Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 568, 19 October 1892 — Page 1

Page PDF (911.98 KB)

This text was transcribed by:  E K Soares
This work is dedicated to:  Kalimakuhi(w)

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

NO

SENIA LUTERA

Ka Ui Puuwai Mabala

o

ENELANI KAHIKO

He Nanea hooheno no kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.

Mai ka peni mai a ka mea kakau o Avareda, a pela aku.

 

MOKUNA XII.

Me na maka naha oha'o ike aku

la oia ina hiona weliweli e kaukolo mau nei mahope ona

i ke ao a me ka po.

            "A, e kuu lede, aoia paha e nele kou lei ana i kou lei daimana i keia po?  Wahi ai, iaia i ike aku ai, i ka ke kapae ino ana aku a kona kahu opio i ua mau pohaku kumu kuai nui nei, e like me he mea ole la.

            Aole, au e kau ana i kekahi mau mea kahiko o ia ano maluna o'u i keia po, wahi ana i pane mai ai, me kona minoaka ana iho.  Eia ka'u mau pohaku makamae, e kahiko ai i keia po, a kuhi aku la kona mau lima i na pua roselani e kau mai ana iloko o ke kiaha.

            Aka, e kuu lede, pehea ka hoi ko mau lei pohaku makamae, aole au i manao ua pau ka noonoo maikai iloko ou, a e kapae ae ana oe a kou nei ana aku i kekahi o lakou.  He oiaio aole e nale ana ke kahiko mai o na lede a pau i loaa ia lakou keia mau mea, a ooe ka hoi e kua haku ka mea nona ka ka la hanau, e kau aku ana oe i kela mau wahi pua rose mae wale, a haalele ia iho la ka mea i ai aku mamua o na nani a  a pau o keia ao.

            Hamau, wahi a Senia i pane aku me ka leo malie, na lawa au i kau mau olelo, a mai kamailio hou anei no ka mea e pili ana i keia mau pohaku makamae.  E wiki a e hana mai i ko'u lauoho, oiai ke kokoke loa mai nei ka manawa, a ke hoopau manawa wale nei no oe no ke kamailio i na mea i makemake ole ia e a'u.

            He manawa pokole wale ua pau ae la na owili lauoho nani o ua Senia nei i ka hoomaiau ia e na lima palanehe o kana kauwa wahine, a hoomaiauia e na lima palanehe o kana kauwa wahine, a hookau ia iho la maluna o ka piko o kona poo, e like me ke kalaunu e kau hookano ana iluna o ke pookapu o kekani Moi a Moiawahine paha.

            A pau keia, ua lalau aku la ua wahine nei, i kekahi lole lahilahi loa i hana ia mai loko mai o ke gala, e hulali ana hoi malalo o ka malamalama o na kukui, a he eha maoli no, no ka maka o ka poe e kokoke mai ana i ka anapanapa o ua lole nei o Senia.

            He mau rose nunui uiaula wale no kona wahi mea hoonani ana ia po, aole he mau mea kahiko e ae, e like hoi me na pohaku makamae la, a mau nani e ae paha.  Aole oia i lawe mai i kekahi oia mau mea, o ka rose wale no kana mea i makemake, a oia kana mea i kau mai ai ma kona umauma lahalaha, a ma kona poo.

            ua ku kilohi aku la oia iaia iho iloko o kona aniani nui a ike ua nani oia mai loaa a lalo, a kaena iho ia owau ana no ka oi ma keia po, me na mino aka ma kona mau papa@lua nalo aku ia oia iloko o ke ala kupaoa o na pua rose.

            O ka mea i launa mua mai me ia oia no kana aikane aloha, ka lede Iulia Sevila, a o ka poe like mai ia Iaua e ku ou ana ma ia po, aole lakou e poina no kekahi manawa loihi, i kekahi mau kaikamahine ui elua ku poili ana kekahi i kekahi malalo o ka malamalama o na tausani kukue e a ana.  Ua kahiko ia kekahi o laua me ke silika aiai loa a kumu kuai nui, me na pua, mai poina oe iau, ma kona poo, me na helehelena nani nohenohea i ano like aku no @ ko ka mea nona ke, ia nanea, o ko Senia aahu hoi ua hoike mua ia ae nei no.

            Oiai ua mau ui nei, e haihai olelo aoa, me ke ake hoi e ike lihi aku i ka laua maa ipo a hoa halahala pa @a oia po, ua ieiele ae la ka o@i o Senia, i kona ike ana aku i kana ulua e hele mai ana, oia o Liouela Mavila.  Ua hoea maila kana aloha imua ona me na maka hoihoi o ka piha hauoli, no kona ike no, iloko o ka nui lede oia po hookahi wale no moiwahine o lakou a pau ma ka ai oia o Senia.

 

HE MOOLELO

NO KE KEIKIALII

AWAREDA!

a me

KA UI LEILA

o Noremadi.

(Kakauia no Ka Leo)

MOKUNA XIX.

He Make ka Olelo Hooholo no Awareda.

            Ua lawe loa ia mai na moi opio nei a komo iloko o ka rumi a ua wahi kuapuu nei e noho ana iaia i hehi mai ai i ka papahele o loko o ua rumi nei, aia hoi, ua ikilele ae la ua kuahanunu nei, a ku ino ae la iluna a hele aku la a waenakonu o ka rumi.

            Aka nae, mamua ae o kona @@nea ana aku i kana wahi i makemake ai, aia hoi, huli hou ae la oia a hoi hou aku la no kona noho me ka nalu ana iloko iho ona, ua ku keia mau hana a'u i ka hoohaahaa i ko'u kulana ihikapu alii, a noho iho lo oia maluna o kona noha a kaka @ mai la o ka hoo@ aku o ke koa imua ona me kana pio.

            I ka lawe ia ana aku o ke koa opio a komo iloko o ua rumi nei, me na kaulahao nunui i hauhoa ia a paa ma kona mau lima, aole hoi he papale ma koaa poo, ua nana inoino mai la na maka o ua kuapuu nei.

            Ua nana ao kona mau maka iluua, a i kona ike ana aku i na mea a pau e waiho mai ana imua ona, ua anoe ae la kona noonoo, me he moeuhane weliweli la imua o kona mau kii onohi; ua hoao ae oia e hoonalowale a hoopoina i keia mau mea a pau ana i ike ai, ma ke kulou ana o kona poo ilalo.

            E ka Moi, wahi a Teorino i wahi ae ai i ka meha poipu o loko o ka rumi hookipa, eia au kau kauwa haahaa imua o kou ihikapu no ka hoolohe ana i kau kauoha, a eia hoi imua o kou hanohano ke pio a kau kauwa nei i hele huli aku ai ma na pe'a a pau o ka aina.

            E hapai ae i kona poo iluna, wahi a ua ino hoomanawau ianei i panai aku ai me ka leo ku i ka hoopailua, i ike pono aku ai o Morico ka maoi o Noremade haaheo nei i kona mau helehelena.

            I ka lohe ana o ka moi opio i keia mau olelo hookano a ke kanaka e noho mai la ia kona wahi ua paila koke ae la ka inaina iloko o kona houpo opiopio, aka, ua lilo wale ia huhu ana ona he mea ole, oiai na kaulahao nunui ua hauhoa ia a paa ma kona mau lima, a wahi a ua opio nei iaia iho:

            Aole oe me kana noho e keia kua puu hookano, ina o kuu pahikaua punahele ma kahi o keia kaulahao e haualao'a nei ma kuu mau lima, a e kalai no auanei au i ko kua a pololai me kuu koi kaua.

            Ua hooke aku o Awareda i ka makemake o ua ino nei, ma kona nana pololei aku i kona enemi me na maka i paila ia me ke kuakoko o ka inaina.

            aha, o oe io no na kanaka nei, ka mea hoi a ko'u po e moo oluolu ole nei, wahi a na Morico nei me kona lele aua nei iluna me ka piha hauoli.

            O Awareda oe o Noremadi! ka mea i lilo mamuli o ke aloha ipo, a haalele mo iho i koa lahui a me na hooponopono ana o kou aupuni.

            E kuu uhane he mea nui loa keia e hal@ mai ia'u e ke pio, aole anei ou ano pahaohao, no kou ku ae ilalo me na kaulahao nunui kaumaha ma kou mau lima a me kou ike ao hoi ia'u e noho mai ana iluna i kahi kiekie, a me keia kalaunu ahi e kau kehakeha nei maluna o ka piko o kua poo.

            I ko Awareda @ohu ana i keia nau olelo ku i ka kuapuu i pahu pololei mai ai imua oua, ua naka halulu ae la kona nui kino, mai ka piko o kona poo a hala i ka mane o kona mau kapuai.

                                                Aole i pau.

 

Hoolaha a ka Malama Waiwai

            Ke hoolaha aku nei ka mea no na ka inoa malalo, ua hookohu ia aku aoia i Malama Waiwai o na Waiwai a pau o Lydia K. Kamak ia a me Samuela Kamakaia, kana kane, me kekahi palapala hookohu malama waiwai i hana ia i keia la.  Ke hoolaha ia aku nei ma keia o hookaa koke mai ka poe i aio ma ko'u lima.

Honolulu, Septs. 10, 1892

sept14 1m

 

            Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo nai o na me a pau o hoaie ia e Lydia K. Kamaka ia i me Samuela Kamakaia kana kane mare mahope o ka puka ana o ke ia hoolaha aole no e uku ia ma ko'u maau inoa ole a ke kauoha pu ia aku nei ka poe he mau aie ko laua ia lakou, e waiho koke mai i ka la kou mau koi ma ka la hope o na mahina a pau.

ABRAHAM FERNANDER

(Aberahama)

 

            Ma kahi o E. O. Hall & Son, Mawala Waiwai o Lydia K. Kamakaia me Samuela Kamakaia.

Honolulu Sept. 14, 1892

sep15 1m.

 

HE HOOLAHA I KE AKEA.

            E ike auanei na ano lahui a pau, e noho ana, ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine, a me na keiki; i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e nana mai i ko'u Keena hana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'iwahine a palaaku.  mai hoololohe aku e ua hoa, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka anhau, ke nui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokapuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.

Owou iho no,

DR. LEONG KENG TONG.

 

Kauka Yong Kam

Pung.

(APANA.)

 

Helu 53, Alanui Maunakea.

Ke Kauka Loea o ka

Aina Pua!

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ane

ma'i, mai ko na kane, wahine a me

na keiki liilii. O na ma'i ha-no

na hiki loa ia ke hoola ia me

ka maalahi. A o na ma'i

e pili ana i ka maka

pau pu ia i ke

ola. Ke

hoike ia aku nei,

ia aku nei.

eia ke ola ia nei, me

ka oluolu pu o kahi

auhau. Ka poo pilikia hanau

keiki a hele nui paha o ke koko,

a paa a lohi paha ka hanau ana, paa

paha o ka waiu, e hele nui mai i o'u nei.

 

E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pilihuaa ka ma'i,  a na'u oukou e honluulu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Sept. 2, 1891. 272--d3