Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 614, 30 December 1892 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Buke II                           HONOLULU DEKEMABA 30, ’92          Helu 614.

----------------------------------------------------

HE NOOLELO KAILI PUUWAI

---NO---

SENIA LUTERA

---------

Ka Ui Puuwai Mabala

--:O:--

ENELANI KAHIKO.

---------

A I OIE

 

He nanea Hooheno no kekahi Kauma Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.

(ka@ no Ka Leo.)

-----------

MOKUNA XXVI.

-----------

E kuu Lede Senia nani, ua kokoke

Mai ka wa ou e hoopaiia aku

O kau kane!----E hai-

Luku ia oe i ka

Pohaku a hiki

I kou wa e make ai!

-------------

   I ka wa a ka ui Senia e huai pau nei i kona mau manao huhu i ke kanaka ana i iaina ino ai, aole loa i haalele mai na maka o Heneri i ka nana pono ana mai i kona mau helehelena nani.  Ua ku malie iho la ua kuewa nai, me ka uumi ana i kona hanu no kona lohe pono ana aku i na olelo hoopai, a hoino, e puka mai ana mai na lehelehe mai o ka wahine ana e ake nui nei i maliu mai i kona aloha.  Ua hoolohe hoomanawanui aku la oia, me ke ano hooma@e, me ka halialia aloha e kau mai ana iloko o kona mau onohi maka uliuli poniponi.

   “He liona hae wealiweli maopopo oe e kuu Ahilele aloha?” wahi a ua Heneri nei, me ka nene iki ana iho o kana aka.  Aka nae, ua pa haneri ia kou nani i kou wa huhu ole.  Ke ike nei au no’u iho, ua oi aku ka lelele ino o ka pana ana a ko’u puuwai i ka piha makemake a me ke aloha kupouli nou i keia po mamaua o ko kaua hui mua ana, nolaila ua hoopaa au i ko’u manao e honi aku i kou mau lehelehe ina ia, he @ea no’u e make ai!  Ua ike au aolo oe i like me kekahi poe wahine, ka hoolohe i ka leo o ka lakou poe kane, a aole no hoi oe i like me kekahi poe kaikamahine, ka hoolohe i ka leo o ko lakou makua, ooe hookahi wale no i kou kulana.  Eia au he kane i piha i ke aloha ia oe e ka oi o na wahine, e kau nui aku ana hoi o kou maliu mai i ko’u leo, a e haawi mai hoi i na puili aloha ana, e like me ke ano o ka wahine maikai a hoolohe i ka leo o ke kane.

   Eia no hoi kou makuahine ke ku aku ne ma kou aoao, a aolew no hoi ou wahi mea a haawi iki aku iaia i hookani nana aloha ana e like me ke ano mau o na keiki i ko lakou mau makua!  He mea oiaio, aole oe he lede opio o ke ano puuwai palupalu waipahe!  Ua hoole mai oe ia’u i kahi mea uuku loa oia hoi, i wahi homi iki ma kou mau lehelehe.  A no keaha la hoi kou kumu o ka mumule ana a ekeu@u ole aku i kou makuahine ponoi?

   Aole o’u makuahine, wahi a ka ui Senia i pare aku ai, me ke ano hookano.  O keia wahine e ku mai nei mamua  o’u, aole ona wahi kuleana e kapa ia he makuahine @ a he wahine hoi na kuu makuakane oiai nana no i imi i kona kumu o ke kaawale he mau makahiki loihi i hala ae nei.  I kona manawa i haalele kumu oie ai i kana kane.kana kamalei hookahi ke keiki, kona home @ani a me ka waiwai a kuonoono a lilo aku la me ka lahui kuewa a ke Akua i hoauwana hele ai ma keia ilihonua, o kona wa ia i nele ai me ka inoa maemae o ka makuahine a wahine paha, a ina—ma keia wahi ua hapa pu iho la kona leo no ka mea, ua hoomaka koke maila ka wahine ana i hoole ai aole he makuahine nona e kamailio mai.

   E ke kaikamahine, wahi a ke leo kalakala o ka moiwahine i pane mai ai, ua pane mai oia me ke kuio a moakaka, a ina he mea hiki ke ike ia aku oleko o kona puuwai, alaila ua piha ia i na manao eleele a lokomo.  E ke kaikamahine, e hoomaopopo oe he kino kanaka no ko’u e like me kou, aoleoi au he uhane auwana no ka po, e hiki ai la ia’u ke hoomanawanui i kau mau olelo hookano.  E akahele i kau mau olelo e hoopoouka mai nei, o hoopoina iho auanei au i kou keiki ana ma

U, a hookau aku-au he hoopaimaluna ou, e like me ka mea i kupono nou!

   Pela io hoi, wahi a Senia, me ka hoopinana ana ae i kona ihu pehea la ka oe i hoopoino ai ia’u i na makahiki i hala e ae nei, oiai au he bebe wale  no ia manawa.

                                  Aole i pau.

-----------------------------------------------------

HE NANEA KAMAHAO

---NO---

MAIKA

----------

KE KEIKI

 

Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

 

-----------

 

KE KANAKA MUA LOA NANA

   I PANA KE AKUA BEA A

   NO ILIKINI I MAKA’U LOA

   AI-A O KA WELI HOI O

   NA ILI KEOKEO—A ME KA

   LUKU IA ANA O KELA HUI

   KEAKA A @.

-------------

Ke kanak ku pu pololei, a o ka

   mea hoi nana i hoopaha’oha’o

   aku i na ili keokeo.  Owai keia

   kanaka lauoho loihi i hiki aku

   kona loa i na oloelo wawae, a ai-

   ai hoi e like me ka hau.  E hele

   mai e oki i kuu puu.  Ua oki!

   Ua oki! Ua ku kela kui maloko

   mai o ka papale.  Huro!  Huro!!

   Huro!!!

------------

   Oiai no keia e noonoo ana i kana mea pono e hana aku ai ua hooholo iho la no keia e like no me kana mea i manaomau ai, oia hoi ka holo ana aku i kahi a ke anaina e kuku mai ana.

   O ko ia nei awala koke aku la no ia i ka holo, ua hoopuiwa loa ia nae na mea a pau, me Kapena Sula pu kekahi no keia mau hana a Maika, oia hoi kona holo ana aku iloko o ke aluka o na kanaka e kuku mai ana.

   Oiai nae ke anaina e p ioo ana no keio ano hana a Maika, ua hoonaiakuli ia ae la ko lakou pepeiao, mamuli o ke kani ana mai o ka po a ke keiki Hapa Ilikini iwaena o lakou iho.

   I ko  lakoou lohe ana i ke kani o ka pu, ma buli koke aku la ko lakou mau kiionohi no l@manu e ahai ala ka pupuhi i ke ala hoi ole mai oia ka kou mea kakau i hoomanao ae ai i keia wahi hooheno.

   Auhea wale oe ka’u aloha

   E haalele mai ana ka oe ia’u

   O hele i ka la o ko inaina

   A ka la o ke aloha huli hoi mai

   Pela okoa iho ia no ua wahi manu ala e lele ana me kona manao la eia oia ke lele nei no ke ala e komo ole ai iloko o ka ipuhao, ua poho nae ia wahi manao o ua wahi eueu ala o ka lewa mamuli o ka miki ana aku o keia lapuwale a poalo aela i kona mau wahi maka poniponi me kona manao la na ka manu piheekelo i lele anu a kiko ae i kona mau-maka.

   Eia ka auanei na kahi kui ohia [poka] a ke keiki Hapa Ilikini i poalo i koua mau maka.

   Ua hoomau no ua wahi eneu ala i ka lele ana me koaa mana o la eia no oia ke lele nei imua, ua puiwa loa nae ua wahi manu ala i kona hooku’i ana me keia mea a upiki ia ae la kona mau wahi pekekeu, a paa iho la oia i ka hopu pio ia.

   Oia hei, ua lele huhewa wale aku no ua wahi mana la ma o a maanei a hiki i kona huli hou ana aku i kahi o ke aluka kanaka e kuku mai ana, a o ka mea i hhokui aku ai me ia oia no ka Ilamuku nui o ka la.

   I ka ike ana o ke anaina i keia mau hana pahaohao a keia wahi manu, ua hoomaka koke mai la lakou e ninau i ka Ilamuku e nana iho i na wahi maka o ua wahi eueu ala, ua kahamaha e ia mai la nae lakou, mamuli o ka pa@e ana mai o ka Ilamuku.

   Ayhea oukou e na poe i akoakoa mai nei e nana i ka moho e ahai ana i ka lanakila o keia la, ke hoike hou aku nei no au imua o oukou a pau loa, ua kaa hou no ka lanakila i ka moho a Kapena Sula, oia hoi, eia ka manu i kuu poho lima e paa nei, a aole nae koa mau maka ne ia, a i hoike no keia mau mea, ke hoolele aku nei au i ua wahi manu aia imua o oukou.

   I ka lohe ana o ke ana, ua kaa hou no ka lanakila i ka moho a Kapena Sula, ua noho mamule wale iho la no ka hapa nui o ua poe ala a ma ia hoomaopopo aku a koou mea kakau, me he la, he 20 no poe e uwauwa ana no ko lakou hauoli i ka laki, oia no na kanaka o Kapena Sula.

   Ua keke nau ia u a wahi manu la a hiki i kena homo ana mai iloko o ke anaina me ka hou hele ana i o a ianei a hiki i kona apo ia ana ae o kekahi mea, i wahi mea paina no ka la Karikimaka.

                                     Aole i pau.

--------------------------------------------------------------------

HOOLAHA PA AUPUNI.

   E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makii nei kekaki mau lio hele hewa, 1 liok. Elele, 1 wawae keokeo honeakau, haokuni ano e mahope akau, ua hapala keia mau hua.

   2. Lio w.ulauia, Wawae keokeohepe,2 wawae eleele mua keokeo la lae [2] kuni hepe hema

   3. Lio keiki k, ulaula 2 wawae keokeo akau hema keokeo loihi maka lae, ole hao kuui.

   4. Lio keiki w, hulupala, 2 wawae keokeo, keokeo lokihi ma ka lae, aole hao kuni.

   5. Lio k. ulaula 2 waewae keokeo hop[e, 2 wawae eleele mua aole ike ia ke kuni.

   6. Lio w. ulaula, 2 wawae keokeo hope hema keokeo ka lae me ka ihu hao kuni ano e kuni hope akau.

   7. Lio w. ulaula kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao, aole hao kuni.

   8. Lio eleele 2 wawae, keokeo hope kiko keoheo ka lae hao kuni ano e hope hema.

   9. Lio k, eleele 2 waewae keokeo hope kiko keokeo ma ka lae hao kuni ano e hope hema.

  10. Lio k, lokia ulaula 3 wawae keokeo, keoeko aka lae hao, (A) kuni hope akau.

  11. Lio k eleele keokeo ka lae, hao kuni ano e hope akau haohao kuni ano e hope akau haokuni ano e keia.

  12. Lio k hulupala kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka haokuni ano e hope hema.

   N ka mea a mau mea paha no na keia mau lio e pono e kii koke mai o hala na la 17 e kuai kudala akea aku no au ke h iki aku i ka la 19 o Nov. 1892.

                                     D. Kaoao.

                                   Luna Pa Aupuni.

   Honolulu, Nov. 3, 1892.

----------------------------------------------------------------

KAUKA YONG KAM PUNG

(APANA.)

---------

Helu 81, Alanui Maunakea.

Ke Kauko Loea o ka

Aina Pua!

--------

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia anee

Ma’i, mai ke na kane, wahine a @

Na keiki liihi. O na ma’i ja-no

Ua hiki loa ia ke haoe ia me

ka maalahi.  A o na ma’i

e pili ana i ka maka

pau pu ia i ko

ola. Ke ho-

ike ia aku nui,

@ ke ola ia nei, ma

Ka eleele pa e h@ a@i-

Hau.  Ka poe pilikia @

Keiki a @ele nui pahee @ @

a paa a lohi aia ka i @ ana, pa@

paha o ka wai@, a @ @ mai i @’a ae

E KIPA @ o ka @ i @-

l@ ia me na haawina @ a @ ma’i

a na’u eukoa o hool@ aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Dec. 5, 1892.     3m-dty.