Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 653, 2 March 1893 — Page 1

Page PDF (942.30 KB)

This text was transcribed by:  Napua Moikeha
This work is dedicated to:  to my kupuna: Kauhi & Kahale Malaihi

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.           HONOLULU  MARAKI 2,  1893  Helu 653

 

 

HE  MOOLEO  KAILI  PUUWAI

 

--NO--

 

SENIA  LUTERA

 

Ka Ui Puuwai Mabala

 

--:O:--

 

ENELANI KAHIKO

 

A  I  OIE

 

He Nanea Hoohena

 

no kekahi Kauna

Wahine Opio me

kana mau Aloha Ekolu.

 

(Kakauia no Ka Leo.)

 

            Aole he mea e ao i hoohuoi ia ai nana i hana kela karaima puuwai eleeio a aloha ole maluna ona, hookahi wale iho no o na mea i upu ai e mahuka, a ua imi koke ia aku la laua a loaa, a hoopaa ia ma ka halepaahao, a hookolokolo ia no ka pepehi kanaka, a hoopai ia ma ke degere ekahi, a ua hooholo ia oia e make.

            A no’u iho, ua ike maopopo loa au, aole i paumaele kona mau lima me ke koko o ke kanaka i make, oiai he kanaka maikai oia ma ko makou wa e launa pu ana, a he keonimana maoli no hoi ma na ano a pau.

            A no ka wahine hoi ana i aloha ai a e ke kumu hoi o keia poino, ua hoike ae oia i kona koa a wiwoole.

            I kona wa i ike ai e make ana kana aloha i ka hewa a laua i hana ole ai, ua ku ae la oia iluna imua o ke ao holookoa a hoike aku la:

            Nana i lawe ke ola o kana kane i make, a oia ka mea kuono e hoopai ia, aole o kana aloha, ka mea i hoahewa wale ia, a manaoino pu ia me kona lihi launa ole mai i keia mau hana.

            Aka, o keia mau uwalo a pau e na wahine nei, aole loa i hoolelo ia @ai.

            I ka la i li ia ai o Cala aloha, ia hora hookahi pu no oia i lawe pu ae ai i kona ola ponoi iho, a e like me ko laua aloha i keia ola ana, pela o laua i make like ai.

            A eia nae hoi kahi ehaeha.  loa e keia moolelo, i ko laua make ana aku, ua loaa koke iho no mahope iho ka limakoko oiaio nana i hana kela mau hana karaima, a make mauwale aku la ia mau ola maka@@@ no’e ka hewa ole.  Aloha wale no h@@ oia, he mea nui oia ia makou a pau.

            Ua holo ae la ke anu maeele a puni kona nui kino, mamuli o keia moolelo a Codona e hoike nei, a ua hiki oie iaia ke hoomanawanui, nolaila; ua huli aku la kona poo ma kahi e; a mahope iho o ka hala ana o kekahi mau minute, ua hoi aku la lakou no ke kakele, a mahope iho o ka hala ana o kekahi mau minute hou iloko o na kipona a ke aloha, ua ku ae la o Laionela iluna a haawi aku la i koa lima i kona hoaloha-no ka hoi ana, no ka@ mea ke aneane aku la i kau wahi o ke ao; a lulu lima pu aku la no hoi oia me ka ehakoni, aia pu no hoi na manamanalima hooheno o ka ui ke noke hala ole la iloko o ka poho lima o ka opio, he minoaka ke papahi ana maluna o ka opio, no keia mau hana a ka nohea, me ka hawanawana pu ana mai ma na pepeiao o ka nohea:

            E ike hou mai no au ia oe i ke kakahiaka o ka la apopo e kuu ipo, a mahope aku o laila.  ina kaua e hui hou, alaila no ka manawa pau ele.  A, e kuu moiwahine, e komo no auanei kaua iloko o ka hauoli palena ole !

            Ua holo ae la ka hoihoi a me ka hauoli maluna o na helehelena waianuhea o ka ui, a ua kunou aku la kona poo, me kona panei leo ole aku o lohe ia mai auanei e kana kane.

            I ka nalowale ana aku o ka oiwi kilakila o ka mea ana i aloha ai, mai ka ike ana-aku a kona mau maka, ua puili ae la kona mau lima mamua o kona umauma, a namunamu liilii iho la:

            E kuu aloha, e kuu aloha, nau keia kino mai luna a lalo !

            Alaila huli, hoi aku la oia no kahi a kana kane e kali mai la iaia, a i kona komo ana aku ua pane koke mai la oia iaia:

            E hele mai io’u nei e kuu aloha.  no ka mea ua makemake au e kamailio aku ia oe:

            Ua hele loa aku la no oia ma kahi o kana kane e noho ana iluna o kekahi noho veleveta nani.  a noho iho la hoi oia maluna o kekahi wahi haahaa uuku i uhua iho o luna me ka hulu a-i o ka bea, me ka hookau ana aku o kona lima, maluna o ka noho o kana alii kane e noho ana.

            Ua hookau mai la no hoi ke alii i kona lima maluna o na lima nani o ka aloha.

            Ua hauoli ko kaua noho ana, aole anei e kuu wahine ?  Ua hoohala ia ko kana mau la iloko o ka hauoli a me ka oluolu maikai o keia oia ana; aole anei pela kou manao, e kuu aloha ?

 

HE NANEA KAMAHAO

 

--NO—

 

MAIKA

 

KE KEIKI

 

Hapa Ilikini a

Hawaii hoi.

 

KE KANAKA MUA LOA NANA

I PANA KE AKUA BEA A

NA ILIKINI I MAKA’U LOA

A1—A O KA WELI HOI O

NA ILI KEOKEO—A ME KA

LUKU IA ANA O KELA HUI

KEAKA A LI. 

 

Hiu a wela, lawe a lilo.  ke keiki,

Hapa Ilikini, elua i ka manawa

hookahi, na hana powa, a

me ka makeana o na hoa-

hanau Conegokena, ka

mare ana o Maika

a me na hana

hoomaino-

ino.

 

            A aia aku nei ihea kela kanaka a’u i haalele iho nei me oe ?

            Kahuhu !  aole no ka hoi oe i ike mai nei, holo aku nei no hoi oe mamua, kuupau aku nei no hoi kela mahope, ia wa akaaka hoohenehene ae ai ua Ilikini nei ia kapena Sula, no ka makau wale.

            O ko ia nei oehu aku la no ia i ke kino make o ka wahine, ma ka hapai ana ae iaia a kaikai aku la no luna o ke kaa, me kekahi lima e paa ana i kahi keiki poneko.

            Oiai nae oia e lawe ana i kana mau ukana no luna o ke kaa, a ia ia nae i anehe aku ai e wehe i ka puka pa, ua hiki koke mai la ka Ilamuku, kapena Sula a me ka nui o na makai, ua pane koke aku la ka Ilamuku:

            Heaha kou kumu i lawe mai nei, i ke kino make no ka halepaahao me ka ike iho no hoi o ko ihu ua make ?

            E kala mai oe iau e kuu haku, no ka mea, o ka’u hana keia e hana nei i kumu no’u e pakele mai ai naai na umii ana mai a ka lima o na kanawai maluna o ko’u kino hala ole.

            Heaha ka waiwai o keia kino ma ke e lawe aku ai imua o ka lunakanawai ?

            He waiwai no hoi paha.  aia no hoi oukou a ike maka aku la.  nolaila ea, e hooko mai oukou oukou i ka’u mau kauoha, a ina ua hewa au imua o ka lunakanawai, alaila, e ili mai ana maluna o’u ke koikoi o keia mau hewa, aole maluna o oukou e keia poe hupo e aa mai nei na maka palaualelo.

            Nolaila ano ko oukou wa e hapai aku ai i ke kino make o keia wahine no luna o ka kaa.

            Ua pane kikoola mai la ka Ilamuku me ka piha hoonaukiuki.

            Manao oe—ke daisy of Honokaa.  nau e huli ka pilikia ili mai maluna o’u [Laaufilo]; malie paha, ia oe no i make ai keia wahine, kuhikuhi mai oe mamuli o ka makou hapai ana i poino ai.

            I ka lohe ana o Maika i keia mau olelo a ka Ilamuku, ua hoopiha lea ia oia me ka inaina, a oia kana i panai koke aku ai:

            Ua ike no paha kamaliii he makau wale, holo wale iho no iloko’o ke o-pu awapuhi;---alaa la---manao oe---e hopo iho ana ke keiki paniolo o ka wai uli poniponi o Waipuhi i keia mau mea ana i hana iho nei, eia ke keiki o ke kai loa ke huli hoi nei.

            Ua pane koki aku la ka Ilamuku iloko o kona piha hoonaukiuki nui, no keia mau olelo kolohe a Maika.

            He keu maoli no oe a kahi makai a ke pakike nui wale, kokoke e piha ke 30 makahiki o ko’u noho ana ma ke ano he Ilamuku nui no keia aupuni.  aole loa i aa mai kekahi mea e pakike mai ia’u,  a ia ia nei iho-nei hoi, pakike ia’u’ aka, e i@e ana no oe i ka hopena o ‘kau mau hana.

            Ua kalali loa aku la no o Maika a kau iluna o ke kaa, me ka nana koe ana mai i ka Ilamuku me ka pane ana mai:

            Aohe sanana, he mauu hilo ea

He mauu sewai ai a ka pipi.

I ka pau ana o keia mau olelo a Maika, ua kaa aku la ka hana i ke kalaiwa kaa.  aohe i u iho ku ana laua nei i ka halepaahao.

N ko ia nei lele koke iho la no ia ilalo a kaikai aku la i kana ukana no loko o ka rumi hookolokolo.

Iko ia nei komo ana ak@ e noho mai ana no ka lunakanawai, e hookolokolo, a ua pihau hoi o loko i ka poe makaikai, a ua lilo i mea nune nui ia, ko ia nei komo ana aku me ke kino wailua o ka wahine a Conegokena.

Ua lawe loa aku la keia i kana ukana a hoomoe iho la iluna o ke pakaukaa o ka lunakanawai, me ka pane pu ana aku i ka lunakanawai.

Ua makemake au ia oe e Mr. Lunakanawai, ina he mea @ono i kou noonoo @kahele ana.  ka hoopanee ana aku i kau mau hibia kuloko no ka manawa.

 

HUIALAHAO AMEAINA

 

O OAHU.

 

Papa  Manawa

 

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892

 

NA KAA

A.     M. A. P. M. P. M.

Haalele ia Honolulu    6:15*  8:45  1:45  4:35+

Hoaa i Honouliuli       7:20*  9:57  2:57  5:35+

Haalele ia  “                7:30*  10:13  3:45  5:42+

Hoea i Honolulu         8:35*  11:55  4:55  6:50+

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO.

Haalele ia Honolulu    5:10# P.M.

Hiki i Kulanakauhale Momi   5:48#

Haalelel ia   “           “   6:55# A.M.

            + Poaono wale no

·          Koe ka Lapule

# Koe ka Poaono.

            Sept. 28 tf-dky,

 

HOOLAHA AINA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S. K. Kila Opio, e noho ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa’i na aina o Kila (k) Kepola (w) a me Ku (k) i make e waiho la ma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii.  O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima paha i keia mau aina, aole i mana ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i ua mau apana aina nei, e hoike koke mai ia’u, a i ole e kipaku no au ia lakou.

            S. K. KILA OPIO

Honolulu, Feb 17, 1893.

            4ts—wkly.

 

OLELO HOOLAHA.

           

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a lawe aihue i na manu Pelehu.  Pikake a me na ano manu e ae apau loa e hele ala maluna o ua mau aina nei.  A ma keia hoolaha ke ae aku nei nana e haawi aku i uku mkana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia maua, a hookolokolo, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe @hue i kekahi o ua mau ano manu nei, e hoike mai ma ke nana Hale Kuai ma Wailuku.  Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mau aina kula no ka lawe ana ia na @@pi.  Lio a mau Holoholona e ae, me ke noi mua ole mai ia maua a i ko maua Luna paha, oia o Frank Freitas e noho ala maluna o ka aina.

A.     ENOS & CO.

Wailuku, Maui, Feb. 9 th , 1893

feb 9  3@@@.