Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 669, 24 March 1893 — Page 3

Page PDF (892.20 KB)

This text was transcribed by:  Suzanne Kariya-ramos
This work is dedicated to:  Marti Steele

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Ke Kama Aliiwahine Kaiulani.

Ma ke Kapitala o Wasinetona

Na Hookipa Aloha Pumehana.

            Ma ka la 8 o Maraki, ua hiki aku ka Hooilina Moi o Hawaii ma ke Kapitala o Wasinetona me kona mau ukali, a ua hookipaia aku ma ka Hotele Arlington.  Ua weheia e ka Peresidena Cleveland a me ka na wahine, he anaina hookipa hanohano no ke Kama Aliiwahine o Hawaii; a ua nui ka hauoli ohohia o kela anaina nona.

            Ua lilo loa i mea anoi nui ia e Mrs. Cleveland, ka ike ana mai i kekahi o na Pua Alii ui kilakila o ka Pae Aina o Hawaii, kona hiki ana aku i mua o ke Poo Aupuni Kiekie o ke Aupuni Amerika, e uwalo aku ana, no ka pono o kona aina a me kona Lahui.

            Pela no hoi, ua lilo i mea na ka Hooilina Moi o Hawaii e aloha ai @a Mrs. Cleveland, ko laua hui kino ana maloko o ka ke Akua alakai ana.

            Ua haule like laua a elua iloko o ke aloha kupaianaha lua ole; a hoopuka ae la ka hoi @ Mrs. Cleveland he mau mapuna olelo:  Aole oia i ike i kekahi Kaikamahine Alii ui e like me Kaiulani, a no kona au ana mai i na ale hanupanupa o ka moana Atelanika no ka pono o kona Aina, a me kona Lahui kona kumu i aloha loa ai iaia Pela io no.

            Na ko ke Akua aloha, e hooloihi i ko olua mau la ae hoomau i ko olua noho hoaloha pilipaa ana, a na ka make e hookaawale.

            Ua ukaliia ka Hooilina Moi e Mrs a me Mrs Davies a me ka laua kaikamahine a me kekahi lede e ae.  A ua nui ka hauoli ma ia kipa ike ana.

            He nui nae ka maka’u a me ka hopohopo o na poe ake hoohui aina @o keia hoea ana aku nei o ke Kama Aliiwahine Kaiulani, ua manao lakou, e hoole ana no o Cleveland i ke kuikahi hoohui aina.  Ua manao no hoi, i na paha aole e hoolohe ia ana ke noi a Kaiulani, a e kauohaia e hoihoi hou ia ka Moiwahine ma kona kulana Moi.

 

POHO KA MANAOLANA

            Ua poho ka manaolana o ke Komisina o ke Aupuni Kuloko, no ka hopena o na mea a lakou i ike @ho nei.  I ko lakou manawa i hoea mai a i i Wasinetona nei, ua manaoio loa lakou, e hooholo koke ia ana ke kuikahi hoohui aina a lakou.  Aka, i keia wa ua mihi hou lakou, no ka mea, o ke ano o ka ke Aupuni Amerika hana, he hele loa, me ka makemake e ike pono i na mea a pau loa; ina no e e hoohui ana.

            Ke pololei la no ka KA LEO O KA LAHUI wanana na Iosepa ma no kai lalau hu hewa loa.

 

NO KEKUHINA STEVENS.

            Ua hoikeia ae ma ka nupepa World o Nu Ioka he mau mea pili ana ia Kuhina Stevens malalo o ke poo.  “He kumu e kahea ia mai ai e hoi,” penei: --

            O ke Kuhina Stevens, ke hoohana nei oia i na hooponopono aupuni o Hawaii me ka lima ikaika.  Ua hopuia he Luna hoopuka nupepa malalo o kona kanoha ana no ke kue i ke Aupuni Kuloko, ke aupuni i hoomaluia mamuli o ka ikaika o kekahi puali koa Marine Amerika.

            He mea kupono loa i ko kakou Aupuni e hookomo koke aku i kaulawaha iloko o ka waha huahua naunau o keia lio uhu.  O na kauoha hou i loaa aku iaia, he hooponopono ana aku ia i ka manao lokahi o keia aina no ka hoohui aina, a o keia loli ano e ana ae o ka hooponopono Aupuni ana, aole ia he mea e hookoia ai ka hana i manao ia ai.

            He mea pono nae e hoomaopopoia e ke Aupuni.  Ma ke kumu hea la i loaa ai ia Mr. Stevens malalo o na Kanawai Lahui ke hana, i kona wa i kuahaua aku ai i Aupuni hoomalu ia maluna o na paemoku, a e huki hoi i ka hae Amerika maluna o ka hale Aupuni o ke kapitala oia Aina?

            Aole loa e loaa he mapuna manao i kekahi mea i kakauia ma na Kanawai Lahui, mai ke au mai o Grolins a hiki i keia la, e hoapono ana i keia ano hana, a pela hoi i na mea a Mr. Harrison a me ke Kuhina Stevens i kukulu ai i keia hana hou.  Aole he kulike o keia me ka Mr. Cleveland manao e hooko i ka lakou mau hana pahaohao.

            O ke kahua o ka hooponopono, he onipaa mau loa, a na hoopaa ia ka lahui hoolohe e malama pono, oia ka mea pookela.  A o keia mau hana onou ana aku i kekahi wahi aupuni uuku a nawaliwali o kona mana, he mea hiki ole loa ia e hoomanawanui ia mawaena o na lahui mana nui a ikaika loa o ke Ao nei.

            O ka hoomau ana aku i ko Kuhina Stevens noho ana a me ka apono ana aku i keia kuikahi, he mau hana pono ole loa, a he ohumukipi na kekahi o na Amerika.

 

Ka Haipule.

            He nui na palapala i hiki mai ia makou, mai Molokai mai, Maui mai, a mai Hawaii mai hoi, e hoike mai ana i ka hana a ko lakou mau Kahunapule:  A ua k@e maoli ka noonoo ana o na hoahanau me na Kahu Ekalesia o ko lakou mau Kihapai, ma kahi e pili ana no ka pule ana aku i ke Akua no ko kakou Moiwahine Liliuokalani.

            Ua hoike maoli aku no ua poe kahunapule nei i na hoahanau, aole pono ke pule no ka Moiwahine.

            Ke olelo nei makou ina he oiaio na mea i hoikeia mai, alaila, heaha la ke kumu o na kahu Ekalesia hana ana pela?  Nawai lakou i kauoha aku e hana pela?

            O ka Olelo Hemolele a ke Akua oia wale no ke kuhikuhi a me ke alakai no ke ao ana a me ka hooponopono ana i ko kakou hoomana ana.

            Maloko o laila, ua ao ia mai kakou, e pule aku i ke Akua no na Alii, no na Luna, no na Kanaka a pau, e alakaiia lakou e ko ke Akua mana a me kona Aloha, i loaa ia lakou na pono a me na pomaikai o keia noho ana a me ko kela ao aku.  Pela hoi, ua hoike mai ke Kahuhipa Nui Iesu Karisto, i kona Ao ana mai; Aloha aku i ko oukou poe enemi e hoemaikai aku i ka poe hoino wale mai ia oukou, a e pule aku hoi no lakou,” Wahi hou ana; O ke kahuna lapaau, no ka poe mai no ia, aole no ka poe ola.  Pela o Karisto e noho hoomanawanui ana me na poe hewa, na Parisaio a me na Luna Auhau, e ao ana ia lakou e pule ana no lakou, aole ona hookae mai no ko lakou hewa, a no ko lakou piha haumia; no ka mea, he hemolele oia, he keiki oia na ke Akua; Aole loa, Oia ke kumuao hoohalike no na poe kahunapule e hahai aku ai;

            Pehea la keia poe Kahunapule e hookae nei i ka Moiwahine, a papa aku i na hoahanau aole e pule nona?

            Na na poe Mikanele no nae paha oukou i ao aku pela e hana ai ea?  Pela no ka oleloia mai, a pela no na hana a na poe Mikanele hookahuli Aupuni e hana nei.

            E pono i ke Kahunapule, e pule i ke Akua, e aloha mai i na poe luuluu a kaumaha o ka noho ana, ina he pilikia kai kau mai maluna iho ona, elike me na kaumaha i kau iho maluna o ka Moiwahine Liliuokalani e noho pilihua nei mamuli o na hana hoopailua hookahuli Aupuni a na poe Kum@ao Mikanele hookamani.

            E pono e hoopili aku ke Kahunapule i ke Akua, a e hahai mamuli o ke kuhikuhi ana mai o kana olelo hemolele; aole e hoopilimeaai wale aku mahope o ke ao ana a na poe puni waiwai a ake hanohano, a hookahuli Aupuni me na kuko ino e loaa ka mana maluna o ke ao holookoa.

            Ke pule nei makou no na mea uhane ola a pau loa, me ka hookae ole, a me ka hoopilimeaai ole.

KE PULE NEI MAKOU.

 

            O ka hihia e pili ana R. H. Baker (Hoapili Beka) no ka hoao ana e hoopae malu i ka waiwai, ua hoopau wale ia e Lunakanawai Fostor, o ka aha apana o Honolulu nei.

 

KA HUKIIA ANA O KE KUIKAHI.

Ma ka la 9 o Maraki, ua hoouna aku o Peresidena Cleveland he Elele i ka Aha Senate no ka unuhi ana mai i ke Kuikahi o Hawaii nei mai kona waiho ana iloko o ke Senate.  He pananaiki kana noi i ke Senate e hoihoi ia mai ua kuikahi la i ka Mana Hooko, ua ae ia ka unuhi ia ana aku o ke kuikahi me ke kue ole ia.

Ua Ioheia he mau la loihi mamua aku nei, aole e noonoo ana ka Mana Aupuni hou no keia kuikahi o Hawaii, a ua manaoia, aia a ioaa he mau kumu kupono e hiki ai e hanaia, a ia wa e hoopanee ia ai ua kuikahi la.  Aka nae, ua kii ia mai la nae ua kuikahi nei, a na laweia aku la iwaho e ka Peresidena Cleveland.

 

KA ILAMUKU HOU.

 

Ua Hookohuia o E. C. Hitchcock Hope Makai Nui o Hawaii, i Hamuku no ke Aupuni, ma kahi o G. W. Ashley i waiho mai.

 

            Uwa ka pihe a haalele wale i ka u-wa mea o ka maikai o ka Pila a ka Bana Lahui Hawaii, i ka po Poakolu nei.  O ka oi aku o kela Mele Huia a lakou, ke huro ia ala me ka paipai mau ia me ka makahehi nui ia a hiki i ka pau ana, ua hoomau aku ke anaina i ke noi ana ma ka paipai a me ke kani ana o na pio.  Ua minimina na keiki Puhi Ohe no keia noi i ka hiki ole ke hookoia mai ia manawa oiai e awiwi ana ka manawa imua, wahi a lakou, no kekahi manawa aku e hookoia ai ka oukou mau noi.  Moe-a i mua a kau mau ka Lei o ka Lanakila.  Huro!!

 

            Hewaikawai ka mea o ka nui o o na Hoa Makaainana Aloha Aina i hiki ae ma ka Halawai Makaainana o ke ahiahi Poaha nei e lohe i ka leo o ka Elele a ka Lahui, ka Hon J. E. Bush, ka Pohakuhauoli o Hawaii a me kana mau hana no ka pono o kono Aina hanau.

 

            Ua olelo ae kekahi kahunapule kumukula, o kahi e kau ai ka hae Amerika, aole ia e hiki ke huki hou ia ilalo, ua like kona kau ana elike me ka la.  He keu keia a kahi kahunapule kikoola o na olelo, aka, e hiki mai ana no ka wa a ke Akua e kau mai ai i ka hoopai maluna o ka poe hana i@o.

 

            Ma ka la 5 o A@erila ae nei; E haawiia ana he Ahaaina Fea ma ma kahi o Wala ma Kalihi ma ka aoue makai o ke alanui Moi @ holo la i Kahauiki, no ka pomaikai o ka Halepule Kakolika ma Moanalua.  He oluolu no na kikiki e kuai ia nei i keia mau la, he 50 keneta a me ka 25 keneta.  He mea ai Haa me ka mea ai haole ke loaa ana ma keia Ahaina Fea.  E ku ana ke kaa Ahi malaila i ka holo ana a me ka hoi ana mai.

 

            O na kanaka Hawaii maoli i ike ia ma ka halawai Hoohui Aina i ka po Poalua nei, ua ike keia poe kanaka Hawaii maoli, a me kekahi poe hapa; no lakou keia mau@inoa.  J. U. Kawainui, J. K. Iosepa, Kamana oia, na ili ulaula, na hapa haole, R. W. Wilcox, R. N. Boyd, J. Boyd, Chas Notley, a hookahi wale nae oi, oia no o Hua-a Eleelemaile.

 

            Ua makemakeia na Lala a pau o ka Hui Hookuonoono “Lei Ahihi” o Kalihi, e akoakoa ae ma ko lakou Hale Halawai mau i ka hora 2 p. m., April 2, 1893, mai na Luna Nui a na Lala, no ka noonoo ana i kekahi hana ano nui e pili ana i ka Hui.

J. K. MALAO JR.

Hope Kakauolelo.

March 20 1893.

 

HOOLAHA PAPA AINA.

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia; Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au i na mea a pau loa, aole e puni wale a ae aku peha e hoolimalima a e kuai paha i kela mau Apana Aina a pau loa o kuu kupunakane i make, oia o S. W. B. Kahaumanu.  Oia keia:

            Hookahi Apana Aina ma Honouliuli Ewa, Oahu; Hookahi ma Waikele, Ewa Hookahi ma Leleo, Honolulu.

            Owau iho no,

S. W. B. KAHAUMANU-OPIO.

Maraki 9, 1893.           Mar17 lmw.

 

HOOLAHA PA AUPUNI.

            E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau holoholona hele hewa.  Lio k@ ulaula 1 wawae keokeo o mua hema, 3 wawae eleele keokeo ka lae hao A kuni hope akua.  Bipi w ulaula hoailona oki ma ka pepeiao akau hao P kuni hope hema.  O ka mea a mau mea nona keia mau holoholona e pono e kii koke mai o hala ka wa kupono e kuai kudala akea ia aku ke hiki aku i ka la 25 o Maraki, 1893.

D. KAOAO,

Luna Pa Aupuni.

Honolulu, Maraki 14, 1893.

mar 15 tfd.

 

KAUKA

YONG KAM PUN

[APANA.]

Helu 81 Alanui Maunakea.

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma’i, mai ko na kane, wahine a me ko na keiki liilii.  O na mai ha – no a me na ma’i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.  O na ma’i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka puu wai a me ke kino, e hoola ia no me ka maalahi.  Pela me na ma’i hu’i koko maloo, ua hiki ke hoola ia me ke oki ole.  Ke hoike ia aku ne@eia ke ola@anei me ka oluolu pu o kahi auhau.

            E KIPA mai e ka poe i hooluuluuia me na haawina pilihua a ka ma’i, a na’u oukou e hooluolu uku,

KAUKA YONG KAMPUNG.

mar.29-2moned