Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 666, 21 March 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Laura Yamamoto |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEO O KA LAUHUI
JOSEPH NAWAHI,
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA, MARAKI 21, 1893
E OLUOLU NA MAKAMAKA.
Mamuli o kekahi mau wahi mea hemahema iki, ua manao au he mea pono i ka oluolu o na makamaka a me na hoaloha o ka Lahui Hawaii, e kukai manao ana no ka nupepa KA LEO O KA LAHUI a me KA OIAIO, a i ole ia no na mea pili a pau loa no ia mau nupepa elua; e hoomanao i keia mau mea elua.
(1) E kakauia ka inoa ponoi o ka mea nona ka manao i hoounaia mai, a i ole, e hookomo pu ia mai paha ka inoa ponoi ma kekahi apana pepa okoa ae.
(2) E kakauia ka hua V.P. ma ke kihi hema malalo o ka wahi leta, i ole e huikau me ka’u leta ponoi.
Owau no me ka haahaa
JOSEPH NAWAHI.
Lunahooponopono.
Honolulu, March 20, 1893.
Ka Elele a ka Lahui.
Ka Hon. Ailuene Buki,
Ka Pohakuhauoli
o Hawaii.
Ke Huli hoi mai nei i ka Home o ka Oiwi.
Ma ka mokuahi Australia e ku mai ana i keia Poakolu ae, e huli hoi mai ai ka. Elele a ka Lahui , ka Hon. Jno. E. Bush (Ailuene Buki), ka Pohakuhapoli hoi o Hawaii i hele aku nei e hoakaka pono i na mea a pau i hanaia iho nei maluna o keia Lahui a me ko lakou Moi ; imua o kela lahui ikaika, i kaulana ko lakou kahua hana he kaulike.
Ua iohe ia kona leo ma ka aoao o ka Lahui e na kanaka naauao loa o Amerika a me ka Lahui holookoa. I ka ike ana o ka Aha Senate o Amerika maloko o na nupepa i pai ia ai ka moolelo oiaio loa a ka Elele Lahui Hon. Jno. E. Bush i hoike ai imua o ka poe kakau nupepa o ka Hikina mai, a i telegarapa ia aku hoi e lakou i ke keena o ka lakou mau nupepa, a pai kokeia a holo koke ae la a puni pa aina holookoa o Amerika.
Ua loli hikiwawe loa ae la na manao o na Senate ma ka aoao kokua ikaika loa i ka Hoohui Aina, a i ke kulana o ke kali ana a lohe ia ka na Komisina Aiii moolelo, a me ko lakou manao pu ana e waiho loa ka noonoo ana i keia kuikahi a na ka hooponopono Aupuni o Kalivelana e noonoo.
Ua loaa he pomaikai nui ma keia hele kino ana o kekahi alakai o ka Lahui, a ua hauoli makou i ka hoike ana aku, ua lohe ia ko oukou leo e ka Lahui, elike me na hoike a me na lono hope loa i loaa mai ia kakou, e hoounaia mai ana he mau Komisina e ninaninau pono i ke ano o keia hana ka manao maoli o keia lahui puuwai aloha. E ola o Hawaii i ke Akua a me ka Elele a ka Lahui.
KA LEO ALOHA I NA HA WAII.
Ke ui mau aku nei no ko Makou mau manao alona ia kakou na Hawaii aloha o ka Aina. E noho no kakou iloko o ke kuikahi o ka malama maluhia, e like no me ke kulana mau o ko kakou lahui, he noho malie, he akahai, he oluolu, he haahaa me na manao piha i ke aloha ia kakou.
E kiai me ka makaala ioa, oiai, aia no iwaena iho o kakou, he poe no ua lilo mua ko lakou kino me na uhane no ka hoohui aina, no na pomaikai i haawiia ia lakou; a e onou ia nei ia lakou.
E hoolohe i ke ao ana a ke Akua no ke aloha i kou aina, aole i ka na wahi kahunapule hookamani, kumakaia aina, kakau nupepa hoohui aina.
HE ONE KE KAHUA.
O na hana a pau i kukuluia a hiolo mai ua olelo ia mai e ka Baibala, ua kukuluia oia maluna o ke one: a o ke kanaka, a mau kanaka a poe kanaka, a lahuikanaka nana i kukulu i kekahi mea paa ole, hana hiolo wale, Aupuni helelei wale; ua maopopo kona wahi i kukuluia ai, aia iluna o ke one hanee wale.
Ke ike maka nei kakou i kekahi mau hale, ua hiolo a palaha ilalo, no ka mea, ua pono ole, a ua hiolo kona kahua i kukuluia ai.
Pela no ko ka lahui nana ana aku i kekahi mau hana i kukuluia iloko o na kulana pupuahulu a hele uluulu maluna o na kahua apuupuu one o na manao like ole o ka Lahui.
O ka hopena oiaio e hiki mai ana maluna oia kumuhana e hiolo aku ana oia, aole loa ona kahua onipaa e ku iho ai; no ka mea, he one kona kahua i kukuluia ai.
Ua lohe wale ia ae, aia he mau kumu o ka hiolo wale ana mai o kekahi mau pohaku kumu kihi, o ko keia wa hookele ana e noho nei; malio paha aole no he oiaio, aka, ua kakaa aku la nae hoi kekahi o na pohaku nui, kaumaha, a kuonoono i akena ia: oia ka pohaku i pauleleia o ka poe kuopoono o ka Aina? I na he lohe oiaio keia; “Aohe Dala”?- “Ua hoole mai la paha kekahi mea dala i na kokua ana mai i dala i kona manawa i nonoi ia aku ai e kokua mai?-Peia anei?
malia, oia paha ke kumu i komo aku nei kekahi mea o ka Banako Dala iloko o ka makalua pohaku i kakaa ae nei? E nan@ pono aku no ka Lahui! E noho mana mai anei ka Mana Dala a mana Monapoli e ae paha maluna o Hawaii?
He oiaio anei na Iona e pahola nei, e lilo pau loa aku ana ka mana Aupuni o Hawaii i ka Moi Emepera i upu mua ia ai? E nele ana anei lakou i ka mana maluna o Hawaii? Heaha na kumu o keia mau haalele honua ana? Uluhua ke noonoo ae ia mea.
OIA NO KA POLOLEI.
he like loa na lono e pahola nei i keia mau la, me na mea a Mr.Waila i hoopuka ai ma ka Examiner o Kapalakiko o ka la 2 o Maraki; penei paha:-
“O keia hana ana a ke Kuhina Stevens, oia ka mea a make loa ai ke kuikahi hoohui aina.”
Ina io no pela, alaila, ua pololei maoli no KA LEO O KA LAHUI, e olelo akea nei; ua make loa ke kuikahi hoohui aina no ka manawa pau ole. Aole e ala hou mai ina he mau mea oiaio; o na koina dala nui e hoea mai ana no na pahu pu he 23 paha e waiho nei ( ma kahi o Hali paha) me ke Aupuni hou; A me na paa lole Aahu Koa o na poe he aneane 500 paha ka nui; he puna ailanaha ia e hiki ole ai i kekahi Kuhina e ale aku iloko o kona puu moni ai? Oiai me he la, aia mawaena o ka $25,000 a me ke $30,000 paha na lilo e lawa ai ia mau kauoha?
Nui no!!!
KA HOOMANA OIAIO?
O ke kahua o ka hoomana oiaio, aia no ia iloko o ka puuwai o ka uhane o ke kanaka aloha Akua.
O ka hoopiha e ana i ka uhane noonoo o ke kanaka, me na kuko manao nui i ka waiwai, ka hanohano a me ke ake Kaili Mana Aupuni, oia ke kahu o ka Hoomana a Diabolo.
O ke kanaka piha Aloha akua oia no ke kanaka piha aloha kanaka, a aloha lahui oiaio: no ka mea, ina aole e hiki ke aloha ke kahunapule i ke kanaka e noho pu ana me ia ma keia ao o Hawaii nei, alaila, pehea e hiki ai ia kahunapule e aloha aku i ke Akua uhane ikea ole ia ma na lani akea?-
He mea makehewa na kaena ana o kakou ma ka ano o na hookiekie a kaena 31 ela a me keia aoao hoomana iloko @@@ hana pono ole i kekahi manawa.
O ke ao mai nae o na poe kahunapule hookamani, oia ka makou e hoopailua loa nei, Palolo mai na kamailio ana, no ka pono e hana ai aka, aia nae, ho piha loa kona home i na mea pelapela he nui.
O ka hoomana oiaio, he puuwai hohonu ia iloko o ke kanaka Karistiano oiaio e pii malie ana; aole i loheai kona leo kukala haanui, aka, o kana hana aloha, ke pahola ana i waena o kona poe hoa kanaka o kona aina hanau.
Komisina Alii
MA
Wasinetona.
Haawiia na Palapala
HOOPII HOOHALAHALA
IA
Kuhina Foster.
K noi a ka Moiwahine a me Kona Lahui Kanaka e hoihoiia mai ke Aupuni alii Kumukanawai.
Hoopunipuni na Olelo no ka $20,000 uku hoomau.
Hoomau ia.
O ka hoike a ke Kuhina o ka na Aina E, he oiaio maoli no. Ua loaa i ka Ilamuku o ke aupuni he 400 kanaka kupono hoomakaukau piha ia me na mea kaua, i akoakoa mai ma ka Halewai, aka ma ka nana ana i ke ano o ke ku ana o ke Kuhina o ke aupuni o Amerika, a me ke ahimoku kiekie o ka Bosetona. Ua ao ia ka Moi a me ka Aha Kuhina e hookuu i keia poe (400 kanaka ma ka Halewai), a e haawi pio aku i ka Hale Paahao, Halewai a me ka Hale Koa, a ua hanaia pela.
Ma ke awakea o ka Poalua, mamua ae o keia hananui i hanaia ai, ua hoouna aku la ka Moiwahine he Olelo Hoohalahala, a ua hooko pono ia keia a haawi ia aku ia Mr. Dole, a ua ike pili oihana mai la oia no keia.
Mahope iho o keia mau hana ano nui i hoike mookaka ia ae nei imua o na mea a pau. Ua kukala koke mai ke Aupuni Kuloko i ke Kanawai Koa, mawaena o ka poe i hoolakoia me na mea kaua, he (no ke kokua ana i ke Aupuni Kuloke), poe aeahaukae a hakihaki kanawai mai waena mai o ka huina o na kanaka. E ahewaia no na kamailio akea ana a me na kukakuka ana, ua papaia na nupepa ma ka olelo Hawaii. A hookahua iho la i ka mana i kekahi nupepea olelo haole, e ae wale ana no ina manao a pau e paiia ana ma ke ano he mau manaoia e kokua ana (Aupuni Kuloko) i ka manawa e puka mai ai, a hoolilo aku la i kekahi huina kala nui a ka lehulehu me ka Mana ole i ae ia malalo o ke Kanawai. O ke kumu i ike ia ai keia kulana, mamlui no ia o na kokua ana o na lako kaua o ke Aupuni o Amerika me kona pualikoa ma ka aina, a o na pu hoi o ke aupuni o Amerika iluna o ka mokukaua Bosetona, ua kau polelei ia mai la i ke kulanakkauhale. O ka mana o ka poe kipi, aole e hala hookahi @era o lakou e ku ai, ma aole keia mau lako kaua kokua a me ka hooikaika ima i ka manao o ka poe kipi mai ke Kuhina Amerika mai.
Ma keia kukulu manao ana a me ka hoonohonoho ana i na hana e pili ana i keia hana ano nui, he pololei no hanaia na ka mea i ike maka i na mea a pau i hanaia. O kekahi poai haole i kue a hakihaki kanawai a ka poe kipi i hoolako ai me na mea kaua, ua hoikeike ae la lakou i ko lakou manao kipi ma ka hooweliweli ana i na kauaka Hawaii a me na makaainna malama i ke kanawai a me ka maluhia. I ka ike ana o ke Aupuni Kuloko i keia hana, ua kono koke ia ke aupuni e kahea aku i ke Kuhina Amerika e lawe koke oia i ke kulana hoomalu i ke nupuni, a e hookuuia aku ka mana kaua (keia poe no e manao hou nei no e kipi) e paa ana i ke Aupuni Kuloko. Au hooko kokeia keia noi ma ka la 1 o Feberuari e ke Kuhina Amerika.
O keia hoike oiaio e hooia mai ana ia aole he ikaika nona ponoi (Aupuni Kuloko) aole hoi ma ka malama ana i ka maluhia, a i ole la hoi hoohana aku i ka oiana o na kanawai i hoolaha e malama ia me ka maluhia, aole no hoi he ano hoopono, aole loa aku hoi ka loaa ana o ke kokua kino maoli ana mai a ka hapanui loa o ka lahui Hawaii. O lakou pu nae kai hoopii hoohalahala pu me ko lakou Moiwahine e kue ana i ka hoomau ana i ka noho mana ana o ka poe kipi, ke nonoi nei lakou no ka hoihoi hou ia aku o ko lakou Aupuni Kumukanawai me ko lakou Moi.
Ua loaa ia’u ka hanohano, me ka mahalo, kau kauwa hoolohe loa me ka haahaa,
PAUL NEWMANN.
Elele Kiekie me ka Mana Piha, a pela aku, o ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani.
I ka Mea Hanohano John W. Foster, Kuhina-Nui o na Mokuaina, Wasinetona.
Mai ka nupepa “Examiner” mai o Kapalakiko, Feb. 24, 1893.
KA HUI HOOHUI AINA.
E malama ana keia Hui he halawai ma ka Hale Mele Hou i keia ahiahi Poualua, ke kahea nei keia Hui o ka poe a pau he mau makamaka lakou no ka Hoohui Aina, e hele mai i keia halawai.
O kela a me keia kanaka ina he Hawaii a haole paha, e hele ana i keia halawai e manaoia ua poe ala aia ma ka aoao kokua i ka Hoohui Aina. Nolaila, ke hoike e aku nei makou ina hoa makaainana aloha Aina, mai hele a hoomaalo ma ka ipuka o keia halawai o helu a mai oe no ka aoao hoohui Aina. E hookuu aku no na ka poe kumakaia no e hele E heluhelu i keia a hoomaopopo me ke akahele loa. O papapau au anei kakoa he aa ko ka hele.