Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 658, 9 March 1893 — Page 1

Page PDF (1006.41 KB)

This text was transcribed by:  Brody Mccurdy
This work is dedicated to:  The Future if the Hawaiian Language

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

           

Buke II.                            HONOLULU MARAKI 19, 1893                                 HELU 658

 

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

NO

SENIA LUTERA

 

Ka Ui Puuwai Mabala

o

ENELANI KAHIKO.

 

A I O L E

 

He Nanea Hooheno

He Nanea Hooheno

            no kekahi Kauna

            Wahine Opio me

            kana mau Aloha

            Ekolu.

            (Kakauia no Ka Leo.)

 

MOKUNA XXXI.

 

He moeuhane anei keia a‘u e ike

            nei, a i ole ia, na ka hoku anei

            o ka lewa lani i hoopuhili mai

            i ko‘u nooneo kanaka? E hai

            mai ia‘u, e kuu mea i aloha ai,

            a e kuu Moi hoi, he moeuhane

            anei?

 

            A i ole ia o ka leo wawalo o ke kai ka‘u i lohe aku nei? E hai mai ia‘u e Laionela, e hai mai!

            Ua nana aku la oia iloko o kona mau maka, me ka nanaina o ke ano aloha a kaumaha! A puka mai la he leo uwe mai kona mau lehelehe mai, a ninau hou mai la, me na wai maka e kahe makawalu ana ma kona mau papalina nohea:

            E hai mai ia‘u e Laionela kuu aloha, o, e hai mai mamua o ko‘u mahe ana!

            He oiaia ka‘u i olelo aku nei ia oe, wahi a Laionela, i pane mai ai, me ka hoomau ana aku no i kona puili a na iaia. Aka nou, e @iliwahine, ua lilo aku ia oe ko‘u puuwai.

            Ua ku koke aela o Senia iluna me ka papale ana aku ina lima e paa ana iaia, me ke ano poniuniu, ua hookau ae la aia i kona mau lima ma kona umauma a paue mai la me ka leo malie haahaa.

            He wahine kau a ne keiki, e Laionela, a na‘u - na‘u i powa aku i kela keiki uuku newa ole me kona makuakane! E na Lani e huikala mai ia‘u no ka‘u mea i hana aku nei maluna o kela makuahine a me kana kamalei opio.

            E kuu ipo, no keaha la oe i lawe ae nei i kela mau olelo, a he mea nui i kou manao? Wahi ana i ninau mai ai me ke ano hopohopo a hele aku la i ona la a lalau aku la i na lima hui nui kohu hau o Senia. He mea ole ka wahine a me ke keiki i ko‘u manao e like aku me oe e ka‘u mea nui.

            Mai hoopa mai oe ia‘u e Laionela, wani a Senia me ka kaili ino ana mai i kona lima, a aia iloko oia mapuna olelo he mea e hiki ole ai ia Laionela ke hookuli, alaila ua hoomau aku la oia i ka nana ana i kekahi mea keokeo, i ane like me ka pea o kekahi moku, e hoea mai ana i ka moana nui kai hohonu, a ku aku la no hoi oia a nana aku la iaia, me kona manao maoli, ua haalele mai la ka noonoo maikai i kana aloha.

            A liuliu iki ua pona mai la he leo aka henehene nana i hoopaiakuli ae i ka lewa, a pau aela hoi na ano o na minute koke iho mamua, aka he leo aka keia o ke ano kaumaha. Ua naka haalulu ae la kona kino, no ka mea ua hoomapopo iho la oia la oia ua ano olalau io no o Senia, oiai oia e kikoo ana kona mau lima i ka hua kai, me ka leo uwe hoehaeha hoi ma koua mau lehelehe penei:

            E na ale kuakea o ka mea, ua aihue mai au i ka makuakane o kekahi keiki uuku u ai iaia mai! A ua kaili pu mai no hoi au i ke kane aloha a kekahi wahine mai iaia mai, a e ili mai no auanei kana mau hoahewa ana maluna o‘u! Auwe! Heaha no la ko‘u mea i hanau ia mai ai i keia ao?

            E hoolohe mai ia‘u e kuu aloha, wahi a Laionela me ke ano makau, a hele aku la hoi a kokoke ma kona aoao me ka hoomalimali ana aku, me na olelo hoalohaloha, aole oe i hana hewa. Ua aloha oe ia‘u a ua aloha no hoi au ia oe. Ua haalele aku no hoi oe he kane au i aloha ole ai, a owau hoi he wahine. A pehea hoi oe e hookaumaha ai ia oe a me a‘u pu?

            Ua kuhihewa au he kino kaawale oe e Laionela. Aole au i moeuhane mua he keiki uuku kau o ka hale! O, e Laionela, no ke aha la oe i hai mua ole mai ai ia’u ina mea a pau! A me ka leo uwe ua kulana aku la oia a hina ma ka umauma o kana ipo me kona na munamu aha ae i keia mau huaolelo malalo iho.

            He moeuhane anei keia a‘u e ike nei, a i ole ia na na hoku anei o ka lewa lani i hoopuhili mai i ko‘u noonoo kananka? E hai mai ia‘u e kuu mea i aloha ai, a e kuu moi.

            Ua hoopuni aku la oia i kona mau lima palupalu ma ka ai o ke kanaka ana i aloha ai me ka hoopuka ana ae i keia mau olelo uwe ina he oiaio e kiloi aku no oia i kona kino iloko o ke kai e pahenehene mai ana iaia uo ka mea ua ahona oia e make mamua o kona kaili ana mai i ka makuakane o kekahi keiki uuku mai iaia mai!

 

HE NANEA KAMAHAO

NO

MAIKA

 

KE KEIKI

Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

 

KE KANAKA MUA LOA NANA

            I PANA KE AKUA BEA A

            NA ILIKINI I MAKA‘U LOA

            AI – A O KA WELI HOI O

            NA ILI KEOKEO – A ME KA

            LUKU IA ANA O KELA HUI

            KEAKA A LI.

 

Hiu a wela, lawe a @@ ke keiki Hapa Ilikini, elua i ka manawa hookahi, na hana powa, a ine ka makeana ona hoa hanau Conegokena, ka mare ana o Maika a me na hana hoomainoino.

 

            He oiaio anei, e keia wahi makai pupule, ua make keia wahine malalo o kau mau lawelawe pupuakulu ano?

            Aole, aole loa i make keia wahine malalo o ka‘u mau lawelawe ino ana, aka, mamuli no ia o ko ka Haku lawe ana aku i kona hanu ola, no ka nui o kona hewa i hana ai imua o kona alo.

            E ola imua o kou hanohano, no ka mea, o ka oiaio a me ka pololei oia ka‘u e hahai aku nei ia oe, aole hoi e like me ka kela waha po‘i moa i hoopunipuni mai nei.

            Ua pii ae la ka inaina maluna o ka Ilamuku, no kona kapa ia ana aku i ka waha po‘i moa, a e haka pono ana hoi kona mau maka maluna o kahi makai, ina manawa a pau.

            I ka pau ana o ku ka makai hoike kue i ka Ilamuku, ua ku ino ae la kahi poneko keiki a pane mai la, penei:

            Ua make io no kuu haku wahine i keia makai lapuwale, a me kela kanaka aoo e noho pu mai la me Maika.

            Heaha ka laua i hana ai? Wahi a ka ninau.

            I hoao laua nei e kolohe, a no ka hooko ole ia o ko laua manao awahua, ua uumi maoli iho la laua a hiki i ka make ana.

            I keia manawa a kahi poneko e hahai nei, ua lilo ia he mea nune nui ia e ke anaina; a oiai ke anaina, i ke ku ana ae o Conegokena a kaulona pololei aku la i kahi pu imua o kehi makai a o kekahi imua o kapena Aula, me ka makaukau i na manawa a pau, i hakalia wale no i ke kiko o ka haule mai, pau ka oe hana pio ka oe ahi.

            Aka, i ka manawa o ka pilikia i manao ia ai aohe mea nana e pale, aia hoi, me ka eleu i oi aku i ko ka popoki imua o ka iole, pela okoa iho la no ka eleu a me ka palamimo o Keohookapalai i lele aku ai a paa ae la i na lime o Conegokena iluna, me ka waha o na pu panapana e hamama ana i ka lewa.

            Ua hoao o Conegokena me kona ikaika a pau e oi maluna o ke kaikamahine a kapena Sula, aka he moeuhane palaualelo ia ana, no ka mea i ka sekona hookahi, aia hoi he pio oia na ke kaikamahine, mamuli o ke kulai ana aku o ua ui nei i kana pio iluna o ka papahele, a lele aku la ka pu, me ka kani ana o kekahi pu a loaa lihi aku la ka lauoho o ka Ilamuku, a noho pono iho la ua ui nei maluna o kana pio; me ka hooho leo nui ana mai o ka Ilamuku:

            Uoki, noki kau mau hana o Conegokena, o ka elua keia o kau mau hana pelapela i hana ai imua o ko‘u alo.

            Me keia mau olelo a ka Ilamuku ua kena aku la oia i na makai no ka hoopaa ana i ka lima o Conegokena i ka hao.

            I ka hoi hou ana mai o ka maluhia o ke anaina, ua ku ae la ka lunakanawai a pane mai la imua o Maika apuka:

            Ke haawi aku nei au i ko’u mahalo piha ia oe, no kou pale ana i na hana pepehi kanaka i manao ia iho la e lawelawe e keia ohana lima koko maloko o keia rumi hookolokolo.

             Ua panai mai la ka nohea, ma ke kunou ana mai o ke poo, me na minoaka o ka hauoli mau e hekau ana maluna o kona mau papalina, aole hoi ke wahi huaolelo i pu a ae mai kona waha mai.

            Nolaila, wahi a ka lunakanawai i hoomau aku ai i kana kamailio ana, oiai oia e nana pono i kahi makai:

            Namuli o kai lawelawe ino me kapena Sula, maluna o ke kino ma‘i o kela wahine, ke hoahewa ia aku nei olua e keia aha, e like me ka hoike a keia wahi keiki; nolaila ke hoopai aku nei keia aha ia olua i e.

            Aole i pau poae kela olelo maluna ae a ka lunakanawai, aia hoi ka hamalia koke mai la kahi makai.

Aole i pau.

 

HUI ALAHAO A ME AINA

O OAHU!

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892

NA KAA

                                                                                                            A.M. A.M. P.M. P.M.

Haalele ia Honolulu                                                                            6:15*8:45 1:45 4:35

Hoea i Honouliuli                                                                               7:20* 9:57 2:57 5:35

Haalele ia   “                                                                                    7:30* 10:13 3:45 5:42

Hoea i Honolulu                                                                                  8:35*11:55 4:55 6:50† 

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO.

Haalele ia Honolulu                                                                            5:10 ~ P.M.

Hiki I kulanakauhale Momi                                                              5:48~

Haalele ia   “              “                                                                      6:55* A.M.

† Poaono wale no

* Koe Ka Lapule

~ Koe ka Poaono

Sept. 28 tf – dly

 

HOOLAHA AINA.

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S. K. Kila Opio, e noho ana ma Honolulu. Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa i na aina o Kila (k) Kepela (w) a me Ku (k) i make e waiho la ma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii. O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima pahe i keia mau aina, aole i maua ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i na mau apana aina nei, e hoike koke mai ia‘u, a i ole e kipaku no au ia lakou.

            S. K. KILA OPIO.

Honolulu, Feb 17, 1893.

4ts – wkly

 

OLELO HOOLAHA

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a lawe aihue i na mauu Pelehu, Pikake a me na ano manu e ae mau aina nei. A ma keia hoolaha ke ae aku nei maua e haawi aku i uku makana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia mana, a hookolokolo, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe nihue i kekahi e ua mau au mauu nei, e hoike mai ma he mauu Hale Kuai ma Wailuku. Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ke maua mau aina kula no ka lawe ana i na @ipi, Lio a mau Holoholena e ae, me ke noi mua ole mai ia maua a i ke maua Luna paha, oia o Frank Freilae e noho ala maluna e ke aina.

  1. ENOE & CO.

Wailuku Maui, Feb 9th, 1893

Feb9 @@@@.