Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 604, 15 December 1892 — Page 1

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Josie Apo
This work is dedicated to:  Mahalo Ke Akua

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.  HONOLULU DEKEMABA 13, ’92  Helu 604

 

KE MOOLELO KAILI PUUWAI

NO

SENIA LUTERA

 

Ka Ui Puuwai Mabala

O

ENELANI KAHIKO.

A I OI E

 

He Nanea Hoohono no kekahi Kauna Wahina Opio me kana mau Aloha Ekolu. (Kakauia no Ka Leo.)

 

MOKUNA XXIV.

 

Owau kou makuahine!  Mai huli aku kou poo hookano ma kahi e no ka mea, o oe ka io o ko’u mau io, a me ke koko o kuu koko e Lede Senia Lutera.

 

            Heaha auanei la hoi, ua hiki no hoi paha, he manawa no e hiki mai ana a e ike no oe i ka hopena o kau mau hana.  Me keia mau olelo ua hooki iho la ua moiwahine la i kana kamailio ana.

            Ua pane koko aku la o Senia me ke ano huhu, aole au i mahuka mai kekahi mea aku o keia ao.  Na kuu imakua kane au i hoopakele ae, mai na lima lokoiho mai o kekahi puulu kanaka luewa, mana au i aihue mai ka poli aloha mai o ko’u makua i kuuwa uuku.  No kau mau hana aloha hoi ia’u e ka moiwahine au e helupapa mai nei, aole au e hoole aku ana.  He oiaio, ina aole nou, ina ua lilo ko’u ola ana i mea ho@haeha ia.  Aka, he ehaeha nae ko’u naau ke hoomanao ae ia’u nei ke kaikamahine kamakahi a ka haku Lutera, e hoohala ana i kema ma@ la opio, mawa na o kekahi lahui i hoowahawaha ino ia e like me ke ia poe kuewa lole weluwelu@

            Ua poina koke iho la no ua o Senia i ka hoomao ana, he wahine oia na kekahi knanaka kuewa@ a poina pu iho la no hoi i na olelo a Heneri, ke kanaka ana i hoolilo aku ai i kona kino no ka manawa pau ole.  Ua ku aku la oia imua o lakou me kona mau lima e kau ana ma kona umauma, a hoi maila a kona ano mua, me he la e i okoa aku ana no, owai, hoi oukou e keia poe lapuwale a’u i ike ole ai aole i like mai ko oukou kulana me ko ka ui Senia Lutera, kaikamahine a ka Haku Lutera, Ua hoepoina p@ho ia no hoi oia i na ehaeha a me na kaumaha, e uhi pu iho la maluna ona no ka manawa pau ole.

            Ae, he kamahao loa keia no ke kaikamahine a Haku Lutera e ha @ai ia ai, wahi a ka moiwahine kuewa me ke ano hoopahenehene me ka a ana ae hoi o kona mau onohi maka uliuli e like me ke ahi.  A, he wahi kamahao pu no hoi no ka wahine a ua Haku Lutera la e noho ai!

            Ua hoopuiwa ia aela ka ui Senia, e na huaolelo hope loa a ua moiwahine la, a holo koke aela na hoomanao ana iloko ona, no na olelo a Heneri i hoopuka mai ai iaia, ma mua iho, a ua holo koke pu aela no hoi ke ano puanuanu iloko o kona puuwai, i na helehelena huhu o ka hoomauhala e papa mai nei iaia.

            Ka wahine a Haku Lutera?  wahi a Senia me ke ano pahaohao, a me kona hapai pu ana ae i kona poo a kiekie iluna a e papahi ana hoi ina helehelena o ke ano hookae.  Heaha ke ano o kau olelo e ka mai wahine?  Aole he maopopo ia’u ke ano o kau mau mamala olelo.  He hookahi mea i maopopo ia’u oia keia, ua make ka wahine a Haku Lutera, a o ko’u makuahine hoi oia aole oia ma keia ao, a iaia no nae e hoopuka ana i keia olelo aia no ke ano makau iloko o kona puuwa.

            Ha, ha, ha!  wahi a ka leo aka o ka moiwahine me ke keke ana mai o kona mau niho aiaia, ano like me ko kekahi iliohae.

            Heaha ke ano o kau mau huaolelo pala@@lelo i hoopuka mai nei, e ke kaikamahina?  Ua make oia, wahi au?  O ka elua keia o kou hoopunipuni ia ana, iloko o kou ola ana, e kuu Ahilele maikai, a ua manaoio kuhihewa oe.  Aole he oiaio oia mau olelo ua make oia, o ka oiaio maoli eia no oia ke ola nei.  Aole oia i make oia oia ke ku aku nei imua o kou alo i keia manawa.

            O oe anei oia?  wahi a Senia me ke ano paupauaho, a me ke kahuli auo e ana ae o kona mau helehelena a like me ko kekahi mea make.  Ooe, kuu makuahine?  O aole, aole he oiaio e keia a’u e lohe nei, aole no hoi he kupono!  Owau ke kaikamahine a kekahi kanaka waiwai a kaulana e hookaikamahine ia mai e kakahi kuewa, aole he pololei o keia.

            Aole i pau.

 

HE NANEA KANAHAO NO MAIKA

 

KE KEIKI

Haba Ilikini a Hawaiihoi.

 

            KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA’U LOA AI – A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO – A ME KA LUKU IA ANOAO KELA HUI KEAKA A LI.

 

            Ke kanaka ki pa pololei, a o ka mea hoi nana i hoopaha’oha’o aku i na ili keokeo.  Owai keia kanaka lauoho loihi i hiki aku kona loa i na oloolo wawae, a aiai hoi e like me ka hau.  E hele mai o oki i kuu puu.  Ua oki!  Ua oki!  Ua ku kela kui maloko mai o ka papale, Huro! Huro!! Huro!!!

 

            O makemake loa au ia oe e @oao hou oe e ki me ka pu i ka hapaumi no ka 200 anana ke kaawale, a pau ia hoao hou oe e ki ia hope o ka omole ma ka waha o ka omole e komo aku ai ka poka me ka mamnuheu ole o ka waha a puka ma kekahi aoao.

 

            I na e ku keia mau moa a’u i hai aku nei ia oe alaila alaila o hai aku no au ia oe e lawe koke no au ia oe i keiki ponoi na’u, a e noho oe iluna o na miliona dala he lehulehu wale a o ko’a mau hooilina a pau, e ili aku no ia mau waiwai maluna ou no ka wa pau ole.

            I ka lohe ana o Maikai keia mau olelo haanui a Kapena S@la, ua lilo iho la ia mau olelo i mea hookahaha i kona manao me kona namunamu ana ihoiaia iho.

            Heaha la ko’u mea e lilo ai i kanaka waiwai loa, no hea la ia mau miliona dala e ili mai maluma o’u, he mau hana imi opa paha ka keia poo ia’u, alia mae hoi, e nana mua ae au i ko lake@ ano, ina lakou e hana mai ana i ka mea ino pau na wahi pepeiao liilii o lakou i ka naunau ia e like me ka paka nau, a ina hoi he maikai, aohe hoi he olelo aua no ia mea.

            Ua pane aku la keia ia Kapena Sula @aohe paha e hooko ia ana kou iini, no ka mea he malihini lea au i kena mea o ka pu, aha noe hoi, e noao mua ae no hoi paha au, a i ku ole no noi paha ia’u.

            Alaila o ko’u uku hoopai no hoi paha he make, oia hoi, e hele oukou e oki i kuu puu, ua poho ka ai a oukou i hanai mai ai.

            Aole pela ko’u manao wahi, a Kapena Sula, e hoao no hoi paha oe, a i ku ole no hoi paha pau ae la po, aole o ka popehi aku ia oe, he mau hana maikai ole ia, na ka poe lapuwale wale po ia ano e hana aole na kekahi o makou.

            Alia hoi oe e pulale e mai e kuu hoaloha maikai o kou rula mau iho la no ia, o ka mea, ipa e ike mai ana kuu mau aumakua ia’u, e aneane ana e kau mai ka hoopai o ka make maluna o’u, o ko lakou manawa ia e hele koke mai ai e kokua ia’u mai loko ae o ka pilikia.

            I ka lohe ana o Kapena sula i keia mau olelo a Maika ua miki koke aku la oia me k@a mau kanaka i ka hoomakaukau ana mai i ka maka kahi hoi a Maika @ ki aku ai, i ka makaukau ana o na mea a pau, ua olelo hou aku la @ Maika i ua poe nei.

            He pohaku hookala pahi @ no ka oukou?

            He pohaku hoana no ka makou.

            O kii hoi ha, me ona pahi mai.

            Ae,

            Ma keia wahi, ua paleka ae la ka maka o kahi peni, nolaila.

            Aole i pau.

 

HUIALAHAO A ME AINA O OAHU.

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892

NA KAA

            A.M.A.P.M.P.M.

 

Haalole ia Honolulu 6:15* 8:45 1:45 4:35+

Hoaa i Honouliuli 7:20* 9:57 2:57 5:35+

Haalele ia @    7:30* 10:13 3:45 5:42+

Ho@a i Honolulu 8:35* 11:55 4:55 @:50+

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO

Haalele ia Honolulu    5:10@ P.M

Hiki i Kulanakauhale Momi 5:48@

Haalele ia @    6:55* A.M.

 

            + Poanono wale no

            *Koe ka Lapule

            @ Koe ka Poaono

            Sept 28           tf-dly.

 

HOOLAHA PA AUPUNI.

 

            E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekaki mau lio hele hewa. 1 li@ k. eleele.  1 wawae keokeo hope akau. haokuni ano e mahope akau, ua hapala keia mau hua.

            2.  Lio w, ulaula, 2 wawae keokeo h@p@, 2 wawae eleele mua kookoo ka lae [2] kuni hope hema

            3.  Lio keiki k, ulaula 2 wawae keokeo akau hema keokeo loihi m@ ka lae, aole haokuni.

            4.  Lio keiki w, hulupala, 4 wawae keokeo, keokeo lokihi ma ka la@, aole hao kuui.

            5.  Lio k, ulaula 2 waewae keokeo hope, 2 wawae eleele mua aole ike ia ke kuni.

            6.  Lio w. ulaula. 1 wawae keokeo hope hema keokeo ka la@ m@ ka ihu hao kuni ano e kuni hope akau.

            7.  Lio w, ulaula kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao, aole hao kuni.

            8.  Lio eleele 2 wawae keokeo hope kiko keoheo ka lae hao kuni ano e hope hema.

            9.  Lio k, eleele 2 waewae keokeo hope kiko keokeo ma ka lae hao kuni ano e hope hema.

            10.  Lio k, lokia ulaula 3 wawae keokeo, keokeo ka lae hao, (A) kuni hope akau.

            11.  Lio k eleele keokeo ka lae hao kuni ano e hope akau hao kuni ano e hope akau hao kuni ano e keia.

            12.  Lio k hulupala kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao kuni ano e hope hema.

            N ka mea a mau mea paha no na keia mau lio e pono e kii koko mai o hala na la 17 e kuai kudala akea aku no au ke hiki aku i ka la 19 @ Nov. 1892.

 

            D. KAOAO

            Luna Pa Aupuni.

Honolulu, Nov. 3, 1892*

 

Kauka Yong Kam Pung.

(APANA.

 

            Helu 81, Alanui Maunakea,

            Ke Kauka Lo@a o ka Aina Pua!

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me k@ ma’i, mai ko no kane, wahine a me na keiki liihi.  O na ma’i h@ ua hiki loa ia ke hoola ia me ka @.  A o @ ma’i e pili ana i ka maka pau po ia i ko ole.  Ke hoike ia aku nei.  @ ke ola ia nei, @ ka oluolu pu o kahi @hau.  Ka @o@ pilikia @ keiki a hele nui paha o ko kah@ a paa a lohi @aha ka @ @, pa@paha o ka waiu, e hele nui @ i o’@ @ E KIPA @ ka @@

l@u ia me na haawina pili@ a @ a na’u oukou e hooluolu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG

Honolulu Dec. 5, 1892.           @@ - dty.