Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 674, 31 March 1893 — Page 2

Page PDF (948.92 KB)

This text was transcribed by:  Paul Hanohano
This work is dedicated to:  Edwin & Kuualoha Hanohano

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

JOHN E. BUSH,

@ahooponopono a me Paaka.

POALIMA, MARAKI 31, 1893

 

KE KAI KUKUI NUI

.... A KA ....

AOAO LAHUI!

KA HAIOLELO

.... A....

POHAKUHAUOLI

.... A I OLE ....

HON.J.E.BUSH.

.... A ME ....

NELEKONA,

.... A POLE ....

JOS. NAWAHI.

.... A ME ....

KEONI KAMAKI

He Aneane e 7,000 ka Nui o na Makaainana Aloha Aina Oiaio i Komo ma keia Huakai -- Ahuwale na Pae Mauna o Kaala i ka Ulawena o ke Ahi a Lonomakua.

 

            Ma ke ahiahi Poaha, hora 7 a mahope aku, ua hului mai la na kanaka a pau, na kane, na wahine a me na opio a pau o ka Aina, na Hawaii Ponoi aloha aina, ma kekahi halawai nui i kahea ia e  na ahahui kalaiaina a pau o ka Paeaina, ma o na alakai o ka Lahui.  Oiai ua haiki ka manawa, ua lawe ae na hoa i kakau inoa i keia kahea i ka Lahui e akoakoa mai, me ka manao e maliu mai ana no ka lahui e like me ko lakou hilinai ia lakou.

            Oiai ua lohe ia ae aole e loihi loa ana ka noho ana o ka kakou malihini Komisina, ka Hon. James. H. Blount, ua manaoia he kupono e kahea koke ia na makaainana e akoakoa ae a e lohe i na olelo alakai a me na lono e pili ana i ka ninau hoohui aina a me ka  noho'ua moi ana a kuokoa o Hawaii, e like me Kona ano mau.

            Mai mua mai a keia wa o ko kakou noho aupuni ana, aole hoike manawa i ike ia ai ke kaheawai a me ka ulumahiehie o na kane a me na wahine o ka Lahui Hawaii, a me na hoaloha haole no hoi.  Ua hele mai na makaainana mamuli o ke aloha aina e hoike i ko lakou manao kuokoa, no ka ulakee alii a aole paha no ke aupuni kumukanawai moi a aole paha. No ka  makemake ia e loaa ka manao kuo koa o na makaainana Hawaii, aole i lawe ia mai kekahi mau hana hoolealea, aole hoi he Bana hoolaulea, aka me ko kuoo a me ke kanaka makua.  Aole no hoi keia halawai i kukuluia me ka manao e hoino aku i ke Aupuni Kuloko, a i na luna oia aupuni e noho nei.  Ua hana ia keia hana me ka manao maikai, mahope o ka noho kakali ana o ka Lahui Hawaii me ka hoomanawanui ana me ke kaniuhu ole e nana aku ana i ka ke Akua e hoohana mai ai maluna o ka lahui kanaka a me ko lakou aina, ma o ka naau o ko lakou makamaka a hoaloha, na kanaka o ke Aupuni o ka Repubalika Nui o Amerika Huipuia.

            Mahope o ke ku hoolohe ana o na makaainana ma ka huina kuea o Halealii, me ka piha hookeke o na kanaka, i na haiolelo o ke ahiahi, oia hoi ka Hon. J. Nawahi, Hon. J. A. Cummins a me Hon. J.E. Bush, ua heluhelu ia mai la keia olelo memoriala, i ka lahui Amerika, a i ka ninau ia ana o ka manao o ka lahui ua hoooho lokahi mai lakou, me ka leo hookahi, i ko lakou apono i keia manao, a mahope iho o na leo uluaoa piha hauoli, ua kuu ia ke anaina me ka maluhia.

 

Memoriala a ka Lahui Hawaii i ka Lahui Amerika.

            No ka mea, ua hoohanohano ia mai ka Mea Mahaloia Grover Cleveland, Peresidena o na Moku Aina Hui o Amerika, i ka Lahui Hawaii, ma ka hoouna ana mai i ka Hon. James H. Blount, ma ke ano he Comisina Wae, e ike i ka makemake oiaio o ka Lahui Hawaii, e pili ana i ka hoohui aku i ko lakou hoaloha, nolaila;

            O makou na kanaka o ka Pae Aina Hawaii. Loko o ka halawai nui ana a ka lehulehu, ke lawe nei i keia ano, e waiho aku ai i ka la kou hoohalahala, a me na hoike ana i ko makou lokahi, i ka Lahui o ko makou hoaloha nui a maikai, ka Repubalika o na Moku Aina Hui o Amerika ka hoa a makou i noho ana launa oluolu, ka mea i ao ai ia makou e nana aku, he hoa kokua a he hoa hoopakele, i hilinai nui ia, a nona hoi ke kulana hanohano, hoopololei, a me ka noonoo hoopono me ke kaulike, a makou i kaunui ai i na hewa nui i hana ia, e kue ana i ke kino o ko makou Aliiaimoku, a  me ke Kuokoa hoi o ko makou Aina;

            A oiai makou e noho kaunui aku ana, e hooulu ia na nohona launa Aupuni a Kalepa ana, pili loa a oluolu hoi, me na Moku Aina Hui o Amerika, aka, aole hoi makou i manao ua hiki mai ka manawa no makou e hoopau ia ai, ko makou noho'ua lahui, a me ko makou Moi, ma ka hoohui ia ana aku me kekahi  mana aupuni e;

            A nolaila makou; ma keia ke nonoi aku nei me ka iini nui, a me ka manaoi'o maoli, e hooponopono ia na hewa nui i hana ia mai ia makou, ma ka hoihoi hou ia ana mai o ko makou kuiana Kuokoa a me ke kulana Kumukanawai o ko makou Aupuni; malalo o ko makou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia, ka mea a makou i hilinai nui ai, he Poo Hoomalu hoopono a i ulumahiehie nui ia.

 

HE HAWAII MALAMA RULA.

            Mahalo makou i ka lohe ana i ko ka Hon. J. L.Kaulukou kipa ana aku e ike i ko kakou malihini, ka Hon. James H. Blount. Ua lohe mai makou ua kamailio laua me ke Komisina, a mahope o kekahi manawa, ua ninau mai la oia ia Mr. Kaulukou, He nui aku no koe o na Hawaii e like me ko'u ano, ka namu, a pela aku.  Ae wahi a Mr. Kaulukou, he nui a he oi loa aku, a ina oe e haawi mai i elima minute, e hiki koke mai no he lehulehu i ike i ka namu, a, i piha i ka naauao.  Wahi ana, aole io no he pololei o ka olelo ia ana he poe hupo, a he poe pegana keia lahui, a he kupono ole hoi e loaa ka pono koho balota.  He oiaio, ina e like kou lahui me oe, alaila, he poe naauao lakou, a he poe kanaka ui maoli no

 

Hui ke Komisina me Messrs

Parker a me Peterson.

            Nui ka hauoli o ka ike ana o keia mau Komisina me ke Komisina, Hon. Jas. H. Blount.  I hele kipa aku laua. aka, i ka lohe ana o ke Komisina i ka inoa o na Kuhina i hele aku o ke au hulihia, ua pane mai la oia, o oe kekahi kekahi kanaka a'u i makemake nui ai e ike a e kamaiiio pu.  Ua lohe au nou a me kou kulana iloko o na mea i hana ia iho nei. Mahope o ko lakou launa maikai ana ua noi aku o Mr. Parker a me Mr. Peterson e kuu mai ia laua a kekahi wa okoa aku, oiai ua nai ka poe i hele mai e ike iaia a e kakali mai ana.

He mau la wale no.

            He mau la pokole koe, alaila, e hoolauna aku ana ke Komisina me ka Moiwahine Liliuokalani, ua hele mai oia e ike pono i ko kekahi aoao makemake, oia hoi ko ka lahui Hawaii, a e lohe nonoi mai ka Moiwahine mai i na mea i hana ia a me ke kumu o ka hoohana ia ana.  Ua lone mua  ia aku nei no ka ka aoao Aupuni Kuloko ma o na Komisina i holo mua aku nei i Wasinetona.  Nolaila o ka aoao i lohe ole ia ke ui ia mai ana.  E hai i ka pololei a haule mai na Lani, oia ka pono, a oia hookahi wale no!

 

AOLE I AE IA AKU.

            He elua hale i hoomakaukau ia no ke Komisina e ka Poai Hoohui Aina, ka Hale o Waila, a me ko Kauka Magaru.  Aia nae ko Komisina ma ka Hotele Hawaii kahi i noho ai. 

 

KE 'LII KAWANANAKOA.

            Ua lohe mai makou, eia ae ke 'Lii Kawananakoa, a hiki mai i ukaliia e ka Hon. E.C. Macfarlane. Ua manaoia maluna mai laua o kekahi o na mokuahi o keia mau la aku.  He mea kupono no i na Hawaii e hoomaikai aku i ke 'Lii mamuli o kana hana laahia i he e aku nei i na aina e, a i hoolilo i ka nau-anu o Mareka i mea ole. 

KA HON. J. A. CUMMINS.

            He mea hauoli no makou ka ike ana aku i kekahi kanaka kiekie a hanohano o ka aina hanau, e ku mai ana iluna o kekahi aleo i hoomakaukau ia no na hana a ka lahui i anoi ai, a iwaena hoi o na tausani makaainana e pohai ana i ke kahua palahalaha o ke Kuea o ka Pa@lii, a o ua kanaka la, oia no ke Keiki Lalawai o Waimanalo, ke Alii John A. Cummins, [Keoni Kamaki]; ua wehe mai oia i kana mau huaolelo iloko o ka hialaai nui, he uuku kana mau huaolelo, aka he momona nae i oi aku imua o ke ko omoomo, a o kona leo hoi ua like me na nalu o Kalehuawehe, ka ne he i ka iliili.  Nani a mahalo nui i ke aloha o keia Keonimana i kona aina hanau.

 

Halawai na Peresidena o ka Hui Hawaii Aloha Aina

-- ME KE --

KOMISINA BLOUNT

            Mahope iki iho o ka hora 10 o ke kakahiaka o nehinei, na kipa aku la ka Peresidena o ka Hui Hawaii Aloha Aina, Mr. Joseph Nawahi; ka Peresidena Hoohanohano, Mr. J.A. Cummins; a me Mr. J.E. Bush, kekahi o na Hope Peresidena oia Hui hookahi e ike i ka Hon. James H. Blount, Komisina Wae o Amerika. I ko lakou komo ana aku ma ka lanai o ka Hale Noho o ke Komisina e noho ana laua me ke Kakauolelo Hasting o ke Keena o ko na Aina E. a na kona ano Keonimana a kamaaina i hoolauna aku i na malihini i kipa aku.

            Ua hoomaikai aku keia poe i ka lokomaikai o ka Peresidena Cleveland, i kona hoouna ana mai ia Hon. James H. Blount, he Komisina hookahi, e imi, e kaana, a e hooholo i ka mea kupono e hana ia. Ua waiho aku no hoi na Keonimana Hawaii, i ko lakou mahalo nui ia Mr Blount ponoi, mamuli o na mea i lohe ia nona. Mahope o na launa oluolu ana, ua hoekuu ia ko lakou ike ana.

 

Hon. James H. Blount.

            O keia ke keonimana i koho ia he Comisina Wae no ke Aupuni Amerika e hele mai e nui i ka oiaio e pili ana ia Hawaii nei o keia mau la iho nei, a me ka manaoio maoli o ka Lahui Hawaii. He kanaka oia ua huli ke kanalima o na makahiki, me na helehelena oluolu, akahai, kanaka makua, a wiwo ole,.  Ua kaulana oia i ka hoopono, a he koa paio mau e kae ana i na hana hewa; ua kaulana oia no ia mea, a oia kekahi leo kue loa i ka hooholo awiwi ana i ke kuikahi hoohui aina no kekahi manawa loihi, oia ka Luna Hoomalu o ke Komite o ko na Aina E, o ka Aha Senate o Amerika.

            Ma ko makou lohe he mana piha kona i hele mai nei, e hoihoi i ke Aupuni i kona kulana mua, a hana e ae paha ana i manao ai he pono. 

            Ma kona ano apau, ua hiki i makou ke puana ae he, kanaka oia i oi hookahi iloko ona tausani, a he keonimana hoi a kakou i hilinai ai e hooko ana i ka mea pono.  Na ke Akua oia e alakai a e malama a e hooluolu i kona noho ana me kana Ledo, oia laua mana kaiaulu o Hawaii nei.

 

HON. P. NUMANA

            Ua lohe ia mai e noho ana ka Hon. Paulo Numana ma Amerika Hikina, a mawaena o Wasinetona a me Nu Ioka. E noho ana keia Elele o kakou e kiai i ka pono oka aoao o ka Lahui Hawaii.  E kokua mai ka Lani i kana mau hana a hiki i ka hoi hou ana o ka ea o ka aina maluna o ka pono.

 

KOMITE LAHUI.

            Eia iho ka Papa inoa o na Komite nana i lawe aku ka Olelo Hooholo ano nui imua o ke Komisina James H. Blount o ke Aupuni o Amerika, a ka lahui i hooholo lokahi ia e na makaainana aloha aina a aloha alii oiaio o Hawaii nei no lakou ka huina o 7000 a oi aku ma ka Halawai Makaainana Nui i malamaia ma ke ahiahi Poaha, hora 7 P.M., ma ke Kuea o ka Pa Alii.

            Joseph Nawahi,

            Jno A. Cummins,

            Jna E. Bush.

            A. Kunuiakea,

            Jno. L. Kaulukou,

            J.W. Bipikane,

            J.K. Kaulia,

            D.W. Pua,

            J.K. Kaunamano,

            J.K. Meresburg,

            E. Johnson,

            J.K. Mahiai,

            J.W.P. Kanealii,

            H.S. Swintor,

            Jno. K. Prendergast,

            F.S. Keiki,

            Sam. K. Aki,

            A.K. Palekaluhi.

 

            I ke kakahiaka nui, o ka Poaha nei, ua holo makaikai aku la ka Elele Komisina Amerika a me kana Kakauolelo i kekahi mau waa o ke kulanakauhale nei, a i kona hiki ana ma ke alo iho o ka Pa'lii ua hele ma@e loa iho la ke kaa, a ike ia aku la kona kilo pono ana, ina ouli o ka Hale Aupuni o Hawaii nei, a ike ou aku la oia i na koa o kona Aupuni, e ku kiai ana a o kona mau nauaina he maku'e ia a o ka hana a loko, aole i, ike ia aku.