Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 633, 31 January 1893 — UA NELE ANEI O HAWAII I NA KANAKA NAAUAO? [ARTICLE]

UA NELE ANEI O HAWAII I NA KANAKA NAAUAO?

Ke ui nei ka lahui a ke ninau nei, ua nele anei ka lahui Hawaii i na kanaka naauao, i manao ia ai e hoouna i haole, ma ke ano he elele no ka lahui Hawaii, no ka hele ana e imi i kou pono e Hawaii, i ke alo o na poo aupuni nui o Amerika Huipuia ma Wasinetona. Oiai hoi i ka 1843, oia ka wa i lilo ai ka hanohano o keia aupuni, malalo o Lo Keoki Paulete, a ua komo ka aina iloko o ka poino ia wa.

Heaha ka mea i hanaia e ka Moi Kamehameha III ia wa? Ua hoouna hoouna aku oia ia Haalilio, he kanaka Hawaii oiaio, a ua hoolilo ia hoi oia i keikiʻlii hanau no ka aina. Oia ka elele i hoouna ia i Amerika Enelani a me Farani, a hookahi haole oia o Likeke, ma ke ano he Maheleolelo. Mamuli o keia elele alii mai Hawaii nei aku, pela i loaa hikiwawe mai ai ke kuokoa o Hawaii Hawaii nei, a lawe koke mai ai o Adimarala Adimarala Kamaki. Ia manawa aole i lawa loa ka naauao o na kanaka Hawaii, aka, ua naauao nae ka Moi Kauikeaouli i oi aku i ko keia wa. Nolaila, ke olelo nei makou, he mea pono ke koho ia na elele mailoko mai o na kanaka Hawaii Ponoi Ponoi, ka poe hoi i hanau ia maluna o ka lepo aloha o ko lakou aina makuahine. A he mea pono ke wae ia na elele elele Hawaii maloko ae o ia poe, a ma ia hana ana e hanohano ai ka inoa o Hawaii nei. O ka makou keia e hoike nei, aia no i ka mea e aponoia ana.