Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 679, 7 April 1893 — Page 2

Page PDF (901.62 KB)

This text was transcribed by:  Lynn Nakagawa
This work is dedicated to:  For my cousin, Pearl Nakagawa. I'm so lucky to have my family as friends.

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

 

JOHN E. BUSH,

Lunahooponoponopono a me Puuk@

POALIMA, APERILA 7, 1893

 

HE MANAO AKEA I KA LAHUI.

 

         Mamuli o ko ka Hon. John E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa a Oiaio a me Ka Leo o ka Lahuli Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko’u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa. na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.

         Joseph Nawahi,

         Honolulu, Mar. 27, 1893.

 

OLELO HOOLAHA.

 

          Eia ma ke Keena o Ka Leo o ka Lahui kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina. He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.

         Ma ke Kauoha,

A.                 K. Kaulia.

Kakauolelo o ka H. H. Aloha Aina.

 

Mai ka Nupepa Herala mai o Nu Ioka.

Na Hana ia Hawaii i Kaanaia.

 

         I ka Luna Hooponopono o ka Herala:

         Ke nonoi aku nei au ia oe e hoomau aku i kou peku ana i na hana kolohe a Hawaii a hiki i kou peku ana i kona hanu a pio kona ola. Aole ka nupepa Herala i lawelawe i kekahi hana i oi ae ke aloha aina, akahai, a kaiai aupuni naauao e like me kana e hana nei ma ke kue ana i keia mau hana kolohe Hawaii. Ua pa pono iho la ka mele a ka lahui Amerika e hookau nei, ma ka helu o ka nupepa Herala i pai ia no ka hoolaha ana ma Europa. E hoomau aku oe e like me ia au i hookumu ai, i hiki ai i na Peresidena a pau ke ao ia ma ka Peresidena Harisona i hana [hewa] ai. Eia imua o’u na manao kumu o keia hana (kuikahi). Ua oi loa aku hoi ke ino mamua a na mea i hoolaha mua ia.

 

II.

 

         Owai hoi ka mea e hoao ana, ma ke ano he mana poo aupuni, e hoolilo aku i na Mokuaina o Amerika Huipuia i ka mana Alii a me na aina aupuni o Hawaii? “Ka Persidena o ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka o ke Aupuni ka Mana o ka Paemoku Hawaii.” E nana i ke ano o ka inoa o ka mana aupuni e hoolilo ana i ka mana o ke aupuni! He poe “mana ku-mana wa” wale no lakaou a pau, aole he “mana kumau,” a he mana piha maoli paha. Ua olelo aku o Peresidena Harisona i ka Aha Senate he kuikahi “no ka manawa wale no ke kuikahi hoolilo i waiho ia aku i ka Aha Senate. He kuikahi hou an@i ke hana ia aku ana?”

 

III.

 

         Pehea la a mai hea ae i loaa ai ka mana piha i ka Peresidena o ka Aha Hooku, a me ka Ahu Kuka? He ulu@a kaloko kai ike ia he kipi. Ua hoomakaukau ia ko ka Moiwahine mau koa e koe aku i na kipi. Ua hoopae ia mai na koa o ka Bosetona. Ua kunana iho la ka ka Moiwahine. Ua komo puahulu mai la na kipi a na hoouna ia aku la he Comisina i Wasinetona. I ka la 16 o Ianuari. Ua kakauinoa iho la o Peresidena Harisona ma ka la 14 o Feberuari. He  hana awiwi kela, aole anei!

 

IV.

 

         Ua heluhelu hoi i na olelo hoakaka o ke kuikahi ua makemake “ke aupuni” (he mea hoohenehene) “o ka Paeaina Hawaii e hoohui ia iloko o na mokuaina hui o Amerika ma ke ano oia aina, a malalo o kona mana aupuni.” heaha iho la ke ano o kela olelo oia kekahi “mahele kaokoa” apana o kekahi mahele o na Mokuaina o Amerika Huipuia! Heaha la ke ano o keia manao? Ua nele loa ke kuikahi i ka wehewehe ana mai heaha la ke ano “mahele kaokoa” o Hawaii -- kona lahui a me ka poe e noho ana -- e manao ia ai. Ua olelo o Peresidena Harisona i ka Senate, ua oluolu no ke poo-aupuni o Hawaii e waiho i na mea a pau oia ano ia kakou a i ko kakou Ahaolelo.

 

V.

 

         Aole kekahi poo-aupuni io maoli e waiho wale ana i kona mau kupa i ko ka malihini manao aloha wale mai. O ka haule ana o kona hoomaopopo i ka pono o kona poe kupa he hoike he mau hana hoouhiuhi wale no keia kuikahi. I ka manawa o ka Paeaina e hooliloia ai ua lilo aku la na mea a pau mai ke aupuni e hoolilo ana. Aole hoi he aina ponoi iho o na Hawaii a lakou e manao iho ai no lakou e hele aku ai, elike me ko Alaska poe i ka manawa o Alaska i hoolilo ia ai ia Geremania. Ina he alii io ko Hawaii ina ua malama ia e loaa mai na hoopaa e mau ka pono o na kupa me ka hana pono ia o kona mau kanaka. Aole hoi pela ko Hawaii. Ua hiki i ke aupuni o Amerika ke kipaku ia lakou a pau mai ko lakou aina aku. Ua hiki lakou ke hoomalu ia, ke noho iho. e like me na hana inoino a ko Rusia a me ko Tureke. Aole he hookahi kuikahi i loaa ia kakou e like me keia mau mua loa mai.

 

Ka Pepehi Kanaka.

 

O kekahi koa kumau o ke Aupuni Kuloko. Hoao e lawe i ke ola o kekahi wahine me kekahi kanaka Kili.

 

         Ma ke ahiahi Poalua nei, mahope aku o ke Kaawai Pake ma Kikiha’e. Ua hoao iho la kekahi koa o ka Puali Kumau o ke Aupuni Kuloko, oia o Alex. Craig. he hapa negero e lawe i ke ola o kekah mau mea elua.

         Ma ke ahiahi Poalua nei. ua holo malu aku la oia mai ka Halekoa aku, a hoi aku la no kona rumi, he wahine kanaka kana.

         Iaia i hiki aku ai ma ka puka o kona rumi, ike aku la oia e noho ana kekahi wahi sela iloko o ka rumi. Ua pii koke ke kai o kahi Arapunita, komo aku ia iloko a hili aku la i ka wahine me ka pauku hao ma ke poo, hina iho la iluna o ka papahele; huli ae la oia a hili aku la i kahi sela ma ke poo no. a hina iho la i ka papahele. ua holo aku oia mailoko aku o keia rumi. O kekahi poe kanaka Hawaii malaila, ua lohe lakou i ka halulu a hele mai e nana, ia lakou i komo aku ai iloko o ka rumi, ike aku la lakou i keia mau mea e waiho ana iluna o ka papahele, a e kaheawai mai ana ke koko mai ko lana mau poo mai. Ua lawe keke ia laua i ka Halewai, a i ko laua hiki ana aku ilaila, ua hele a pulupe loa ko laua mau lole i ke koko.

         O keia kanaka i hoeha ia, ua hoike ae oia i kona noa o Manuela Fernandez a he kanaka Kili oia, a he sela hoi no luna o ka Moku Hokuao. aole hoi he hii iaia ke hoike poolei loa no a mea i hanaia, a aole no he maopopo iaia o ka mea nana ia i hoeha.

         Aole no hoi i hoike keia wahine kanaka i keia lima koko, a hiki i ka manawa i hiki aku ai o ka makai i ka Halewai me Alex Craig; ia manawa koke no i hoike mai ai keia wahine oia ka mea nana i pepehi. Ua loaa aku no o Alex. Craig iloko o ka rumi i hana ia ai keia Karaioia, Aole nae i loaa ka pauku hao, i hili ia ai ma ke poo o keia mau mea.

         O ke kola paha keia o na koa o ka Puali Kumau i hana i keia mau nana limakoko.

 

E AI ANA AU I KA POHAKU.

 

         Ma ka Poakolu nei, pa kauohuluhulu ia ae o Jno. Polapola e ke kanaka kumakaia, i kona aina makuahine. Eia kana mau olelo ia Jno. Polapola. me na umii wikani ana a kona mau lima:

         Haele mai kaua.

         Ihea aku kaua e hele ai? wahi a Keoni.

         Pane mai la ke kumakaia: I kahi hoi o ke Keena Hoohui Aina, a e kakau mai hoi oe i kou inoa, oiai hoi he mea pono ia oe e noonoo i kau wahi papaa barena a me kahi io bipi; i mau ai oe i ka hana.

         Eia ka pane a ke kaaka aloha aina: O ka’u wahi hana e hana nei, aole loa ia i lawa; he oki loa! Nolaila, ke hoike aku nei au ia oe, “e ai ana au i ka pohaku,” e aho ia, mamua o kou ae ana aku e kakau i ko’u inoa malalo o ka Hoohui Aina. Oiai hoi, he aloha wau i ko’u aina, a me ko’u Moi, a ina e makemake oe e lawe aku i ka hana a oukou, ua makaukau au i keia wa.

         A oia ka wa i pane mai ai o ua luda i ei, aole hoi pela, aka, o ka hana hoi paha ka mea nui.

         Ua pane @oe aku o Keone Polapola. he mau lima ko’u ua makaukau i ka hana: nolaila, aole au e ae aku ana i kau.

         Ke haawi aku nei ka lahui i na hoomaikai ana ia oe e Keoni Polapola, oiai hoi, o oe kai hooko i ka ke Akua olelo; a koe aku ka poai o Iuda ma, ka mea nana i kumakaia i ka Haku me na apana dala he 30.

         Na Keoni Polapola ponoi no i hoike ma ia’u i ke kakahiaka o nehinei Aperila 6, hora 9.45 a.m.

         D. M. PUNANI Jr.

 

KA HOOPII

A KA

MOIWAHINE.

 

Ua waiho mai nei o Liliuokalani i keia ihia Imua o ka Lahui Amerika.

 

Imua o ka Lahui Amerika -- Mai a Liliuokalani Mai.

 

KA MOIWAHINE I HOOPAU IA O KO HAWAII PAEAINA.

 

Ka hoike a ka Moiwahine mai Kona pii ana ae a noho i ke Kalaunu, a hiki i ka manawa o keia hana nui i hanaia no ka hoopau ana Iaia -- Hoakaka i ke ano o ke noi ana aku a Kona Lanui Iaia i Kumukanawai Hou -- E hanaia e like me ko Kaleponi -- Ka Ninau e pili ana i ke kipe -- Hoao ana e kapaeia ka hookaheia ana o ke koko -- Aole oiaio o na olelo e pili ana i ka Maluhia ole o ke Ola a me ka Waiwai ma keia Pao Aina -- Olelo Nane o ka Iliohae, ke Keiki Hipa a me ka Hoopono.

 

         Ke waiho aku nei Au imua kela a me keia kanaka manao kaulike i keia mea; Aole auanei hoi i hiki mai ka manawa no ke kukala ana aku i Kumukanawai hou: i na e manao ia ana e hoomau aku o Hawaii i kona kulana aupuni kahiko.

         Aole Au i hana i kekahi hana me ka pupuahulu. Iloko o kanakolu la ka noonoo ia ana o keia Kumukanawai, a ua hooponopono ia hoi e Ko’u mau hoaloha oiaio me ke akahele loa. Ua nonoi aku Au ia lakou e hooikaika lakou e hooponopono i keia Kumukanawai ma ke ano kaulike elike me ka hiki ke hana ia: Ua kauoha aku Au ia lakou e akahele loa ka hana ana i lilo ole ai kekahi pono pilipaa o Ko’u mau makaainana i na paha he kanaka a he haole paha. Ua hoike pu aku hoi Au ia lakou i Ko’u makemake e hooponopono maikai ia keia wahi o ke Kumukanawai hou, maluna oia mau kumu na @umu hoi a ka Lunakanawai o ka Aha Kiel@ae i hoike mai i ka nele loa o ko Kumukanawai e ku ana i ka mama a moakaka lea no ia mea.

         Owau anei kekahi iloko o keia hookahuli aupuni? Aole oia ka pololei maoli. I na o Ko’u hoohiki ana e malama i ke Kumukanawai a ua papa loa ia ka hoao ana e hoponopono hou ma ka hooioli ana i hana ia e ka Hale Ahahlelo. alai a ua like pu no ia me ka hookahuli aupuni ana.

         Ma o ke Kumukanawai ala e ku ana, ua kauolaa ia Au e waiho aku i na hana a pau loa imua o Ko’u Aha Kuhina, a ma ko lakou hoapano ana ia hana, e lilo no ia i kanawai no ka aina ma ke kakauinoa ana o kekahi hoa a kulaala ia aku ma ke akea.

         Aole i pau.

 

KE ALOHA AINA.

 

1st.    Kahiko ka ohu i Nuuanu

         I ka holu a ka lau Kawela

         Ua lupea ia e ka moani

         Hoope aala oia uka.

 

Hui:  He halia he aloha keia

         No kuu aina hanau

         A’u e hiipoi mau nei

         No ka lanakila o Hawaii.

 

2nd.  Ua nani ka pua o ka Ilima

         I pilia mai me ka Maile

         I wehi hoohie no ke kino

         Kahiko mau no Hawaii.

 

3rd. Kamahao ka ikena i ka nani

         I ka wai Lehua a na manu

         Manu inu wai pua Ohelo

         Iiwipolena o ke kuahiwi.

 

MISS KEKOAOHIWAIKALANI.

Puahaulani Hale.

Maraki 25th, 1893.

 

         He Aha Hookolokolo nui ka; malama ia iluna o ka puu o Kauiki, no ka noonoo ana i Kahunapule hou ma kahi o Iosepa i hoohanohano ia a’e nei, i kokua Luna Hooponopono no kahi nupepa hoohui aina.

 

         ua loaa mai ia makou he Leta mai na makamaka mai o Hilo Town mokupuni o Hawaii, e hai mai, ua ku ka Aha Hui Aloha Aina, a na wahine Hawaii Oiaio, a pela pu no m ka Aha Hui a na kane Hawaii, Oiaio. A eia iho na Luna Nui o ua Hui la i hoike ia maluna ae.

Peresidena........Mrs. Ululani Baker

Hope “..............” Marv B. Brown

Kakauolelo.......” Kaiuaola

Puuku...............” Jessie --

 

$15 MAKANA.

 

         MA KA PO POAONO NEI UA nalowale ia kekahi lio wahine hauliuli me ka noho no. he noho pulu nae. O ka mea a mau mea naha e loaa ai keia lio, e hoihoi pololei mai i ka mea nona ka inoa malalo ino nei, a e loaa no iaia ka uku makana i hoike ia maluna. F. loaa no au ma Kahauiki.

 

JNO. HAPA.

Kahauiki, Honolulu, Apr. 6, 1893.