Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 575, 31 October 1892 — Page 1

Page PDF (892.39 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.           HONOLULU OKATOBA 31, 1892 Helu 575

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

 

NO

 

SENIA LUTERA

 

Ka Ui Puuwai Mabala

 

O

 

ENELANI KAHIKO.

 

A I OI E

 

            He Nanea Hooheno no kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.

 

MOKUNA XIII.

 

“E ike no oe i kou mau kulu waimaka ekahe ana me he koko la, e like me ka ula rose e kau la ma ka umauma!!

 

            O ka inea oiaio maoli keia au e kamailio nei, a he mea hoi nau e ui iho ai ia oe iho no ke aha la ani aloha loa ai ia oe?

            Ua maopopo no ia’u aole e nele ana kou nana mai maluna olu i kekahi mea pono ole, aka eia no wau ke aloha nei ia oe, e kuu milimili, a e aloha mau aku ana no hoi, me he mea la o na ino apau au e hana mai ai maluna o’u ua kala kahiko ia a e a’u i awele ka la; nolaila nau o kaua ke kaena hiki, no ka mea he wahi io ola au i make eleele malalo o ko aloha.

            I ko Senia lohe ana i keia maa olelo a kana ipo, nalu iho la oia iloko oua, manao au ina oia e lohe ana i ka mea huna au e hana kele ae, ina oia e lohe ana, aole paha oia e kala mai ana iaia no ia hewa.

            He oiaio no pahu, e kala ana oia iaia mana mea o ae, aka ma ka mea e pili ana mawaena ona a me Heneri e hoahewa mai auanei oia dala no ka hoopunipuni ino, e like me ka mea i hookapalii la ma ke mele-

            “Ua ike no oe he ulua kaa,

Hoolalahu ana oe ianeri

Ihea la oe i ka wa pono

I ka la pueo ole o ke kula;

Waiho ka oe a kupilikii,

Manao mai oe o wau sehoa.”

            Nolaila, he mea makehewa iaia ka wehe ana i ka hipuu o kana mea huna, no ka mea ua aloha oia Mavila a oi pa-tausani aku mamua o kona ola iho, a he hoopunipuni ole hoi ka olelo ana ae aole he wahine e ae i aloha ia i kekahi kanaka i loaa mai ka hapalua o kona aloha no kana ipo Mavila.

            Hookahi wale no a’u hana pono, o ka aihue mau i kona puuwai a me kona aloha i na manawa a pau, aole o ka imi aku i mea nona e hoowahawaha mai ai iaia, wahi a ua nohea nei iaia iho, a na ke Akua e ko kokua mai ia’u i ole ai e lilo hou kona aloha i ka mea e.

            E kuu Laionela, wahi ana me ka leo haahaa me ke ano haalulu no kekahi manawa oiai oia e kamailio ana, pehea ina e hoopunipuni kekahi wahine ia oe, aole anei ae e haawi hou aku iaia ke mihi mai oia i ke aloha au i haawi mua aku ai iaia i kinohi.

            Ua ulu mai keia ninau iloko o’u, no ka mea e pili ana mawaena o kuu makuakane a me kuu makuahine, ina aole oia i make; a mawaho ae no hoi oia, he mau moolelo e ae no kekahi a’u i lohe ai i ano like no me ia. E manaoio hou aku no anei oe iaia e kuu aloha, ke mihi hou mai oia mahope o kona ike ana ua hewa kana mea i hana ai?

            Aole loa au e piliwi hoa iaia, wahi a ua kanaka opio nei, mahope o kona noonoo ana no kekahi mau minute, a ua like hoi ia mau haaolelo i puupuu ikaika loa no ua Senia nei e mauliawa ai ma ka pouwai.

            Aole loa ua e puni hou iaia ina ua hoopunipuni a ua hana hewa mai hoi ola ia’u, no ka mea ua oi aku ka make mamua o ka hoi hou ana aku e ae i ka luai e like me ka ilio a ma ka hoopokole ana, aole loa au e ae e ike hou i kona mau helehelena no ka manawa pau ole, kow wale no ina aia me ia kuu aloha pau ole.

            Aka, no ke aha oe i ninau mai ai ia’u i keia ninau e ka ipo. No ka mea aole o’u manao aia ka noopunipuni iloko o koa puuwai maemae, e like me ke k@awale o kekahi punawai pouli mai na kukuna malamala ma @ o ka la e alohi nei.

            Eia no hei kekahi aole o’u manao aia kekahi anela iloko o ka lani i oi aku kona nani a me kona maemae maua ou e ka’u a@wahinw. Mamuli oia ano, ke moeuhane mau nei au aole oe e lawehala mai ana ia’u ma kekahi ano, nolaila ole maluna ou ko’a hilinai ma na ano a pau.

            Me keia mau olelo hoopili iho la oia i kona mau lehelehe i kekahi lima o ua nohea nei.

            O, e ke Akua, i na e ike a hoomaopopo ua kanaka opio la i ka mea oiaio, e kaupale koke aku no auanei oe ia Senia mai iaia aku, a oia hoi ka manawa no us Senia nei e make ai.

            Apo mai la, ua wahine opio ne me ka ai o kana ipo me kona mau lima elua, a me ka leo i piha me ke aloha kamailio maila oia:

            E Mavila aloha, ina au e mai ana a kokoke e make ma keia mua aku, e hoopaa @ ai oe ia’u i keia manawa e hele koke mai ana oe e ike ia’u, a mamua ae o ka haalele ana mai o ke ola i ko’u kino no ka manawa pau ole a lanakila hou mai hoi ka make.

            Aole ipau.

 

            He moolelo

 

NO KE KEIKIALII

 

AWAREDA!

 

a me

 

KA UI LEILA

O Noremadi

 

(Kakauia no Ka Leo.)

 

MOKUNA XIX.

 

He Make ka Olelo Hooholo no Awareda.

 

            Ma kahi e pili ana i kou alakai ana i na na@a o Noremadi nei imua no ka lanakila, he hana hiki wale no @ i @ mea a paa ke kokua mai o Odina, aka i keia la, ua hiki loa ia’u ke pili i kuu ola ia oe me ka makao ole, aole @ e niki ia oe ke hana ia mea hookahi, no ka mea na kaawale mai oe mai ke Odina aloha mai a pela hoi me kona mau kokua ana mai.

            He mea hiki ole ia oe ke hoole mai, mamua-ua hiipoi kou mau makaainana i kou leo, a ua aloha hoi ia oe a oi aku mamua o ko lakou ola iho, aka i keia manawa mamuli o ka hewa, a ua mamao loa aku hoi ke aloha o kou mau makaainana mai a oe aku, a i hooiaio no ia mea a’u e kamailio nei aole loa he hookahi iwaena o keia oe i pane mai nei no kau mau ninau piha makani, oiai ua ana aku oe ia lakou ma ka hoowahawaha, a o keia ka manawa no lakou e ana mai ai ia oe pela.

            Ke hai aku nei au ia oe e Awareda o Noremadi nei, i lohe ko eeiao huluhulu, ua hoonaukiuki aku oe i na lani o o oe hoi ka mea nana i imi ke kumu e hoowahawahaia ai ko kakou aina hanau aloha, a pela hoi me kona inoa maemae.

            Ua ahonui a ua menemene mai o Odina i ka luku ana ia Noremadi nei, a ua hoike mai i kana kauwa ma na huaolelo moakaka e like me ka kaua e kamailio nei, aole oia e luku ana ia Noremadi nei a me na mea ola a pau maluna iho ona, no ka mea aole e manalo ka ino au i hana ai i ko makou mau ola koe wale no kou koko ponoi, oia wale no ka wai holoi e pau ai kona inaina ia Noremaki nei no ka me@ hanaia e kona moi!

            E make oia, e make oia e pono ai! wahi a Teorino me ka leo nui, me ka wiliwili ana i kona mau lima olua maluna ae o kona poo.

            Ae-e make ola! wahi a kekahi mau leo i oili hoa mai ai mai kekahi kihi mai o ua keena la.

            Ma ka inoa o na Lani, wahi a Awareda, me ke ano hoomaka’uka’u ana aku i ke anaina e kuku mai ana ma ka unuunu ino ana ae i kona mau kaulahao i hoopaaia ai, e ae mai ia’u e kamailio hou aku i hookahi huaolelo i koe.

            Manao au, o oukou a pau o kuku mai nei aole he hookahi mea o oukou i nele me ka puuwai, aka he poe uhane wale no ko oukou a pau, o ka’u u ea nae e ha oha’o nei pehea la i menemene ole mai ai no’u ko oukou hoaloha kahiko, ka ai hoookano a oukou i na la i hala ae nei, ko oukou h@a alo pu iloko o na inea he nui, ko oukou hoa ehhumuhumu pu a pela aku@

            U oki kooou leo e keia nahe@? wahi a kahi kuapuu Moriea i puiwa mai ai, iaia i haalele aka ai i kona noho kalaonu a lele mai la ilalo o ke kahua kiekie kahi a ka nohoalii e ku aha, me na helehelena e hoike mai ana ua pii ke kai o kahi Alap@nika. E o’u makaainana wahi hou a ua Moriea nei imua o a lehulehu, eia ke helu mai nei i ka ai a me ka ia ana i pau ia kakou, ka mea i pau kahiko, nolaila he mea makehewa no kakou ka hoolohe hou ana iaia, eia wale no e hoopau kakou i ke kamailio ana me ia, ma ka oki ana ae o ka pahi a ka mea oki poo i kona poo a moku!

            E emi aku ihope e ka mea pakaha, mai hookokoke mai oe maanei o kiola ia oe e a’u iluna i ka lani! wahi a ka moi opio iaia i nee hou mai ai imua no kekahi mau keehina wawae, me na maka hulili e nana pono ana i ua wahi kuapuu nei-ka nana hoi nana i hahao aku kekahi maka’u nui iloko o ua wahi pupuka hana ino nei i ka hale o ke Akua.

            E kamailio ana au i na naita haaheo o Naremaki nei ka poe hoi i aa e haawi i ko lakou ola me a’u no ke aloha aina, aole au e kamailio ana i kekahi @a e like me oe, nolaila ina aole @ hoolohe i ka’u, me ka manao e kau mai i kou lima maluna o’u, a i ole e kue mai paha ia’u me kau pahikaua, ua makaukau loa au e pepehi aku ia oe me keia mau kaulakao e paa nei k uu lima!

            Ma ka inoa o na aumakua o ko’u mau kupuna, ua ahi wela ia au i keia manawa, nolaila e malama loa malamalama o ka la!

            E hopu-e paa iaia e na koa! A mawaho ae o na mea a pau e apahu ae i kona poo oia ka uku hoopai no ka mea kipi i kona lahui a me ka mea nana oia i hana mai! wahi a Moriea kulahea ana no kona noho ka’aunu.

            I hokahi a’u huaolelo i koe! wahi a ka moi opio; iaia i huli hou ae ai imua o na makaainana, oiai lakou e hoohahani mai ana iaia.

            Oia hoi makemake au e hahai aku ia koukou i ka moolelo holookoa o na hewa a pau i hanai a maluna o ke kaikamahine a ko kaou Korana, ka wiwo ole, a pela hoi me ka moa nana i hoolala ia mau mea a pau, he manaolaua ko’u, aole oukou e hoahewa ana ia’u, aka e hoohuli ia ana ko oukou inaina maluna o-

            Ha! i kahamaha koke mai ai ke Kaunapule Kaberana me ka hehi ino ana o kekahi wawao i ka paoahele, e hoike ana hoi ua nau na kui o Manoa i ke ano, ke hele ala a kohu maka poroki k ahulili.

            E na keiki hoolohe a Odina, eia oia ke hoahewa nei e hoahewa i kekahi o kakou e like me ka pouli o kona naau, e hoao ana hoi e hoopono iaia iho.

            Aole i pau.