Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 578, 8 November 1892 — Page 1

Page PDF (995.15 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.           HONOLULU NOVEMABA 8, ’92  Helu 578

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

 

NO

 

SENIA LUTERA

 

Ka Ui Puuwai Mabala

 

O

 

ENELANI KAHIKO.

 

A I OI E

 

            He Nanea Hooheno no kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu

 

MOKUNA XIX.

 

Ke ike hou nei no au i kela uhane ino, ka mea nana e hamabaga nei i na la@apau o kou’u ola ana!

 

            I ka ani ana ae o kekahi mau sekona pokole, ea ae la ke poo o ua nohea nei iluna a nana mai la iloko o na make o kana aloha, me he mea la aia i na maka ka puuwai o ua Mavila nei ia manawa, a liuliu kana nana ana mahope iho, hoohiki iho la oia i kekahi hoohiki paa loa, oia hoi aole oia e ae ma na ano a pau e hana i kekahi mea no laua e kaawale ai, aole hoi i ka poe e hele mai ana e koi iaia, e hoole aku no oia ia lakou a pau me ka mak’u ole.

            No ka mea, aia no me ia ko Mavila aloha pili paa, a ua hilinai hoi ua kanaka la iaia e like me ka oiaio o ka lani iluna, oiai ua hoike ponoi mai oia ia mau mea i mua ona he mau sekona pokole wale no i hala ae oiai oia maluna o kona mau kuli elua, ua hilinai oia i kona hoopono a ua makaukau hoi i na manawa a pau e paio me ko keia honua a pau no kona hala ole.

            Aole ia’u wale keia mea, aka pela no kekahi poe ui e ae a makena wale, ua hana no lakoa he mau hana apuhi me ka makau ole, oiai lakou iloko o ka pohai o ka hooipoipo a me ka no hoalohaaloha ana, i oi aku hoi ke akama a me ka maalea mamua o ka kanaka a me ka wahine mua, wahi a ua Senia nei i nalu iho ai iloko ona iho, a hohola hou ae la hoi ka ikaika a puni kona mau lala mai kona puuwai mai.

            Ina pela, no keaha la hoi e hewa ai au ke hana pela? He hana kupono loa na’u ka hoopakele aua i’au iho mai na maiuu mai o kela kanaka kuewa, no ka mea he pohaku hoohihia maopopo oia no’u e hewa ai.

            Nolaila, aole au e ae ana e haawi pio malalo ona, aka e paio aku noau me ia a hiki i ka hopena o keia mau mea a pau a ina oia e koi mai ana iau ma ke ano he wahine nana mare ia e hoole aku no au i ka oiaio oia mau mea a pau i mua ona me ka makau ole, no ka mea aole he mea e ae mawaho ae o maua ike i ko maua mare ia ana.

            O ka oi aku nae o ka nani, i na e hiki ana, mamua o kona hoopuka ana i kekahi huaolelo epili ana i ko maua mare ia ana, e punuku koke aku no au i ka oni ana o kona alelo ino no ka manawa pau ole, me kekahi pahi a mea make e ae paha e hoohana ia ana e ko’u mau lima ponoi, ina no ia he mea e lilo aku ai o ko’u mau waiwai a pau, a koe hookahi o Mavila i kua poli.

            O keia iho na noonoo ano e e laukua ana iloko ona ia manawa, oiai na maka poniponi o kana aloha e hoonuu pono pono ana i kona mau helehelena e waiho papu imua o ka malamala o na kukui he nui, me ka nalu ana o ua kanaka opio la iloko ona iho, he mea e ka ui a me ka nani o ua Senia nei, o ka oi aku nae i kona manawa e minoaka ai; molaila hoopili aku la ua Senia la i kekahi papalina ona me ko Mavila a me ka leo haahaa kamailio aku oia penei.

ke haohao loa mai nei paha keia poe ia kaua no ko kaua haalele naaupo ia lakou; nolaila aole ae nei ou manao ua oi kau ko kaua hoi ana iloko e Mavila? No’u iho, na oi aku ko’u makemake e noho hookahi i waho nei me oe, o kela poe hoi.

            Me keia mau olelo, ku ae la oia iluna a me ka palauehe lalau aku la oia i kekahi lima o kana ipo a kuikui lima pu aku la me Mavila no loko o ka rumi kahi e malama ia ana na lealea, kahi hoi a na kaue a me na wahine e hoohehelo ana, na mea kani hoi e uhene ana i ka pili o ke aumoe, me na papah minoaka eh hekau ana maluna o kona mau papalina, a he mea huna eleele iloko o kona puuwai.

 

MOKUNA XV.

 

Apopo m@ e mare ia a@ a ina he mau ke’ake’a kekahi e oili ma@ ana, e lawe koko no au ikuu ola!

 

            Make ke ano liula o kekahi la oini hoi ka la e hoauau ana i kona mau kukuna iloko o ka ilikai, aia hoi ike ia aku la ka Haku Wahine Opio o Hale Keokeo e maalo ae ana, oiai ka hu’a kona lole silika keokeo e hakoko ana me na kumu roke o loko o ka malapua nui mahope o ke kua o ka Hala Kakela Keokeo.

            Ua hala hope ae he mau la loihi me ka hauoli, a he mau po hoi i piha me na mea e olioli ai ka naau mahope mai o kela po ana i hoopaa ai i kona manao e hakoko me ka wiwo ole me koaa enemi a hiki i ka hopena.

            No ka mea, o ke kolu ia o ka pule o kona ike hou ole ana i kela mau helehelena nonohua e kaukolo mau nei mahope o kona meheu, a ua ano nalowale lo@ na hoomanao ana mai iaia aku no Heneri, a he wahine opio piha hauoli maopopo oia ia manawa ma Enelani a puni.

            Mamuli o ka Mavila mau olelo imua o kona luani makuakane, oia hoi ka Haku Lutera ua oluolu i ua haku la ka ae ana mai e malama koke ia ka mare mawaena o laua, a oia manawa hauoli ua kokoke loa mai.

            Ua lohe ua nohea nei mai kona makuakane mai i ka apono ia ana o ka manao kana aloha, nolaila ua hoopihaia kona puuwai me ka hauoli palena ole, no ka mea he manawa pokole wale no i koe a kaawale loa oia mai a Heneri mai, ke kuewa hoi e hahai mau nei hoi mahope ona me he ilio la.

            Aole i pau.

 

HE MOOLELO

 

NO KE KEIKIALII

 

AWAREDA!

 

a me

 

KA UI LEILA

 

O Noremadi.

 

(Kakaula no Ka Leo.)

 

MOKUNA XX.

 

Huela na hana popono a Kaberana, a me ka pau ana.

 

            He manawa loihi kona o ka hoolala ana e hapai ae iaia iluna o ka noho kalaunu, a pela oia i wanana hoopunipuni mai ai mailoko mai ona e loaa ai ka lalani moi hou o Noremadi nei.

            O keia mau mea a pau ua hahai mai oia ia’u, me ka moeuhane mua ole o hoea mai ana he wa no’u e huli aku ai a kua @aia.

            Ua manao kuhihewa oia e makau aku ana au iaia, a oia mea ia e paa ai o ko’u waha a noho malie, a o ka lua, ua hilinai kuhihewa oia e hauoli ana au ke ike i ka’u kaikamahine ua lilo i moiwahine mamuli o kona mare ana me kekahi moi o Noremadi nei.

            Me keia mau kumu au i hoike aku la ia oukou, i hoomaka ai oia e hana me ka maalea nui, pela kapela kakou e ike nei i ka mea a kakou e ike nei, oia hoi he moiwahine o Elevira ke kaikamahine a maua.

            I mea e maopopo ai ia oukou ke kumu nui o ko’u kue ana iaia,e like me ka oukou e ike nei, wahi hou a ua Diana nei i hoomau mai me na papalina enaena a o ka houpo hoi e kupalili ana, penei no ia.

            Ua koho mua oia, aia no he la e hoea mai ana, mamuli o ka like ole o ko maua manao ma ko maua manao ma ka mana mau ohumuhumu ana, e huli aku ai au e kumakai iaia, no ia mea ua hooholo mua oia o ko’u ola ana me ke kuikahi ole o ko’u manao me kona, e lilo ana ia i mea e helelei ai no kana mau hoolala ana, oiai au ma ka aoao e kue mau aku ana iaia mai ka lima nui ana i ka pono a me ka pomaikai o kekahi moi opio hala ole a pela hoi me kana ipo Leila.

            No ia mea, ua makau loa oia ia’u i na wa a pau me he akua lapu la no ka po, oiai owau hookahi wale no ka uhane ola malalo iho o ka lai ike i kana mau mea huna a pau a o hookahi huaolelo kue e hemo aku ana mai ko’u waha aku a loha na mea a pau, ua lawa ia no kona luhi a pau e lilo ai i puahiohio.

            Me ke akamai nui, ua hana hou iho la oia i kekahi hana maikai ole, i pakui hou hoi no kana mau hana ino i hana mua ia.

            Me na olelo maalea, alakai aku la oia oa ia'u mai ko'u wahi pupuhale aku iloko o ka hohonu o ka ulalaau ma kela po o ko'u nalowale honua ana, alaila mahope o kona hooweliweli ana mai ia'u, unuhi ae la oia i kekahi pahi hou puuwai a hou mai la ia'u ma kuu umauma, a hiki wale i ko'u naule make ana malaio o kona kapuai.

            I kona ike ana aole he wahi i kou no'u, lalau iho la oia ia'u a kioia aku la iloko o ka muliwai! O kahi i hanaia ai keia hana lawe oia, aia ia iloko lilo o ka ululaau, a aohe hoi he uhane ula e ae mawaho ae o maua ia manawa.

            Ano, e na keiki a Odina, ke ike la no anei oukou i ko ka leni aho nui no ka hoopakele ana ia'u no ka hoopahu'a ana i na hana lapuwale a keia kanaka puuwai eleele, a'u i manao kuhihewa ai i makua no'u.

            No Leila hoi ke kaikamahine a Kamila, ua aihue ia oia e kekahi mau kanaka elua o ua Kaberana nei ma ia no hookahi no o kela mau maka pahi a ke aloha ole i lumai ia ai iloko o kuu umauma. O keia mau kanaka a'u e olelo nei, oia o o Goma a me Dulipa.

            Na keia Kaberana i hoolala keia mau mea a pau e pili ana i ka aihue ena ia Leila, a nana no hoi i hoouna pu mai o Lameka e kokua ou ia Goma ma, oiai laua e hooko ana i ka laua apana hana i manao ia ai.

            O kahi hilu loa nae, o kekahi o keia mau kanaka elua nana i aihue o Leila, oia hoi o Dulipa, he hoaloha oia no'u, a i kona ike ana ia'u e waiho ana ma kapa o ka muliwai, aole hoi i haaleli mai ka pana o ke ola i kuu kino, kipa iho la ke aloha iloko ona, nolaila lawe ae la oia e malama ia'u me ka nana ole i na olelo kue a kona kokoolua.

            No kahi i kauohaia ai laua e lawe ia Leila, malaila hoi iaua i lawe ai ia'u, a na ka naau aloha o ke kaikamahine puuwai olu a Kamila i malama ia'u, me he kaikamahine ponoi la mai ko'u puhaka aku, a hiki i ka loaa ana ia'u o keia palekana a oukou e ike mai nei.

            Ma ko'u aoao hoi, i uku no ka nui o kana mau hana maikai ia'u, a'u i aie nui ai, ua hooholo au iloko o'u iho, e ku ae a maloeloe maluna o ko'u mau kapuai ma ke ano he noaloha oiaio nona iloko o na popilikia a me na mea he nui, no ka hoopokele ana iaia mai kona enomi mai, oia hoi keia kahunapule puuwai eleele, ka mea hoi nana i hookau aku na mawaena maluna ona.

            Aole liuliu iho mahope, ua p@tata ae la na lani ia Awareda a hiki i kahi a makou e noho ana, a e like me ka emoole a me ka pololei o ko lakou hoea ana ae, peia no hoi me Teorino, ka mea hoi nana i hopu pio o Awareda mahope o kekahi hakoko hahaua.

            Ua ike makou i keia mau mea a pau e lawelawe ia ana i kahakai o kahi moku papapa a makou i pao aku ai, mai kahi mai a makou e pee ana iloko o ka ululaa@, aka mae aole makou i hoike mai ia makou iho.

            No kekahi mau hora mahope iho o ko makou noho malie ana me ka maopopo ole o ka makou mea e hana ai, aia hoi hoea mai la ma kahi a makou e noho ana kekahi mau hoa o Awareda i pakele mahunehune mai keia kaua ana mai.