Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 569, 20 October 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

 

@OOLAHA I KA POE E PAA

ANA I NA LAIKIKI I

HOOPUKAIA E KE

KEENA KALAIAINA.

  @e kahea ia aku nei ka lunaike@la o na mea a pau e paa ana i na @iki @i hoopukaia mai ke Keena @laiai@ mai e hoomaopopo@ka @uku o ka Mokuna XXVIII o na @awai o 1890, nona ka heluhelu @a e like me keia malalo iho:

  "@uku 2. Ina kekahi mea a mau @a paha e paa ana i kekahi Laiki@mai ke Keena Kalaiaina e hoo@ i ka@a hana, hoololi aku a @waiho aku paha i ka ha@a i haawiia @ua laikini la iloko o ka manwa @hoopukaia ai, na lakou no iloko o @nakolu la, mahope iho oia hoopau ana, hoolilo ana a waiho ana @a paha, e hoike mai no ia mea i @e Kuhina Kalaiaina ma ka palapala a hoihoi ae i ua laikini la i ke Keena Kalaiaina, i mea e hoopauia @i malalo o ka hoopai o $100, ke @opiiia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha."

  O na koi ana ma keia Pauku e @ike ia aku ana ma keia mua aku @ ka pololei a ewaewa ole.

                     CHAS. T. KULICK.

                          Kuhina Kalaiaina

  Keena Kalaiaina, Oct. 17, 1892.

@ts dly.

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAHA, OKATOBA 20, 1892.

 

Kai Hele iloko o ka Pouli.

 

  "O ka mea o hahai mahope o'u @ole ia e hele iloko o ka pouli, aka @ as ia ia ka malamalama o ke @ole."  O ka olelo keia a ka Haku, @ lii o na 'lii, ke Keiki a ke Akua, @ mea i hoouna ia mai e hoomala@lama i ko ke ao pouli me ka malamalama o ko ke Akua nani. i @ea e ike ai ka poe e auana ana @i ko ke Akua hoopono a mahope @a hewa, mai ke aloha a i ke alo@a ole, mai ke ola a i ka make.

  @e mea oiaio no ma na ano a @, ina kakou e hahai mahope o @e@, ka malamalamama kakou i ke alanui o @e ola, aole kekou e noho ana iloko @o k@ pouli a me ka make, aka e pi@ ana no kakou i ka malamalama @ ke me Iesu, ko ke Akua mala@lama--a e lilo no kakou, wahi @ "i poe lamalama no ke ao @ei"

  Ua pili keia olelo ao i na mea a @u, mai ke 'lii e noho ana ma ke @o o ka lanui, mamuli o ko ke @a lokomaikai, a i na mea ma@lo mai ona a hiki i ka mea haa@a loa. He poe like wale no ka@; imua o ka mea nana kakou i @k@mu mai, a ua hana ia kakou @a he ano o ka mea nana i hana @i, a ina kakou e aloha ia ia, ka @ ua, alaila e kapae kakou i na @a pouli a pau, a e hahai kakou @i@na ano, a e malama i kana mau @ an@ i loli hou ai ko kakou ano a hoi hou a like me ia i kinohi, i kulike ai me "ko laua ano."

KA LUNA AUHAU.

 

  Oiai ka olelo hooholo hilinai ole e paio ia ana iloko o ka Hale Ahaolel@ i ka Poakahi nei, ua hele ae la, ke Duke o Waikapu e haha i na kahu hanai o  ka aoao kuhina, i maopopo ai ke kulana o ka mai, ka make a me ke ola o ka lakou mau hanai-a-huhu. I ka wa i maopopo ai, ua huli aku kekahi o lakou ma ka aoao o ka poe e pule anaana ana i na Kuhina, ua maopopo iho la ka make i ka Duke, a hoike koke aku la oia i ke kulana i ke poo o ka Aha Kuhina.. No keia olelo make, ua lele aku la ka hua wale make mai ka waha o ka uhane deregona iloko o ke poo o ka papa kuhina, a pa aku nei i kekahi luna aupuni, i ili aku ai ka inaina a au o ua deregona nei, a ua haua aku la ka Luna Auhau o Honolulu e ka hiu o ua deregona Kuhina nei. Ua pa aku la ka Luna Auhau, a kunewanewa aku la, aka aole nao i make, a me he la e ala mai ana oia e like me puapuakea, i ala mai ai mai ka hauna laau a Makaku, kona hoa paio, a e hoopio aku i kona hoa ma ke kau pale ana i kona mana aole ke poo a me na lala o keia Aha Kuh ina e hui hou a e noho hou ma ko lakou wahi i hoopunana iho nei. E hoomanao kakou o ke Keiki Baraunu i hoopau ia aku la e ke Kuhina Makapolena, mamuli o ka ukuuku wale no me ke kumu ole, he moopuna oia na Kaahupahau, a aia no ke kahu ke noho mai la i Waipio, (he wahine,) a mai haohao kakou ke nahu ia kekahi Kuhina ma keia mua aku e keia kahu wahine, no ka hoino ia o ka moopuna.

 

Ku Wae Ana.

 

  He pula ko na mea a pau; he rula ko na hana a pau i puka pono ai; he rula ko kakou noho ana ma keia ao; he rula hoi ko ke ao e hiki mai ana. Ma ko kakou noho ana ma keia ao, ua hahai kakoa mamuli o na rula a ka ike ka @ i kukulu ai no ka pono o ko ka kakou noho ana, a ua haalele kakou i ke ana kiekie a ke Akua i waiho mai ai. oia hoi kona kanawai, na kauoha he umi. Ua lawe ae nei ka naau haakei o ke kanaka, a ke manao nei oia o kona iki kanaka kai oi aku i ko ke Akua. Aka he kuhihewa keia, a e like me kane i olelo ai, he hupo ka ike o ke kanaka ke hookuku ia me ko ka mea nana i hana ua kanaka la.

  Iloko o na hana ana a noonoo ana a pau a kakou i manao ai no kakou iho. he hana naauao ia kakou e@ lawe i ka ike o ke keiki a ke Akua, ke lukulu iana nui o ke ao nei, ka mea nana i hana na mea a pau a iloko ona ka ike a me ka naauao a pau o kona Makua. Ua ao mai oia ia kakou i ke ano o kana hana ana a o kana hana ua kukuluia mahope o kekahi rula, a o ua mau rula, ua kapa ia ke kanawai alii o ka lanakila, ke kanawai o ka poopono.--a o kena kahua o KE ALOHA. E aloha i ke Akua me kou naau a pau, a e aloha i kou hoalauna e like me oe ia oe iho, aia iluna o keia mau mahele nui, wahi a ke keiki kahu Hipa Maikai, kahi i kau ai o ke kanawai o ke Akua. O ka mahele mua ua hoakaka ia ma ua kauoha la, i kakau ia me ka lima hemolele maluna o hookahi papa pohaku, oia ke pookela, o ka lua, ma na kauoha eono maluna o ka lua o ka pohaku.

  He hiki no ia kakou ke hooko i keia mau kauoha elua, a ma ia hooko ana e loaa ai ke kulana i oi@lo, he mau Keiki na ke Akua, a he mau hoa hooilina no ka Makua Lani.

  Pela iho la ke ana e pono ai ka kakou mau hana, a e lanakila ai ko kakou noho ana maluna o na enemi a pau, a me na kuko a ka poe e manao ana e lawe i ko kakou aina a e hoopio i ko kakou kuokoa.

 

NU HOU KULOKO.

 

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

 

  Ano maluhiluhi mai la kahi lima i ke kopekope

 

  E hekau aku ana no luna o ke alahaka o Nu'alolo ka mokuahi Iwalani, no ka hoomaemae ana i kona iwikaele; alaila holo aku ia i pani ma kahi o Waialeale. no Kauai.

 

  Ua hookohu ia o J. W. Lunning i notari no ka lehulehu, a wahi a Nalimaapa, he mea pono loa e pau, oia, e like me ka hoopau ia ana o ka mea nana oia i hookohu aku. Hu ka aka.

 

  Ua lohe ia mai o C N. Spencer ana ka Luna Ohi Auhau ma kahi o C. A. Brown i hoopau ia e ke Kuhina Waiwai, i hilinai ole ia iho nei e na hoa o ka Hale Ahaolelo.

 

  I ke kakahiaka onehinei i kapalulu mai ai ke keiki Kinau, ma kona wahi mau e ku ai, me na owili lei lehua mai nei Mokaulele. O ka nani no paha ia ohuohu ka hoina.

 

  Heaha no la ka mea o ka paa ole ana a paa kaaiana. I ke oe i ka haule leleliilii ka nanahu io i'a nei ka'u  no hoi ia e i aku ana ia oe mai hooluliluli ino oe, aka nae aohe ou hoolohe mai. Now, you see he fall down. Uwi! helelei pau loa nanahu.

 

  O ka hihia kipu a kela haole pena i hoao ai e lawe i ke ola o ka Mea Hanohano R. W. Wilikoki, ua hoopanee ia aku la a keia Poalua ae. Ua lohe wale ia, ua kuai ia no kela pu mai kekahi hale kuai pu mai o keia kulanakauhale ma ia la no, a manao ae la o ke ola o ka Lunamakaainana o Waialua ka mea e lawe ai. Lapuwale keia mau hana, aole no paha e nele ka minamina o ua wahi haole nei ina o kona ola ke manao ia ana e lawe.

 

  Iluna o ka pukauahi o ka hale wiliko o Makaweli, o Kiaaina Rice a me Mrs. Rice, a me kekahi lede e iho. He pukauwahi kiekie keia he 153 kapuai kona keikie, a o ka oi ma keia Paemoku.

 

  Ma ka la 18, keia o mahina, ua hoopomaikai ia maila ke kihopai o ko makou noaloha J. F. Colobana ma o ka haawi ia ana mai me kekahi opuu makamae hou oia nei he keikikane uni mohaha. Owai hoo aku.

 

  Ua hoopuka ae ke alii Konuwela, i ka wa a kekahi mea e kamailio ana no ka pi@waiwai. he hana no ka na poe a pau ia ano hana. No makou iho aole makou he piliwaiwai, a pehea la i komo mai ai kela olelo. ua pau na poe a pau ia ano hana.

 

  Huhu loa ka poe o ka hui Mekanika, i ke kue o kekahi poe Hawaii hoopoao i ka Bila Lulu Loteri a Bila Aila. O ka manao o keia poe e kokua ana makou i na lapuwale oia ano. He kuhihewa ia mau manao ana. aole makou no na hana hewa oia ano.

 

  O kekahi lono e lauahea ia nei. oia no ka lilo aku o Hon. George Beckley i Kanikela Hawaii ma Kaleponi. a o kekahi hoi, o Mr. Frank Pratt. Owai la o laua ke hookohu ia ana? Ke pa-e mai nei na leo hanehane o ka inoa hope ke hookohu ia ana.

 

  Hookahi kaao nui o keia mau la oia na hana powa puuwai eleele, a kekahi poe haole o ke kulana haahaa loa he poe i kipaku ia mai, mai ko lakou aina hanau mai, no ko lakou ino, a ia lakou nei nae ke kuko o ka lawe i ke ola o na alakai lahui. He opena ino ko keia mau hana i na e mau ka hookuukuu ia e like me keia.

  Ua paikii ia ka puali keaka a D. M. Crowley i kela la aku nei, iloko o ko lakou aahui nani e ku mai ai imua o ke akea i keia po Poaono iho. O kekahi ana keia o na keaka maikai i ike mua ole ia maanei mamua, nolaila mai hoopoina i ka hoonaue wale ae no ma ka Hale Mele Hou, i ike maka ina kuhinia he nui e uhauha wale ia mai ana imua ou. Hewa ia la?

 

  Ma ke ahiahi i kipu ia ai o Hon. R. W. Wilikoki, ua ike ia aku la kekahi mau kauaka e hoopaapaa aua mawaho o ka Hale Ahaolelo, e hoapono ana kekahi o laua i ka lawe ia o ke ola o Wilikoki, no ka mea he huhu hikiwawe oia, a e kue ana hoi kekahi, no ka pono ole oia manao. Nuhou ka olelo a keia kanaka i hele mai no ka pono o ka lahui, e hauoli ka ia, i ka lilo o ke ola o kekahi o kona hoa kanaka. Na ke Akua o ike mai i ka poe manao ino.

 

  Heaha la ka hewa o ka hoopau ia ana o ka Luna Auhau. wahi a ka ninau a kekahi poe. Hookahi wale no ano hewa o kona lawelawe ana i kana apana hana me ke paewaewa ole, oia iho la paha hoi ke kumu o kona hoopau ia ana. Aole no nae i maopopo kona pau. oiai aia no iloko o kona poho lima ke ki o na pahu o kona keena hana, aole hoi i like me na lono mua, ua hoihoi aku oia ia mau mea i ke Kuhina. E hole aku ana keia hana imua o ka Aha Kiekie.

 

  O ka la apopo ka la e kaihaiuiu mai ai ka Mokuahi Alameda i o kakou nei me na mea hou mai o na aina e.

 

  Ua haalele iho ka moku Pele i keia awa me ka piha mea bana, no ka mahiko o Makaweli, Kauai, ma ka auina la o nehinei.

 

  Mawaho ae nei o Kulaokahua na koa o ka Mokukaua Bosetona kahi i hoomaamaa ai i ka lakou mau kaina wawae a me ko lakou makaukau ma ke kulana koa. Na ka leo halulu o ka pahu e alakai ana mamua a mahope aku hoi kam@ii hele ole i kula e alualu hele ai.

 

  Ua lohe mai makou na awala puupuu iho la kekahi mau haole kuai waiona o ke taona nei. Malia paha ua ilihia ia no hoi i ka uhane o ua laau make nei, a laua e kuai aku nei i ka lehulehu. Aole no nae i poino ke ola o kahi o laua, he uliuli uala pulenu wale no, no ka maka o kekahi o laua.

 

  Ua lohe mai makou, ua pakike ia aku la kekahi wahi loio e kekahi wahine iaia i wehe mai ai i kona papale ma o ka manao e aloha mai i ua wahine la. ua pane koke aku ua wahine la mai wehe mai oe i kou papale ia'u i keia manawa a ma keia hope aku paha, he kanaka iapuwale loa oe, he oe makemake e kakoo i na hana ekaeka a pau e komo mai, iloko o keia aupuni, Ua huli ino aku la ka loio me ke kahaha i na olelo a ka wahine. Oolea no na olelo a keia aoao palupalu.

 

HOOLAHU HOOKO MORAKI.

 

  Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o Daniela P. Namauu o ka aoao mua, a me Henry Smith. [Trustee] o ka aoao elua, ma ka la 12 o Feberuari 1891, i kakau kope ia ma ka buke 131 aoao 159 a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ukupanee, nolaila kehoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

  A ke hoolaha hou ia aku nei. aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia Moraki no ke kudala ana ma ke Keena Kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka la 19 o Novemaba 1892, hora 12 o ia la.

  Aia ma kahi o C. W. Akepoka, Loio ma ka aoao Moraki, na olelo hoakaka hou aku no keia mea.

Hana ia i keia la 11 o Okatoba 1892.

                 HENRY SMITH.

                     Malama Waiwai

     Mea Moraki Mai.

  Penei na aina i moraki ia:

  1.--O ka pahale a pau e waiho la ma Kapalama. Honolulu, i hoike maopopo ia iloko o kekahi palapala kuai mai a Wiliama C. Aki mai ia Daniela P. Nama@u i olelo ia, i hanaia ma ka la 7 o Ianuari, 1891, i kakau kope ia ma ka "Buke----aoao----

  2.--O na pahale a pau e waiho ana ma Waikakuu, Kona Hema, Hawaii, i hoike maopopo loa ia maloko o ka Palapala Sila Nuui 3141 ia Kekaula, nona ka ili a pau o 220 eka, a i hooliloia e Kekaula i oleloia ia Mr. K. Lumaawe, ma kekahi palapaha kuai i kakau hope ia ma ka Buke 85. aoao 406, a mai a Lumaawe mai hooliloia i ka m@a moraki i oleoia, ma ka palapala kuai i kakau kope ia maloko o ka Buke 127, aoao 329.

  3.--O na pa hale a pau e waiho ana ma Kaohe. S. Kona, Hawaii, i hoike maopopo ia ma ka Palapala Sila Nui 6001, Palapala Hook@loana Helu 7494 ia Kekaula, a i hooliloia i ka mea moraki ma ka palapala kuai i oleloia ae nei a Lumaawe.

Oct. 13,       2wk.-div,   2kw.-wkly.