Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 642, 15 February 1893 — Page 3

Page PDF (981.75 KB)

This text was transcribed by:  Judi Benade
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

LEI ONAONA SONG.

  1.  Nani wale au e ike nei

I ke Kakela i kea lo pali

Ilaila hiaai ka manao

I ka hana a ka Uwila.

Cho:    Ohaoah wal ehuu lie

                        I ka lihau ia e ka ua noe

            Ka hikina ana ma ii ka po nei

                        Hoopumehana i kuu poli.

  1. Mea ole keia pouli nui

I hanu’a ia mai e ke ala

            Mea ole ka loa o nei kula

                        I kea nu me ke koekoe.

                                    NAPUAOKEKULA.

 

HE WEHI NO LILIULANI

He mele he inoa nou Liliu

Kuu Haku Lani kau i ka hanohano

Eia o eke haaheo nei

Me ka manao koa o ka wiwo ole

A o oe ka’u e kaena ae

Puuwai hao kila a o Hawaii.

Ua hilinai mai ko Ihiihi

I ke kono aloha a Kou lahui

E noi ae ne ii ka Mana Lani

E hoi e noho i ko Kalaunu

A e welo hou ko hae Kalaunu

Ma ka puo’a kapu ou e Kalani

Eia makou ken oho nei

Me ka manaoiana poin@ ole

Malolo o ka leo ou e Kalani

I hai mai ai me ka hop@ ole

E hoi o@kou a manaolana

Me ka malama hoi i ka maluhia

Ua hooko ia hoi ia kauoha

Ia leo hanohano Ou e Kalani

Eia mokou ken oho nei

Me ka malie hoi me ka nahenahe

Ke haliu ae nei makou

I ka Mana Kakikolu maluna loa

Nana e kakoo i Ko aupuni

A hoi e hono i Ko Kalaunu

E ola o Liliu a mau loa

Hoi hou e noho i Ko Kalaunu

Ka puana o ka wehi ua lono ia

Sila ia i paa ko Aupuni.

            Hakuia e

                        S.P.K. Kipuwai.

 

LEHUAKEAIKAWEKIU SONG.

Auhea wale oe e ka ala,

E maalo mau ne ii kii maka;

Kuhi a’u aia me oe

Kuu leiahihi i ka uka,

Heaha iho nei keia;

A ka nui manu e wa nei,

Me he ala no e i mai ana;

Ilaila pu aku kaua,

O oe ka lehua Uakea;

A ka puuwai e li’a nei

E ake aku ana e inu,

I ka wai ono oia pua;

Aia i ka piko o Awakea,

O ka hene olu lawe malie;

Nana i kooaueue,

Onioni ai na kuahiwi;

Ihhia i ka leo o ke hoa,

Ka hoene i kea no ahiahi;

Akahi hoi au a ike,

I ka nani o Mailekaluhea;

E hea mai ana ia’u,

E hoi mana e pili

Pili ia i ka poli ke ala,

Lei ia i ka la lealea;

Haina ia ae ana kapuana,

Kalehuakea i ka W@kiu.

Composed by the Music Association.

 

Pehea La Keia.

Aole Anei i Kue Maoli i ke Aupuni Kuloko?

            Aia he mau palapala hoopii e kaaheleia nei no ke kakau inoa ana o na kanaka, e koi ana e hoohui pu aku i keia paemoki o Hawaii me Amerika.

            Aole anei ia he hana kue maoli i keia Aupuni Kuloki?  Aole anei, o na noi e hoohuiia @e kekahi aupuni okoa aku, he kue maoli no ia i keia Aupuni Kuloko;

            No keaha la i kauia ke kanawai oolea loa, e pili aua i ke kipi, i ke Aupuni Kuloko?  Oia hoi, e hoopai ana in a poe a pau loa e imi ana a e hana ana i kekahi mea kue i ke Aupuni Kuloko.

            Ua haiia mai ia makou, ua paiia he mau buke a ua hoounaia, main a Poo Aupuni aku (Poo kahiko papa) o Honolulu nei, in a Luna Aupuni, ma na mokupuni a pau loa, no ke kakau inoa ana, e hoohui i keia paemoku me Amerika Huipuia.

            Heana kea no o kekahi kanawai i kauia e ke Aupuni Kuloko, i mea e paa ai kona kulana a me ka hoo@na ana in a buke kakau inoa, e koi ana, e hoohui aku me kekahi aupuni okoa; e kue ana, i ke onipaa ana o ke Aupuni Kuloko?

            O ke aupuni e mokuahana iaia iho, e pau ia, wahi a ka Buke Hemolele.

 

KO F. WALDRON MANAO NO KA HOOHUI “AINA.

 

            Ma ka nupepa “Bee” o Sakarameneto Kalaponi; na hoike ae o Mr. F. Waldron.  kekahi haole in oho kamaaina mua ma Honolulu nei. penei: --

            O keia mau hooulu haunaele ua ulu mai no ia mamuli o kela kanawai a Mekioly ua hoonele ia na poe mahiko o Hawaii in a dala he $5,000,000 i ka makahiki hookah, i loaa mai mamuli o ke Kuikahi Panailike.  Oiai i ka wa i hooholoia ai ia bila kanawai, ua emi koke iho na waiwai, a he nui no mahiko i haaleleia.

            Ua manao na poe mahiko ina e hoohuiia na paemoku {me Amerika] alaila, o kela pomaikai o na meketa puka o ke ko, he moa in e hoihoiia mai ai ko lakou poho, mamuli o ka hoopauia ana o ke koikahi panailike.

            O ka “Hoohui aina.” ma kau noomaoppo ana, he mea kupono ia ina he manao ko Amerika e hoopaa i kona noho aupuni ana ma Hawaii.

 

NA OLELO OIAIO OLE.

            Ma ko makou moomaopopo ana i ho in a manao o na Komisina i hoouna mua ia aku nei no Wasinetona e like me na mea i hoolahaiai ma na nupepa o Amerika; ina hoi he oiaio na mea i pa’iia a hoolaha ia; alaila ke hoike aku nei makou he mau olelo oiaio ole maoli kekahi, a ua poe Komiaina la i hoopuka aku ai.

            Ua manao paha lakou, aole e hoi hou mai ana ka lakou mau olelo i hope nei, nolaila, nui ka alapahi a me ke alunu olelo.  i mea e loaa koke mai ai, ua puili aloha me na manao apono keke i ka lakou Komiaina i hele aku nei.  O ka oiaio nae, e kali no la i Manawa e lohe pono ia ai na aoao elua.

 

Ke Laoha Lahui

            Ma kekahi leta i loaa mai mai Hilo ma ii kakau ponoi ia e kekahi Lady hanau o ka aina malaila.  Auwe!  he walohia na manao ke ike iho.  E hoike ana no kona aloha, knoa make a hiipoi ana i ke aloha no ka aina, kona lahui a me kona Moiwahine.  E hooikaika ana hoi i ka haipule i waena o na anaina halawai a pau oia wahi.

            Pomaikai na wahine Hawaii e like me ia kea no, a he mea hanohano hoi nona makuahine a pau o ka lahui Hawaii, ke auamo ana ina kaumaha, na Inuluu a me na ehaeha o keia mau la, a waiho aku ma na kapuai o ka Haku Iesu Karisto, Ilaila e hoomaha aku ai.

 

Ka Moku poino “Lady Lampson.”

 

            Ua haalele aku keia moku ia Kikau Nuholani he 75 na ia a hiki i ka wa i pae mai nei o kekahi o kona mau waapa i anei nei; me kona piha nanahu.  Ua iliia ka moku ma kekahi kohola e kokoke ana i ka mokupuni Palmyra me ka ike ole ia.  Ua haalele keia moku ia Kikane ma kala 1 o Dekemaba 1892, no Honolulu nei.

            He bapalua hora mahope iho o kona ili ana, komo mai ke kai ma ka naha, a aneane poholo pu ka moku ilalo.

            He makani ikaika ke pa ana ia wa, a hookuuia elua waapa, a hookaawale ia aku  mai ka moku aku. 

            Ma ko ke Kapena waapa, he ehiku poe o luna; a o kekahi waapa aku, me elima poe, mala@a o ka Malamamoku; Aohe i loaa he ai no wa waapa, a hiki i ka pau ana he umi la i hala ae, mamua o ko lakou hiki hou ana i ka moku, i loaa ai ona ai no lakou.  Pii kekahi poe o lakou i ka moku, a loaa mai ke ai na lakou iluna o ka waapa.

            He mau panama ko na waapa a elua, a hookele mai la no Hawaii nei.

            Ua kaawale na waapa. he elua la mahole iho o ko lakou haalele ana aku i ka moko poino.  Ua ike ia aku o Hilo ma Hawaii he 15 la mamua aku nei, a ua hookele pono mai la no ka aina.  I ka po ana iho, loaa ia i ka makani ikaika, a puhia loa ia ka waapa no kahi mamao loa: a ua maneo ae lakou o ko lakou ho@na loa ia.  Ua pau ka manao lana o ke kapena.  oiai, ua like lakou me ka umoki omole e kiloiloi ia ana e na ale ahiu.  Ua roi mai kekahi ui na ale nui maluna o lako@ a ane poholo ka waapa; aka hooikaika lakou e ka i ka liu, a pakele.

            Hooikaika loa ke kapena e hiki i Hilo aka aole hiki no ka ikaika loa o ka makani, nolaila, hoololi i ka ihu no Honolulu nei.  Ua nui na @ni mea a ii koe a ua pakahi kahi kiaha wai einu no ke kanaka i kela a me keia ia, a komo wale i ka lai o K@u.

            O ka Mok@p@ni Palmyra, aia oia ma ka Hema aku nei o Honolulu malalo aku o ka mokupuni Fanning, ma ka@latidu Akau 7 [degrees], a lonitu Komohana 163 [degrees]. 

            Ua kukuluia keia moku ma Enelani: he 259 tona ka nui, he nanhahu 595 tona kana uk@na no ka hui    W.G. Irwin @a.

 

Ka Moku Kaua Pelekane Garnet.

            Ua komo mai ka moku kaua Beretania Garnet; Kapena Henrry F. Hughes-Hallett mai keia awa ma ke kakahiaka Poakahi nei

            Ua ka mua mai no oia i anei nei ma ka makahiki 1890; a oiai aole i loaa mai kona kauoha ponoi nolaila, o ka loihi o kona noho ana maanei nei, aolei maopopo a hiki i ka wa e hoololi ia ai na kauoha, o ka Papa hoonohonoho hana.  E huli hoi aku ana no oia no Esquimalt – B.C.

            I ka wa i holo mai ai o Garnet no Honolulu nei, haalele aku no oia i ka moku kaua lawehae, Warspite a me Melpomene me Hyccinthe e ku ana ma ke awa o Acapulco ma Mekiko.

 

NA POE MANU PIHEEKELO.

            He nui na leta e hoike mai ana aia ma Hilo, ma Kawaihae a ma Kohala Hawaii, ke hele nei kekahi poe me na palapala hoohiki e hoohui aupuni na poe Hawaii me Amerika; O ka ma@on e kau leo aku nei, o na poe Luna Aupuni kai kauoha ia @ hoohiki malalo o ke Aupuni Kuloko.  Aole ka hoohui ana aku me Amerika.

 

KA HANA NIHO.

            Eia k@ kakou  makamaka a hoaloha Elia Kaululaau ua makaukau ma ka oihana pili in a niho o kakau; oia hookah ke kanaka Hawaii i loaa ia ike pomaikai no ka hoopau ana ia pilikia.

            He mea mahaloia ka loaa ana o ia ike i ke kanaka Hawaii ponoi, a he mea kupono @ hoi in a poe Hawaii ponoi o kona Lahui, @ kipa aku ma kona keana oihana no ka hilina@ i kona makaukau ma ia oihana, a e kokua aku, no ke luhi o kona hoikaika ana @ paa i ke kulana o kana oihana. 

 

            Ua haawi @ ka Bana Hapa Hawaii a P@kiki he p@hi ohe m@ ka Em@ Kuea.  Pu-pu no!

 

NU HOU KULOKO

            Ua @ ia ke Komite e hoike @ ma ii ka Bila Kanawai Opi@ e ku ne ii keia Manawa ae @ hou ma ii ke Kanawai Opiuma @ me kekahi mau hoolohi.

 

            He 4 mau moku kaua e ku @ ma ke awa o Kou; Elua Amerika hookah Ispana a me hookah Beritania.  Eia aku no ke au mai @ ka moan he mau moku kaua @ Ho mai a nu ii like me ko Sam@

 

            Ua hookoh@a aku nei ka Hop@muku, nana ka huakai i hal@ aku nei me ke makepaa, no Kehaia; i Makai Nui no na Mokupuni @ Maui, ma kahi o Kikaha i hoop@ ia, oia hoi    S. F. Chillingworth.

 

            I ka wa o ka mokuahi Mari@ he 840 mile mai Kapalakiko @ ua halawai iho la oia me ka mokuahi Australia ma kona ala moana @ hiki aku a ii Kaleponi.  He nui k@ ino o ka moana, a ua poino ka @ kuhoe o ka moku Australia.

 

            Ma ka halawai ana a na Komite o ke aupuni me na kauka i kakah@ la o ka pule i hala, e pili ana i @ lua wai aniani e ku nei ma K@ ki Kuea, aole he maikai o ka waiua komo aku ka wai o loko o kekahi lua wai hooholo kaka, ilo@ keia lua wai anian@ma kea no k@ oiai e pauma ia ana ka wai o @ lua wai iloko o na paipu wai o kaAupuni ike kau papaala iho nei o kakou ua maloo honua iho keia kiowai hooholo manu kaka.

 

PALAPALA HOOMAIKAI?

            O na mea nona na inoa mala@ iho, ke hoike aku ne ii ko laua @ hoomaikai ana he nui; in a makamaka i hoike ma ii ko @kou m@ kokua ana, ma ka hoouna a me @lawe maoli ana ma ii na pua no @hoolewa o ka mea i make, Marian@ Camacho.

                        Mr. John Camacho    Mrs Mariano Camacho

 

HOOLAHA AINA.

            e IKA AUANEI NA KANAKA A PA@ MA KEIA Hoolaha, owau o S.K. Kila Opio, e noho ana @ Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei a@ ma ka akea owau wale @ka pilikoke pilo loa in a aina o Kila (k) Kepola (w) a me Ku (k)i make  waiho la ma Kahuku Kau, M@puni o Hawaii.  O ka mea a mau @ i kuai a hoolimalima p@ i @ mau aina, aole i mana ia @ai ina he mea a mau mea paha @ paa ne ii na mau apana aina n@i, # hoike koke mai ia’u, a i ole e kipaku no au ia lakou.

                        S.K. Sila O@ Honolulu  Feb 17 1893.  dts-wkly.

 

 

                                                                                                                                     a