Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 581, 11 November 1892 — Page 1
This text was transcribed by: | Mae Takeda |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU NOVEMABA 11, '92 Helu 581
HE MOOLELO KAILI PUUWAI
--NO--
SENIA LUTERA
Ka Ui Puuwai Mabala
O
ENELANI KAHIKO.
A I OI E
He Nanaea Hooheno no kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.
MOKUNA XX.
A popo maua e mare ia ai, a ina
he mau ke'ake'a kekahi eoili
mai ana, e lawe koke no
au ikuu oia!
No na mea i koe, e hoomanawanui ka ono a puka hou aku i ka la apopo, no ka mea ma keia wahi i okupe ai ka peni a kou mea kakau.
Mamua ae nae o ka manao loa ana aku o ka Iulia wahi i hele ai, ulu hou ae la kekahi noonoo hou iloko ona; nolaila kahea hou aku la oia ia Iulia ma ka inoa e hoi hou mai iona la, a oiai kana aikane e ku ana imua ona me na maka paha'oha'o, kamailio aku la ua Senia nei me ka loli ano e ana ae o kona leo i ko ka wa ma, penei:
Aole au manao e kuu aikane, he mea pono nou e haalele hou mai ia'u e noho ho@kahi ma keia wahi oiai ke ala mai nei iloko o'u na noonoo pono ole he nui e pili ana no na mea a'u i heluhelu ai maloko o kekahi buke moolelo i kela mau la aku nei.
Pehea ia moolelo@ wahi a Iulia i ninau hou mai ai, me ka mahalo ana iloko ona i ka oi kelakela o ka ui a me ka nani o ka Laionela Mavila wahine e mare aku ai, a owai hoi ka mea nana i hana ia moolelo?
O ka inoa o ka mea nana i hana, he inoa loaa wale no kona; aka ua poina iho la nae au, wahi a ka pane. A no ka moolelo hoi, he piha me na mea e luuluu ai ka naau a pela no hoi me na mea e aloha ai.
O ke ano nui nae o na moolelo la, e pili ana ia no kekahi, kaikamahine ui a me kana ipo kahu bipi, a me ka manao kunihewa o ua wahine opio nei o ka palena kiekie iho la no ia o ka pii ana a ke aloha e like me kana e ike ana ia manawa no kana ipo kahu bipi, nolaila ua ae naaupo aku la oia e mare ia laua.
I kekahi la@no nae mahope iho o ko laua mare malu a na, ike iho la ua wahine opio nei he kaikamahine oia na kekahi ohana alii kiekie loa i ka wa o kona mau makua i kii mai ai iaia a unuhi aku la mai ke kula aku, kahi ana e hoonaauao ia ana, a hoihoi ia ai me ka ike ole o na makua i ka mea a ka laua kaikamahine i hana malu ai.
Oiai ua kaikamahine la e noho ana me kona mau makua i waena o ka nui o ka waiwai a me ka hanohano, halawai hou iho la oia me ke kahi aoao oolea nana i ao mai iaia i ke aloha i oi i ko ka mua, no ia mea aole kona waha i owaka ae i mua o kona mau makua, no ka mea e pili ana i kona mare ia ana me kana kahu bipi, o huhu ia auanei oia, a e like me kana i hana aku ai i mua o kona mau makua, peia no oia i hana ai i kana mea huna i mua o kana ipo hou, i mau ai ka hinuhinu a me ka lilelile o na mea a pau, oiai he pule hookahi paha i hala mamua aku, na lohe oia i ka olelo ia ua make ke kanaka ana i mare mua ai ma kekahi aina malihini mamuli o ka holoaia ana o ka moku ana i kau ai.
Mahope o ka loaa ana mai o keia lono i ua kaikamahine ia, he oiaio paha a i ole aole paha, ua hoopaa koke iho la ua kaikamahine nei iaia iho e lilo i wahine mare na kana ipo hou.
I ka hiki ana mai nae o ka manawa ona e mare ia ai me keia kane hoi, ke kane hoi a kona mau makua i ae laelae mai ai nana, ia manawa oia i ike ai i kona kahihewa nui, iaia i ike aka ai i kana kane mare mua a i ole o kona uhane paha e hele pololei mai ana imua ona a ka@ha aku la@ ke kahunapule ine ka leo koikoi o ke kapena e ho opau koke ka mare ana.
Me ka piha hopohopo, ka weliweli a me ka maka'u, ua like ua nohea la ia manawa me ka mea i make, oiai oia e puliki paa ana i ke kanaka ana i aloha io ai, me ke kaukai, ana i ko laua pono iaia, a nana hoi e hoopakele ae iaia mai kela kanakakaha bipi mai.
Ilaila, pau ka'u wahi i heluhelu ai o ua moolelo la. O ka hopena aku, pehea ua, aole i maopopo ia'u.
Me keia mau olelo maluna ae, hoomaha iho la ua Senia nei me ka nana hoomau ana i ka Lede Iulia.
HE MOOLELO
NO KE KEIKIALII
AWAREDA!
a me
KA UI LEILA
o Noremadi
(Ka@ @ @.)
MOKUNA XX.
Hueia na nana popane a Kaberana.
a me ka pau ana.
I ko Awareda ike ana ua lana maiie na mea a pau ma ke ana iliwai like aohe aleale i ka makahahoohaliu ae la oia i ka ihu o kona noonoo maluna o Leila, ka lua o na opua nona keia moolelo, a o ka mea hoi ana i hoohihi ai aole ana moiwahine e ae e kohu pono ai ke ala me ke onaona, oia wale no.
Nolaila, mahope iho o ko laua mareia ana, ka mare ia ana hoi o na moi o Noremadi, hele mai la o Teorino, ka hoahanau o Lameka, a o ka mea hoi nana i hopu o Awareda a hoihoi mai no Wavela, e like me na mea i ike ia ma na mokuna i hala, a kukuli iho la malalo o na kapuai o ka moi opio a me kana ahiwahine, me ka olelo anu mai.
E kala mai ia'a e kuu baku, no na ino a pau a'u i hana aku ai maluna ou i na la i hala ae. Ke hoohiki nei au imua ou a imua hoi o ke Akua o ka lani, mai keia manawa a mau aku, oiai ke ola iloko o'u, e helu oe a'u ma ka papa o kau mau kauwa hoolohe loa, a ke molia nei hoi au i kuu ola mahope ou a malalo hoi o ko leo.
No keia nau olelo a ua Teorino nei, ua hoonane koke ia ae la ka papaku o ka puuwai o ka moi opio me ke aloha noaa, nolaila hookuu koke aku la oia i ka lima o kana wahine no ka manawa a hele koke mai la imua no kahi a Teorino e kakuli ana a me pa ku@u waimaka o ke aloha, lalau aku la oia ia Teorino a kukulu ae la iluna mai ka papaheie ae.
E Teorino maikai, o ka mea i hala uahala ia, mai kikoo hou aku kakou ihope, nolaila e hoopoina kaua ia mau mea a pau, a i hookahi a kaua mea e hiipoi mau ai oia ke aloha,-- nou ka pilikia kokua aku au, a no'u hoi ka pilikia lele mai oe e kokua. E manaoio mai i ka'u e kuu hoaloha, a e like me ko'u hoopoina ana ia man mea a pau, pela au e kauoha aku nei ia oe e hoopoina, a na ke aku e malama ia kaua iloko e Kona malu, i mau ai kakou aloko o ke aloha kekahi i kekahi.
Mahope mai oia manawa, aole he mau enemi hou no ka moi epio a me kana wahine ka Ui Leila mawaena o na kanaka o Noremadi, koe wale iho no na wahi kina liilii mawaena o laua ino e like me ke ano mau o ka poe mare hou, e ake no a hooluu i ma ai ke koii a loko, no ka mea ua nea ae la ke kai kapu a ke konohiki, a pela paha i holio@o mai ai ke mele—
Houiho na manu i ke kaluawai,
Hookahi no oi a o mana,
Pa iho i'ke ki o ka aina,
Aohe lelepi a koe aku.
No Diana hoi, ua hookaawale ia he hale okoa no laua me kana kaikamahine ma kekahi wahi o ka pa alii, a ua puni ko laua mau aoao a pau me ka hauoli, a o Kamiia hoi, aohe olelo ana noha, no ka mea he puuka waiwai maopopo oia ma na ano a pau.
No Dulipa maikai, ua lilo ae la oia i punahele no ke aloalu, he wa hi, he ai a he ia hookano nana.
Pehea ka loakini o Odina? Auwe! ua hanaino a ua hoohiolo ia, a o ke kahunapule Kaberana ke kuhunapule hope loa nana i nono ua heiau kahiko nei o Wavela, ao@e he mea hou mahope mai.
No ko mea, ua pau ka manaoio ana o na kanaka o Noremadi a me ko lakou puni ana, oiai ua kanu aku o Awareda ko lakou moi iloko o ko lakou puuwai pakahi, ina anoano e ahai ana ia lakou mai ka pouli mai oia au naaupo, iwaho i ka malamalama o ka manaoio a me ka hoomana ana i ke Akua oiaio, oia ke Akua nana i hana na mea a pau, a o ka hoo@ano hoi o kana moiwahine.
Ma keia wahi, ke heawi aku nei o Awareda a me Leila kaua wahine i ko laua aloha hope loa i na makamaka lehulehu o keia moolelo, no hookuu ana mai ia kakou no ka manawa pau ole.
Aloha oukou a pau lea!
MEA KAKAU,
KA HOPENA.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka pa aupuni o Makiki nei kekahi mau @o hele hewa, ho w, keokeo ohenahina, hao kuni ano e ma ka akau o ka ai, kuni mamua hapala. Lio w. alaula, 4 wawae eleele keokeo lokihi ma ka lae, hao [D] kuni hope akau ke kuni malalo he kiaha puaniki paha aole paha he hao ano e pana. O ka mea a mau mea nona keia mau lio e pono e kii koke mai o hala na la he 18 e kuai kudala akea ia aku ke hiki aku i ka la 26 o Nov. 1892, hola 12 awakea Paono.
D. Kaoao
Luna Pa Aupuni,
Honolulu, Nov. 10, 1892.
OLELO HOOLAHA!
E ike auanei na meo a pau, owa o ka mea noaa ka inoa malalo nei, ke papa a ke kau leo aku nei au i na mea a pau, aole e hoaie wale mai i kuu wahine male, oia o Mrs. Julia Kaaiwaiwai. Ua haalele mai oia ia'u, mailoko u ka'u mau pili hemahema ole ana ia ia, a ua hele a ina e hoaie ia mai ana oia e kepaho.
O ke kuii ka make, o ka lohe ke pia.
Owau iho no
Kou Oiaio.
Mr. P. Kaaiwaiwai.
Hale Kea, Honolulu, Nov. 5, 1892.
11-7-1w.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekaki mau lio hele hewa. Ulio k. eleele, 1 wawae keokeo hope kau, hao kuni ano e mahope akau, ua hapala keia mau hua.
2. Lio w, ulauia, @ wawae keokeo hepe, 2 wawae eleele mua keokeo ka lae [2] kuni hope hema.
3. Lio keiki k. ulaula @ wawae keokeo akau hema keokeo loihi ma ka lae, aole nao kuni.
4. Lio keiki w. hulupala, 4 wawae keokeo, keokeo lokihi ma ka lae, aole hao kuni.
5. Lio k. ulaula 2 waewae keokeo hope, 2 wawae eleele mua aola ike ia ke kuni.
6. Lio w, ulaula, 1. wawae keokeo hope hema keokeo ka lae ine ka ihu hao kuni ano e kuni hope akau.
7. Lio w. ulaula kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao, aole hao kuni.
8. Lio eleele 2 wawae keokoo hope kiko keoheo ka iae hao kani ano e hope hema.
9. @@o k, eleele 2 waewae keokeo hope kiko keokeo ma ka lae nao kuni ano a hope hema.
10. Lio k, lokia ulaula 3, wawae keokeo, keokeo ka lae hua (A) kuni hope akau.
11. Lio k eleele keokeo ka la@ hao kuni ano e hope akau hao kuni ano e keia.
12. Lio k hulupala kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao kuni ano e hope hema.
N ka mea a mau mea paha no na keia mau lio e pono e kii koko mai o hala na la 17 e kuai kudela akea aku no au ke hiki aku i ka la 19 o Nov. 1892.
D. Kaoao
Luna Pa Aupaui
Honolulu , Nov. 31892.