Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 619, 10 January 1893 — Page 1

Page PDF (1007.96 KB)

This text was transcribed by:  Laila Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.     HONOLULU  IANUARI 10, 1893.     HELU 61@

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

---NO---

SENIA LUTERA

Ka Ui Puuwai Mabala

---:O:---

ENELANI KAHIKO.

 A I OLE

He Nanea Hooheno

no kekahi Kauna

Wahine Opio me

kana mau Aloha

Ekolu.

(Kakauia no Ka Leo.)

MOKUNA XXVII.

No keaha kou mea e pepehi ole mai

ai ia'u a make i keia manawa i

pau ko'u mau ehaeha?  Ai ole

ua oi aku anei ka hauoli o kou

puuwai lokoino i ka nana mai i

ko'u hoehaeha ia?

Aole, aole oia e waiho pu ma kona aoao, ke make oia, wahi a Enora i uwe ae ai me ka leo njui, a ku koke ae la oia iluna o kona mau kapuai.

Nana i lawe ae i kona ola, a aole oia e hookokoke aku iaia, aole hoi kona kino kupapau e waiho koke aku ma kona aoao!

O, e Heneri, e kuu aloha, a me kuu moi, e kamailio mai ia'u, e kamailio mai e kuu mea nui!

A ua kiloi hou iho la oia i kona kino maluna o ke kino oni ole o Heneri, a uwe kumakena ae la oia iloko o ka ehaeha luuluu o kona naau no ka mea ana @ aloha ai, a no kona piha ukiuki hoi i ka mea nana i o-u ae i kona ola.

Me he la, ia Senia he mau hora loihi ke kaawale ana aku o ka poe kuewa mai ka rumi aku a o ka oiaio he mau minute wale no hemo ana ka puka iaia no e kuko ana no ko lakou hoi koke mai a hoopau ae i kona mau ehaeha, elike me ka hoopai i hooholoia.

Ua makaukau na mea a pau, e ko makou moiwahine, wahi a ke alakai o ka poe kuewa i pane aku ai i ka moiwahine kuewa, oiai oia e ku ana ma ka aoao o ka ui Senia me kona mau maka uliuli hoi e hulili ana i ka piha inaina.

Ua maikai, wahi a ka moiwahine nolaila, e alakai aku i ka lawehala iwaho, a e kiai makaala loa o mahuka auanei oia.

Ua komo koke mai la kekahi mau kanaka kino puipui elua a hele aku la i kahi a ke kaikamahine e ku malie ana me ka helehelena huihui a haikea, a o kona mau owili lauoho nani hoi e kuuwelu ana mamua a mahope ona, a ua hopu koke aku la laua i kona lima, a kauo huluhulu aku la iaia mai ka rumi aku a puka iwaho, a e hoolele pau iho ana hoi ka moiwahine o ka po i kona malamalama piha.

I ka hoea ana aku o lakou iwaho ua nana iho la o Senia i kahi a na lima oolea o na kuewa i puliki a iaia, a ua ike iho la no hoi oia i na palapu e kau ana maluna ona ma@ na lima lokoino mai o ua mau kuewa la.

Iaia e ku ana me ka hoomanawanui i keia ehaeha i loaa iaia a holo koke ae la ka weli a puni kona kino, i ka haule ana aku a kuike a kona mau maka, maluna @ kekahi paila pohaku nui, e ku koke mai ana, a oia poe pohaku la a pau e hailuku ia mai ana iaia, a hiki i ka waiho a make ana o kona kino opio iluna o ka ilihonua, iloko o ka mainoino nui.

Aole oia i hoopuka ae he hookahi wahi huaolelo.

Ua hoopaa iho la oia oia i kona mau lehelehe, a hoohiki iho la iloko ona, e make oia i na make he tausani, mamua o kona uwe a nonoi ana no kona hoopakeleia mai ka make ae.

Ua ike aku la keia i ka oiliili mai a ka poe kuewa, a lawe ae la i ko lakou kulana mauka a makai oia nei, e ku ana iloko o kekahi lalani loihi, me ka haawi ana mai i wahi ololi no ia nei no ka hoopakele ana i kona ola.

Ua iko pu aku la no hoi keia, ma ka lima o kela a me keia kuewa e ku mai ana ua hoopiha ia i pohaku a e hoike mai ana no hoi ko lakou mau maka lokeino i ka hauoli, no keia apana hana i haawi  ia aku ai ia lakou e hooko maluna o ke kino opio nani, o ka mea, nana i lawe ae i ke ola makamae o ko lakou haku a alakai aloha.

Ua hoike mai lakou a pau i na helehelena o ka hoowahawaha a me ka piha ukiuki no ia nei.

 

KA MOOLELO

---O---

HIIAKAIKAPOLI-

OPELE.

I HOOPONOPONOIA

MAI KA POE KAHIKO MAI A

ME KA POE I HOOPAA I NA MOOLELO A ME NA

KAAO KAHIKO O

HAWAII NEI E

JNO. E. BUSH A ME S. PAALUHI.

OLELO HOAKAKA.

Nalowale na aina mai Kahiki mai a hala loa i Hawaii nei, no ka hele a Pele a ka wahine hookala@a.

A eia iho ia Hulihia mala o nei:

Hulihia ke au pee ilalo,

Neinei nakelokolo ke honua.

Nakeke ka lani hoeueu Kahiki,

Hoene ka lani makaha'oha'o,

Kukuilani naue ka moku.

Wela kahiki pau ka aina,

Nalo Kahiki i ke ahi a ka wahine,

O Kahiki i ke apaapanuu,

Ma ka moku ia Puanui,

Hee ke au ia Olopana.

Kahuli na ia o ka moku,

Kunihi ka noho a Kahiki,

Wawahi Pele i kona onohi,

Hu ka lalo ke poo o Haumea---e.

E pele---e.

Waka@kaokalani,

Kaowakaokalani,

Nakohu ka lani hoene Kahiki,

Hoene ka lani wela ka malama,

Anape ka uwila i ke ku a ka moku,

He hekili paape aina i ke ao,

Poha @ ku'i i k ahanu moe,

Puoho lele e, iluna o ka moeu,

Nowanewa Kahiki mau olino ke ao,

Kahuli ula o ka moku,

Kunia au, ua wela i keahi---e---a,

I ka mauna kuu ka ua,

Loku iuka ha ka ohia kanawao,

Kuu Kolu lehua i Heeia,

I ke alo o na Hoalii,

E Pele---o

Kau he anu a ka wahine i ke ao Polohiwa,

Ke aoa ka laau,

Kuli wale hoi au i ka leo o kapololei,

I ka ua le'a i malama,

Ke hoanoano mai la i na lapauwila,

O ka lani kuloloku ka ua,

Lele kapu i ka maka aie,

Huli ae la ke au miki,

Ku kahalelo kapunakea i uka.

Ku hinahina i uka na opua ua,

No puna na opua ku i kai o Maalauea

Ua wela paha.

Ua wela ka la ka lihilihi o ka ua,

O ka wahine ia Pele,

E Pele---e,

Ia Pele ma e noho nui ana i ko lakou wahi, oia hoi o lalo o ka lua o Pele, oia o Mokuaweoweo, kena aku la ia i kona mau kaikaina ia Hiiaka ma e hele i kai o Haena a me Keaau i Puna i ka lawaia

Haalele o Pele me kona mau kaikaina ia uku o Kalua. o ka lakou huakai lawaia--kuiopihi, haukeuke, heepali pahi limu, a pela aku.  Iho lakou nei a Puuopahoehoe,---aia ia wahi i kai o Puna.

Mawaena mai o keia wahi ike e aku la o Pele ia Hopoe laua o Hae@a e hula mai ana iloko o ke kai o Puna.  Makemake aku la keia i ka laua 'la hula mai, a i aku ia i na kaikaina.  ea, aole hoi a oukou wahi hula e hoolealea aku ai la ia Hopoe me.  Hoole mai la na kaikaina aole a lakou hula, koe kahi uku iki pokii o lakou e nanea ana i ka ako a i ke kui pua lei lehua mahope mai.  I ka hiki ana mai o Hiiakaikapoliopele me ka panahi lehua. pane koke aku la oia i kona kaikaina aloha:  E, ua kena ae nei au ia lakou nei e hula aku ia Hopoe ma, aole nae o lakou nei hula aku, ole ae nei hoi ia lakou nei, ole loa aku paha hoi ia oe he uuku; pehea, aole au wahi mele la?

I mai o Hiiakaikapoliopele he mele no, a hooko aku la oia e like me ka makemake o Pele, oia hoi keia:

Ke haa la Puna i ka makani,

Haa ka uluhala i Keaau,

Haa Haena me Hopoa,

Haa ka wahine ami i kai o Nanahuki la

Hula lea wa---le,

I kai o Nanahuki---e,

Akaaka iho la o Pele i ka loa o ua kaikaina, a ninau hou aku la:  Pau loa ae la no?

Hoole aku la o Hiiaka aole i pau, a i ka p@i hou ana aku a Pele e hulu mai, oli hou ae la oia penei:

Aole i pau.

 HOOLAHA PA AUPUNI.

E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekaki mau lio helehewa,

lio w puakea melemele keokeo lokihi ma ka lae, 2 wawae keokeo aka hema 2 wawae eleele ak. a hema hae JOS kuni hope akau ke kuni malalo o keia mau kuni ekolu, aole ike ponoia powehiwehi.

Lio keiki p puakea kekehi o keia lio, aole kuni.  Lio w ahinahina keokeo eleele ka hulu o keia lio hao JOS kuni hope ak.  Lio k keokeo 2 wawae mua paa i kapuai hao, hao N kuni hope ak.  Lio w ulaula kiko keokeo ma ka lae 2 wawae eleele mua 2 wawae keokeo hope hao H kuni hope hema keia mau hua JH ua hui i kahi hookahi, ua hookaawaleia i kulike me ke kuni.

Lio k. eleele 2 waewae keokeo mua kikokiko keokeo ma ka kua he mau pohaka keokeo ma ka opu aoao ak. a hema hao >3P kuni hope ak. 3P

>P maluna P malalo a ia mau kuni, lio k. lokia ulaula keokeo lokihi m aka lae  1 wawae keokeo hope ak hao III kuni hope hema

O ka mea a mau mea nona keia mau lio, e pono e kii koke mai, e hala na la he 15 e kuai kudala akea ia aku ke hiki aku i ka la 7 o Ianuari, 1893.

D. KAOAO

Luna Pa Aupuni

Honolulu, Dec. 27, 1892.

Kauka Yong Kam

Pung.

(APANA.)

Helu 81, Alanui Maunakea.

Ke Kauka Loea o ka

Aina Pua!

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ane

ma'i, mai ko na kane, wahine a  me

na keiki liilii.  O na ma'i ha-no

ua hiki loa ia ke hoola ia me

ka maalahi.  A o na ma'i

e pili ana i ka maka

pau pu ia i ke

ola.  Ke ho-

ike ia aku nei.

eia ke ola ia nei, me

ka oluolu pu o kahi au-

hau.  Ka poe pilikia hanau

keiki a hele nui paha o ke koko

a pau a lohi paha ka hanau ana, pa

paha o ka waiu, e hele nui mai i o'u nei.

E KIPA mai e ka poe i hooluu

lau ia me an haawina pilihana a ka ma'i,

a na'u oukou e hooluolu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu, Dec. 2, 1892.