Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 692, 26 April 1893 — Page 2

Page PDF (943.40 KB)

This text was transcribed by:  Kanani Yamashita
This work is dedicated to:  Barbara Yamashita

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Ka Leo O Ka Lahu

John E. Bush,

Lunahooponopono a me Puuka

 

Poakolu, Aperila 26, 1893

 

Olelo Hoolaha.

Eia ma ke Keena o Ka Leo o ka Lahui kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina.  He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa.  Me Ke Kauoha

J.K. Kaulia

Kakauolelo o ka H.H. Aloha Aina.

 

He Manao Akea I ka Lahui

Mamuli o ko ka Hon. John e. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo O Ka Lahui, Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko’u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa, na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.

Joseph Nawahi

Honolulu, Mar 27, 1893.

Kahea Halawai Aha Elele Nui

Ua hooholoia e ka aha Hooko o Ka Hui Hawaii Aloha Aina a na ane; o ka Poakahi la 1 st o Mei, K.H. 1893, e hiki mai ana, oia ka a e malama ia ai ka halawai nui a ka Aha Elele a ka Lahui ma Honolulu nei.

 

Ua makemake ia na Elele o kela a me keia Apana e hiki mai ma Honolulu nei, i ka manawa i hoike ia ae la maluna.

J.A. CUMMINS.

Peresidena Hanohano

JOS. NAWAHI

Peresidena

Honolulu Aperila 12 1893

Ua Hoka Hou No

Hele aku la o Pakana ko Kau kahuna pule, a me ko Kona Elele hoohui-aina, e ike ia Mr. Blount.  Ua Hoole ia mai a me ke kauoha ia i wa okoa aku.  No keia manao iho la hoi ka mua o keia mau keonimana hoohui-aina, e pa leo aku i ka agena o kekahi laina mokuabi holo pili aina, e kaohi ia kekahi moku a ka Poakolu nei no laua, me ka mamao ma ko laua piliwale ana a hoohui aina, he kuleana aui ko laua e ae ia mai ana hoi.  Mino aka mai la ka haole i ninau aku ai, a i mai.

 

He manawa paa ko na moku @ ka lakou huakai e holo ai no na ia; noiaila aole e hiki ke hookoko olua makemake.  He mea e o ka haakei o ka nasu o ke Kau makaha, i ke kuhihewa ana, ua pumahele loa aku nei oia i na ona mokumahu holo piliaina.  Ua like keia noi anao keia kanaka, me he la e noi aku ana oia i kekahi kaikamahine misionari a na kumu e mare me ia.  Aka E kulu wale no ka Waipuilani o na Kona i kela Kauhane pouli’o Kau aole e pau n Uhiwai a na Kumu i hoohihipea ai i kona ikena me he punawelewelela.  He hele ana na na makapo ka @uakai a keia mau hoohui-aina, a he pahua kai loaa mai.

 

Heike A Na Loea Aupuni

Ua ulu ae kekahi kumu hana nui iwaena o na loea kalai aupuni o na aupuni e i ka Poalua iho nei.  Ua hele aku hoi ke Komisina Beritania me ke Kapena o ka Mokukauna Hyacintne, a me ke Komisina Iapana me ke Kapena o ka Mokukaua Iapana Naniva, a launa aku la me ke Komisina Blount.  Mahope o keia launa ana na hele aku la hoi ke Komisina Bount e launa ike me ka Moiwahine Liliaokalani, no ka manawa mua.  He mau hiona ano nui no ko keia mau ike ana o na luna aupuni nui e noho nei me kakou, a ua piha koke ke kulanakauhale i na hoopahaohao, a he nui na kohokoho a wehewehe ana a na Kaula no keia mau ano i ike ia.

 

Ua oleloia o ke kumu e keia kuka ana o na Komisina, oia no ka mea e pili ana i ke kulana kupilikii o ke Aupuni Noho Manawa o kakou. Ua nele ke aupuni i ke dala; na ohumu mai na Koa, e koi ana e hoopii ia aku ko lakou uku ma kahi o ke $60 o ka mahina a $20 no ka ai. Ke koi aku nei na Pukiki e ae ia kekahi o lakou e komo i hoa no ka Aha Kuka o ke aupuni “P.G.”  Me he la, ua hiki mai na hoouluku, e hoonaueue a e hookaumaha ai i ka noe nana i hoala i keia ano hana, a eia ke lapu mai nei ia lakou.

 

Ua olelo ia, no keia mau kumu e lele mai ai na koa Amerika a e kau hou ai ka hae hoomalu i ka poe aea haukae a me na @aoala hoohaunaele a na misionari a me na Pukiki, a me kekahi poe e ae paha. He hopena no ko na hana hewa a pau.  E nana malie aku kakou.

 

Keao Ana O Na Opio

O kekahi mea nui a na makua Hawaii e noonoo nui ai oia ke ao ia aha o ka lakou mau keiki, a me kahi e hoouna ia ai e ao.  Mawaena o na Kula ao.  I na keiki o ka oi no ke Kula Aupuni oiai he ao ia na opio malaila ma na mea hoonaauao.

 

Ma na Kula Kuokoa hoi, a me na Kula Hanai, ke ao ia nei na keiki i ka ike, a ma kokahi o ha kula hanai ke hoopapau ia nei na ao ana i na keiki ma na hoomana.  Ma kekahi ua pakui ia ke ao ana i na keiki i na manao e kue ana i ke aloha aina, i ka hoohui aina, a me na hana i na he lahui e; ua lilo he mea e kaili koke ia ai na keiki; He oiaio, he kupono loa e ao ia kekahi mau, haawina hoopiana, koe wale no, ka like ole o na makemake o makua, nolaila ua kupono ole na ao hoomana ma na Kula Aupuni aka.  i lawa ai ka makemake o na makua e ao ia ka lakou mau keiki i na ike hoomana, ua kupono na Kula Kuokoa a me na Kula Hanai.  Ua pono no ia inau ano, oiai ua hiki ke wae ka makua e like me kona makemake.  Aka o keia hana a na Kula Hanai, malalo o ke alakai a na Kalawina. oia kekahi mea inoino loa e hana ia nei.  He hana kue maoli no i ka pono.  He mau ao malu ana hookahuli ana i ka manao o ka poe opio e kipi i ko lakou hae, ko lakou aina, i ko lakou mau makua, he ao hoi e kue ana i na manao aloha makua a aloha aina, e like me ia i ao ia ai ma ke kauoha elima o ke Kanawai O Ke Akua.  O ke Kula Kamehameha kekahi o na Kula Hanai o na Keiki Kane, a o ke Kula Kawaia hao ko na Kaikamahine.  Ma keia mau kula ua hookele ia ka noonoo o na opio e hahai i na manao kipi, na manao kue o na kumu a me na kahu Kalawina, e hoole ai na keiki i ko lakou aina, ko lakou ano he Hawaii, a e pinana aku ma kahi o lakou i hokae ia e ka poe e ao ana ia lakou.

 

Nolaila, he mea kupono no i na makua Hawaii aloha aina e hoomaopopo i keia mau hana maalea a na kumu a me na Kahu Ekslesia Kalawina, oiai ke ao apuka ia nei na keiki a oukou ma ke alanui e huli mai ai ka oukou mau keiki a hoino mai ia oukou, na makua.

 

He Hooiaio

Ua hai ia mai makou ua lawe aku kekahi mau wahine o ka Hui Aloha Aina a na Wahine Hawaii, i haalele iho nei i ka hui make ano makemake ole i ka Moiwahine, i kakahi memoriala imua o Mr. Blount, e noi ana no ke Kaika mahine Alii Kaiulani. He hoike akea ana keia i ka manao kolohe o keia poe.  oiai lakou e noho-ana, he mau luna no ka hui, i ko lakou alakai hoolalau kolohe a apuka maoli no i na wahine o ka hui, maka manao e hana i ko lakou makemake ma na hara peepee.  He mea maopopo, na na kane a kekahi o na wahine, keia hana, a pili wale aku nei no na wahine.  He poe wahine kupono ole keia e ka paia he poe aloha aina.  He poe aloha kane haole lakou.  ke hoao la o hana i ke manao o na kane haole a lakou.  He kupono no hoi i na Wahine Hawaii Aloha Aina oiaio e hoike i ko lakou Kuokoa, manao io, a aloha aina maopopo, a hoopailua i ka poe manao haiki a manao kolohe i ko ka lahui Hawaii ponoi makemake.  Ina kokahi wahine maoli a hapa Hawaii paha he aloha io, e hana lokahi oia e like me ka makemake o ka lahui, a e hoop@ianao hoi lakou, aole o ka waiwai ana o lakou e manao kuhihewa iho lakou aole no Hawaii ae ko ka lakou kane waiwai.  Mai hookomo, o hoohaahaa ia auanei.

 

Hui Hoohui Aina

Ma ka nupepa Alawakaika o ka Poalua nei, Apr. 25, ua ike ia he 20 haumana o ke kula o Kamehameha 1 kakauinoa malalo o ka hui hoohui aina.  Ua minamina makou i ka ike ana i keia mea i hoohanaia maloko o keia halekula ku nei i kukuluia no ka hoonaauao ana ina keiki Hawaii ma na hana lima o kela a me keia ano, a me na hoonaauao ana no ke kulana kalaiaina malalo o na, lilo o na kala i loaa mai, mailoko mai o ka waiwai o na Kamehamena, na Moi i hala aku ma kela aoao, a o ko lakou mau waiwai kai waiho iho mahope nei, a ua hana ia a hookahua ia e Pauahi Bihopa i kia hoomanao no ka lalani Alii Aimoku o na Kamehameha.  e kukulia i mau hale kula a e kapaia ka inoa, kula Kamehameha.  Ina e ola ana kekahi o keia poe alii, a i ole o Pauahi Bihopa paha, aole, loa e aa ana o Olesona e hana i keia hana maluna o na keiki e noho nei maloko o keia kula.

 

O keia hana i hoohanaia ma keia kula, ua kue loa ia i ka makemake a me ka manaoio o ka Palapala Kauoha Hope loa a Pauahi Bihopa o ka Luna Hoponopono Waiwai nae o keia kula, ua ae no oia i keia hana, uamuli o kona keakea ole ana aku i keia mau hana i ike maopopo loa ia kona ano.

 

Ina paha, i moeuhane mua ke’lii Pauahi, o ka hua e loaa mai ana maloko o keia mau hale kula ana i noonco@ nui ai me kona manao io ana he hana maikai loa keia e hana ia no ka pomaikai o ka lahui Hawaii o ka noho na o keia mua aku; he hoohui aina ana la ka hua e loaa mai ana, ina aole ke’lii Pauahi Bihopa e hana i kana palapala hoolina no ke kukulu ana i keia mau hale kula ma ka inoa laahia o na Kamehameha i mea e hoomainoino ai i ua inoa ala mamuli o keia hana a ke Kahu Malama Waiwai a me ke Kumu Nui o keia kula.  O na Moi Kamehameha. he hoole Ioa lakou i ka huawa ana i ko la kou aupuni @keio manao hoole o keia @oe alii@ o ike ia no ia ma ka lakou mau hana.

 

O keia haawi aina ana o na keiki e noho ana malalo o keia mau hale kula, he hana @kne ia i ke kahua hana i kukulu ia ai keia hana oi kelakela.

He hana hilabila loa keia i hanaia e Kumu Nei a me ke Kahu Malama Waiwai i hoohana ai maluna o keia poe keiki; me ko laua ike @maopopo no, he hana kue loa keia i ke kabua hana i kukuluia ai keia mau hale kuia.

 

Ke ninau nei makou ina makua Hawaii aloha aina o keia auanei kekahi lala o ka ike a oukou i hoouna mai ai i ka oukou mau keiki e hoon@aauao, ia ma keia kula?

 

Ua hoike mua ia aku no auanei ia oukou ina e hiki mai ana ka ninau hoohui aina e onoonou ia ana ka oukou mau keiki e kakau inoa ma ka aoao hoohui aina, me ka ui mua ole ia aku o ko oukou manao ko na makua?

 

Ke waiho nei makou i keia mau niau, imua o na makua mea keiki e noho nei ma keia kula, me ka lana o ka manao e pane pololei mai ana kekahi mau makua i aloha io ia Hawaii.

 

E Hiki mai ana ka La e Haaheo ai o Hawaii nei

E na hoa makasinana aloha o ke alii @aiooku, ka Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia.  Mamua aku nei, ua hoike aku makou i kekahi manao, malalo o ke poo, penei: Ua h ki mai a nei ka hopena, e hookoia ai na olelo a Keopulupulu.

 

A ua hoike makou malalo oia kukulu manao ana, aole i hiki mai ia manawa.  Ma ia mea, ke hoike aku nei makou, e hiki mai ana ka la e haaheo ai oe e Hawaii Aina  Hawaii Aupuni a me Hawaii Moiwahine.

 

Oiai hoi ke ike nei Ka Leo ina k.h. aka o kela la keia la ina ouli hoi o kela po keis po.

 

Nolaila, ke kona aku nei Ka Leo O ka Lahui, i na puuwai Aloha Aina a pau, e hoomau kakou. ma ka pule ara, a me noi ana aku i ke Akua Kiekie Loa, e kokua mai ia oe e Hawaii nawaliwali.  A @oiai hoi, ke ike nei Ka Leo, a ia he a ka- ku imaalo aela, me na hiohiona o ke ohohia, a me ka ohaoha.

 

E hoike mai ana, a ka-ku ala ua ola o Hawaii, ua hoi hou mai kona Kuokoa, a ua hooi ia aku kona mana, a me kona, i ko ka wa i hala.

 

Nolaila, mamuli o ko makou ana he waha olelo no ka lahui, a hekiai hoi nona ma na ano a pau; a he kiloouli hoi o ke la ano keia ano; ke nonoi ia aku nei ka lokomaikai o na hoa makaai@nana aloha alii.  aloha aina, a makee kuokoa hoi. e malama mau kakou i ka maluhia a e umii hoi i ko kakou mau lehelehe, mai na leoleo-a wale ana.

 

E akahele loa kakou ma na ano a pau, a na ka mana o Iehova ke Akua o ka maluhia.  e kokua mai ia kakou.  A o ka pono kakou e imi ai, a  e loaa mai no na pomaikai a e haule wale mai no hoi na Lani.  Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Puno.

 

Ma ka malulani o ka la in@eninei ua kau aku la kekahi o ku makou hoaloha o ka oihana pai palapala o ke Keena o Ka Leo O Ka La@hui no Koua Kai Opua i ka lai.