Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 693, 27 April 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

luulu, me ka manao hilinai nui ka pono o ko makou kuleana a me ka lokomaikai kelakela o ke aupuni o na Mokuaina Hui o Amerika.

ME KE aloha @ pela makou kou mau mea hoopii, e pule mau ai.

 

Ka Memoriala a na Lede Ia Mea Mahaloia

JAMES H. BLOUNT

Komisina Wae o na Mokuaina Hui o Amerika i Hawaii nei.

 

O MAKOU, na wahine o ko Hawaii Pae Aina, no ka pono o ko makou mau ohana, a me ka nohoana oluolu o ko makou mau home, ke ake nui nei i ka maluhia a me ka hookele aina akahele, a ke pule nei, aole ko ke kanaka manao anunu no ka mana a me na loaa waiwai, e ae ia i mea e hoonioni ai i ka noho’na oluolu o keia mau mokupuni; a e kinai ia hoi, no ka manawa mau loa, na hana hooouluulu kipi a me na hana hoolaunaele i hookumuia ma Hawaii nei mai ka 1887 mai, e kekahi poe malihini o na Aina E mai;

 

I LOAA ai ia mea, ua manao makou, mamuli o na ouli o na mea i hana ia ihe nei, ua oi loa aku ka pono o ka malama ia ana o ka maluhia, ka pomaikai, a me ka hanohano o Amerika a me Hawaii, ina ke Aupuni Repubalika Nui o Amerika e hoihoi ole ana ina hana kanawai ole a me na akeakea ana a kona mau Luna Aupuni maanei nei, a me na makemake pupuahulu hoohui aina o kekahi poe kakaikahi;

 

NOLAILA ke nonoi aku nei makou me ka haahaa a me ka iini nui, e ae ia mai o Hawaii e malama aku i kona noho’na kulana Aupuni Kuokoa a me ka hoihoi hou ia ana mai o kona noho’na aupuni Moi kupono maoli, malalo o ko makou Moiwahine Likiuokalani, ke Alii a makou i hilinai piha ai;

 

A KE manaolana aku nei makou, e oluolu ana ke kanaka kaulana e noho hoomalu ana maluna o na Kouaina Huipuia o Amerika, e lawe aku i keia palapala hoopii a makou, a no ia mea e pule mau no hoi makou e kau iho ko ke Akua hoomaikai maluna Ona a me Kona Aupuni.

 

            Mrs. Jas Campbell [Kuaihelani] Peresidena; J. A. Cummins (Kahalewai) Hope Peresidena; C. Stillman Kakauolelo; A. Fernandez [Minewa] Puuku; Joseph Nawahi [Aima] Luna Hoomalu o ke Komite; J. Kaae [Kieke], Kekupuohi Mahelona, M. Kahai, Lilia Aholo, W. H. Alderich, M. Lemon, Miss. Hattie Hiarama.

 

HE OIAIO KA MAKOU.

            MA KA LEO O KA LAHUI, o ka Poakahi nei, ua hoike aku makou, i kekahi manao, e pili ana i na mea hou o ka aina kaili la, a iwaena oia mau anoai, ua hoike aku makou, ua hoihoi mai nei o Mr. Samuel. W. Wilcox i kona hookohu Makai Nui o ka Mokupuni o Kauai. A ma ka Poalua mai no, ua hooko ia ka KA LEO i hoike ai, a ua pani ia kona hakahaka e G. N. Wilikoki.

 

            Nolaila, ke olelo nei makou, a ke hoike nei hoi ina mea a pau me ka oiaio, aole hoi me ka hoopunipuni.

 

HE OIAIO ANEI.

            He lono kai hoike ia mai ia makou, i na nae he oiaio ia lono, a oia keia malalo iho.

            Mahope iho o ka pau ana o ka hooponopono ana o Hon. James H. Blount i ke Aupuni Hawaii, ma na ano a pua, alaila, e kau aku ana oia maluna o ka moku kaua lawe Hae Mohikana, a huli hoi aku no ka Rubuparika Nui o Amerika Huipuia. No ka hoike ana aku i ka hana i hana ai no Hawaii nei i konu Aupuni, a oia ka wa e noho hou ai ka Aha Senate Kuikawa, a noonoo hou, no ka apono ana mai i ka Komisina Blount i hana ai, no ke Aupuni Hawaii nei.

            Nolaila, e ka Lahui e hoolana i ko kakou manao, a  paulele aku hei maluna o ka Mana Kahikolu, nana e kokua mai ia kakou. Ua mau ke Ea o ka aina i ka pono.

            Mahope iho o ka maopopo ana o keia mea ia kakou e ka Lahui Hawaii, no kona huli hoi aku, he mea pono ia kakou e na Hawaii oiaio, e hoike aku ia kakou iho, ko kakou ano, a me ko kakou kulana, he lahui puuwai hamama keia, o ke aloha kaulike, maluna o kela a me keia i kipa mai ma ko kakou mau ae kai nei.

            Nolaila, ke kono aku nei KA LEO KA LAHUI ia oukou a pau, e ku kela a me keia me ka makaukau, no ka haawi ana aku i na makana aloha, ia Hon. J. H. Blount.

            O ka mea e loaa ana i kela kane, keia kane, kela wahine keia whaine, na kamalii, a me na hapauea; oia ka kakou e haawi makana aku ai iaia, a oiai hoi, o kakou ka Lahui Hawaii, aole he iki nae ka mea i loaa kakou, a o ke aloha oia ka mea oi aku:

 

NA LETA.

            Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe kakau manao.

 

Na Elele o ka Lahui mai na Mokupuni mai.

 

KO HILO ELELE.

            Ma ke ku ana mai o ke Kinau i ke kakahiaka Peakolu nei, ua hui iho la makou me kekahi mau Elele mai Kauakauilehua mai o Hilo, oia o Henry West, oia ka Elele no Puna o me Hilo.

            A me ka hauoli makou e hoike aku nei, i ka huli pau o na makaaina aloha aina, aloha alii, a makee kuokoa, ma ka aoao o ka Hui Hawaii Aloha Aina, a no ia kumu, ua hoouna mai lakou i ka mea nona ka inoa maluna i Elele no lakou.

 

KO KOHALA MAU ELELE.

            Ma ka makani Apaapaa mai o Kohala, aina kaulana i ka haaheo, he elima Elele, i koho pono ia hoi, e na makaainana aloha aina oiaio o ka makani Apaapaa; a he hookahi Elele no ka aoao hoohui aina, oia hoi o D. S. Kahookano.

            Ma ka napaina o na hiohiona o na Elele, he nanaipa ohaoha ka lakou a hauoli hoi, a he mohala maikai na maka ke nana mai, a he olu waipahe hoi na kukai olelo ana.

 

KO HILO MAU ANOAI.

            Ma ka Poalima la 21 o keia malama, ua loaa aku la ko makou hoa kanaka, a makamaka hoi o na la mua ae nei ma ke ano, he hoa no ka Hui Hawaii Aloha Aina, e waiho kuhelehela ana ma kae o ke Alanui Wailuku, ua hela—a, pulu elo i ka wai a ka Naulu; aohe ou ae i ke kaomiia e ka waiona lokoino, Aloha wale! He Agena ua hoa nei i keia wa, no ka aoao hoohui aina; a ma na lono i pulelo mai ia makou ua onou ia aku la oia me na Palahaku o na makana kumakaia aina.

            Ma ka la Kapule nei Apr. 23, ua hoounaia aku la oia e ke Kahunapule o Haili, i Lunahaioleleo maloko o kekahi Halehalawai o Hilo nei, ma ka halawi ahiahi, Hapala ke kea na Kaele ka ai o na hana o ke au kapulu.

            Ma ka noho ana o ka Halawai o ka Hui Aloha Aina o Hilo nei mahope o ka auina la Poaono la 22 ae nei, ua nui na hoa i akoakoa mai, a ma ka hope o na hana; ua piipii ae la na hunahuna ehukai mawaena o kekahi mau hoa, a hoaleale no i ke kaha o Kaunalewa. E ole ka makani Puulena halihali aala o Puna, malina ai ke kai o Paikaka, a holo aku la ka ne ana i ka lihi kai o Ohele.

            Ma ka la 14 o keia malama, ua ulele iho la kekahi mau Lede elua, he mau hapahaole nae no laua, ma ka hooili kaua ana me na lima, maloko o ka hale noho o kahi o laua.

            Aohe maopopo loa ke kumu, me he mea la no nae, no ka Pauku hao no paha ke kumu. No ka mea, hookahi o laua, ua loaa kana, a o kekahi hoi, he hele i ka loa me ka laula o Ewa. Ma ka la 17 nei, imua laua o ka Aha Kanawai, a hoopaiia kekahi i na dala ekolu me na koina hookahi kauna.

            Aia ko makou hoa o ka aina Paia ala J. N. Kamoku, ke paio la me na Hoohui Aina o Puna, oia na haole o laila. A@ ma na leta i loaa mai la, ua lanakila ka moku maluna oia mau nalu kuhewa oleko o ka aina. Paaia ka hoeuli o kahi moku, i ole e i-ka i ke ko-a. O ke Aloha Aina ia, ke hele la ka poina a ka nalu—a, komo i ka uluhala o Kookoolau.

            Mahope o ka pule kakahiaka i ka la Kapule nei, akoakoa ae la kekahi poa o na Luna Ekalasia o Haili, me kakahi Kumuhana kuai aina, maloko o ka hale halawai, a o ka hopena oia Kumuhana, aole i pa Iahemo mai i ke akea.

            Eia i Hilo nei ka Bihopa Nui o na Katolika ma Hawaii nei, a ma keia kakahiaka, i ike aku ai maikou iloko o ko lakou Luakini, e hulali mai ana imua o ke kuahu, ma ke ano, e hapai ana i ka oihana Hoomana Akua, e like ma ka hana mau. Mahalo a nui ia lakou, no ke komo ole mai i na Kalai aupuni ana me na Mikanele Kalawina.

            O ka Ipuolelo a kekahi o ko makou makamaka o ka oihana Makai, nalowale iho nei he mau la i hala, a i keia po iho la no ka loaa ana’ku iuka wale la o Puuhonu. Hooinaina wale nohoi ka mea nana i ahai aloha ole aku. Welu aku la paha ia Upena, ua komoia e ka i-a. Aohe nao alihi aku la. Aloha ole nohoi oe e kela Ipuolelo; i ka hanai pono ia iho no ka hoi—a, o ke ku ae la no ia hele ana, haalele i Puna ka hoapili he kane. He hialaai paha i ka hai mea maikai.

            Malie Hilo nei i keia mau la, mahalo mohaluhalu na Pua Mikinolia a nae ke Kiele, mau ke holu iho i ka honi ana i kona aala hoowali manao, Waianuhea lua ke ala e mapu ae nei:

KANILEHUA.

Hilo Taona, Apr. 24, 1893.

 

NUHOU KULOKO,

            Ua hiuaku ka mokuahi Australia i na waiwai kalepa o Hawaii nei, na Leta, a me na ope nupepa no ka hauoki o Omaha.

 

            Ma ke kakahiaka o nehinei, i ku mai ai ka Mokukaua Amerika Adamu, e like me na mea i hoolaha ia aku ai, a eia ua hiki mai.

 

            Eia i Honolulu nei, he mau Elele o ka Hui Hawaii Aloha Aina, mai Hawaii mai me na manaolana o ka hauoli, oia ka nani.

 

            O ka huina o na Mokukaua e hoolulu nei iloko nei o ke Awa lai o Kou ne elima, he ekolu Aeto, hookahi Liona, a hookahi Iapana.

 

            Niniu poahi ka laui lehua, i na kiina mikioi o ko makou mau keiki hoonoho hua metala, ua kohu makani puahiohio ke kiani launa ole mai.

 

            Ua loaa ne ia makou he lono, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ana, ka hale o na ohua na ’lii i noho iho nei ma Haimoeipo, e Mr. Mogana, a o ka mea aka nae, he olelo pake ka mea iloko o ka hoolaha, aole hoi he olelo Hawaii, a Enelani hoi, aloha no ia home a na ohua alii i luakaha ai.

 

            =>Mai haohao e na makamaka ke loaa ole aku ka oukou pepa; e hoopaa ana makou i ka pepa o na inoa i hookaa ana makou i ka pepa o na inoa i hookaa ole mai i ka uku pule a mahina o ka kakou wahaolelo ma ka aoao o ka Iahui. E eleu mai i ka hookaa ana i ike ana pono ai i na mea hou o ka nina aloha iloko o ka nohona kupilikii o keia mau la.

Ma ke Kauoha.

 

            Eia ma ke Kinau o nehinei, he mau elele kekahi o ka Hui Hawaii Aloha Aina, i haulani pu mai ai.

 

            I ka hora 12m. onehinei, i kaiehu aku ai ka mokuahi Auseteralia, no ka ipuka gula ka pahu hopu, a o Manuela ma ke lawe waiu nui ao ana.

 

            Eia ka papa inoa o na Komite kakauinoa o “Ka Hui Hawaii Aloha Aina”

F. S. Keiki, Apana 1.

Chas. Keawe, Apana 2.

J. K. Prendergast Apana 2.

            Kapamawaho)

A. K. Palekaluhi, Apana 4.

Wm. Mokimana, Apana 5.

 

LIPINE ALOHA AINA.

            Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo e hoolawa aku i ka makemake o ka poe kauoha mai na kuaaina mai a me ka poe e noho nei ma ke taona o Honolulu, i na Lipine i pai ia me ka Hae Hawaii a me ke Kalaunu. He hoailona keia no na kane, wahine a me na opio makee kuokoa a aloha alii. E loaa no au ma ke keena o Enoka Johnson, alanui Kaahumanu. He 30 a he 40 keneta ko ka hailona hookahi, a ina ma ke kakina—20 a he 30 keneta pakahi.

J. K. NAKOOKOO.

Apr. 21. 2wk-d. 3ts-wkly

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOKO KAUOHA I KA POE AIE.

            Imua o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaaoumi Akahi, ma ka Hooponopono Palapala Hooilina, Ma ka Palapala Hooilina a Maria O’Sullivan i make. O ka mea nona ka moa malalo nei, ke hoolaha aku nei, ua hookohuia oia Luna Hooko Kauoha no ka Palapala Hooilina a kauoha hope loa a Maria O’Sullivan i make ma Honolulu. A ma keia ke hoike aku nei oia ka poe he mau aie ko Maria O’Sullivan ia lakou, e waiho koke mai iaia i ka lakou mau koi i hooiaioia ma na bila aie pololei ma ka Halekuai o E. O. Hall & Son (Mikaholo) ikoko e eono malama mai keia la aku, a e hoole loa ia hoi na koi ke hala keia manawa.

ABERAHAM FERNANDEZ,

Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Hooilina o Maria O’Sullivan make. Hanaia i keia la 20 o Maraki, 1893.

mar27 3wked.

 

OLELEO HOOLAHA.

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a laua aihue i na manu Pelehu. Pika@ a me na ano manu e ae apau loa e hele ala maluna o na mau aina nei. A @ keia hoolaha ke ae aku nei @ e haawi aku i uku makana @ 25 i ka mea a mau mea paha @ o hoike mai ia maua, a hookolokolo, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe aihue i kekahi o ua mau ano manu nei, e hoike mai ma ko maua Hale Kuai ma Wailuku. Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mou aina kula no ka lawe ana i na Bipi, Lio a mau Holoholona e ae me ke hoi mua ole mai ia maua a i ko maua Luna paha, oia o Frank Frietas e noho aia maluna o ka aina.

A. ENOS & CO.

Wailuku, Maui, Feb. 9th, 1893

feb9 3msw.