Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 636, 7 February 1893 — KA MOOLELO O HIIAKAIKAPOLIOPELE. [ARTICLE]

KA MOOLELO O HIIAKAIKAPOLIOPELE.

I HOOPONOPONOIA MAI KA POE KAHIKO MAI A ME KA POE I HOOPAA I NA MOOLELO A ME NA KAAO KAHIKO O HAWAII NEI.

I mai la na kai&uaana, e uwe a e ana hoi paha i ko kaikuaana haku ua make, i aku o Hiiakaikapoliopele, aole i make e nalo nohoi ka make e pilau mai ana, hele aku la O Hiiakaikapoliopele a nana iho ua ike kaikuaana e moe ana, oli aku ana keia he mele hoola na Hiiakaikapoliooele no ke kaikuuawa oia hoi o ke olioli waie no kana ana ia -Pele. aole i hoala maoli aku oli aku la oia penei: O Hookoia aku oe, 0 ka hana ana a ke'kua; 1 kai o Makawai, Ke kike la ka pohaku: Wahi kai a ke kua, He kua he kanaka; He kanaka no—e. A nail lft nin riri n ole ala o Pele, hoala hou no o Hii« a kaikaDoliopele ma ke oli no penei. E ala!E ala:-—e—X ala, E ala e Hikapokuakini ; E ala e Hikapokuamano, E ala e Akua, e ke alo"; ~ E ala e Kauwiianui, Maka eha jka lani—la

A pau keia oli ana a Hiiakaika poliopele, ala mai ana o Pele oU klkoo no ko Pele a ala iluna. a anaaekai ae aha o Pele i na maka ona. a i knn ae ka hana ma Jima, hele wak ka Qla onamaka o ua o Pele, a ola wahioo maikai ia manawa ' a ae ai hoeu koke •kn la o Pele no ,ka hoi i uka ® lua, hoi aku la lakou nei iuka koi no noi oHiiakaikapoliopelei kai HM ke arkane me Hnpoe. » hiki ke' ia i kai hiki no hoi lakou la i uka o kiloi. HmWi ako o Pele ina kaikainā iki ako lnio, a ka loau na M «fti )m>> ike ahi. a

a ke ahi, apikipiki kaluau wahi a paa, k«u iluna o ke ahi, la manawa kena bou o Pele ia Pauopalae e kii hon oe i kuo kaikaina i kai a hoi mai, alaila, mo'a ka luau, ae inaio Pauopalae, kii keia, ko ia nei iho akn la no ia a hiki i keia ikai, • noho mai ana no o Hiiakaikapoli* opele me Hopoe ma, i aku o Fauopalae īa Hiiakaikapoliopele e! i ker na īa mai nei' pi e ko kaiknana ia oo e hoi oe oia k*!fo i kii mai nei e hoi kaua. ko kua nei hoi aku la no a waena alanui i Mokau- | lele, oli aku la o Hiiakaikapolio-

pele penei; * He ua kui lehua ko Panaewa, He ua kui hala o Puna-e; Aloha—-e, . Aloha wale Koloa~e, Nana i moe o Malei. ■ ■ Pau ia nana aku keia i kai o Hilo me Puna, hu mai la kona aloha no ke aikane oia hoi o Hopoe, oli hou aku ana keia penei: A Waiakea i Hilohanakahi, Keala i ka po iki; Ka lehua lei o Hiio-e-o Hilo Ka hala i pakui ia me ka lehua, He lei moe ipo hoi-e; Aloha mai ka ipo, He ipo no-e. A pau ia oli ana a ia nei, pii aku la laua nei, a waena o ke alahui, kani heu no ke oli a Hiiakaikapoliopele ika ike ana aku a ianei ika manu o mukiki ana i ka wai o ka awa kau laau o Puna, oli aku la keia penei. O ka manu mukiki, Ale lehua aka inanu; 0 ka Awa iwi lena, 1 ka uka o ka Liu: O ka manu, Haihai iau awa o Puna; Aia ikalaau, Ka Awao Puna; O Puna hoi-e.

Ko laua nei pii aku la no ia, a hiki i o Mlua,moa"Ra luāīT hoolale ka ai, ai iākou nei a pau ka ai ana, noho like ae K likou nei a pau, o ke kena koke ae la no ia o Pele ina kaikama, e kii ike kane ana i moe uhane ai i Kauai, oia hoi o Lohi***. >aeie nae keia i hai i kainoa o ke kane, ina kaikaina o Hiiakapoliopele ua ike nokeia mamua ik« hoouiaka ana e iho a ai o Pele ia lakou nei e oli, kena aku o Pele i kekahi kaik»ina ia Hiiakakaalei E! e laia e—o. I aku 1* o Pele e ae no auanei oe i kuu maaao ]a; ke olelo aku au, i aku ia ke kaikaina, he <u/no hoi paha ke oldo tnai % I «ku la o Ptele e kii oel ke kane a kaua, ki no oe a loaa i Kauai, lawe mai. ma j moe oe, mai honi oe, mai launa olaa o make oiua iau, hele no o» n hiki lawe mai no a hiki i Hawaii nei, elima po elima ao, pa i kela kihi o Kiiauea pa i keia kihi o Kilau ea, aUiU lilo ke kane nau na ka wahine inaikai o kaua. O ke kq« lou iho U no ia o keia kaikaina

aw«; kena keia ia Hiiakaika&lemoe pu yn> la«^ t ke no uwe; o Hiiakaikapa&naena hoi oiaanj> no bō ia nei k«rrtrnoia apau na kaikaina nui aoan, o ka lakou hana hookahi iho la no ia. I afcu la o Pele aole aela oukou ka poe nui ole loa aku kahi mea uuku o kakou. Eia k* «ea iae ole ai ona kaikaina ika pele kena ana, no'ko la. koumaaole ika hele ana a biki i Eāuai Nolaila makau like na kaikaiqa apau o Kele. a uwe hoi xio ka hele mehameha, aohe hoi e hik. ke bai aku i keia mea, i ko lakou kaikuaaoa no ka makau. ī aKU o Pele i kahl kaikaina muli loa o la. kou nei. e noho asa n o o Hiiakaikaikapoliopele ma ke alo o Pele. E! Hiiakaikapoliopele,- o aku la keia e—o» e kii oe ike kane a kaua ea, ae no keia, ae, kir no a ioaa i Kauai ae no keia, lawe mai & hiki i Hawa*> ii nei, mai moe olua, mai iniki, mai lālau aku a ialau maivo ma&e oluh ia'u, ae mai no o Hiiakaikapoliopele aole kekahi olelo i $e ole ia e ia nei. Kauoha mai hoi o Hiiakaikapoliopele i ke kaikuaana, ke kii nei au ike kane a kaua, ke noho nei hoi oe, a i ai hfoi oe i kahi n,ei o kaūa, apau, a o kuu moku lehua nei la, mai ai oe malaila, ae mai la o Pele. Olelo ihou Tn a i la no o—Hiiakaikaikapoiiopele. i noho oe a kuia e ko la inaina, i ai oe ia uka nei, a iho oe i k»i o Puna e ai ai, ai no oe ma na wt.hi o Puna, o kuu aikanemaiai oe iie mai la o Pelo i ke kauoha a pau ke kalkama, no ka mea ua maikai ia mau mea i ko Pele mai nao, e like hoi me ka Pele kauoha ia ia nei, pela no hoi i kauoha ai ia Peie. Alaiia, hoomaka aku la o Hiikaikopoliopele i kona hele ana ku ae la ia a hele, oli aku la ia penei. Ke kau aloha wale mai la no e, Ka mauna o Kahaliukoa- a;

X■ kū ku a aloha ia kalua-e, Aloha 'a oe • a. Kipaku. ahii la o Pele o hele, aole aii :ha ana mai ia Kalua nei. o ku iko kane, a knuo. huli aku la no keia hele aku la. a no ka ntu aloha oia nei ina kaikuaana a me kalus , a me ka uiuwehiwehi o ka ainn, aiaila oli aku la keia penei: Ke ku nei au e hele» Hele au a ke alaj !liV,i mai —e. la c*, ia o— e. Kipaku aku i» no o Pele, o hele, aohe au «loha ana i ma! iau o kif ike ki ne a kaua, a hiki ianei, a noa iau. alaii*« l»lc ke kane a kaua ia oe ''«** ka wahifie maikai. huli aku la keia iiele, he)e aku )a no keia aoie e liulin huli nini la no keia, kanlmi.i k no ke oei panei: Ke ku nei au e hele, kono.ilw teei: I ! Ikau waiinaka e bamni» E nwe a~-u—•. . Aoie i pau.