Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 671, 28 March 1893 — Page 2

 

KA LEO O KA LAHUI

A

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku

POALUA, MARAKI 28 1893

 

@IE MANAO AKEA I KA LAHUI.

Mamuli o ko ka Hon. John E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa A OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI; Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko’u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa. na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.

JOSEPH NAWAHI,

Honolulu, Mar. 27, 1893

 

KE KULANA.

Ma ka hoomaopopo aku i ka hana a Peresidena Cleveland, e pili ana i ke kukahi, ua akaka, aole oia he kanaka hupo, a aole no hoi opa manao pakaha wale. Ua hiki ia kakou ke hilinai i ka hoopono o ka aoao Democarata, ka mana aupuni democarata, e hana ia mai ana ka mea pono a me ke kaulike.  A ina e hookoia ia mea, he maopopo loa e hoihoi hou ia mai ana ke ea o ke aupuni Hawaii, a e hoonoho hou ia ae ana no ka noho’na Moi o Liliuokalani.  Ua pio ka uluhewa o ka hoohui aina ma Amerika. Mamuli o k alakai ana a na Komisina hoopunipuni i hoolalau aku nei i ko Amerika poe.  Ua lana ko mahou manao e hoi mai ana ko kakou aupuni e like me ia mamua o ka hoohulihia ia ana e na mamo haipule hookamani.  He lahui hoopo lolei no ko Amerika.  koe wale i ka leo hiki mua.

 

KA HAIOLELO

A

HON. J.E. BUSH.

 

Hoomauia

E o’u mau hoa makaainana, ke ike pu mai la no kakou i ka hana manao ino maoli iloko o na Komisina o ke ke Aupuni Kuloko.  Ua ike no lakou aole he kahua o ka lakou hana i hana ai.  No ka hopohopo o keia poe aole e hoolohe ia mai ka lakou mau hoopii hoolili aina, ua hoomaka lakou i na hana hewa, na hana ku@ pono, na hana i hiki oio ia lakou ke huna iho ina ana he mea e kekahi i ae ia e holo nu me lakou maluna o ka mokuahi Kalaudine, ma ka aoao o ka Moiwahine a me ka Lahui.  Ua ae hoopunipuni mai kekahi o lakou e kuu ia ana no kekahi Elele ma ka aoao o ka Moiwahine e holo pu, aka i ka ia o ka holo o ka moku.  Ua hoole ia mai la.  He hana maalea keia.  He ku maoli no i ka hoopunipuni, a he pili no hoi i ke ano hookamani o na misionari a me ka lakou man@o.  Mamua o ka hoi ana o ka mokuahi Kalaudine, ua lohe ia ae la ua @oao ia e wehe na leta maloko o na eke leta; ua makau ia o puka aku ka oiaio o na mea i hana ia.  Ua hoole ka Luna Leta Nui i keia koi e wehe ia na leta.

O keia mau mea a pa@@@a wehewehe ia aku e a’u imua o ka nui kanaka e hiki mai ana i ko’u hotele i noho ai.  He nui keia poe mai na mokuaina mai ma keia huli o ka lalani kuahiwi o Mauna Pohaku.  Ua kahaha loa ko lakou naau i ka lohe ana i keia mau mea.  a i ka hoomaopopo ana iho no hoi i ka oiaio ma ke ano o na hana a na Komisina i hana ai.  I ko lakou pupuahulu, a me ke komo pu ana mai o ka Peresidena Harrison a me kona Aha Kuhina e awiwi e komo aku ka lakou kuikahi hoohui aina imua o ka Aha Senate o Ameria Huipuia, me ka manao nui, aia ka pono o ka apono ia mai o keia kuikahi hoohui ana.  Aka, aole i haule iki ko’u manaolana, ko’u hilinai, e loli ana keia mau hana a e lilo i mea ole, i mea e hoohilahila ai i na lima ekaeka a me na naau lepouli, a me na kuko aihue aina o na misionari a me na mamo hookamani a lakou e noho hoopalaimaka nei iwaena o kakou, me na olelo nahenahe i kulike me ia i haawai ia aku ai e ko lakou kumu i ka makuahine mua o ka lahui kanaka.

Mahope mai o keia manawa ua hoomaka mai na nupepa e akakuu i ka lakou mau paipai hoohui aina, oiai e puka mau ana hoi ma na nupepa e ae mawaho o Kapalakiko, i kuai ole ia e ke dala kipe na manao o na kanaka kuokoa i ike mua i ke ano, ke kumu, na kuko a me na lia o ke alakai o ka aoao repubalika, Mr. Blaine, e hoohui aina. O Mr. Merrill, ke Kuhina Noho o Amerika ma Hawaii nei i hoouna ia mai e Mr. Cleveland i kona noho Peresidena mua ana, kekahi mea kakau manao nana i hoohololei i keia mau hana.  He elua ona hoopuka manao ana, e hoike ana i ke kumu ole a me ke kolohe, o na hana i hanaia, i ka hoopunipuni o na olelo ua huliamahi ka aina no ka hoohui aina.  Ua wehewehe mai no hoi oia i ke ano a me na hopena o ka hoohui aina, a me ka pomaikai ole oia hoohui i ka lahui Amerika, aka he kumuhana hou, e lilo aku ai mahope he hana hoonui lilo wale no a hookaumaha i ka poe hookaa auhau a Amerika.

Ia makou e holo ana ma ka Australia.  ua launa au me kekahi mau haole malihini i kipa makaikai mai i o kakou nei, a ua kuka a kamailio makou i ke kumu o ka hookahuli ia ana o ko kakou aupuni, a me ka haalele ana @ ko kakou Moiwahine i kono noho poo ana no keia lahui.  Ua like ko lakou manao no ka ahewa, a me ka hoihoi ana a pau i na hana i hanaia maluna o na keiki misionari i huipuia me ka hana aupuni o Amerika.  O ka lakou hana ke kakau i na manao nupepa, me ko’u kokua pu aku ma na wahi e pili ana i ke kulana a me ke kumu o keia mau @ana, Ua laha nui keia mau manao ma na nupepa o na mokuaina o Amerika, a ua lilo he mea na ka lahui e hoomaopopo ai, oiai ua hoolana ia ae e ko lakou poe ponoi i hele makaikai mai i Hawaii nei a i ike maka.  Ua koikoi keia mau hoike, oiai aole keia poe i hoomaopopo ia he pono a he pomaikai ko lakou ma ko lakou olelo ana ma kela a me keia aoao.  Ua hana maoli no kei poe malihini i ka lakou i kakau ai mamuli o ko lakou ike pono@ i ka makemake ole o keia lahui i ka hana lima nui i hana ia, a no ko lakou hoowahawaha i keia mau ano hana kue i ke kahua @ kukulu ia ai ko lakou kumukanawai ka pono a me ke kaulike.  Aole wale oia ua makemake ole maoli no ke kanaka Amerika e hoohaumia ia ka inoa hanohano i loaa i ka lahui Amerika oia hoi he aupuni ko lakou no ka hoopakele a me ke kokua i ka poe ilihune a popilikia, aole hoi e like me keia a keia poe i ike ai i hana ia ma Hawaii nei, a lawe ia aku i Amerika, e ka poe hoopunipuni a olelo ia aku, he hana na ka lahui, a o lakou na Komisina i hoouna ia he wahaolelo e hana aku a e hoolilo i ka aina e like me ko lakou makemake me ke kaupalena ole ia o ko lakou mana.

Aka, hoopa@ua ia ka lakou mau hana e ke Akua Mana Loa, ka mea a lakou i hoopunipuni ai. Ua hoolilo ia ka lakou hana i mea ole, i mea no e hoohuwale ai i ko lakou ino. i ko lakou naau hewa.  E hoomaopopo kakou a e ike no kakou i ka lima o ke Akua ma keia mau hana.  Ua make o Mr. Blaine ka makua o keia hoohui aina, ina paha e ola ana oia, e hiki ai ke hooko kino aku oia i kana papa hana i manao ai e hoohana maluna o keia lahui hala ole.  Ua kaa iho ka hooko ana o kana mau hana maeuna o ka poe i like ole ka iini no na hana hoohui aina e like me kona.  Eia hou, ua kau iho ka ehaeha maluna o ke kanaka ana i hookauwa ai no ia hana ma Hawaii nei, Ma kei mau ano, a me kekahi mau hoina hou aku, ua hiki ole i ka poe manaoio i ka ke Akua olelo, ke alo ae i ka ike, he hana keia i hoowahawaha ia e ia, a e kau mai ana mo na hoopai o kela a me keia degere maluna o ka poe a pau i komohia iloko o kei mau hana kue i ka pono a me kaulike, ma keia hope aku.

 

            Eia ka papa inoa o na Komite kakauinoa o “Ka Hui Hawaii Aloha Aina”

F.S. Keiki, Apana 1.

Chas. Keawe, Apana 2.

J. K. Prendergast Apana 3.

Kapamawaho)

A. K. Palekaluhi, Apana 4.

Wm. Mokimana, Apana 5.

 

1843 a me 1893.

            He kanalima makahiki i hala aku na lawe aku kekahi Luna Aupuni o Enelani i ke kuokoa o Hawaii nei, a o Amerika ke aupuni i kuhalahala.  I kei manawa hoi, he Luna Aupni Amerika ka makua o ka hookahuli aupuni, a o na manio haipule hookamani, kuko waiwai, na lima hana nana i lawelawe ka hana, a na lakou e hele nei e pakaukau i ke ea o ka aina Hawaii a me ke kuleana o na mea a pau o keia aina.  Ua pulapu aku la na Komisina Aupuni hou, ina aole o Amerika e lawe a hoohui alaila hele lakou e pakaukau aku ia Beritania.

 

KE AU O KA MANAWA.

            Ke holo mau nei no ke au o ka manawa, a pela no e holo pu nei na hiohiona o ko kakou noho ana Aupuni.

            E hoomanao ae ka Lahui Hawaii mai ka la 16 mai o Ianuari, 1893, ua ike kakou ia la. ua loli ano e ae ko kakou kulana Aupuni, a ua hookauia mai na ikaika Mana Aupuni hou maluna o kakou; ua holo ke Komisina Aupuni Hoohui Aina, me ka ulumahiehie o na manaolana no ka hooko kokeia mai o ko lakou makemake hoohui aina, ua kali aku ka Lahui me na manao pilihua aka, loli ae la ke au o ka manawa, a loli pu me na hana kalaiaina pili Aupuni o Amerika a hakiia aku la ke kuikani i ka Mana Hooko Nui o Amerika e paa ia nei.

            Loli hou k au o ka manawa, a loli pu me ka manao o ka Mana Hooko o Amerika Huipui alaila kohoia he Komisina e holo mai i Hawaii nei e ninau i ka manao o ka Lahui Hawaii Ponoi no kona Aina hanau, alaila, hala ae la ia ao omalumalu i kau iho maluna o kakou.

            Pela mau ke au o ka manawa e loli nei, a pela no hoi ka noho ana o ke Aupuni e loli mau nei.

            Aole keia he mea hou, aka mae, ke ike nei no kakou i ko ke Akua hooponopono pololei ana mawaena o ka poe ikaika a me ka poe @awa@wa@, ka poe alunu a hookaumaha a me ka poe haahaa i makemakeia e ulupa ia aku a make loa.

            E hoolana i ko kakou mau manao a e paulele i ko ke Akua aloha me kona lokomaikai.

 

(Kaka@a mai no KA LEO)

KA HOOKAMANI NUI O NA KAHUNAPULE.

            “Ua ike iho au ma kahi nupepa puka la o Iosepa ma, e keukaa ana no na hana ino a me na hana hewa o kekahi poe.  A me he la, o lakou kai hemolele loa?

            E ke kahunapule Iosepa hookamani, e hoolohe mai kou mau pepeiao; oiai, he maku no ko makou e kaakaa aku nei, a ua ike pono i ko oukou noho ana.

            Eia iho no o mea ma he mau kahunapele no Maui, ua nunui na keiki manuahi a na kaikamahine a lakou, aia no ke noho pu la me na hunona poolua oukou, Pehea la hoi ia?

            Eia aku no he mau keiki na @a poe kahunapule no o oukou e noho manuahi nei no me na wahine.  Pehea ia?  O oukou ke ohikihiki ae nei i ko hai mau kee a me na hewa a pehea hoi ko oukou e na kahunapule?  He kupanaha hoi ko oukou hookamani launa ole mai!

            E unuhi mua oe i ke kaola iloko o kou maka iho alaila hiki ia oe ke unuhi ae i ka pula iki iloko o ko hai maka.

            He mea makehewa, a he hookamani hilahila ole i na kahunapule ka palolo mai o ka waha, a ohiohi ku ai i ko hai mau hewa, a huna iho no i ko ka oiwi ponoi.”

            “Na ka mea hala ole e pehi mua i ka pohaku.”

H. KALEI

Honolulu, Maraki 24 1893.

 

HE OHU NO KAWANANAKOA

He ohu keia nou e Kalani

O Kawananakoa o ka wekiu

O ka Opuu liko o ke Kalaunu

Haaheo ae ai o Hawaii Loa

He loa ka helena ou e Kalani

I ka huikau a o Amerika

E imi ana hoi me ka hopo ole

I ka Ea aloha o kou Aina

Kulia i ka Nuu oia ke kapu

O ka noho Kalaunu o Hawaii

Heaku makou o mai oe

O Kawananakoa i Kawekiu

E ola o Kalani a mau loa

I milimili hoi na ka Lahui.

He ohu keia no Kawika

O Kawananakoa i ka uluwehi

Kahiko mau oe no ka Lahui

He milimili noi na Liliulani

He lani ke aloha no ka lahui

He hiapo hoi oe na makou

Aole poina kou Lahui

Kau hana pookela i alo aku nei

Kou kino@opio puuwai kila

He aloha Lahui i ka umauma

Haine ka puana ao ko wehi

O Kawananakoa i Kawekiu

He aku makou o mai oe

O Kalani uluwehi kou inoa

He ino nou e Kalani Kawika

Ka manu Nunu lawe olelo

Pahola e ka lono i Amerika

O Kawananakoa ua hiki mai

Eia i ka lai Kapalakiko

I kaulu wehi o ka Ipuka Gula

Makaleho ia hoi e ka nui manu

Nene holohau o ke Kuahiwi

Aohe no lua e loaa mai

Hawaii oi kela oia ka oi

Hea aku makou o mai oe

O Kalani Kawika i ka uluwehi

E ola a Kalani a mau loa

A kau i ka olu a o Hawaii

Hakuia e

MRS. KEPEOHOOKALANI.

Honuakaha Mar. 24 ^th , 1893.