma keia wahi no kakahi mau la, a hiki i ka manawa e loaa ai ia’u ka oluolu kupono no ka hoe ana, no ka mea he nui no ka ai o luna o ka waapa e lawa ai no kakou no kekahi mau lu loihi ke noho nanei.

   He nui no nae ka ai o loko o ka waapa? i ninau mai ai o Dulipa.

   Ae, he nui ka ai.  Ke ole e uhaai maoli ia, e ai kakou a puu kanuku, ahi a Dulipa.

   Ina pela e noho no kakou i keia wahi no keia manawa, oiai aole au i ikaika kupono no ka hele ana no kekahi wahi loihi.

   Nolaila, ua maikai loa kakou ke hoopanee ka hele ana a no kekahi wa aku, ka wa hoi e makaukau ai au no ka hele pu ana me olua ma ka huakai a kakou e manao nei.

   Aole iluhu mahope iho, hooholo like iho la lakou e hoho no ilaila no ia manawa, a o ka malumalu o na laau e uhi ana maluna o lakou aku a na kekahi kiowai uuku hoi aole i mamao loa aku nana i hoolawa mai i ko lakou makewai i ka manawa e hiki iho ai.

   Ma ke kakahiaka o ke kulu o na la mahope iho o ka la e malamaia ai na kukai olelo i hoikeia maluna ae, ua oluolu pono loa ae la hoi o Dulipa maikai.

   Koe nae ke ano lolo o kekahi lima, aka nae ua hoike mai kahi i moku i ke ano aki ola ae me ka hopohopo ole.

   Ma ia Ia, e like me ka mea mea mau, mahope iho o ka hala ana aku o ka malamaiama o ka ia eolu he mau mea ano nui i kamailio ia mawaena o lakou.

   Aka nae, o ka hoea ana mai o ke ahiahi, aoai ai lakou a pau e kolu e puuluulu ana maka aono o kahi punawai, kahi hoi a lakou i hoomakaukau ai i ko lakou wahi papaihale loulu a me kakahi lau laau e ae a lekou i ike ai ua kupono no ia ano hana.

   Aole paha kakou e pona ana ke noha loihi loa i keia wahi, wahi a Dulipe, me ka loaa hou ole mai ona kokua ai hou na kakou.

   Nolaila, ua manao au iloko o elua a i ole ekolu ia paha mai keia manawa aku, ua hiki ia’u ke hoohana i ka hoe me ka pilikia o e; alaila ina olua e manao ano, ua hiki no ia kakou ke hoi hou no ke kulanakauhale o Wavela mamua o ka pau ana o ka kakou ai.

   Aole i maopopo iau ka’u mea e kamailio aku ai, wahi a Leia, no ka mea iaia i kamailio ia aku ai no olelo maluna ae o Dulipa.

   Ina e maopopo ia’u aohe pilikia ma ia hana ana, alaila au ae e hoi hou no Wavela.

   E hoomanao oe, aole no kou palekana wale keia a’u e kamailio nei, aka no ka lanakila pu kekahi o ka mea a’u i aloha ai.

   E Dulipa maikai manao a’u aole i nele kou lohe ana i na kumu nui o kou lowe ia ana mai mai ka poli aloha mai o ka makua.

                                                Aole i pau.

 

NA  MAI  O  KE  POO

 KA  MAKA.                        NA  PEPELAO,

  KA  WAHA,          KA PUU-AI,

   KA  ME  KA UMAUMA,

                        KA

PUUWAI,

   AKEMAMA,

            OPU,

               KE  AKKEPAA

-           A  ME –

PUUPAA:

I huipuia me na ma’i o ke koko a me ka ili, ua hiki loa ia

            Dr.  McLennan,

ke hoola ia mau pilikia a pau me ka hikiwawe i ike mua ole ia.

 

   O kona wahi i hoonaauuo ia ai ma ka ike lapaau, maloko no ia o na kula ao Kauka kaulana o Amerika Huipuia, a iloko o na makahiki he 14 i hala hope ae nei ua ike ia ka holopono o kana mau lawelawe apaau ana ma na mahele mai i hoikeia ae nei malona ma Kapalakiko, ma ke ola ana o kekahi poe mai i hooiloiloia e kekahi poe Kauka aole e ola.  E nana i kakalu mau hoike e pili ana no kona makaukaku, iloko o kona mau la pokole o ka hiki ana mai i Honolulu nei, o kekahi mau mai i hanaia e na Kauka no kekahi mau mahine a no na makahiki kekahi, aole nae he loaa o ka oluolu, elike me – Mr.Geo. Sherwood e noho nei ma Waikiki, i ike ia e na mea a pau nona ka Hale Auau o Waikiki, na.

            DR. McLENNAN,

i hoopakele ae iaia no kekaho mau pule pokole, mailoko ae o kona mai loihi.  O Mr. J. T. Walakahauki, kekahi o na kalepa i kanaaina nui i ko ke kulanakauhale nei, na keia

            DR. McLENNAN

i hoola iaia mai ka Rumakika mai, oiai oia ma Kapalakiko he mau makahiki i hala ae nei, ka ma’i hoi nana i hoopilikia nui iaia ma Honolulu nei a holo ai no Europa, aole nae i oia a e ole o

            DR. McLENNAN

ola ai no na mea aku i koe, e hele e huipu  me Mr. Walakahauki.  O Mr. Thos. Newcastle e hana nei ma ka Hui Hana Hao Lokahi, e mau makahiki loihi ae nie kona loaa ana i ka mai eha o ka opu, ua imi i ke ola aole nae he loaa, aka, he mea makehewa ko makou kamailio ana aku no ia mea, e pono no e ninau iaia, a nana e hoike mai.   Na

            DR. McLENNAN

i hoola ia Thomas P. Spencer o ka Elele, Wl Heilbron o ka Halekuai Bipi Metapolitana; Mrs. Mary Robinson, he wahine Hawaii mai Paia, Maui mai, mai kona ma’i Akepau mai, o Geo. Townsend eneginia o ke Kaawai Helu Elua, mai-kane mai mai ma ka ili a me ke koko ino hamia e kekahi poe kauka e ae a loaa ole ke ola, a na

            DR. McLENNAN

i lapaau a ola.  He lehulehu wale ka poe Hawaii i hoolaia, a pau ole ai m@  keia kolamu.

 

   O ka poe mai e makemake ana ia Dr. McLENNAN, e hele ae ma kona Keena Hana ma kkona wahi noho, o ka poe o na ano ma’i a pau me ka ma’i hookaawale ohana ma ka Alanui Alakea, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Ahahui Opiopio o na haole, kahi hoi i noho hope loa ia iho nei e Dr. Luka.

                        Na Telepona

Pele Helu 197              Matala Helu @82

june17 tid