Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 672, 29 March 1893 — 1887 a me 1893. [ARTICLE]

1887 a me 1893.

Hoowūuia. - Ma kekahi nin.ui pokole i na kuaiu o kati m:'.;;ao kue o nr- iai; ai pouli, i kela a :ne keia ha:iauna, i hoike ae ai i ka hoolaha ia o ka Eaānelio ma ko lakeu aina, oia mea e hoonaaopopo piha ia ai o na hooenae il'hia mai ana maluna o ka hoomana Karistiano, na Kahu a me «u haumana ma na aina e aku, maiuuli o keia hooko ole ia o r.a hana a na miaionan 1 hoouna ia ai e hana, a lakou no hoi i berita a poni ia ai ehooko. ■ * * Nolaila i ko kakou hoi hope ana a nana i ke ao mua ia ana o ka Euanelio. aole anei he mea i nuiopopo loa, ina he hiki ke hooili īa maluna o na Ap s a o ka poe paha a lakou i hooiina ai, a 6 ka lakou mau kaiki paha, ka olelo ua komo kino lakou e keakea a e apuepue i na hana pili aupuni. aolo anei e loohia mua !:a hooipana Karistiano i ka hauna e hoopio koke ai ia hoomana. 0 ka "haawi ar»a ia Kaikera i na mea i ku ia Kaikera" oia kekahi o na i komo iloko o ko lukou komisiaa, e hele e ao i ka lahui kanaka, Uu like koaa pili me ka olelo ao no hoi malsk> oia mana hookahi, k aole h6i e «k\i i ka ke Akua ia Kaikeīa, Ma ka uarut ana i na mnolelo o ka Mieikma, ua ikē !a, 6 ke kumu o makau i* a me ke kanalua ia o na misionan e feomo aku iloko o na aiha he lehulehU wale, aole hoi maluna o ka Euianelio a lakou i ia* we aku ai, aka maluna hoi o ka hopohopo ia o kooio ia mai e, na ' mana aupuni o na miBionari e kea kea ana i ka makemake .a hookele ia ana paha oia aupnni. He elua ; (Bina. i loohia i keia manao a poiwa ; - keia a no ia kumu kipaku

honua ai i na miBionari amir ko lak<ju aku,—oia lioi o lup.ma a nh» Matlcgaeeka. , I k;i tii:)kuhiki l'A'.i. ua liookonu» ia uku Ujl lux>tnanti Knrißtistiio ilo ko 6 Inpana e Xnvier. Aka uiahope o kiinaono ma!<uhifci ua p<ipa hou ia; ua kipMkuia hoi :ia n;isio- | nari l<'S!iita Katoliknj 1 ka 1614 | rna kekahi olelo kualiaua, a ua lukuia hoi na hoahanau Karistiano. Ua pani ia hoi na awa o lapana i ua aupuiii e a hiki wale i ka 1859. A hiki wale'i k-i inakahiki IS6B he inea mau no hoi ka ik« īa o na ole--10 kuahaua, ma ua wahi akea. nia na taona, e papa ana i ka hoonaana Kanstiano. Oia iho la k'» hopohopoia o lilo ka hoomana ana i ke Alii Ikeoleia i e hoohulihia ia ai ka noho Moi ana o ka Mikado. I kpia niau mlikahiki %ope mai ne.'i aole paha he luku weiiweli o na hoahanau Karistiano e like me ia i hoala iama ka Mokupu"i Nui 0 Madegaseka. e ka Moiwahine Ranava!ona i ka 1835. me ka manao e kinai loa ia ka liooinaiia Karistiano. iio ka pili. ioa o ke ano o na hana i hoouki ia ai ka inaina o ka Moiwahine, e na enen.i o ka hooman'a .Karistiniio, nie ka mea & uiakou e hooniaopopo nei i ke:a manawa, ua lawe kaokoa :nai ma- . • % kou i ka moolelo a E!lis i kakau ai a hooliilia ia. Mo ka ile-e ole ia o ke kumu, ma keia mooleio. o na hoohaiahala a na enemi o ka hoomana Karistiano i na uiisionari. ua hoopiha ia ko ka Moiwahine naau 1 ka hoihoi ole me na hoopii hen»nalahala ua hooweli ia ka 'mana o ka noho Moi a me l~c kupaa o ke au - puni. Eia ka mooielo a Rev. Elli», i kakau ai, e hoike ana i ka manao 0 na 'Jii o ka Mokupuui o Madeka--Beka, a me ka luku ia. ana o na kiimu a me n'a haumana Karistiano. Penei ua moolelo la: "Iloko e keia k\ uia o nn hana, ua hele akn la kekahi alii kiekie a kulana koikoi a kipa aku la ma ka hale'lii, e noi ana e ike i ka Moiwahine; a i ko ka Moiwahine hoep. ana mai. ua olelo.ia ua hoike aku Ja oia i ma keia ano: f I hele mai nei au e noi aku ia ne e ke 'Liii no kekahi ihe, i ihe hulali a 01 hoi, —e ae mai oe i ka'u noi?' I ka, ninau ia ana o ke kumu o kona makemakei ka ihe, ua panemai la oia, ua ike oia iaia hana hoohaahaa i hana ia i na akua kii, na kiai laahia o ka aina, mamuli o ka, mana o oa haole, * * * a mamu--11 o ka lakou ao ana, a me ka lakou mau buke, ua lilo aku maialo o kd mana ō na haole kekahi o na kanaka kulana a waiwai e noho ana ma'ka oihana k6a a me na oihana aupuni, he lehulehu mai waeha ae o kā poe mahi-ai; a ine ka poe e noho kuaaina ana. a me nn kau wa kuapaa he lehukhu, A o keia mau hana ht mau hoomakaukau ana keia mamua o ka hiki ana niai o na puali kaua mai ko lakou aina mai, a oia puaii 'kaVa, i ka wa a

na MiSZO.\\īfil e hoike aku ai i l:a (Aelo ua 7ii(ikaukau, e he.le mai ana hikmi e lawe ae i ke aupuni. * * * Uu elelo ia no hoi ua pakui l/iu «ku la ke aii': ka:.e. *0 keia itio la ka hi-a o nii ao ana 'a na kanaka o ka »ina e mui. a aola hoi o'u makeniake e ola a 'ke ia poino nui e iMhia mai ana maluna o ka ?iioa nei, e ike i ko feakou mau knuwa e hoohuii īa a e kue mai ia kakou; nelaila, ke iuā aku nei «u i ihe e hou ai i ko'u puuwai, i mea no'u e make.ai inamua o ka hiki ana mai oi'i la ino/ I ko ka Mo'w&hine lohe ana i keia &lelo. .ua olelo ia, ua hoopiha loa ia oia i ke kaumaha a me ka uluiiuni 1 ka huhu, a le uwe mau ana no hoi. a noho hftiv»au iho ia oia no kekahi hapa hora, a hoopuka ae la e hoopau ana oii i ka hoouiana Ivaristiano, ina ho e puu ke ola o na Kurjstiano a pa« i ka lawe ia i ko ai ia mea. * * * Ua hoopuka ia na olelo kunhaua a ua hoolaha ia na nana e luku, e like nie ka hiki i ka niana 0 ke kānaka ke luku. e kinai loa ai i ke Karistiano iloko o ka aina," Aao, he niea niaopopo aole keia mau ioea i poina ma Antani'.iii.r.vi; [Made^asek' 3 j. Ua h'ki anei !:e hoomeinao ia kek.>hi haua i hiki ke helu ia i oi ma ka hoouiu hnu na 1 na manao kanalu i a hilinai oh; i ka misioj»iiri. inmnua o'ka ii;ooleio o l;a hook:.hulihia ia ana o ke aiu uni Moi o Ilawaii ? I ka manawa e hiki aku ai o na mea hou i hanaia mn Hawaii nei, ma ke kulanakaiihale alii, he kumu nui keia a o ka hoomana Karistiano e koi ai e kipaku ia na kumu ao Karistiano a pau mai ko lakou aina aku ? Ano ua haiia īa a moakaka, wahi a ka hiki ia lakou, na enemi o ka hoomana, ke olelo ae, pole he manao kuko wale ko ke 'iii nana i noouluulu a koi aku i ka Moiwahine Ranavalona o Madegaseka, i'ka 1835 e luku, hinai ae hoopio loa, i ka hoomana Kanstiano, me> na kumu-ao a nie na haumana. E nana, wahi a lakeu ke olelo iho. i na mea i hanaia ma Ha w«ii, a (; manaoiu. ina he niea hiki, aole na misionari he mea okoa ae, aka, he poe luna i hele i>ee mai no ka hoopio ana ī ko kakou aina malalo akn o kekahi mana aupuni e uku. l/a kanalua o Kamenameha I, i ka hookipa an>» ia lakou, no ka manao h« poe «uwana ?mi pono wale iho no lakou no lakou iho. Ua olelo ia mai aole o lakou manao e ae ī belt! mai ai, akaoka haawi wale aiu iīio i kona lahui kanaka i ka ike nO k e Akua ōiak)v Ua hookipa aka ke 'lii na'i air.a ia lakou me ka haawi a :ia i na . pono a ine na pomaUuū he wale. lja hanai.lakou i -ko lakou ohanA i|okd o ka a me na hana wa le Ole īa mai. Ua loaatia.aina ia lakou; Ua noho q ma na oihana kiokie o ka aina. Mamuh ka hili.n ii īa e ka ua noho kekahi o lakQU he poe Lquakanawai o na Aha HooKolokoip Kiekie. A ano hoirfnahope iho o ka hala ana he I keneturia a oi aku, ua

hiki mai ia ka mannwa kupono a ( lakou i hooKana nialie ai e hooko i! ko lakou niau kuko lT« kipaku j aKn lakou ia Moiwnhine Liliuoka-'> lani mai kona noho moi. A uihi! kekahi niau wuhi ua laweianolnkou | 0 ni oihana o lee auiHini hon, ka i jK>e nana i noihoi koke aku i ko J kulanakaiihale alii naalalo o ka hae | I \merika, ua holo awiwi aku ]a hoi] kekahi o na maeio o keia poe nii-1 sionnri ma WaBinetona e kuai »ku | 1 ke kuokoa o ka aina, na aina lei \ ■ v j alii, na awa kumoku, &c., ia Amerika Huipuia no ke kuleaua e ae ia lakou e hoopae aku i na kini kele* guava a lakou iloko o Amerika nie ke dute ole ia. Pehea la, wahi a k«ia poe o Madegas«ka e olelo iho ai, kakou e ike ai aole na misionari zztx Madegaseita e li.Hiia aku ana e like me īa i hana ia ma Hawaii » keia meu la koke iho no, ina kakou e ae ana e r»oho, iho nie kakou ? Nolaila, ke hooiuaopopo i* mai ka nanaina eihana rnisiohari, He hookuhi wale 110 olelo hooholo mai ka poe maiuio ae, e t>ili ana i ka mahele hana a na keiKi a na nnsioiiari i iawelawe ai ilako o ka hookahuli ia aua o Hawaii. A aole he mau huaole'o i oi :;e k: kupono ke hoike ae i ke ano oka lakou i haiui ai, maiuua o ka lakoha i hoopuka ai laia e kaa ana i ii:v hora hope o kona ola ana. e hoahev/a ana i na hana a kana mau keiki, ia Simeona a me jL,evi, i ko laua hoao anae hoohuli mai i na kauaka o kekahi kulunakauhale i ko laua hoomana me ka manao e hfcopio 1 ua kulnnakauhale la. Ma ka laua hana a::a ua hiki paha ke oleio 'ia he kumu ko laua i hana ai pela. Alia, aole nae ia he mea nana i alai mai ia lakoha e ahewa a e hoopuka ae i kona hoowahawaha, me kona mau lehelehe e nee aku ana i ka make, i keia hana lapuwale: Kinohi. 49-6.