Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 678, 6 April 1893 — Page 2
This text was transcribed by: | Paka Westin |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI
______
JOHN E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA APERILA 6, 1893
HE MANAO AKEA I KA LAHUI.
_____
Mamuli o ko ka Hon. John E. bush hoi ana mai nei, ka ona ponoi o na Nupepea @A OIAIO a me Ka Leo O ka Lahui: Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku aua i ko'u noho Lunahooponoono ana, a me ka poko uuku ana no ia ;ma u pepa; O ua kauoha nupepa a pau loa. @@ kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.
JOSEPH NAWAHI
Honolulu, Mar. 27, 1893.
___________
UA KUPONO ANEI?
_____
He ninau keia i kupono i kela a me keia kanaka Hawaii e ninau iho ai ia ia, e pili ana i na hana i hana ia e na mamo misionari i ko kakou Moiwahine, a ma ona la e lawe aku a ke kuleana o ka Lahui Hawaii, me ko lakou ae ole a e hoolilo aku i kekahi aupuni e. Ua hele mai ae misionari he kanahiku makahiki a oi ae i hala aku.l Ua noi ma Zabac i ka Moi Kamehameha I, e ae ia lakou e pae maia iuka o ka aina nei e ao i ka homana Karisiano Aku, i ko lakou ae ia ana, aole hoi lakou i hoopololei e like me ka lakou i olelo mua ai. Ua hana ka poe isionari i na makahiki mua i ka hana a ka Haku, oia hoi e ku a nele e hoolaha i ka euanelio me ka nana ole i na mea o pili ana i ke aupuni o ke kanaka. Ua holomua ke aupuni a lakou i lawe mai ai, ua @@@a he pono, e like me ka la penesekota, i huli nui mai na lahui kamake o kela a me keia ano. Aka, e like @@@ ka loli ana mai o na a'o ana mahoe o ka nalo ana aku o na aposetolo, pela no i nalo aku ai ka lilo o ka olelo mamua o ka manaoio ole o ku kumu ao.
Mai ia wa mai, ua loli ke ao ana. He kakaikahi ke karistiano o ka Hoomana Kulawina i like me Laiane makua--ke kanaka i hoohalike i kona noho ana a me kana mau hana me kona Haku. No hai mai ke hale i malu ai, ka ai i maona ai , ke ono i ola ai ka ohana, a i hoo@@@@@@aoia ai. A pela oia a m ake wale aku. A eia ka ninau i na mamao kipi o keia wa: Me ke aha oia i ewili ia ai a hoonalo ia aku i ka @@@ makuahine honua o kakou? Wahi o na olelo hooia ia mai, ua wa-hi ia kona kino lepo, "me ka Hae Hawaii," mahope o ka lele ana o kona hanu me ka pule i ke Akua e aloha mai i na lii, i ka lahui a me ka aina nana lakou ke mahalo ae i keia mano oiaio a Aberehama, a hanau ia, a lilo nana, aole ma ka ie, aka ma ka uhane, ke keiki ma ka hoopoopono. Nani kela kia hoomanao i hoike mau i ko ke Akua nani, a hiamoe aku la oia, ma ka lua kupapau, a e like me Ioba e waiho malie a hala ae ko Iehova la maina, ala mai e hoho iloko o ke aupuni o ke Keiki a Akua, i kona wa e hiki mai ai a e kukulu i ua aupuni la, a e hoihoi i kona mau hoahanau ma kahi ana i hele mua ai e hoomakaukau no lakou, no ka poe i lanakila maluna o ka hewa, a kapaia hoi ka Isareaela oiaio ma o Iesu Karisto la. Ua ao mai anei keia poe, me ka pahi a ame ka make e hoomaikai ia aai na hana hewa, aole, aole loa, aka ke alakai hewa ia nei kekahi poe Hawaii malalo o na kuhihewa, a ao hewa a ke kanaka ma kahi o ka olelo a ke Akua.
Owai ka poe e hana nei i ka mea hewa? Aole anei o na mamo a na misionari? Hookahi no pane. O lakou no, kai kuko, kai pepehi i ka OLELO saa na maakua o lakou i lawe mai ai, ka olelo Hemolele a ke Akua, a lakou e malama nei ma na lehelehe o lakou, aole hoi ma ka uhane oiaio; ke aioha a me ka manaoio i ka ka Haku mau kauoha ana. E ka mamo puni loaa, e kukuli nei ia Mamena, e huli oukou mai na kuko a me na hana hewa ana, a mai pepehi wale oukou i ka poe nona na mahina [aina] me ka manao e lawe wale, no ka mea, he Akua hoopono ka oukou e kuhikuhi nei me na ao hookamani, a aole oia e hoonele i ke a-na ana mai i ka haawina maaluna o ka poe i hoomaewaewa i kona lokomaikai.
_______________
Ka Hookohu a Grover Cleveland.
_________
O Grover Cleveland, Peresidena o na Mokuaina Hui o Amerika.
_________
Ia Mea Mahaloia SANDFORD B. DOLE Peresidena o ka Aha Hooko a me Kuka o ke Aupuni Noho Manawa o ka Paeaina Hawaii.
____________
KA HOALOHA NUI A MAIKAI: Ua wae ae nei au ia James H. Blount, kekahi o ko makou makaainana kaulana, oia ko'u Komisina Wae e hele aku e ike i ka Paeaina Hawaii a e hana i kekahi hoike ia'u e pili ana i ka kulana o na mea e pili ana ia aina i keia manawa. Ua lawa piha oia i ka ike i ko makou manaoio e hooulu a e hoomauiaa ai ka palena piha i ka noho hoaloha ana no ka manawa loihi e ku ana mawaena o na aina eluaa, a ma na mea a pau e pili ana i na hoolauna ana me ke Aupuni o ka Paeaina Hawaii he mana kona i oi ae. Ma ko'u ike i kona kulana ano kiekie a me kona naauao ua loaaa ia'u ka hilinai piha e hoao aku ana oia ma na ano a nau e hooholomua: na pono a me na pomaikai o na Aupuni a eiua a pela hoi e hoolilo ai iaia i mea oluolo ia oe.
"Nolaila au e noi aku nei ia oe e ka Mea Mahalkoia e hookipa aku ia ia me ka oluolu a e haawi aku i ka hikinai piha i kana e olelo ai ma ka aoao o na mokuaina Hui o Amerika a i kana mau olelo hooia a'au i kauoha aku ai ia ia e haawi aku ia oe i na manao maikaia o keia Aupuni no ka pomaikai o ka Paeaina Hawaii."
O keia ae la ka palapala a ka Peresidena Cleveland o ke Aupuni Amerika Hui, i ka Peresidena o ka Aha hooko ame Kuka o ke Aupuni NOho Manawwa o ka Paeaina Hawaii. He eia na ano nui o keia leta. 1.F. hooia mai ana aia Mr. J. H. Blount, he kanaka i manao nui ia, he hoopono a oia kai hele mai ike a hoike aku ia ia i na mea i hana ia a e noi ana e hilinai ia aku. 2. He mana kona i oi ae i ko na luna aupuni e ae o Maerika e noho nei maaanei ma na ano a pau. 3. Ua ike mai oia I ke aupuni o ka manawa, a akaka na mea e hoike ia aku ana, a e hana ia ana paha e kona Koisina e like me kana mau kauoha, e laa hoi ke kuu ia ana o ka Hae Hoomalu o Amerika. 4. I ka manao nui o kona Aupuni i ka poaika o ka Paeaina Hawaii a me kona aupuni e hoomau ia. O ke ano nui o keia leta, oia no ka mana nui o keia luna e hana aku, a e hoolohe hoi na luna aupuni noho manawa o ka Paeaina Hawaii i kona leo, a o kona hele ana mai e ike i ka oiaio o na mea a pou i hana ia, a me ko ka lahui manaoio maoli e like me ka palau i hoolaha ia aku nei i na aina e.
_______________
Kai huluhulu ia i ke ala,
______
Hoole ke kanaka Aloha Aina.
______
Mahalo nui ia Nalau.
_______
Ua hoike pololei mai o Mr. Nalau ia'u i keia la, Aperila 4 hora 11:45 a.m. i kekahi moolelo e pili ana iaia penei:
"I keia la, ua kii aku nei au i ka'u mau wahi kenikeni i ka halewwai, no ko'u mau la i lawelawe iho nei i ka oihana makai.
I ka loaa ana mai, ua puka mai la wau iwaho e ku ana o Kamanaa mawaho o ka puka, a uku aku la ua i ko'u aie iaia.
Pane mai o Kamana ia'u haele mai kauaa a ua hele pu mauaa a hiki i ka puka o ke Keena o ke Kanikela Amerika, kahea mai no kela iaa'u e pii iluna, ia mamawa, noonoo iho la wau heaha la kela, aka, ua koo aku no nae au, a pii aku la iluna. O ko maua hiki ana aku iluna, ua komo aku la o Kama iloko o kekahi rumi, owau hoi, ku iho la wau mawaho o ka puka a kahea mai la o Kamana ia'u e komo aku, oia ko'u wa i olelo aku ai iaia. E komo aku wau e aha, ua pane mai kela ia'u kakau hoi i kou inoa no ka "Hoohui Aina"?
Oia ko'u wa i pane koke aku ai iaia, ina oe e hai mua mai nei ia'u i kou manao, ina aole au e ae e hehi ko'u mau kapuai ma ka papahele o keia halae; nolaila aole o'u makemake i ka "Hoohui Aina," he aloha wau i ko'u Aina, a me ko'u Moi.
Ia manawa ua pane koke mai la na haole e noho ana iloko, aole pilikia keia hana he hana maikai keia ina e hoohui kakou me Amerika nui ka pomaikai, apu ka pilikia. I ka wa i ke Aupuni Moi, nui ko kakou pilikia, aohe pomaikai.
Oia ko'u wa i pane aku ai, aole loa wau i ike i ko'u pilikia i ka wa o ke Aupuni Moi; o oukou paha. Oia no ko'u wa i hoi koke mai ai, me ke kali ole.
Ua hele mai o Kamana mahope o'u a olelo maila, lapuwale maoli oe, ua pane hou aku au iaia, manao au o oe, a nui ko maua hoopaapaa ana a me ko'u hoihoi ole e hoolohe i kana kamaiho, ua haele aku la au ma ke Alanui Papu, a iho i kai, ahoi loa ae nei i kauhale, a hele hou maila.
Ma keia moolelo he mea ehaeha no ka naau o ke kanaka Hawaii oiaio, ke heluhelu pono iho, i na olelo ku i ke aloha, a keia Hawaii oiaio, no kona aina makuahine, a-o ka oe kuakaia, oia no ka ohana o Iuda. Nolaila, e na Hawaii oiaio a pau , e paa a paa i ke aloha aina oiaio iloko o ko oukou mau puuwai oiai, oia ka mea oi aku mamua o na mea a pau.
Na ke Akua no e kokua mai.
D.M. PUNINI JR.
_________________
KUE I KA HOOHUI AINA O S.M. KAAUKAI wm Chas AHOI MAKEMAKE HOOHUI AINA.
_______
Ma ke Kakahiaka Poakolu nei, ua ulu ae ka hoopaapaa mawaena, o na mea nona na inoa muluna ae, ma waha iho o ka Hale Leta.
O ke kumu nui o ko laua hoopaapaa, oia no ka Hoohui Aina, ma ia mea e kue ana o Mr. s.M. Kaaukai, a ahi ana i hoike a'e ai, aole loa i hiki mai ka wa pono no ka noonoo ia ana oia mea he Hoohui Aina.
Nolaila, eia wau ke nana aku nei i ka hana a ke kanaka a ke Aupuni o Amerika i hilinai ai, a hoouna mai nei ianei. A oiai hoi aole loa ke Aupuni o Amerika i ninau mai nei i ka Lahui Hawaii, i na paha ua makemake ka Lahui Hawaii ike "Hoohui Aina."
Aka, o kakou nae ia e noi aku nei E hoohui! E Hoohui!! aka, ke olelo mai nei nae o Amerika, aole e hiki he pono ke kali a ike ia ka manao ponoi o ka Lahui Hawaii.
A ina pela, alaila ua loaa a nei ia kakou ke kuleana, e onou koke aku, e ae mai o Amerika i ka Hoohui Aina ke manao nei au aole. pane o Mr. Wm Chas Ahei, ke hoike aku nei au ia oe i ka mea oiaia loa ana kakou e hoohui ia ana me Amerika i keia hora, ai ole, i keia mua aku paha, ke olelo aku nei au ia oe, e papalua ana na pomaikai e loaaa ana ia oe.
Pane o Mr. Kanukai, heaha ia mau pomaikai manao anei oe, e Mr. Ahei, e helelei mai ana ka Lani a poho pu me kakou, ke manao nei au aole, aole loa no, a ka aia no a hana ke kanaka alaila loa mai aole hoi he helelei wale mai.
HOOHO KA LEHULEHU E HOOLOHE ANA.
Aole o makou makemake i ka "Hoohui Aina."
Pane hou aku o Mr. Kaaukai o ka makou e alakai nei i ka Lahui malao o keia "Hui Aloha Aina" oia ke alakai naauao ana a aole nohoi e hookikina wale ia aku ka lahui e koo i keia Hui, a e hoopaa paha i kona inoa, aka, na ka noonoo ponoi no o kela kanaka keia kanaka e alakai iaia iho, oia ka makou e hana nei.
He nui aku ka laua mau olelo, aka, ua hoi e mai au me ka paua ole o ka laua pa pa olelo ana.
O ka alehulehu na hoiko o keia mau olelo ana, mawaena o keia mau Loio, a o Hon A. Kauhi, kai hele aku e papa ia Mr. Ahei, aka makemake au e ao ia lakou nei.
D.M PUNINI Jr.
Apr. 5 "93
_____________
RICHARD RUSH.
Moku nana i lawe mai ke Comisina James H. Blount.
___________
Ua haalele mai ka moku kaua Richard Rush Kapena Hooper no Sana Diago, ua hoopahaohao ia na Alii Moku no keia hoi koke ana o lakou, oiai ua makemake lakou e noho loihi iki iho maanei nei no kekahi mau la hou aku. Ua manao ia ina aole he makani ikaika ma mua mai, alaila, e hiki ana oia Sana Diago iloko o eiwa la.
________________
OLELO HOOLAHA.
_______
Eia ma ke Keena o KA LEO O KA LAHUI kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina. He wa kupono keia o na Hawaii POnoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa ko lakou Aloha Aina a Aloha Kuokoa.
MA KE KAUOHA.
J.K. KAULIA.
Kakauolelo o ka H.H. Aloha Aina.
_____________
Ua makemakeia na Laia apau o ke Komite Hooko o Ka "Hui Hawaii Aloha Aina" e hiki ae ma ke Keena o J.K. Kaulia e pili ala me ke Keena o ka Nupepa Holomua.
______________
Ua ninau pono makou no ko Mr. Paine Luna Nui o ke kaa Hapaumi i kona papa ana i na kahukaa aole e kau i ka Lipine o ka hui Hoohui Aina a pola aku. Ua hoike ia mai he hoopunipuni keia mau olelo a ka Avalakakika o ka mea oiaio, ua papa oia aole e komo ma kela a me keia aoao kalaiana. He kulana kaulike keia a keia a Mr. Paine i lawe ai.