Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 694, 28 April 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

 

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POALIMA, APERILA 28, 1893

 

 

OLELO HOOLAHA.

 

Eia ma ke Keena o KA LEO O KA LAHUI kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina. He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.

MA KE KAUOHA.

J. K. KAULIA.

Kakauolelo o ka H. H. Aloha Aina.

 

HE MANAO AKEA I KA

LAHUI.

 

Mamuli o ko ka Hon. John E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI; Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko'u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E Bush inoa.

JOSEPH NAWAHI, 

Honolulu, Mar. 27, 1893.

 

Kahea Halawai Aha Elele

Nui.

 

Ua hooholoia e ka Aha Hooko o "Ka Hui Hawaii Aloha Aina" a na kane; o ka Poakabi la 1st. o Mei, M. H. 1893, e hiki mai ana, oia ka @ e malama ia ai ka halawai nui a ka Aha Elele a ka Lahui ma Honolulu nei.

 

Ua makemake ia na Elele o kela  a me keia Apana e hiki mai ma Honolulu nei, i ka manawa i hoike ia ae la maluna.

J. A. CUMMINS.

Peresidena Hanohano

JOS. NAWAHI.

Peresidena.

Honolulu Aperila 12 1892

 

Heaha Ia ke Kumu o ka Hoopaakiki ana?

 

Ua maopopo loa ka haule pio o ka Hoohui Aina, a me ke Kuikahi pepehi Lahui.

 

Ua maopopo loa ka poino o ka poe Mahiai-ko ke holo ka hoohui aina.

 

Ua maopopo loa ko Amerika Kumukanawai, aole ia e hoololiia mamuli o ka makemake o kekahi wahi Lahui uuku, i ku like me kona manao hookauwa kuapaa.

 

Ua maopopo loa, mamuli o ka pololei a me ka hoopono a Amerika e hana ai (koe ole ia) he kuleana kupono loa e lo@a hou mai ia Hawaii kona Kulana pono Kuokoa mua.

 

Alaila, heaha la ke kumu o ka lakou nei hoopaakiki wale iho no? Ua ike--a Oia --io, Oia--hoi!

 

Makemake Au e hookaa koke ia mai kau Dala!

 

Koikoi ka leo o ke kanaka waiwai i ka olelo ana iho i ua poe nei!

 

Ua ike ia aku na helehelena o ke kanaka kuonoono a waiwai nui iloko o kekahi pohai nui na poe hoohui aina ma kekahi la e ku ana iloko o ka rumi o kekahi Loio ma ke Alanui Papu.

 

O ka hapa nui o ia poe he mau kanaka lawelawe oihana. Ua nui a koikoi launa ole mai na olelo koikoi o ke kanaka waiwai, e koi ana e uku koke ia mai kana dala. He mau leo hawanawana ko na poe e noho ana, e nonoi aku ana e oluolu mai ke kanaka waiwai, e kakali iki. E nonoi ana hoi no ka maikai o ka hoohui aina? Aole! [wah@ ana] E uku koke mai oukou i kuu Dala!

 

O keia anei ke aloha i na kanaka Hawaii?

 

He nui na olelo a kahi nupepa hoohui aina, e olelo ana no ka pomaikai o na kanaka Hawaii ke hoohuna me Amerika. A wahi a na Iosepa Kumakaia o na hana o keia mau la e hookoia mai nei, he mau hana alohaia i na kanaka Hawaii?

 

E nana kakou e na poe Hawaii. Heaha ke kumu e hoopauia mai nei kekahi poe Hawaii ponoi mai na oihana Aupuni mai? Aole no ka hewa ma ka lawelawe oihana ana, aka, hookahi wale no kumu, oia ke aloha i ko lakou aina ponoi.

 

He kumu kupaianaha lua ole! O keia kumu o keia Aloha Aina, oia hookahi ke Kilohana pookela a na Lahui naauao i mahalo nui ai a hiki i keia la. O ke kanaka i loaa ia manao e noho ana iloko o na Aupuni naauao, he kia paa ia o ka honua o ke Kahua Aupuni Kaulike.

 

O ka hoopau wale ana i na kanaka Hawaii no ko lakou aloha i ko lakou aina, hookahi wale no a ke Akua i haawi mai ai ia lakou ma keia ao nei, he hana lokoino ia a na poe pegana naaupo.

 

Pehea la e hiki ai i na poe a lawelawe nei i na hana lokoino, e hele nei a nonoi i ka Lahui Hawaii e kokua aku i ka hoohui i ko lakou aina me Amerika?

 

E hoopau mai i na poe Hawaii mai na oihana aupuni mai o ko lakou ai@a, alaila, nonoi mai e ae aku ka Lahui e hoohui aina?

 

E oki mai i na ou ai o na poe Hawaii, a nele ka lakou mau ohana i ka ai e ola ai, alaila, hele mai a nonoi hilahila ole e kakau i na inoa e hoohui aina?

 

@@@ @@@ @@hana a na Iosepa a ha@a nei. E noonoo e na Hawaii Aloha Aina.

 

NA KAHUNA A ME KA

HOOMANA

 

He kanahiku maka-hiki a oi aku i kaa hope ae nei mai ka hiki mua ana mai o ka hoomana Karistiano a keia la, a iloko o ia mau makahiki ua ao ia kakou i ka olelo a ke Akua i unuhiia ma ka olelo Hawaii. Aia iloko oia olelo na ao ana a pau e pili ana i ka Euanelio o ke ola. "E imi iloko o ka Olelo Hemolele," no ka mea, aia iloko olaila ka olelo a'o o ke ola. Aia iloko o ia buke hookahi na kanaka i kuhikuhi ia ai e imi i ke ola, aole i na olelo a kanaka, no ka mea ua hoike ia mai ia mea i na kanaka o ke Akua e ka Uhane Hemolele. A eia ka ninau, ehia hou aku makahiki o ka hoomana ma Hawaii nei e noho aku ai malalo o na ao ana a kekahi poe i like ke ano me ko lakou ano iho, a hahai ole aku hoi malalo o ke alakai a ka Olelo Hemolele a ke Akua a me ke kokua a ka Uhane Hemolele? I ko makou manao ua oo keia lala a ka Hoomana Karistiano, ua piha kona mau makahiki o ke a-na kanaka makua, a ua kupono e kuu ia mai ke ao ana a kanaka a e waino ia aku mamuli o kona manaoio i ka mea i ao ia mai. Ina ua maikai ke kanu ia ana o ka OLELO aole e nele ana kona hua ohaha ana mai. Aka, ina hoi he mau lima hookamani ka mea nana i kanu a he papau kahi i kanu ia ai, he maopopo e maloo ana ka hua a e malili ana ka ulu ana mai oia laau a hiki i kona maloo loa ana a hahaki ia a kiloi ia i ka puu opala a puhi ia i ke ahi.

 

Ano, ua hiki mai ka manawa o ka hoomana - ka wahine nona ka malamalama o ka la, me na hoku he umikumamalua - e hooikaika hou ai iai@ iho, o like anei me ke ao i ko Laodikeia, e luai ia auanei. He hana nui ka ka hoomana, ka na kahu o ka ekalesia, e hiamoe nei a ke ala ae e lilo nei mamuli o na hana a kanaka. Ua hiki mai ka manawa e ao ia ka euanelio me he ahi la, eia ke ao, ma ka ike a na ake ike a me na loea mamua pono o ke komo ana aku i kekahi loli ano nui, ke ike nei hoi kekahi poe haipule eia kakou i na la hope--a o ka olelo ao o na la hope aia ma Hoikeana Mokuna 14 mai ka pauku eiwa aku. Eia ma keia wahi ka hana a na kahu o ka ekalesia. He euanelio ka ka anela ekolu, e hai aku i ko ke ao no na mea hope loa e pakele ai na lahui kanaka mai ka make alua ana, a o keia ka hana a na Kahunapule e hoopapau ai, aole h@ o ka mea e pili ana i ko keia noho ana. He hana ka na kahunapule i keia wa i oi ae mamua o na mea pilikino, na mea i pili i keia nohona. A ina aole lakou e lawelawe i ka hana e luai ia ana lakou. Eia ke kulana o ka hoomana @ keia la, penei:

 

"E palapala aku oe i na anela o ka ekalesia ma Laodikeia, ke i mai nei ka Amene, ka hoike hoopono a me ka oiaio ke @oo o na mea a ke Akua hana'i; Ua ike no au i kau hana ana, aole oe i anu, aole hoi i wela. Ua makemake au ia oe e anu, a i ole, e wela no. Aka, no ka mea, ua pumehana wale no oe, aole i anu, aole hoi i wela, nolaila, e luai aku ana au ia oe, mai @ko'u waha aku. No ka mea ke olelo mai nei oe ua waiwai au, ua ahua kuu ukana, aole ou wahi hemahema iki; a ua ike ole hoi ua popilikia oe, a ua poino, a ua hune, a ua makapo a me ke @apa ole." Hoik. 3:14-17,

 

O keia ke ano o ka hoomanai keia manawa malalo o na malama ana a ka kumu-ao. A o ka olelo ao mai ka pauku 18 a ka hopena o ka mokuna ua pili pono loa i na kumu kahunapule a i ka poe a pau e ake ana e ike i ka hua o ke ola, a e ola mau loa. Nolaila, he mea maikai i na kahu e hookaawale ia lakou mai ka Kaisera hana, a e hoopapau hoi ma ka ka Haku hana a lakou i lawe ai.

 

I POE IKE KANAWAI.

 

@ ka la 17 o keia mahina, ua hopu ia o Keikiole, malalo o ka mana o ka palapala hopu, no ka hewa o na hana ino a me na hana kolohe; a malalo o ka bona ia ana, ua hookuu ia oia. Ua motio mai ke ala hele o ka mea i hoopii ia i Honolulu e maha ai, no ka imi ana i kokua nona in a ke kanawai, a ua loaa kona kokua oia o Joseph Nawahi, ka Nelekona o ka Moana Pakipika.

 

Ua huli hoi aku ka mea hoopii ia, a me kona kokua, no na Pali Hauliuli o Koolauloa ka pahu hopu. I ka hiki ana i ka hora, a me ka la, i olelo ia, ua noho iho la ka Aha Apana o Koolauloa, e hoolohe i ka hoopii a ke Aupuni Kuikawa, kue ia Keikiole, a ma ka ninau ana i ka mea hoopii ia, no ka hewa, a hewa ole paha, ua pane aku ka mea hoopii ia, aole ia i hewa.

 

Ia manawa, ua hele aku ka hihia imua, ma o ka olelo ike ala a na hoike; a eia ka moolelo.

 

I kekahi la, ua komo aku nei kekahi puaa, iloko o ka loi Kalo a Joseph Polapola, a ai aku nei i ke Kalo, a ma ia hana ana a keia poe holoholona, he mau hana ino ia, a me na hana kolohe. A ma i@ kumu ua hoike mai na hoike, a me ka mea hoopii, na ka puaa wale no ka a Mr. Keikiole i u i ke Kalo, a koe na puaa e ae, a na nui hoi kona poho mai ia hana ana.

 

I ka pau ana o keia mau olelo ike imua o ke kahu o ka Aha; ua ku ae la ke kokua o ka mea hoopii ia iluna, a olelo aku, e hoopau i keia hihia, no ke kumu, aole keia o ke kanawai kupono e hoopii ia ai, oiai, o ke kahua o ka hihia, he hihia waiwai no ia, nolaila, aole loa i pono iki ua huhewa loa keia hoopii, mawaho ae o @e kanawai;  a he pono ke hoopau ia.

 

Ua lawe ke kahu o ka Aha i ke kumu pale a ka Loio o ka mea hoopii ia, a ua kanoha ia hoi ka mea i hoopii ia , e ku iluna. Ua hoopii ka aku ka Aha i kana olelo Hooholo, e pili ana no ia hihia, "ua hookuu ia oe."

 

O keia maluna ae, mai Keikiole ponoi mai no keia, i hoike mai ia'u a no kuu ike a hoomaopopo hoi, he hana kanawai ole na hana o keia ano.

 

Nolaila, ke nonoi nei au i na poo o ka Oihana Hooko o ke kanawai, e kapae ia ae ka poe noonoo papau a e hoonoho ia aku hoi i poe i ike pono i ke ano oia mea he kanawai.

D. M. Punini Jr.

Honolulu April 27, 1893.

 

He Lono Lauahea.

 

Ua hoike ia mai ia makou kekahi lono, i na hoi he oiaio ua lono ala, oia keia.

 

Ua olelo aku ka Luna Leta Nui ia G. E. Thrums, ke Kakauolelo o ke Keena kuai pooleka o ke Aupuni, e kakau i kona inoa malalo o ka Hoohui Aina, ua hoole mai oia, A wahi ana i pane aku ai i ke poo oia Buro, ua oi aku ka pono ia'u ke noho malao o ka hooponopono Aupuni ana, o na wa i hala mamua o ko'u ae ana aku e hoohui ia o Hawaii nei me Amerika Hupuia. Ma keia pane, ua hoike ia aku ka lohe iaia, a ka la 15 o keia malama ae, alaila oe pau.

 

Ma keia hoike a ka Luna Leta Nui, ua noonoo oia me ke akahele a hiki i ka Poalua nei, Aperila 25, ua hoike aku oia i ka lohe i ka Luna Leta Nui, apopo ahiahi, e haalele ana au i ka hana, oiai, he mea makehewa ia'u ke kali ana aku a hiki i ka la i hoike ia mai ai ia'u. Oiai hoi e pau aku ana no au, nolaila, he mea pono ia'u ke waiho aku mamua ae oia manawa.

 

Ma keia, ke olelo aku nei makou, a ke minamina nei hui, no keia opio, no kona kulana hoopono a malama pono hoi i ka hana, aka he mea ole ia, oiai hoi, eia ke Aupuni ma ko lakou ala lima i keia mau la e-@@nea nei, ma keia, ua maopopo loa, e lele a'e ana ia haawina like iluna o na keiki Hawaii, e noho lawelawe nei Eloko oia Oihana.

 

LIPINE ALOHA AINA

 

Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo e noolawa aku i ka makemake o ka poe kauoha mai na kuaaina mai a me ka poe o noho nei ma ke taona o Honolulu. i na Lipine i pai ia me ka Hae Hawaii a me ke Kalaunu. He hoailona keia no na kane, wahine a me na opo makeo kuokoa a aloha alii. E loaa no au ma ke k@ena o Enoka Johnson, alaui Kaahumanu. He 30 a he 40 keneta ko ka hailona hookahi. a ina ma ke kakini--20 a he 30 keneta pakahi.

J. K. NAKOOKOO

Apr. 21.                       2wk-d. 3t@-wkly