Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 690, 24 April 1893 — Page 3

Page PDF (1010.24 KB)

This text was transcribed by:  Caroline Tsaw
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MAHALO IA MR PUUKI

 

            Ua lohe mai makou na kakauinoa o Mr. Puuki o Hanalei i kona inoa ma ka aoao kue hoohui aina.

            He lunakanawai o’hana keia aka, he kanaka i ike i ka hoopono. Wahi a ke Akua. A hoomanao i ka Makua nana oe i hana i loihi ai oe maluna o ka aina kahi a ke Akua i hoonoho mai ai ia oe. He haipule, he hoopono, a ke Karistiano oiaio keia Hawaii, a he kupono oia i Lunakanawai a makua no ia apana.

 

REV. O. NAWAHINE

 

            Ua  hoike ia mai ia makou, ka manao maikai o ka Rev. O Nawahine, o Waihee, Maui, eia kea no nui:

            I ka wa i hiki aku ai o Kaleikau imua o Rev. O Nawahine, me ka palapala kakau inoa, o ka aoao hoo hui aina, ua hoike mai oia, aole aue ae ana, aia a ike pono au ina mea a pau.

            I ka po i wehe ia ai ka halawai a ka aoao Aloha Aina i Aperila 20, ua ike ia, a ua lohe ia ka manao oiaio, o keia kahuhipa oiaio, i kona hoike maopopo ana, aole loa wau e ai i ka hoohui aina, oiai, he ohana nui ko’u, a me ka’u wahine, a aole no hoi au no Kahiki mai, aka, no Hawaii noi no au, a e make ana wau maluna o ka lepo aloha o ko’u aina makuahine; a e pule mau ana wau no ka Moiwahine. O ka Lua, o ka’u oihana, he oihana laa ia, i hiki ole hoi ke hoohuikau ia me na hana o keia ao, oiai hoi, oawau ke kahuna lapaau no na uhane. No@aile, eia wau ma ka aoao e kue loa ana i keia hoohui aina.

            Ma keia mau mea i hoike ia mai ia makou, e ko makou makamaka a hoaloha oiaio, Mr. David Kanuha, ua hauoli lea makou.

            A i na pela like na kahu akua a pau, ola ka aina, aka, ua hiki no ia makou ke hoomaopopo i ka poe haipule oiaio i ke Akua.

            R.O. Nawahine, Waihee, Maui, Rev. S Kapu, Wailuku, Maui, Rev.E.S.Timoteo, Waialua, Oahu, Makua Kalolo. Hilo, a me kahi poe kahuhipa e ae, i hoopono maoli no, maluna o ka oihana laa.

            A ma ia a ea, ke haawi aku ei makou I na hoomaikai kiekie ana i na haipale o keia ao, a koe aku ka poe i hooiwalima ia me na wahi apana@, ka mea hoi nana i kumakaia i ka Haku; ka mea hoi a ka Baihala i ahewa lea ai.

            Nolaila, na Haku ka no e kokua maiina Haiplue io a pau.

 

            Iluna o Mauan Tanakalaka kekahi mau Lede a me kekahi mau Keonimana kahi i hoohala Manawa ai ma ka Poaono o ka pu’e i hala o ka puali Luinitete ke puu pu ma keia huakai, no ka hoonanea ana i keia poe malihini. He maikai na mea a pau.

 

NA LETA

 

            Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o ‘ia hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe kakau manao.

 

HE HANA HOOHILAHILA

 

            Ma ke ahiahi Poaha ei, ua ulu ai kekabu hakaka mawaena o kekahi poe wahine, ma Puuokapolei, o ke kumu o keia hakaka, ua uluhia ia i ke daimonio [Root Beer], a ma I hakaka ana, ua haehae iho ia kekahi wahine i kona aahu a hele kohana imua o na maka o ka poe makaikai hakaka,

            I ka uhi ana mai o na eheu o ke konouli ua ulu hou ae la he hakaka mawaena o na kane, i loaa hoi ia an ma’i hookah, ua hoao ae kekahi poe e ka make loa i ko lakou hoa hakaka, a mai ko no paha ia mau kuko lapuwale o lakou, ina he moewaa ka ko lakou hoa paio ia po; mo ka mea, ua komo mai la ka lima i hoopihaia i ke aloha hoakanaka, a hookaawale ae la ina hoahanau i uluhiaia e ke daimonio.

            Ua hiki kino ae ka hoopakele a uawai oia mau hora o ka po, D.M. Punini jr., malaila e hoomalu ai,me kana mau olelo a’o e kupono ole ai ke lu a hoomaunauna ia imua o na puaa, oia iho keia, i na e makemake oukou i hakaka, e hoi o oukou a ko oukou wahi hakaka, aole hoi maanei, oiai na ike no oukou, aole he hoihoi o ka Moiwahine Kanemake i ka oukou mau hana; nolaila, e hoolohe oukou i keia, a e hoi koke, a i naaole oukou e hoolahe mai ana, alaila, ua makaukau ke kanawai, e umii mai ia oukou, a ua hoi koke kela a me keia no kona wahi iho, a o na onene ana, aia no ke mau ala ka nukunuku, I ka poeleele loa ana iho, ua ulu hou he hakaka, mawaena e ka mea i piha i kediabolo [Root Beer], a me ka mea kio maikai i hoopa ole i kekahi wai oia ano.

            O ke kumu o keia oia no ka ona, e hailiili ana ka mea ona, i ka mea ona ole, me na hoaolelo pelapela, i hiki ole i ka poe maikai ke hoolohe aku, a o ka hopena oia mau hana, ua paa ia ka pu-ai o ka mea hailiili, a e ole no na kokua pakele ai, a malaila pu ae o Punini kahi i haawi ai i na olelo ao e ola ai, a pau ai hoi ka uluao’a ana.

            Ma keia, kea o ia aku nei ka mea nana e hookipa nei i keia daimonio [Root Beer], e hoopau ioa oe i kau hana ino, o porno mau wale auanei ko hai ole; a oiai hoi, ke pua mai nei ka Wiliwili, o ke nahu paha koe o ka Mano, a ke ala mai nei ke kanaka maikai, e nahu paha ana nei ke Kanawai ia oe.

            Nolaila e hoolohe i keia leo ao a e malama hoi i kou noho ana, a me ka maluhia o kou Home, a i ole pela, o ka oiwi no ka uku o kau hana. O ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.

            J.K. KAHINU.

            Aperila 21, 1893

 

NA MEA HOU O KA AINA KAILI LA

 

            Ma kek u ana mai o ka mokuahi Mikahala ua lohe ia main a mea hou malalo iho. Uah hoike ia mai ia makou ka lohe, i na nae he oiaio ia, ua hoihoi mai nei o Mr. Samuel Wilcox, i kona hookohu Makai Nui o ka mokupuni o Kauai.

            O ke kumu o keia wahi a ko makou lohe, aole loa ona makmake i ka Hoohui Aina, a he kue loa oia, he luna Aupuni keia, a he Amerika hoi, no kona ike i ka hewa o keia hana, oia ke kumu o kona kue ana pehea la keia?

 

HE LEO KAUOHA

 

            Ua hoike ia mai no hoi ia makou keia lono, ua kauoha paa ka ona o ka mahiko o Koloa, Kawai, i kona poe paahana, mai kakau inoa kekahi o oukou malalo o kekahi pala pala Hoohui Aina, a i na he palapala na ka Hui Hawaii Aloha Aina, malaila oukou e kakau ai.

            He Amerika no keia, a no ka ike no he hewa keia hana, oia ke kumu o ke kue ana, i na hana maikai, nawai hoi e kue aku.

 

NA OUKOU E KOHO

 

            Ua haawi aku na keiki lalawai o Niihau, a me Waimea i Kauai, a me na aina e ae a laua e noho ona ana. O ka ninan hoohui aina, na oukou no ia e koho, aole loa i loaa ka mana ia makou e onoonou aku ia oukou, e kakau inoa, oiai aia no ia mana ia oukou.

            A no makou iho, ua ike makou o oukou no ke kuleana oiaio, ehana pela, no ka mea o oukou ka aina, a he hana hilahila ole loa no hoi keia, i manao ia ai, e kailiku ae i ko oukou aina aloha, a me kona kuokea.

            Ma keia ua ike ia, aole loa he hoihoi iki o ka poe noonoo maikai i keia hana a oia ko makou e haawi nei ina hoomaikai ana i na keonimana a pau, o na puuwai Amerika oiaio, i aloha io ia Hawaii nei, ua like hoi ia, me ka lahui Amerika i ike ole ia Hawaii nei, eia name ua ike lakou i ke aloha.

            Aloha ia ia hoi o Kaunuohua he puuia, pehea hoi keia, he mau ihana ola a pau; o ka Lahui Hawaii oiaio.

            E mahalo ia, na keonimana o ka aina kaili la, akaaka ai no o Kauai, ma na mele a ka poe haau mele o kahiko o Hawaii nei.

            Maikai Kauai @emolele i ka ma lie, kupu kelakela ke poe Waialeale.

 

            Ma ke Kuokoa puka pule o ka Poaono nei, ua ike ia kekahi hoolaha, e pili ana i ka hoolilo ana aku i na Aina Leialii i na kanaaka, a nia ka makou nana pono ana, ua ike makou he apuhi keia, a he alahele hoi e ka hoohui aina, nolaila, ke kau leo ia aku nei ke ka lahui mai punihei wale i na apuhi o keia ano ke ino keia.

 

NU HOU KULOKO

 

            He elua Hale Hana Keaka o ka po Poaono nei Hale Mele Hou, a me ka olelo Pule o Kawaiahao.

 

            Apopo e holo aku ai o Malulani no kona mau awa maa mau, o Maui a me Hawaii; e haalele ana i ka hora 10 A.M.

 

            Na ka Bana Lahui i malama na hana hoohiwahiwa a Laieikawai ma ka Hale Mele i ka po Poaona nei. Nani a nanea ka pepeiao i ko lakou mau leo mele. Mahalo.

 

            O keia pa ma ke Alanui Beretania, ai kuai ia hoi ia W.P. Toler, na hio ma ke kudaia ia Mrs. R.D. Morgan, no ka huina o $2,475. Pokeokeo no!

 

            Eia hou ae he Mauawa Farani ke au mai nei i ke kai mai ke awa mai o Acapulco, ua haalele oia ia laila i na la hope o Maraki, me he mea la, he mau la ku wale mai no keia.

 

            Ua lohe mai makou, ke makemake nein a koa kumau o ke Aupuni Kuikawa i kanaono dala o ka mahina, i na he oiaio keia, a e hooko ia ana hoi, alaila, he mea maopopo loa, e pa-pa-pau ana kakou he a-a ko ka hale. Nui ka pomaikai la, ke hu la ke kala i ke pili.

 

            Maikai ka hana Keaka o ka Poaono nei, maloko o ka Hale Mele Hou, Ua pii mau ka makaukau o ka Puali Keaka Hawaii Ponei, a ua kuupau ia mai ka nani o na hana a ka wahine o ka Liula. Mahalo a nui ia oukou a ka Kui Keaka Hawaii, i ko oukou holomua ma keai hana e hoomau aku ma keia Alanui.

 

            I keia Poaono ae, e hoopau loa ai ka Misiona Katolika i na koena o na mea kuai o ka Fea, i malama ia ai ma Kalihi-kai, i kela Poaono mua aku nei, ma ka Hale Paikau o Manamana ae nei, malalo o na hooponopoo ana a Mrs. G.J.Waller a me Mrs. W.L. Wilikoki. E muae nui hou ae.

 

            Ma ka Poaono nei April 22, 1893 ua hoopuka mai o Mr. D. Laiana ma kana wahi apana pepa e olelo ana o ka manao o ka Aha Hui Kalaiaina he Hoohui Aina. Nolaila, ma keia manao i hoopuka ia e D. Laiana ke hole aku nei ua poo a me lala o ka Aha Hui Kalaiaina, aole loa, o na kuleana iki iloko o ua Aba IIui la i hoike ia malua ae.

 

            Ninau aku la kekahi kanaka Hawaii i kona makamka haole (he iala no ka Aha Kuka o ke Aupuni Kuloko). Pehea ke kulana o ko kakou aupuni i keia manawa? A-ka ikiiho la kona makamaka haole a pau pane mai la, aole he maopopo iki ia’u. Nalu iho la keia kanaka no keia pahe, oiai oia kekahi lala o ka Aha Kuka.

 

LIPINE ALOHA AINA

 

            Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo o hoolawa aku i ka makemake o ka poe kauoha main a kuaaina mai a me ka poe o noho nei ma ke taona o Honolulu, i na Lipine i pai ia me ka Hae Hawaii a me ke Kalaunu. He hoailona keia no na kane, wahine a me na opio make kuokoa a aloha alii. E loaa no au ma ke keena o Enoka Johnson, alanui Kaahumanu. He 30 a he 40 keneia ko ka hailona hookah, a ina ma ke kakini – 20 a he 30 keneta pakahi.

 

            J.K. NAKOOKOO

Apr. 21                        2 wk-d                         3ts-wkly

 

Ka Elele Lau Oliwa

 

HE KIA HOOMANAO NOU E HAWAII

 

Ke Kii Nani o ke Komisina Hanohao Blount (Balauna) a me Kana Lede a hoea aku.

 

O na Hawaii Aloha Aina mai Hawaii a Niihau e makemake ana e hele ae e hui pu me ke kakauolelo o ka Nupepa Hawaii Holomua Mr. Tho-K. Nakanaela.

 

O ke kii keia o ka Loea nana i kauoha e huki hou i ka Hae Nani o ke kakou Aina iluna.

 

“Ka Hae Nani ou e Hawaii E mau loa kou welo ana”

 

UA MAKAUKAU I KEIA LA!

Hoolulu Aperila 11 1893

apr 11 1wk-dly

 

$15 MAKANA

 

            MA KA PO POAONO NEI, UA nalowale ia kekahi lio wahine hauliuli me ka noho no, he noho pulu nae. O ka mea a mau mea paha e loaa ai keia lio, e hoihoi pololei mai i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, a e loaa no iaia ka uku makana i hoike ia maluna. E loaa no au ma Kahauiki

            JNL. HAPA

Kahauiki, Honolulu, Apr. 6, 1893

 

OLELO HOOLAHA

 

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ke papa loa ia aku nein a mea a pau aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima, a lawe aihoe i na manu Peleha. Pikake a me @ ano mau e @ apau loa, e hele ala malua o ua mau aina nei. A makeia hoolaha kea e aku nei mana e haawi aku i uku makana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia maua, a @, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe aihue i kekahi o ua mau ano manu nei, e hoike mai ma ke mana Hale Kuai ma Wailuku. Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mau aina kula o ka lawe ana i na. Bipi, Lio a mau Holoholona e ae me ke noi moa ole mai ia maua a i ko maua Luna paha, oia o Frank Freitas e noho ala maluna o ka aina.

A.     ENOS& CO

Wailuku, Maui, Feb @, 1893