Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 676, 4 April 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

na hewa nui i hana ia mai ia makou, ma ka hoihoi hou ia ana mai o ko makou kulana Kuokoa a me ke kulana Kumukanawai o ko makou Aupuni; malaio o ko makou Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia, he Poo Hoomalu  hoopono a i ulumahiehie nui ia.

            Mahope o keia ua heluhelu aku o Mr. John Mahiai Kaneakua, i ka olelo haole. me ka leo moakaka. e manao ole ia ai he Hawaii ka mea e heluhelu ana.

            I ka pau ana o keia ua lulu lima aku na hoa o ke Komite a hemo aku lakou no ka huli hou ana a kahi o lakou e kuu ai.

            No ka hookipa ana, ua pane pokole mai la ke Komisina, me na olelo oluolu.

            Ke lawe nei au i keia olelo memoriala, a e waiho aku ana au i koʻu aupuni. me ka hai ana aku i kahi i loaa mai. Aole e hiki ia'u ke hoike aku i kau mea e hana ai, ke hoike aku i kau mea e hana ai, aka, hookahi a oukou mea e hoomaopopo o ka pono a me ke kaulike ke hana ia ana.  E imi aku ana au i ka mea oiaio. a e waiho aku imua o ko'u aupuni. Ke mahalo aku nei au i ko oukou hoomaikai ana mai i ko'u Aupuni, ka Peresidena a me au pu no hoi.

            I ko ka wahaolelo o ke komite lulu ana me ke Komisina. ua hoike ae oia i keia.

            Ua piha hauoli makou i ka ike ana i ka manao hoopono o ke Aupuni o Amerika, ma kona hoihoi hou ana aku i kona noho hoomalu ana i ka noho'na o ke Aupuni Kuloko, ka hoihoi ia ana o ka hae Hawaii, a i ka unuhi ia ana aku o na koa Amerika. He hoailona nui keia. He mea hauoli no poe manao maikai a pau. He hooia ana mai no hoi eia no ka lahui ke ku nei iluna o na hana pono, ke kuokoa a me ke kaulike.

            Ua pane ke Komisina i keia: E hoomanao oukou oia ko Amerika ano i na wa a pau. Aole e ae ia e ka lahui ke komo wale ana aku o ke aupuni Amerika, ma o kekahi o kona luna aupuni e lawelawe pu i ka hookele ana o na hooponopono aupuni kuloko ana oia aupuni.

 

            Eia ka papa inoa o na Komite i kakauinoa malalo o ka Memoriala a ka Lahui a lawe aku la imua o ke Komisina James H. Blount:

Joseph Nawahi

J. A. Cummins (Keoni Kamaki)

J. E. Bush (Ailuene Buki)

J. K. Kaunamano

J. W. Bipikane

J. L. Kaulukou

J. K. Kaulia

S. K. Aki

D. W. Pua

L. W. P. Kanealii

J. K. Meresburg (Kahai)

S. M. Kaaukai

H. S. Swinton (Hale Pinao)

A. K. Palekaluhi

F. S. Keiki

J. Kekipi

J. Mahiai Kaneakua

Jno. S. Kekukahiko

Jno. K. Prendergast (Kapamawahe)

 

KA HOOPII

A KA

MOIWAHINE

 

Ua waiho mai nei o Liliuokalani i keia Hihia

Imua o ka Lahui

Amerika.

 

Imua o ka Lahui Amerika - - Mai a Liliuokalani Mai.

 

KA MOIWAHINE I HOOPAU IA O KO HAWAII PAEAINA.

 

Ka hoike a ka Moiwahine mai Kona pii ana ae a noho i ke Kalanu, a hiki i ka manawa o keia han nui i hanaia no ka hoopau ana nui i hanaia no ka hoopau ana Iaia - Hoakaka i ke ano o ke noi ana aku a Kona Lahui Iaia i Kumukanawai Hou - E hanaia e like me ko Kaleponi - Ka Ninau e pili ana i ke kipe - Hoao ana e kapaeia ka hookaheia ana o ke koko - Aole oiaio o na olelo e pili ana i ka Maluhia ole o ke Ola a me ka Waiwai ma keia Pae Aina - Olelo Nane o ka Iliohae, ke Keiki Hipa a me ka Hoopono.

 

            Ua hoopahenehene pu mai la oia i kekahi mau hana Kalaiaupuni, a ua la@e mai oia i kekahi mau  olelo hoohalikelike ana e kue ia Hawaii, he hoohenehene oia i ka poe e kokua ana mahope o ka Moi e hailiili mau ana oia. no ka Moi, a o ka Moi he mea hoopilikia ia i ka aina. Ua ala mai la ka ninau iloko o ka manao o kekahi poe, i na o keia haiolelo  a Kiwini ua manao aku la ia mawaho o na palena a me ka hana a na Luna Aupuni o na Aina - E. Ua hoike ia ae nae, aole i pil@ keia haiolelo  na na mea i hanaia ma Hawaii nei. No ka mea, na kakau ia keia he hookahi makahiki mamua aku.

            Ua olelo akea ae nae kekahi poe i ike mua i kekahi pepa i kakaulima mua ia aole keia mau manao kuee no loko mai oia pepa, aka he manao hou nae keia i haku hou ia iho nei. Ua Manaoia hae he hana pono ka hilinai ana aku i ke Kuhina Amerika no kona ano Keonimana a me ke akahele o kona noonoo aka. o ke kulana Keonimana a me ka noonoo akahele ana e like loa ana me na hana i hooko ia me ka oiaio ma@i e noho ana no ka Anaolela i keia manaw@, a o ko'u manao oia no ke ku kaawale loa ana mai, m@ na hana kalaiaupuni ana ma na ano apau. Ia manawa hookahi no ike pu iho la Au i ka huikau o na hoa Hawaii ma ka hele pinepine ana i kekahi wahi.

            Ma keia wahi, e ae mai Ia'u e waiho aku i kekuhi ninau kupono loa, Owai la ka poe Kipe?

            Ua oleloia o na Kuhina au i Koho ai he poe kanaka ilihune lakou, he oiaio no keia. Oia poe kanaka aole io no paha a lakou Kala iloko o keia manawa pilikia, o ka nele kala e hiki ai la hoi ia lakou ke hoomau ma ke kipe ana iloko o keia kau loihi o ewalu malama o ka nono ana o ka Ahaolelo.

Aole i pau.

 

Hoopauia na Luna Aupuni Hawaii.

 

            I ka Poalima o ka pule i hala. ua hele aku la ke Komite o ka Hui Hoohui Aina. Hiki aku la keia komite imua o ke Komisina Amerika James H. Blount. a hoolauna aku la me ia. Hoomaka aku la kekahi o lakou e haiolelo loihi me ka manao e hoopihapiha a e Komisina Blount. Mahope o ka pau ana o ka haiolelo a ka wahaolelo o ke komite, pane ae, la ka Luna Nui o Amerika, Mr. Blount. me na olelo hoohaka. "Nani hoi ka ea o ko oukou aina. maikai na hiona. m@laelae ka Lani, pa maikai na makaki, oluolu na kanaka hanau o ka aina."

            Ma keia, ua maopono, aole, he hoihoi ia o keia poe i hiki aku, a nolaila, e noho kakou a e noonoo i keia mau hiona, a me ka huki hou ia ana o hae Amerika ilalo. Nolaila, he nele ke ano o keia mau hooikaika a ka poe hoohui aina.

 

He Hoopunipuni Wale Iho no.

 

            He nui na olelo e hoopunipuni ana i ke ano o na Hawaii, oia hoi, eia ke hana ia nei na hana hoomanamana i hoi hou mai ke ea o ka Aina. He mea maopopo aole he oiaio o keia mau mea. He hookahi no Akua o Iehova. ka me nana i hana i ka Lani a me ka honua, a me na mea apau. @o ka manao io kakou e ike nei ia ia, aole me ka ike maka, oiai ua hiki ole i ka mea hewa ke ku a ola imua o ka nani o ka mea hemolele. Aole makou i ike i kekahi poe e nana i keia hapa. He oiaio ae p@@ hook@@nani no paha kekahi e no io nei, a eia ka ninau. ina ne a@oiaio keia mae, na wai i ao hookamani i hookamani ai no kanaka. Eia ka pane, I hookamani i ka misionari ao ana i ka olelo a ke Akua.

 

KAKAUIA NO KA LEO O KA LAHUI.

KE AUPUNI O IAPANA.

 

            Ua hoikeia mai ia makou kekahi lono elike me keia. Ina na manao nui loa ke Aupuni Kuloko i kela Iapana pepehi kanaka e noho mai la iluna o ka Moku kaua Nani Wa o Iaapana, alaila he hookahi wale no alanui e loaa hou mai ai iloko@ ko ke Aupuni lima ua Paahao mahuka nei oia keia, e palapala aku ke Aupuni Kuloko i kona Kanikela e noho ala ma ke alo Alii o ke Aupuni o Iapana e hele aku imua o ke Aupuni e waiho aku ai i kekahi koi no ka hoihoi ana mai i keia Iapana mahuka, a ina e ae mai ke aupuni o Iapana i keia koi, alaila hoike mai ke Aupuni o Iapana kona Kanikela e noho nei ma Hawaii nei no ka hoihoi ana aku i keia Iapana Paahao ma ka lima o ke Aupuni Kuloko, a oia ka manawa e kauoha aku ai ke Kanikela i Ke'lii Moku Kiekie o ka Mokukaua Nani Wa, e haawi mai i ka lawehala iloko o ka lima o ko Aupuni Kuloko, a ina aole he mau kauoha pela mai ke Aupuni mai o Iapana a i kona mau Luna Aupuni maanei nei, alaila, e manao mau ia aia kela Iapana iloko o ke Aupuni o Iapana kahi i noho ai ma ke ano he Okana Aina ka moku kana Nani Wa no Iapana. Malalo hoi o na Kanawai Lahui o ke ao nei. He hoike ana mai keia i ke akamai a me ke a naauao o keia Lahui kanaka. a me ko lakou mau Luna Aupuni e hookele nei ia Aupuni.

            Ua haule pahu ka ike Kalaiaina o ko kakou mau hookele Aupuni imua o ka ike o na Luna Aupuni o Iapana e noho nei ma keia Aupuni.

            Ua helu pu ia ke@ Aupuni o Iapana iloko o keia au e nee mua nei ka hanua maloko o ka Papa ekahi o na Aupui Holomua o ke ao nei.

            Ua hoalaia mai na noonoo ana no kekahi ninau nui i hoalaia ma ka makahiki 1890 no ka pono kivila o na kanaka o ke Aupuni o Iapana e noho ana maloko o keia Pae Aina. e hoomanaoia @ae o keia koi ana a ke aupuni o Iapana, aole ia no na kanaka a pau o Iapana. No na kanaka wale no o Iapana i hiki ke heluhelu a kakau ma ka olelo Hawaii a olelo Pelekane paha. e like hoi me ia i haawiia ina kanaka e ae o na Aina E.

            I ka nana ame hoomaopopo ana i keia koi, e hawiia ka pono Kivila i kekahi poe kanaka Iapana; Ua hookahuaia ia koi maluna o ke kahua o ka naauao, a oia hoi kekahi Aupuni holomua maluna oia kahua ke kahua hookahi wale no e hapaiia ai ke kanaka a me ka Lahui a kau iluna o ka papa o ka hanohano iwaena o ka noho ana o na Lahui kanaka ame na Aupuni o ke ao ho lookoa, oia kahua ka mole a me ke kumu e noho mana ne@na Aupuni nui o ke ao nei.

            Ua ike maka kakou i ka naauao o keia Lahui mamuli o ka hana a ko lakou mau Luna Aupuni iloko o keia mau la i kaa hope ae nei.

            E huli hou ae kakou @ @@ aku i ka moku kaua Iapana Nani Wa; He poe kanaka Iapana wale no ko luna o keia moku mai Ke'lii kiekie a me Na'lii moku malalo iho oua a hiki loa aku i na sela, he poe Iapana wale no. a  na lakou ponoi no i hookele mai i ko lakou moku mai Iapana mai a hiki i Hawaii nei.

            Ua hoiki pu mai no hoi o Keaweamahi ma kana haiolelo. ma ke aupuni o Iapana, he poe kanaka Iapana wale no na Luna Anpuni a pau e noho hookele ala i ko lakou Aupuni..

            Ma ka ike ana o ko'u mea kakau i keia kulana holomua o ke Aupuni o Iapana a me ka hoike ana mai o kekahi hapa o keia Lahui e noho nei iwaena o kakou i ko lakou kulana naauao me ka malama i ke kulana keonimana, nolaila ua manao kou mea kakau e haawi koke ia ka pono Kiwila i na kanaka Iapana i ike ia ko lakou ike heluhelu a kakau ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Enelani paha.

Me ka mahalo

Jno. K. Kahaleula

Honolulu Maraki 27 1893.

 

NOHOU KULOKO,

            Nui na Luna Aupuni i hoopauia iloko o keia mau la pokole mai ka lakou mau Oihana Aupuni ae.

 

            He lono kai hoike ia mai ia makou, ua hoopau ia o A. S. Cleghorn (Ake) i ka noho Luna nui ana no ke Aupuni.

 

            Popopo na paalole kea i loaa mai nei i ke Aupuni; pela ka hoike a Mr. Emmeluth imua o ka aha kuka, a ua koho ia i Komite no ka nana pono ana i keia Lole popopo oia o Emaluka, Kimo Mokana, a @e Waltham.

 

            Ua hoike ae ke Kuhina Waiwai Porter, ua uuku loa kahi waihona i koe o ka haawiina no na hoolilo o ke Aupuni Kuloko. Ua noi oia e haawiia ma ka lima o ke Komite Hookolokolo no ka hoomakaukau ana i Bila Kanawai no kekahi haawiina hou a ua hooholoia pela.

 

            Na ka Puali koa pualu Co. A. e malama ana ka Hale Aupuni. a e noho ana lakou maloko olaila, o ko lakou uku ua like me ka uku o ka puali kumau he $40.00. no ka malama. Ua hooholo ka aha kuka i kekahi haawina no ke kuai ana ina moe pela apela aku no keia poe koa. Ke nui hou aku la na Hoolilo o ke Aupuni.

 

            He lono kai loaa mai ia makou ma ke awakea o ka la inehinei, mai na hoa Hawaii mai o ka Oihana Kinaiahi Helu 2 a me ke kaa Polohuku. Ua liuliu lakou i ko lakou mau wahi opeope no ka makaukau e haalele i ka hana ina e onou ia aku ana lakou e kakauinoa maluna o ka Palapala Hoohui Aina.  He kulana hanohano keia e na hoa. a he hoike ana ai i ko @@kou aloha io i ko uokou ai@ makuahine. Mahalo nui na Hawaii aloha aina oiaio.