Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 686, 18 April 1893 — Page 3

Page PDF (1.00 MB)

This text was transcribed by:  Connie Watanabe
This work is dedicated to:  Moki the Cat

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

            Ke ike nei nae au ka holona, aohe hewa i koe, a lele loa aela ka hanu; eia la, ua kokoke ke kino, ua nalo a e ke pana, pehea la oe i manao ai e ola ana ia oe.

            Pane mai keia kahuna, ua ike au, aole e make, hiki i ka la apopo, alaila kii hou ae kekahi o oukou ia'u; a hoi aku la ua kahuna nei.

            He hapalua hora mahope iho o kona hoi ana, ua lele loa aela ka hana ala mai a James. L. Hoopii aku.

            Ma keia, ke olelo nei au he keu keia o ka hana hoopunipuni ekaeka loa; a he hoike keia o kona ano lapuwale, a hupo maopopo.  Nolaila, ke a'o ia aku nei oe e Keaka` mai hoao hou oe e hana i kekahi hana o keia ano, ma keia hope aku, o huli mai auanei a nahu ia oe.

            Ma keia, ua makaukau au me na hoike ma ko'u aoao, i na oe e oni mai ana.

                        Kou Oiaio

                                                                                                                                                                                                D. M. PUNINI Jr.

                                                                                                                                                                                    Honuakaha April 17, 1893.

 

HE HANA APUKA.

 

            Ua hoi ia mai ia makou kekahi hana apuka a ka aoao o ka enemi, e ake nei e luma'i i ka lahui Hawaii iloko o ka nenelu o ka poino (Hoohui Aina).

            Aia kekahi mau palapala i pa'i hekahaka ia ke lawe hele ia 'la ma Waihee, Maui.  O ke poo o keia mau pepa, ua pai ia penei:  "Ka Hui Hawaii Aloha Aina,"  a me na hoakaka ana maialo iho, a ua pai hakahaka pu ia ka inoa o Joseph Nawahi.  Ma keia, ke hoikeia aku nei ka lohe ina mea a pau, i aloha i kona aina makuahine, kona lahui a me kona Moiwahine; o na pepa i pa'ihakahaka ia ka inoa o Joseph Nawahi, he mau pepa apuka ia, a he kolohe maoli.  I ko oukou wa e ike ai e ka lahui ia ano pepa, mai noho oukou a ae iki e kakau i ko oukou inoa, o poino auanei kakou.  A ke hoike ia aku nei ka mea oiaio, o ka pepa i kakau inika ia ka inoa o Joseph Nawahi, e kona pulima ponoi, oia auanei ka oukou e kakau ai: a he mea pono ia oukou e niele pono i ka poe e hele aku ana am@a o oukou e apuhi ai, mai a wai la i loaa ai iaia a pela aku.

            Nolaila, e ka lahui Hawaii aloha e makaala i keia alopeka, o ino auanei ka ma'a-waina aloha o Hawaii nei.  KA LEO O KA LAHUI.

 

UA HALA O Mr. KEKIPI.

 

            Ma ka auina la Poaono nei, ua lohea mai he lono i ke kaona nei, a oia keia.

            Ua make ia o Mr. Kekipi, a ua hoike mua ia mai, oia keia.

            Ma ke kakahiaka o ka la i hoike ia ae maluna, ua haalele aku la o Kekipi i kona Home, a ua mokio mai kona ala hele no Honolulu nei, a me kekahi o kana mau keiki oia o Makukapu nona na makahiki he 10 a oi.

            Oiau laua i hiki ai ma ka nuku elua o ke alanui pali o Nuuanu, ma waho o ka hu'a o ke kukui, ua haule aku la o Mr. Kekipi ilalo mailuna aku o kona lio a kahe awai aku la ke koko mai kona waha aku, a pela ma kona ihu.

            A ua holo koke aku ke keiki, a kahea i na kanaka hana alanui, e hoike ana ua make o Kekipi ua pa ke poo i ka pohaku ua haule iluna o ke alanni.

            A i ka hiki ana mai o @ kokua ua hala loa kona hanu ola, a na haalele mai ka uhane i ke kino.

           

Ka leo walohia o na hoaloha.

 

            He nui a lehulehu wale na Leta i loaa mai ia makou mai na makamaka mai a puni ka Pae Aina; e hoike ana aole ka he loaa aku o ka lakou mau nupepa KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI.

            Ma keia mau leta e hoike nei, ua komo iloko o makou ka haohao me ka ninau ana, heaha la ke kumu i loaa ole ai ka nupepa i ko makou poe lawe pepa.

            Oiai hoi, mahope koke iho o ka pau ana o ka pena i ke pai ia, ua hoomaka koke ka mea nana e owili i na nupepa, i kana hana, a lawe koke aku i ka Hale Leta, me ke kali ole, a na na keiki aku o ka Hale Leta ka hana ma ia mea.

            Oiai hoi, o kela maluna ae he rula paa ia no keia Keena, a oia no hoi ke kauoha paa a ka ona nona keia mau pepa, Hon. J. E. Bush.

            Aka mamuli o ka oukou hoike e na makamaka, ke haawi aku nei KA OIAIO, a me KA LEO, i kona hoomaikai ia oukou; oiai, ua hooko oukou e like me ka makou i hoolaha ai, i ka wa e loaa ole ai e hoike koke mai ka lohe i keia Keena.

            Nolaila, e na makamaka, na hoaloha, na kini no a pau, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou, e hoao ana no makou e hoolawa aku i ko oukou makemake, oiai hoi, o ka makou hana ia, a he waha olelo hoi makou no ka lehulehu holookoa, a puni ka Pae Aina.

            Na ke Akua no e kokua mai ia kakou.

                                                                                                                                                                                                            D. M. PUNINI.

            Honolulu Apr. 17th 1893.

 

Na mea Hou o ka Lei Lehua.

 

LUNAHOOPONOPONO.

 

                                                                                                                                                                                                            Aloha oe:-----

            Ke ku nei Ka Hui Hawaii Aloha Aina me ko lakou mau Luna Nui J. T. Baker Lunahoomalu, J. Ewaliko Hope Lunahoomalu, J Keawehano Puuku, M. Napeahi Kakauolelo, H. West Elele.

            Ua kakauinoa na Lala ma ka Buke, a ke hana nei na Komite i ka hana, o Frank Kapuahi ke Komite ahonui no ka Paia ala.

            La 10, hora 8 a. m., haalele i ka olu o Hanakahi, hiki i ke Kaona me ka manaolana e lulu lima pu me ka nupepa KA OIAIO, pa ana kahea mahope ---- Haro!  Good morning. --------- hele oe ma kahi o Charles Hitchcock i keia wa, heaha keia?  He makana hoi paha na ke "Kuokoa," ua loaa ka makou a me kekahi poe, nolaila, e kii oe i kau, aole hiki, he OIAIO ka'u.

            O!  Aole pilikia, kii paha.  Hoole hou me ka pane, aohe o'u makemake i ke Kipi.  Pane, Aole no paha no ke koi aku i kou manao, ak@, i mea hoonanea no hoi.  Hooie hou me ka pane.  Ua oi aku ka pono e heluhelu ole ia-----ka Puuwai Eleele.  A haalele me ka hoolohe hou ole aku.

Lanai Hale Leta.

            Hele aku la au a halawai me Hoomana (Lawe Leta) Ninau.  Heaha ka mea hou? pane.----  E hele ana au a Pohoiki hoi mai, oia ka mea hou.  O ka-lua:- Ua papa ia au, aole lawe i ka ke kanaka Nupepa, a me ka Leta, oia na mea hou.

            No keaha keia?  Aole i maopopo ia'u.  Auwe!  Heaha keia? na kela a me keia e pane.  He moolelo mai ke Kiu mai.  Ma keia mau la i hala hope iho nei.  Ua hoouna ia o Elemakule Pa (makai), e ke Kiu Haole o Hilo nei, e lawe i kekahi Leta i Puna ia R. A. Lyman, a hoi koke mai me ka pane awiwi.

            Ua hooko ka makai.  I ka loaa ana aku o ka leta, eia ka pane:  O!  aole hiki, ua hana au i keia hana mamua iho nei, aohe ae mai o kanaka e hoohui aina.

            Pane ka makai:  Aole pela.  E pane oe ma ka leta, oia ke kauoha.  O!  ua like pu, aohe loaa hookahi ma Puna nei; a ua hoi mai ka makai.

            Nolaila, e na kini aloha o kuu aina i noho ia e ke onaona, oia iho la ke kaona o ka moe, i papa ia ai o Lawe-leta, aole lawe i ka kanaka.  He keu no ka opu lokoino nui wale ka i noa ua pau ka epa.

            Nolaila, kupaa ia e ke onaona o Puna, mai makau a mai hopo, imua a lanakila.  O ka pono ke hanaia a haule mai na lani.  Me ke aloha i ka L. H. a me na keiki u@ele hua metala.

                                                                                                                                                                                                            KIU MEA HOU.

            Hanakahi, Apr. 10, 1893.

 

KA HAE AMERIKA.

 

            Ma ke kakahiaka Poaono nei, ua ike ia aku la kekahi Hae Amerika iiuna o Puowaina e welo ana oia me ka hanohaao nui, a o ka pou i kau ia ai, oia no kela apahu hao a ka poe Anaaina @ ke Aupuni.

            I ka wai ike ai ka lehulehu i keia mea kupanaha, ua nui na ninau ana, aka, aole he pane i loaa mai.

            I ka manawa i nee ae ai ka la e kokoke ana i ka hora 9 a oi, ua ike hou ia aku la aole ua Hae Amerika nei, a hapalua hora mahope iho, ua heea mai la o Samuela K. Kaloa me ua Hae ala, a hoike mai la, o ka Hae keia iluna o Puowaina, a na'u i kii aku nei e huki ilalo.

            Ua hoihoi aku oia i ua Hae ala a ke Keena o ka nupepa Hawaii Holomua.

            O ka loa o keia Hae, he 6 kapuai a o ka laula, aneane 3 kapuai, he Hae keia i humu maoli ia, a o ka ona ponoi nona keia Hae, aole i ike ia, owai la ia?

            Nui @a mea hou o keia la, a nui no hoi ke pahaohao, aka, no ka Lahui Hawaii oiaio, aia no ia iloko o ke aheahe malie, me ka pi-o-o-ole.

            He malama mau no i ka maluhia ka ihiihi a me ke kapu o ke Aupuni alii o Hawaii.

            Nui ke aloha aina o na Hawaii oiaio.

 

Na Leta Lehulehu.

 

            Nui, a lehulehu na Leta i loaa mai ia makou, e hoike ana kekahi oia mau leta, ua nui na Halawai Hoohui Aina i hoala ia e na poe oia poai, ma na wahi like ole o ka Pae Aina.

            A o ka mea i hoike ia mai ia makou, oia keia.

            Ma Wailuku, Maui: ua hoala a'e o J. W. Kalua he halawai Hoohui Aina, a ua hoakaka mai oia i na pomaikai a pau e pili ana i ka Hoohui Aina; a i ka pau ana, ua kahea ia na haole a me na kanaka maoli e hele mai e kakauinoa, malalo o ka Hui Hoohui Aina, o ka mea i ike ia, he 3 wale no haole, i ae i ka Hoohui Aina, o ka nui ua, hoole, a o ka oi loa aku hoi o ke ku'e; oia na Hawaii Ponoi.  Aole ma Maui wale, ma Hawaii, ma Molokai, Kauai, a ma Oahu nei ho hoi.

            Mamuli o keia mau leta i loaa mai ia makou, ua ike makou, ua kupaa ka lahui, a ua aloha hoi i ko lakou aina makuahine, a me ko lakou Moiwahine, i aloha nui ia.

            Ma ko makou ano he wahaolelo no ka Lahui, ke haawi aku nei makou i na hoomaikai kiekie ana i ka io o na io, a me ka iwi o na iwi ou e Hawaii Ponoi.

            Wahi a ka Haku, o ke aloha oia ka mea i oi aku mamua o na mea a pau.      

            E kupaa kakou e ka lahui, a hiki i ka hopena, loaa no ka lanakila.

            O ka pono hoi ke hanaia a haule mai na Lani.

 

            Ma ka la inehinei i hopuia ai e S. Kaloa, no ka huku ana i ka hae Amerika ilalo, ma ka Poaono i hala maluna o Puowaina.

 

            Ua kaha ia kekahi Kii hoohenehene no ke Komisina Blount (Balana) a kau ia ma ka puka aniani o ka Halekuai o M. Goldberg ma ka huina o alanui Papu me Kale@a.  O ke ano o keia kii hoohenehene i kaha ia, he laka e paa ana mai ka ihu, a me na lehelehe, aole i loihi loa ke kau ia ana o keia Kii, ua lawe koke ia aku.  Aloha ole no i ka malihini, aole @o e @ike me oe e Hawaii ka mak@e malihini.  Eia kekahi olelo kaulana, "O ka mea a ke akua i manao ai e hoopo@no, hookomo mua ana oia i ka manao huhu iloko ona, i hua ma @i i ka hua o ka lapuwale."

 

Ka Elele Lau Oliwa.

 

HE KIA HOOMANAO NOU E HAWAII.

 

Ke Kii Nani o ke Komisina Hanohano Blount (Balauna) a me Kana Lede a hoea aku.

 

O na Hawaii Aloha Aina mai Hawaii a Niihau e makemake ana e hele ae e hui pu me ke kakauolelo o ka Nupepa Hawaii Holomua Mr. Tho K. Nakanaela.

 

O ke kii keia o ka Loea nana i kauoha e huki hou i ka Hae Nani o ko kakou Aina iluna.

 

"Ka Hae Nani ou e Hawaii

E mau loa kou welo ana."

 

UA MAKAUKAU I KEIA LA!

            Honolulu Aperila 11 1893.

            apr11 1wk--dly.

 

$15 MAKANA.

            MA KA PO POAONO NEI, UA nalowale ia kekahi lio wahine hauliuli me ka noho no, he noho pulu nae.  O ka mea a mau mea @aha e loaa ai keia lio, e hoihoi pololei mai i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, a e loaa no iaia ka uku makana i hoike ia maluna.  E loaa no au ma Kahauiki.

                                                                                                                                                                                                                        JNO. HAPA.

Kahauiki, Honolulu, Apr. 6, 1893.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau me keia, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a lawe aihue i na manu Pelehu.  Pikake a me na ano manu e ae apau loa e hele ala maluna o ua mau aina nei.  A ma keia hoolaha ke ae aku nei maua e haawi aku i uku makana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia maua, a hookolokolo, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe aihue i kekahi o ua mau ano manu nei, e hoike mai ma ko mana Hale Kuai ma Wailuku.  Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mau aina kula no ka lawe ana i na Bipi, Lio a mau Holoholona e ae, me ke @oi mua ole mai ia maua a i ko maua Luna paha, oia o Frank Freitas e noho aia maluna o ka aina.

                                                                                                                                                                                                            A. ENOS & CO.

            Wailuku, Maui, Feb. 9th, 1893

            feb9 3msw.

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOKO

KAUOHA I KA POE AIE.

 

            Imua o ka Aha Kaapuni @ ka Apana Kaaouni Akahi, ma ka Hooponopono Palapala Hooilina.  Ma ka Palapala Hooilina a Maria O'Sullivan i make.  O ka mea nona ka inoa malale n@i, ke hoolaha aku nei, @a hookohuia oia i Luna Hoo@o Kauoha no ka Palapala Hooilina a kauoha hope loa a Maria O'Sullivan i make ma Honolulu  A ma keia ke hoike aku nei oia i ka poe he m@ ai@ ko Maria O'Sullivan ia lakou, e waiho koke mai iaia i ka lakou mau koi i hooiaioia ma na b@la ai@ polol@i ma ka Halekuai o E. O. Hall & Son (Mikaholo) iloko o eono malama mai keia la aku, a e hoole loa ia hoi na koi ke hala keia manawa.

                                                                                                                                                                        ABERAHAM FERNANDEZ,

                                                                                                                                                                        Luna Hooko Kauoha o ka Palapala

            Hooilina @ Maria O'Sullivan i m@k@, @ i k@ 30 @ Mar@ki, 1893.

            mar27 3w@d.