Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 651, 28 February 1893 — Page 3
| This text was transcribed by: | Susan Moore |
| This work is dedicated to: | My Dad, Santiago M. Simpliciano |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
PAPA INOA
O NA MEA
ULU HAWAII.
(Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.)
Aaka Kamakawai
Aalii Kamole
Aiea Kanawao
Ahakea Kauoaoa
Ahihi Kawau
Ahuawa Kawelu
Akala Ki
Akia Kikania
Akiaki Kikawaio
Akiohala Kilioopu
Akolea Ko
Aku Koa
Akulikuli Koaie
Alani Koali
Alahee Kolea
Alaalapuloa Kopa
Aloalo Kookoolau
Aliipoe Kou
Amau Kukui
Ape Kuolohia
Apiipii Kupaoa
Awapuhi Kupukupu
Awikiwiki -------
------- Lauae
Ea Lama
Ekaha Lanakiawahine
Ekoko Loulu
Elama -------
------- Maia
Ieie Maile
Iii Maoheohe
Iiwi Makahekili
Ihi Makohekohe
Iliahi Makoloa
Iliee Mamaki
Iliau Mamane
Ilima Manewanewa
Iwaiwa Manienie
------- Mana
O-i Moa
Oha Mohihi
Ohai Mokae
Ohe Mokihana
Ohelo -------
Ohia Naia
Olapa Naku
Olepe Nehe
Olona Nenelau
Olomea Nioi
Opikao Niu
------- Nohu
Uala Noni
Uhi -------
Uhiuhi Paihi
Uki Painiu
Ulei Panini
Ulu Pala
Uluhe Palai
Uhaloa Pau-o-hiaka
------- Pawale
Hala Papala
Halapepe Papapa
Haouu Pia
Hau Pia
Hei Pili
Hinahina Pilo
Hoi Poha
Hoio Pohe
Hohoiea Pohuehue
Honohono Poniu
Huehue Puakala
------- Pukamole
Kae@ Pukeawe
Kakalaioa -------
Kalamalo Wauke
Kalo Wiliwili
Kaluha Wawaeiole
Kamakahala
Ua makemakeia na inoa i koe aku o na mea ulu Hawaii, e pakui ia mai; e hoouna mai i ke kop@ inoa i ka Lunahooponopono.
KO ENELANI KULANA.
Ke nana aku ma ka hoike ana mai o na nupepa; he malie loa me he moana kai hohonu la, ko Enelani kulana kalai aupuni e pili ana no Hawaii nei.
Oia noho malie ana o Enelani kona kumu i oleloia ai, aohe ona hoole i ka hoohui ana ia Hawaii nei me Amerika Huipuia; aka i ka wa a Amerika i ike aku nei i ka Enelani hoonohonoho ana mai i kona mau mokukaua hao@ila ikaika loa, e holo mai no ka moana Pakipika, nei; alaila, olelo ae la lakou, ke kaakaa nei no ka kona mau maka.
NA LETA.
Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poe e ko makou p@e mea kakau.
KE KULANA NAWALIWALI.
(Hoomau ia).
He mea hoohauoli keia ma ka aoao o na kanaka Hawaii, mamuli o ko lakou ike ana, ua loaa he kulana o ka nawaliwali nui ma ka aoao o na Komisina o ke aupuni hou. Ua ike keia haole a me ka poai oia anaina i keia mea, nolaila, mawaho ae o na mea i kau nui ia no ka pakui ana mai i mau o-olupu laau e lapaau ia ai keia Lapakue o ke kumuhana pakaha aina, a hoohui aupuni o ka a-hele wale no i keia wa mua loa o ke kupono i loaa a o na kanaka Hawaii ka lakou i manao ai i mea paahana no ka hooko ana i ko lakou mau iini lapuwale.
O na kamailio haanui a me na manao hapai memeue e hoolaha ia nei no ka pomaikai palena ole, ka laki oi loa a me ka makolukolu nui hewahewa o ka waiwai e loaa ana i na kanaka Hawaii maoli ke hoohui ia ko lakou aupuni me Amerika Huipuia o keia ka mea i makemake ia no ka pahele ana no ka hooikaika i ke kumuhana hoohui aina i nawaliwali. O ke ano holookoa ia o keia leta a keia haole i maunu mai nei imua o na kanaka Hawaii, me kona manao kuhihewa e apo ia ana. He mea hiki no paha ia i keia haole e kalai no ko lakou pomaikai, ka waiwai a me ka noho'na ulakolako e like me kona makemake, oiai, o na haole wale no na poe kumuwaiwai nui a me ka mana kalepa koikoi ma keia mau pae-moku. He mea oiaio, o ka lanakila o ke kumuhana Demokarata Hoonoa Dute, o na haole ke pomaikai ana, a e lilo ana ia i mea hauoli a me ke kupono, a oi loa aku hoi ma ka loaa ana i keia haole a me na poe kanu ko o 2 pa-ke-neta kaulele o ka paona ke hooikaika lakou no ka hoohui ana ia Hawaii no Amerika.
O na kumu hoowaiwai a waiwai hoi, i nele ka loaa ana i na kanaka Hawaii ka pomaikai eiai lakou malalo o ko lakou mau alii kahiko, oia na mahi-ko nui, na mokuahi holo pili kuloko a me kuwaho, na hale oihana kalepa, a pela aku, e like la me ko keia haole Beritania a me lakou haole, aka, he mea hiki ole ke hilinai a hooiaio ia hoi, no ke kulana aupuni Moi a i ole ia, no na alii e noho hoomalu ana i ke aupuni o kanaka Hawaii, ke kumu i loaa ole ai ia lakou ia mau mea. No ka aneane e iwakalua makahiki ke ake nui ana o na kanaka Hawaii e hiki keia mau ano no ka hoowaiwai ana ia lakou iho, aole nae. He hana nani a ku i ka mahalo ia no na manawa a pau, o ke alakai ia ana o na kanaka Hawaii e loaa keia mau kumu hoowaiwai @ me na pomaikai e kaulike ai me na haole, a ua lawa loa na makaniki i kaahope ae no keia haole Beritania e hana kino ai ia mea, a ihea oia kahi i haupeepee ai? a no keaha kona noho hamau? No keia kumu ana e hoaiai nei ma keakea, a mau kumu e ae paha ana i huna ai, aole no ia he mea e apono ia ai oia, no ka hookaulua loihi ana i ka wa maikai loa a na kanaka Hawaii i akenui ai i na kuhikuhi, na hoikeike a @ne na alakai maoli ana aku.
NU HOU KULOKO.
He oluolu maikai ke ola o na Lani A@i e noho nei i keia mau la.
Ua hoopau ia na Koa he 16 e kiai nei i ka Moiwahine ma Wakinokona.
Ua @ ka mahalo o na poe makaikai i ka nani o keia moku, a me kela mau elemakule e kau ala ma mua a me hape o ka moku.
Ua hoopau ia ka Luna Wai Nui White i keia la a @a hookohuia o Anaru Baraunu (o ka Hale hana hao o Ulakoheo) i Luna Wai nui no Honolulu nei.
He lehulehu wale na Luna Aupuni e hoopau ia aku ana iloko o keia mau la aku e nee mai nei, o ke kulana kahiko no keia o ka 1887 e hoohana hou ia mai nei.
He hoolaha kuai Aina ka ke Kuhina Kalaiaina, aia ka Aina e waiho la i Hilo Akau, e makaala e ka poe makemake ana i keia mau Aina.
O na hana ano haahaa a pau o ke kulana lapuwale, aia ia i ka Nupepa Awalakaika, e hoino ana me ke kohu ole i ke L@ Puuwai Hao Kil@ Mak@nek@ o Hwaii. Ma-kona no hoi keia mau hana. Hoomanawanui ia a kau hou i kaupoku o Hanalei.
Ke manao wale ia nei, e oi aku ana ka ikaika o na mai ahulau o na ano Korela, Fiva Lenalena, Mai Hepera, i keia makahiki ma Europa, Kina, Geremania a me kekahi mau au@ ae. Iloko no o keia manawa ke hoomaka mai la ka anai ana a ka Mai Korela i Hamebuka, Geremania, a pela ma Iapana, oiai hoi eia no i na malama @ope o ka hooilo.
Ua lohe ia aole e hook@u hou ia mai ana na kela moku manuwa Amerika no 30 la iuka nei ma ke ano lele waki. Poino oukou la i ka hana ukaole, nuinui loa bia.
Ua kuai aku nei o Rolina kela haole hana kopa kahiko o Leleo i kona mau pono apau i ka Hui hana kopa Honolulu, a oia no nae ka Luna nui o keia Hui hou.
Ua malamaia he wahi paina la hanau ma Kulaokahua ma ka la inehinei, me ka maluhia, he nui no na hoaloha i hiki ae i keia wahi luau, ua lawa pono ka papaaina me na mea ai o ke ano Hawaii, a ua hoi na makamaka me ka mahalo.
He heluna uui o ko uka nei poe i holo aku iluna o ka moku kaua Iapana Naniwa, ua hookipa ia aku me ka oluolu o ke kulana Keonimana e na Aliimoku. He Lahui paa Rula keia a he akahai loa ko lakou kulana ma @a ano apau, ua noa ka Poalima a me ka la Sabati ma na awakea mai ka hora 2 aku a hiki i ka hora 5.
Na Leta e Waino nei Malok o o
ka Hale Leta a hiki i Ianuari 31, 1893.
NIOLOPA.
W. S. Kalama.
MAKAAHO.
Pekepikaio,
D. K. Wailehua, Makuaole.
KAOPUAUA
D. K. Wailehua, Makuaole.
KAULUWELA
Julia Koleinani, Keaka Kaui, Luahiwa, James Kekila, Mrs. Geo. Aulani.
KAHEHUNA
Unea Kila, H. N. Kamaunu.
ULAKOHEO.
Kalua Haalou 2.
KALIHI.
Anna Kaaihue, Manueia Kaohao, J. M. Kaalele, Mele Paul, Kaaia, Kamaka Puuom@ni, Pakui. Maka Puaakuni. D. P. Lokana.
KAPUUKOLO.
Mrs. Kalua.
Kalahookahi,
Kaipo.
Kamaka-kalakala,
Uwa,
Mrs. Kepakulani.
KAMANUWAI.
Mrs. Kaulaokeahi,
J. B. Kaliko
Mele Lila 2,
Mary Kahea,
Mrs. Kepakulani.
WAIKIKI
Emalia,
Samuel Paia 2,
Kaehu Hoomaku.
Kanihokula Maluae.
MANOA.
Keawe, Maunu Kahaku, Hana Kanamu, Makea.
MANAMANA.
Keoki Pa.
KAWAIAHAO.
Kahaleaupuni.
Kauapo,
J. K. Hilinai,
Kilia Solomona,
H. Ahwah,
Malie Kalehua,
Kaimi A. Hermanson,
Sam Kauhola,
Kalna Pamaiaulu,
S. K. Kapuhili,
Silae Pupuhi 4.
HUEHUE.
Laiaikawai,
Ana Malia.
KAWA.
B. P K. Papahilii,
Ren Kanakaaukai.
HAIMOEIPO.
H. K. Kalawaiaopuna,
Kapeliela Lono,
Kalama.
KAAKOPUA.
Keona,
KAPAUHI.
Annie Kaaukai.
KAUMAKAPILI.
N@lehu.
K. K. Kakali@.
Akeao Awa,
Paakea,
Keolani,
Aia Nahuina.
KIKIHALE.
Ane Kaaihue,
Daniel Kamanuilani,
Hana Ululani,
Kaluhia Kal@,
Kalai Kawaiale,
Harriet Paahao 2,
Mrs. Keaona
Kamao.
MAKIKI
Kamaka Moikeha 2.
Manena Keo,
Mrs. Keahi.
PAWAA.
Mi, Josiah Kamahalo Naeole, Oliwa Kapule, Kamakawiwoole, Ane Kekilohi
APUA.
Henry Keoni 2,
Bill Keliilalauwale,
Annie Matos.
NA ALANUI.
Carrie Kalai, Mary Kapule, Pua Waialee.
AUWAIOLIMU.
Lo no Mrs. Kailikele.
KAPALAMA.
Kimo Kapulou, Ana Makaena. Kapeka, Mrs. Paika, John Makamalu, Kukana Moolehua. Kaina Kanani
LELEO.
David Pipi Piko.
Pepe,
A. J. Kauhaihao.
PELEULA.
H. N. Kupau.
HONOLULU.
Kahoehanaau, Lepolo a Manuahi, J. P. Imi, Lily Kalani, Kaluhia, Sam Kaluahine, Enoka Alohikea, Koahou Makaike, Hale Balaunu, Kuaa Makaala, Sam Kipu, Liwai Oleloa, Pualoke Mau-
Na Leta i hoihoi ia mai na Mokupuni mai.
Mrs. V. Kanoholai, Sam Kaaea, Noah Naleiiehua, Ben@ Ana, Hoopili, O@ikupuna, Simon Kaai, James K. Kahuhu, S. K. Pookalani, Mauwele, Emma D. Kalua, Likapeka Waiu, J. N. Kahaleanu, L. Kalainaina, Kaaikuoha, Helen Kawai. Mrs. C. Huakini, J. W. Makua, Keau Paakai, Mrs. Hoopiiaina 2, Mrs. Kulia Kaai 2, Haele, James H. Mahoe, Noa Ahuula, Mrs. B. Castino, D. W. Keao, Rose Kaulaila, Mrs. N. Keliiokalou, S. Kan@, Keawakea, Mrs. James Mapu, Joseph Seli Naki, Annie Hopoe 2. Puakalehua, W. S. Kamoeau, Ana Keopuhiwa, Laika Meleana, Joseph Peter, Manu Naeole, D. Kapule, Kua Nahielua, Oliver, A. Kaanaa@a, J. S. Kaluahinenui, Kapaanikoloke, Mary John, Julia Ekekela, James Uahinui, Kahaleohu, Apikaila Keoni, Oali, Kimoa, K. Kamoeie, Lucy Naukana, Kahulapua, Emma Daniel 5. Kolomona, K Kaliwai, Kaiako. Kahalelehua, Kahilinai, Kaeneku, Kamuela Pupuhi, Lukia.
O ka poe na lakou na Leta maluna ae e ninau mai ma na Leta i Hoelahaia.
WALTER HILL.
Luna Leta Nui.
Feb 3, 1wk-dlv.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hewa. Lio k eleele kiko keokeo ma ka lae hao KK7 kuni hope ak.
Lio k ulaula kiko keokeo ma ka aoao hema, 3 wawae keokeo hao O HA kuni ua hui i kahi hookahi hope ak. hao LY kuni malalo o keia mau hua poahiahi hope hema. Lio w ulaula 2 wawae keokeo hope 2 wawae eleele mua kike keokeo ma ke kumu o ka pepeia@ akau, paholehole ka iii e keia lio, hao FX kuni hope hema haa kuni paha malalo aole paha poahiahi.
O ka mea a mau mea nona keia lie e pono e kii koke mai, o hala ka wa k@pono, e kuai kudala akea ia aku ke hiki i ka la 4 o M@ki, 1898. D. KAOAO.
Luna Pa Aupuni.
Honolulu, Feb @, 1898.
@24 tf.