Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 654, 3 March 1893 — Page 3

Page PDF (929.03 KB)

This text was transcribed by:  Melissa Eskaran
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

PAPA INOA

O NA MEA

ULU HAWAII

 

[Kakauia no KA LEO O KA LAHUI]

Aaka                            Kamakawai    

Aalii                            Kamole

Aiea                             Kanawao

Ahakea                        Kaunaoa

Ahihi                           Kawau

Ahuawa                       Kawelu

Akala                           Ki

Akia                            Kikania

Akiaki                         Kikawaio

Akiohala                      Kilioopu

Akolea                         Ko      

Aku                             Koa

Akulikuli                     Koaie

Alani                           Koali

Alahee                         Kolea

Alaalapuloa                 Kopa

Aloalo                         Kookoolau

Aliinoe                                    Kou

Amau                          Kukui

Ape                             Kuolohia

Apiipii                         Kupaoa

Awapuhi                     Kupukupu

Awikiwiki

                                    Lauae

Ea                                Lama

Ekaha                          Lanakiawahine

Ekoko                          Loulu

Elama

                                    Maia

Ieie                              Maile

Iii                                 Maoheohe

Iiwi                              Makahekili     

Ihi                                Makohekohe

Iliahi                            Makoloa

Iliee                             Mamaki

Iliau                             Mamane

Ilima                            Manewanewa

Iwaiwa                                    Manienie

                       

Oi                                Mana

Oha                             Moa

Ohai                            Mohihi

Ohe                             Mokae

Ohelo                          Mokihana

Ohia                           

Olapa                           Naia

Olepe                           Naku

Olona                          Nehe

Olomea                        Nenelau

Opikao                                    Nioi

                                    Niu

Uala                             Nohu

Uhi                              Noni

Uhiuhi

Uki                              Paihi

Ulei                             Paimu

Ulu                              Panini

Uluhe                          Pala

Uhaloa                         Palai

                                    Pau-o-hiiaka

Hala                             Pawale

Halapepe                     Papala

Hapuu                         Papapa

Hau                             Pia

Hei                              Pia      

Hinahina                      Pi’i

Hoi                              Pilo

Holo                            Poha

Hohoiea                       Pohe

Honohono                   Pohuehue

Huehue                        Poniu

                                    Puakala

Kaeee                          Pukamole

Kakalaioa                    Pukeawe

Kalamalo

Kalo                            Wauke

Kaluha                         Wiliwili

Kamakahala                Wawaeiole

            Ua makemakeia na inoa i koe aku o na mea ulu Hawaii, e pakui ia mai; e hoouna mai i ke kope inoa i ka Lunahooponopono.

 

Mai Kekahi Haole Pelekane Kaahele Mai

            Mai ko’u hiki ana mai ma Honolulu nei, a hiki i keia la; ua lohe pinepine au i na mea e pili ana i kekahi poe i kapaia, ka poai o ka poe mikanele; a me ka moowini o ko lakou mau manao, ua nana au i ke ano hana me ke akahele loa.

            Ua ike au ma keia la iloko o ka nupepa Avalataisa, no ka paina e haawiia ana no Kapena Wiltse me 2 hora me ka hapa o ka noho ana ma keia wahi paina, he wahi waina wale no kahi mea iu, aole nae he mea ai.

            I ka haawi ana i kekahi papaaina no kekahi Aliimoku Kiekie me ka loaa ole o na wahi Kiaha Kamapeni, hookahi iloko o keia manawa loihi; ua likeia me ke keaka ana i ka moolelo o Hamlei me ke kii akua ole.

            Aole no hoi e lilo wale ana keia i hoomakeaka ano nui, aka, e hoi pu mai ana keia i ke ano o ke ola ana o ka poe Mikanele kahiko ma ku kulana hoohaahaa o ka manao ino.

            I ka la mahope iho o keia paina ua ike iho la au, ua hoouna ia aku he kono i ka Moiwahine Liliuokalani, ma ka inoa Mrs. J. O. Dominis, he kulana haahaa ino loa keia o na Komite ia lakou ia hana; I na ua manao keia poe Komite e ike ia aku lakou ma ke ano he poe kanaka makua, alaila aole he hana kupono na lakou ka hoouna ana i kekahi palapala kono o keia ano i ka Moiwahine.

            O ka mea mua loa e ao ia ai na keiki hele kula o Pelekane, ami peku i kekahi kanaka i kona manawa e hina ai ilalo.  O keia nei nae hoi, he wahine ka lakou e peku nei, a o ua wahine ala o ka Moiwahine Liliuokalani no ia.  He hana hoi keia e hiki ke oleloia, he kulana lapuwale o ka haahaa ino loa, a i na i manao keia poe Komite e pakele ae mai keia mau olelo ae, he mea pono ia lakou e hoakaka ma ko lakou aoao, a i ole e kau aku no keia hana haahaa maluna o ko lakou mau hokua.

CHARLES G. NOTTAGE

Hotele Hawaii, Feb. 28, 1893

 

NU HOU KULOKO

            Mai haohao e ko makou poe lawe pepa i na aole e loaa a ku ka oukou nupepa.  Oiai e hoopaa ana makou i ka pepa a na Luna hoihoi pololei ole mai i ke ola o ka Pepa, a ke noi pu aku nei makou i ka poe i hookaa mua i ka lakou kala ina Luna i a ua ia o ka pepa, e hoike mai i ko makou nei Keena, a na makou ka hana me ia Luna.  Mai poina i keia.

JOSEPH NAWAHI

Lunahooponopono

 

            Ua hoolaha Aupuni ia mai nei, Ke lii nui o ka Oihana Kinaiahi Frank Hustace.

 

            O ke awakea Poaha a me ke awakea La Sabati na la ae ia o ko uka nei poe, e holo makaikai aku iluna o ka mokukaua Naniwa nolaila, ma kahi o ka Poalima a a makou ihoike mua aku ai o ka Poaha ka Pololei.

 

            Ua hoolaha Aupuni ia mai nei ka Papa Ola hou a makou i hoolaha aku ai i nehinei.

 

            Ma ke kakahiaka nui o ka la inehinei i ku mai ai ka mokuahi Belgie mai Kapalakiko mai me na Nuhou Hope loa.

 

            Ua hooholo loa ia ke Kanawai e Laikini ana i na keiki hoehoe waapa o ka uapo e ka aha Uooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuikawa.

           

            Ke kuai nei o McChesney i ka aila o na ano a pau, no ke 40 keneta o ka paona hookahi, oia ka Akena no ka hale hana kopa o Honolulu.

 

            I ke kakahiaka Poaono ae nei e ku mai ai ka Leiluhua o Hilo.  Hanakahi ke kaeaea, a puhi olali hoi o Kawaihae.

 

            Ua hoololi ae nei ke Akua i ka poe hauoli i poe kaumahaia; a o ka poe i hookaumahaia ua hoohauoli ia lakou.  Nani ko ke Akua aloha!

 

            Ua hoi hou no ka pono i Hawaii nei!  Pololei no KA LEO O KA LAHUI e hoike e aku ai i ola honua; eia aku ua poe Komisina nei o Kakina ma ke uhoi nui mai nei, ua kuululu loa ia.

 

            He wahi paina hoolaulea ka Hon. Keoni Kamaki; i haawi ai no na Aliimoku o ka mokukaua Naniwa o ke aupuni La (Iapana) ma kona wahi noho ma Pawaa i ke ahiahi Poakolu nei.

 

            Ua hala aku ka moku Ao kaua moana Iapana Kongo no Hilo a me kekahi mau wahi e ae o na mokupuni o Hawaii a me Maui, e hala ana he 10 la, mamua o ka hekau hou ana ana mai o kona ihu i ka lai o Kou nei.

 

            He elua mau wahi haole, e hoolilo ana ia laua i mau whai keiki no ka uapo, ma ka hoehoe waapa ana, he hoopapa keia ia oukou e ko makou mau hoa i hele a laeula ma ia hana.  Palaheke Boe.  “O Hawaii no ka oi.”

 

            Ua hoea mai ka iono i Hawaii nei, e hoike ana, e hoouna ia mai ana he Komisina, mai Amerika Huipuia mai, no ka hele ana mai o i ke pono i ko kakou Aupuni i makemake, a e lawelawe ia ana keia hana ma ke koho balota ana o ka Lahui Hawaii, nolaila, ina e hiki io mai ana ia wa, e hoike keia kanaka Hawaii ola io i kona aloha i kona Aina makuahine, a mai puni wale hoi i na hoonuinui olelo wale ia mai.

 

            Ua hookou hou ia ae nei o J. A. Mehrtens, Hope Ilamuku mua i hoopauia e ke Aupuni Kuikawa mahope koke iho o ke kukalaia ana oia aupuni, i hope Ilamuku i keia manawa no ke Aupuni e ka Ilamuku Ashley.

 

            Eia mai KA LEO O KA LAHUI a me ka “Oiaio” ke oili pulelo aku la, me na nuhou makamaka hou loa, o na aina e mai, a oia ka ka Malulani i hii poi aku la, no Maui o Kama, a me Hawaii e Keawe, Welo kihei o ka aeloa, i na kiai oiaio ou e Hawaii.

 

            I ka manawa i lohe pono ai na poe Senate o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia i na hoike mai na Komisina aku o ka Moiwahine, ua hooholo koke lakou, e hoopanee kokeia ka noonoo ana i keia kuikahi a ke kau hou aku – i ka wa e noho mai ai o Kalivalana iloko aku o Dekemaba.

 

            Ua kue ka Panalaau o Canada i ka hoohui Aina, Pela no hoi o Enelani, Geremania, a me Frani ma o ko lakou mau Luna Aupuni ala ma Wakinekona.  Ua hoike ae ke Aupuni o Geremania i na e lawe io ana o Amerika ia Hawaii nei alalaila e lawe ana o Geremania ia Samoa.

 

            Ma ka nupepa Awalakaika, o ka la 2 o Maraki nei, ua ike ia ka manao o Mr. Stevens, e pai ana ia Mr. Kauhane a me Kauhi, he mau ka naka aloha aina ka laua, a o Mr. J. W. Kalua kekahi, he nui ka na makahiki i noho ai iloko o ka Ahaolelo no ka nui ka o ke aloha aina, he keu ka pa-lau o keia mau olelo, he makani wale no.

 

            E ka Lahui Hawaii, e noho me ka hoomanawanui; mai puni oukou i na poe hele mai, e hoomalimali e kakau i ko oukou mau inoa no ka hoohui aina; Paa no a paa!  Mai puni!  Ua ao kakou!  Ua kani e ka Moa!  Aia ka Hoku Loa i luna lilo!  Ua ike kumaka i na hana aloha oie ia oe e Hawaii noho malie!

 

Na Leta e Waino nei Maloko o

ka Hale Leta a hiki i

Ianuari 31, 1893

 

Akeao Awa

Paakea

Keolani

Afa Nahuina

KIKIHALE

Ane Kaaihue

Daniel Kamahuilani

Hana Ululani

Kaluhia Kalu

Kalai Kawaiale

Harriet Paahao 2

Mrs. Keaona

Kamao

MAKIKI

Kamaka Moikeha 2

Manena Keo

Mrs. Keahi

PAWAA

Mr. Josiah Kamahalo Naeole, Oliwa Kapule, Kamakawiwoole, Ane Kekilohi

APUA

Henry Keoni 2

Bill Keliilalauwale

Annie Ma@

NA ALANUI

Carrie Kalei, Mary Kapule, Pua Waialee

MANA

Pukalehua Kaipo, C. Kahawaii-opio, Kekaha, E. Kamaka, Paahao, John Kamai opio 2

MANOA

Keawe, Maunu Kahaku, Ilana Kanamu, Makea

MANAMANA

Keoki Pa

 

KAWAIAHAO

Kahaleaupuni

Kauapo

J. K. Hilinai

Kilia Solomona

H. Ahwah

Malie Kalehua

Kaimi A. Hermanson

Sam Kauhola

Kalua Pamaiaulu

S. K. Kapuhili

Silas Pupuhi 4

HUEHUE

Laiaikawai

Ana Malia

KAWA

R. P. K. Papaliilii

Ren Kanakaaukai

HAIMOEIPO

H. K. Kalawaiaopuna

Kapeliela Lono

Kalama

KAAKOPUA

Keoua

KAPAUHI

Annie Kaaukai

KAUMAKAPILI

Nalehu

K. K. Kakalia

KAOPUAUA

D. K. Wailehua

Makuaole

HONOLULU

Kahoehanaau, Lepolo a Manuahi, J. P. Imi, Lily Kalani, Kaluhia, Sam Kaluahine, Enoka Alohikea, Koahou Makaike, Hale Balaunu, Kuna Makaala, Sam Kipu, Liwai Oleloa, Pualoke Mau

 

            Na Leta i hoihoi ia mai na Mokupuni mai.

Mrs. V. Kanoholai, Sam Kaaea, Noah Naleilehua, Bem Ana, Hoopili, Onikupuna, Simon Kaai, James K. Kahuhu, S. K. Pookalani, Mauwele, Emma D. Kalua, Likapeka, Waiu, J. N. Kahaleanu, L. Kalainaina, Kaaikuoha, Helen Kawai, Mrs. C. Huakini, J. W. Makua, Keau Paakai, MRs. Hhniiaina 2, Mrs. Kulia Kaai 2, Haele, James H. Mahoe, Noa Ahuula, Mrs. B. Gastino, D. W. Keao, Rose Kaulaila, Mrs. N. Keliiokalou, S. Kamoe, keawakea, Mrs. James Mapu, Joseph Self Naki, Annie @ 2, Puakalehua, W. S. Kamo@, Ana Keopuhiwa, Laika, Meleana, Joseph Peter, Mann Naeole, D. Kapule, Kua Nahielua, Oliver A. Kaanaana, J. S. Kaluahinenui, Kapaanikoloke, Mary John, Julia Ekekela, James Uahinui, Kahale-ohu, Apikaila Keoni, Oali, Kimoa, K. Kamoeie, Lucy Naukana, Kahulapua, Emma Daniel 5, Kolomona, K. Kaliwai, Kaiako, Kahalelehua, Kahilinai, Kaeneku, Kamuela Pupuhi, Lukia.

            O ka poe na lakou na Leta maluna ao e ninau mai ma na Leta i Hoolahaia.

WALTER HILL

Luna Leta Nui

            Feb 3,    1 wk-dly

 

HOOLAHA PA AUPUNI

            E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hewa.  Lio k eleele kiko keokeo ma ka @ haokuni hoep ak.

            Lio k ulaula kiko keokeo ma ka aoao hema.  3 wawae keokeo haokuni ua hiu i kahi hookahi hoep ak. hao LY kuni malalo o keia mau hua poahiahi hope hema.  Lio w ulaula 2 wawae keokeo hope 2 wawae oluolu mua kiko keokeo ma ke kumu o ka po@ akaum paholehole ka ili o keia @ kuni @ aole paha @.

            O ka mea a mau mea nona keia lio a pono e kii koke mai, o @ ka wa kupono, e kuai kudala @ aku ke hiki i ka la 4 o Maraki 1893.

D. KAOAO

Luna Pa Aupuni

            Honolulu, Feb. 24, 1893

            feb@4 tf