Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 613, 29 December 1892 — Page 1

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.           HONOLULU, DEKEMABA 29, '92                        Helu 613

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI NO SENIA LUTERA

 

Ka Ui Puuwai Mabala O ENELANI KAHIKO.

 

A I OI E

He Nanea Hooheno no kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.  (Kakauia no Ka Leo.)

 

MOKUNA XXV.

 

E ke Akua e aloha mai ia'u !  Ke hele nei au i ko'u luakupapau, ua ahona nae ia mamua o keia.

 

            E au ana hoi kona maka ma o a maanei o ka rumi, a ike lihi aku la oia ia Senia e ku ana ma ke kae o ka puka aniani, e hoomakaukau ana e lele iho iloko o ka muliwai, a me ka leo nui o ke ano pihoihoi ua kahea maila ua kuewa la.

            Ma ka inoa o ke Akua, ua oki, e ke kaikamahine !  Aia oia ke hele pololei aku la i kou make !  Aia ponoi ka muliwai malalo ou !

            O ka leo pane i puka mai ia Senia mai, oia hoi he leo akaaka henehene, no ka mea ua ulupuni ia oia e ka makau a me ka weliweli, a o ka make wale no kona wahi e maha ai, a ua oi aku no ia mamua o kona noho pu ana me ka mea ana i hoowahawaha ai, me ka leo aka e hoopaiakuli ana i ka pepeiao o ua kuewa la, ua lele aku la oia iloko o ka lipolipo o ka muliwai e kahe malie ana malalo ona.

            He leo uwe kai puka ae mai na lehelehe mai o Heneri, a hawanawana aela oia.

            Hookahi wale no a'u hana i koe o ka hoopakele ae i kona ola, wahi a ua Heneri nei, ina ia he mea e lilo ai o ko'u ola ponoi iho.

            Ua nalowale aku la e kino o ka ui Senia iloko o ka wai, a i ka oili hou ana ae o kona kino iluna o ka iliwai, ua ike koke aku la na maka o ua Heneri nei ina helehelena nani o ka wahine ana i kumakaia ai, elana malie ana iluna o ka ili o ka wai, mawaena o na pua liliawai e popohe malie ana meko lakou mau kahiko nani.  O ka wa kupono keia a'u e hoopakela ae ai ia oe e kuu wahine nani a lele koheoheo aku la oia a haule pono ma kahi a ke kaikamahine e lana ana, ua lalau koke aku la kona mau lima oolea i ke kino o ke kaikamahine a puili maila.

            Ua pakele hou oe mai ka makemai, e kuu wahine nani nohenohea wahi ana i hoopuka ae ai me ka piha i ka hauoli, a aole loa oe e kaawale hou aku ana mai ia'u aku, no ka manawa pauole !  E ao oe i ke aloha ia'u, a ina aole oe e aloha ana ia'u alaila, e hoehaeha no au ia oe a hiki i kou ae ana e aloha ia'u.  E haawi aku ana hoi au ia oe i kekahi wa hou e lawe ae ai oe i kou ola, aka, mamua o kuu hookuu hou ana aku ia oe e pili aku ma ka poli o ko ipo aloha, ua aho au e lawe mua i kou ola me ko'u lima ponoi nei, e kuu ui hookamani !

            Ua huli hoi aku la oia a hiki hou aku la hoi i ka hale kahiko e ku ana ma ke kae o ka muliwai, me kona maalahi a noho hou iho la hoi o Senia he paahao.  Wehe hou ae la na lihilihi o kona mau maka me ka malohai, me ka hele ole nae hoi i ka ike ana i na maka o ka poe kuewa ekolu e haka pono mai ana ia ia, a ia ia i ike iho ai, aia io oia iloko o ka mana o ko lakou mau lima ua ala mai la oia a noho ku pololei ae la iluna, e anapa ana kona mau maka i ka hooulupuni ia e ka inaina, me ka puili paa hoi o kona mau pulima me ka ike ole ia mai malalo o ka uhi kihei moe.

            "E ka hohe hilahila ole !" wahi a Senia, me ka loo i piha i ka haalulu no ka naukiuki.  "E ka poe lapuwale, aeahaukae, hilahila ole ! Ke manao nei oukou e ia au iloko o ka mana o ko oukou e ia au iloko o ka mana o ko oukou mau lima, aka, ke hoano nei ia oukou a pau, a ke olelo aku nei hoi me ka hopo ole, e lanakila hou aku ana no au mailoko aku o keia paa ana..  He oiaio he palupalu au a ua hemahema hoi i keia wa, aka aole e hala ana ka hiki ana mai o ko'u manawa.  A i ka wa hoi e hiki io mai ai kou lanakila, e hoomanao oukou aole ana au e hooluolu aku ia oukou mai ka hooko ana i ka'u hoopai maluna ou, e ola i na ai ko'u inaina maluna o kena kino aea wale a hoopoino hoi i ka nani o ke ao a me ke ala o na makani huihui.  E ka puhi ino, ka nahesa, e hookaawale aku oe i kou kino a'u i hoopailua ai ihoowahawaha ai mai ko'u alo aku, a mai noho oe a hoohaumia iki mai i kani a kou mai maka e nana aku ai.  He ino oe ia'u, a e mau loa ana kou ino imua o ko'u naau, a aole hoi he wai a he laau hoi e hiki ai ke hoomaemae i ka ino a me ka hoopailua o kena kino ano ole i hoauwana ia mai ma keia poepoe honua, e like me oe, e ku kuewa o na kuewa.

Aole i pau.

_____

HE NANEA KAMAHAO NO MAIKA

 

KE KEIKI Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

 

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A MA ILIKINI I MAKA'U LOA AI A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO -A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

 

Ke kanaka ki pu pololei, a o ka mea hoi nana i hoopaha'oha'o aku i na ili keokeo.  Owai keia kanaka lauoho loihi i hiki aku kona loa i na oloolo wawae, a aiai hoi e likeme ka hau.  E hele mai e oki i kuu puu.  Ua oki!  ua oki !  ua ku kela nui maloko mai o ka papale, Huro ! Huro !! Huro !!!

 

             No ka hapalua hora paha @ na aua aku a ka anaina i ka iho mai o ua wahi manu la, e haule iho la ke kino wailua o ua wahi eueu la o ka lewa i ka honua, ma kahi he hookahi mile me ka hapa ka mamao mai ka Maika wahi e ku ana, a hiki aku i kahi o ua wahimanu la i haule iho ai.

            I ka ike ana o na mea a pau ua ku ka manu ia Maika, o ko lakou wa no ia i uwa ae ai me ka leo nui e hooho ana hoi.

            Ua eo !  Ua eo !! ua ku ka manu a ua make ka manu i ka malihini.  Huro ! Huro !!

            Ua ka mai la ka Ilamuku nui o ka la o kukala mai la, ua eo hou no i ka moho a Kapena Sula ka makana elua; a e hoomakaukau hou olua no ka makana ekolu, oia hoi ka maka o ka nunu, i ka lohe ana o na moho hookelakela i ke kauoha a ka Ilamuku, ua hoomakaukau koke iho la laua.

            Ia manawa i lohe hou ia aku ai ka leo o ka Ilamuku e kahea ana i ka mea iaia ka manu nunu no ka holele ana ae, aole no hoi i emo iho, ua ike koke aku la na mea a pau i ka lele ana ae o ua wahi manu la, o ka manawa koke iho la no ia o ke keiki Conegokena i ki aku ai, i ka lohe ana o na mea a pau i ke kani e ka pu a Congokena, ua alawa koke aku la lakou i kahi manu, i nana aku ka hana, e haule iho ana ua wahi manu la i ka honua.

            I ka ike ana o ka Ilamuku i ka haule a make ana iho o kahi manu ua kii koke aku la oia a lawe mai la e hoike i ke anaina, ia manawa i ike aku ai na mea a pau i ka paa ana aku o ka Ilamuku ma na wahi wawae, eia nae kahi mea apiki, o ka hookohukohu pauku kino wale no ko ua wahi manu ala, a o ke poo hoi, na hoowahawaha mai i kona pilia i ka a-i.

            Ua hele mai la ka Ilamuku a ku mai la imua o ke anaina, a pane mai la, ua ku ka manu i ke keiki Conegokena ma ke poo, a oia hoi aohe ke poo o ka manu a'u e paa nei, aole hoi i ku ma kahi i aelike ia ai, oia hoi e komo aku ka poka ma kekahi maka a huai aku hoi ma kekahi maka, a nolaila e nana aku hoi kakou i ka hopena o ka moho a Kapena Sula.

            Ua kahea hou aku la ka Ilamuku i ka mea e paa ana i kahi manu nunu e hoolele ae, ua hoolele koke mai la no hoi ka mea iaia ka manu.

            1 ka ike ana o Maika i ka lele ana ae o ua wahi manu ala, ua nana aku la oia i kahi o ua wahi ma nu ala e lele ana, i iho la keia iloko iho ona, aole e ku ana ia'u na wahi maka o kela manu, ina au e ki aku ana malalo pono aku e like me ka ko'u hoa i ki naaupo aku nei, e ku ana ka puu a hemo pu ke poo, no ka mea aole he ike ia aku o na maka ina       malalo pono aku nei e nana aku ai, e pono au e holo ae iloko o kahi a ke anaina e kuku mai la, no ka mea, o kahi waiho aoao ia o ka manu a e ike pono ia aku ai o na wahi maka, ke lele aoao la no hoi imua aohe hoi he pii iluna.

Aole i pau.

_____

            Ahaolelo ko keia kakahiaka, hora 9.

_____

            He paina kaniaimaka kai malama ia e Hon. A Kauhi ma kona home i ka Poakahi nei, ma Ewa ae nei, a ua nui na hoaloha i kono ia, a me ka mea kakau kekahi o ke kiai ou e Hawaii i luana pu aku  ma ia papa lohi o Maukela, ua ai a lawa i na mea i hoomakaukau ia e na kamaaina.

_____

HOOLAHA PA AUPUNI.

            E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka i'a Aupuni o Maiki nei kekaki mau lio hele hewa, 1 lio k, eleele, 1 wawae keokeo hope akau, hao kuni ano e mahope akau, ua hapala keia mau hua.

            2. Lio w, ulaula, 2 wawae keokeo hepe, 2 wawae eleele mua keokeo ka lae [2] kuni hope hema.

            3. Lio keiki k, ulaula 2 wawae keokeo akau hema keokeo loihi ma ka lae, aole hao kuni.

            4. Lio keiki w, hulupala, 4 wawae keokeo, keokeo lokihi ma ka lae, aole hao kuni.

            5. Lio k, ulaula 2 waewae keokeo hope, 2 wawae eleele mua aole ike ia ke kuni.

            6. Lio w, ulaula 1 wawae keokeo hope hema keokeo ka lae me ka ihu hao kuni ano e kuni hope akau.

            7. Lio w, ulaula kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao, aole hao kuni.

            8. Lio eleele 2 wawae keokeo hope kiko keoheo ka lae hao kani ano e hope hema.

            9. Lio k, eleele 2 waewae keokeo hope kiko keokeo ma ka lae hao kuni ano e hope hema.

            10. Lio k, lokia ulaula 3 wawae keokeo, keokeo ka lae hao, (A) kuni hope akau.

            11. Lio k eleele keokeo ka lae, hao kuni ano e hope akau hao kuni ano e keia.

            12. Lio k hulupala kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao kuni ano e hope hema.

            N ka mea a mau mea paha no na keia mau lio e pono e kii koke mai o hala na la 17 e kuai kudala akea aku no au ke hiki aku i ka la 19 o Nov. 1892.

D. KAOAO, Luna Pa Aupuni.

Honolulu, Nov. 3, 1892.*

_____

Kauka Yong Kam Pung.  (APANA)

Helu 81, Alanui Maunakea.

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua !

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma'i, mai ko na kana wahine a eia na keiki liilii.  O na ma'i ha-no ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi.  A e na ma'i e pili @ maka pau pu ia i ke ola.  Ke hoike ia aku nei, eia ke ola ia nei, me ka oluolu pu e @ hau.  Ka poe pilikia @ keiki a hele nui paha e he @ a paa a lohi paha ka @ paha o ka waiu, e hele nui mai i o'u ae.

            E KIPA mai o ka @ hooluuluu ia me na haawina @ a ka @ a na'u oukou e @ aku.

            KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Dec. 5, 1892.           2m-dly.