Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 697, 3 May 1893 — Page 1

Page PDF (848.49 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kaelene Ahu Rey

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

=============================================================

                                                     Buke II                                  HONOLULU  MEI 3, 1893                                    Helu 697

=============================================================

 

HE NANEA KAMAHAO

-O-

MAIKA

-

KE KEIKI

Hapa Ilikina a Hawaii hoi.

-

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA'U LOA AI-

A O KA WELI HOIU O NA ILI KEOKEO - A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

-

Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma Pepehi mainoino ia na ili keokeo.  He $25,000,000, ka uku 

     makana ke loaa o Maika.  Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini.  20 kue ia Maika 1.  Aole oia he kanaka, he aku.  Lele i ka pali 

     kiekie me ka lio.  He noho paipai ka hokua o ka lio ahiu no Maika.  Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekahi a-na nui.  Mare hou o Maika.  Lilo oia i moi.  

     Hui ka makua me ka keiki.  Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li, ka loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e 

     pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo.  Good-bye.

-

     A o kana hana mau i na la a pau oia no kona uwe mau ana i ke aloha no kana keiki, a i kekahi manawa ua ku a pupule maoli no oia a e lohe ma ia ana no hoi i kela la keia la ka powa mau ia o na ili keokeo e ua hapa Ilikini nei,

     Ua hookau pu ia ka weli i na poe a pau no keia mau hana pono ole a ka mea nona keia nanea, nolaila, e nana hou aku kaua i ua eueu nei a kaua e holapu ala i naili keokeo me he wai kahe la.

     I ka wa a ua hapa Ilikini nei e kau ana maluna o ka bipi ahiu, a i kona ike ana, ua pau kona mau enemi i ka make, ua huli hou mai la oia i hope no kona wahi lio e paa la iloko o ke pohopoho,no kona mau wahi pono, no ka mea helio hou keia ona, oia ka bipi ahiu.

     I ka loaa hou ana o kona mau pono iaia, ua huli hou ai la no oia a hele aku la ma kana huikai i maopopo ole iaia, ua hala he mau mahina kela hele auwana hou ana a ua hapa Ilikini nei, akiahi no a komo iho ike ano hopohopo iloko  ena no ka pau lea o kana mau wahi mea ai ai me ka pau ana o kona mau wahi aahu i ka nohaehae.

     Ua hala he pule okoa keia hele hoomanawanui ana a ua eueu nei a kaua iloko o ka waonahele, me ke komo wahi mea ai ole, a oki loa aku hoi kahi olopu wai, a i kekahi manawa ina e nui loa kona makewai, e kii ana oia e naunau i na lau nahele ona kumu laau o ua waonahele nei.

     Pela kana hoomanawanui ana i na inea o keia ola ana, no na la eiwa, a ua hele mai la kona kino a ano nawaliwali i ke ano aui ana ae o ka lama ka aoao komoana, ua noho okoa iho la oia malalo o kekahi kumu laau.

     No kona piha maluhiluhi loa, ua hilinai aku la kona poo ma kahi o ke kumu laau ma ke ano hoonanea wale no kana mea i manao ai, eia na kahi mea apiki,

ua hiolani loa aku la oia me Niolopua ia manawa.

     E like no me kona halawai mua ana o kona uhane me kana aloha ma ke kae o kahi punawai a kahi lio ona i hookololohe ai, pela no keia hui hou ana o kona uhane me me aka kino wailua o kana wahine aloha.

     I ko laua hui hou ana ae ma ka moeuhane, ua hoohala ia e laua he manawa loini ma ka hoohanini ana i na kulu waimaka mai ko laua mau kiionohi mai, ma o ka puliki ana aku o kekahi i kekahi, iloko o na puili ana a ke a ke aloha e hana mao ole ana iloko lilo o ko laua mau puuwai, a i ka mao ana ae o na kuakoko o ke aloha kakia iwi e haakokohi ana i ko laua mau kino pakahi ua iaku lakakaua eueu i keia mau huaolelo ku i ke aloha.

---o-o-o---

 

Kauka Yong Kam Pung.

(APANA.)

-

Helu 81, Alanui Maunakea.

 Kauka Loea o ka Aina Pua

-

     Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ane ma'i, mai ko na kane, wahine a me ko na keiki liilii.  O na mai ha-no a me na ma'i e pili ane i ka maka  pau pu ia i ke ola. O na ma'i koko inoino a me ka hooulu hou ana ina wahi poino o ka puuwai a me ke kino, e hoola ia no me ka maalahi.  Pela me na ma'i hu'i koko maloo,

ua hiki ke hoola ia me ke oki ole. Ke hoike ia aku nei eia ke ola ianei, me ka oluolu pu o kahi auhau. 

 

[pointing finger] E KIPA mai e ka poe i hooluuluuia me na haawina pilihua a ka ma'i a na'u oukou ehooluolu uku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

mar.29 - 2monsd.

============================

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

-NO-

MATIFIRA

-

Ka Hookolo Meheu Lua Ole

-KA-

Olali o na Alahele Hoopaha'oha'o

-KA-

Punawai Kupuna o Alemoni

-KA-

Huewai Ili Batenisa

A ME KA

Luahine Maka Kupua

-

He Moolelo Kupua no Arabia.

-

(Kaauia no Ka Leo)

-

     E hoomanao e ka makamaka heluhelu,o kamoolelo maluna ae, he moolelo kupua kahiko ia o na au kahiko loa, ke au hoi o na hana hookalakupua e hoopoluluhi ana me na ano hana hoolelehauli, a ua piha ina hana kupua a me na hana hoopahaohao noonoo.

     I ke au kahiko loa, o ka wa hoi o na alii e noho ana iloko o na hana hauka'e a me na hana hookahe koko weliweli, a e ulu ana hoi na hana ino a me na hana puuwai eleele ma oa maanei a puni ke ao holookoa.

     Ia wa, aia kamoi Mofira e noho hoomalu ana maluna o ka aina puni ole o Aferika.

     O keia moi, oia ke alii e noho hoomalu ana maluna o na palena a pau o kela aina nui hewahewa i kela au; aia hoi malalo o kona malu he mau tausani ona kilokilo a me na poe ike ina mea kupua a pau, he moi ino oia a he punikoko hoi, aole oia iike ia mea he aloha aole i kana keiki a oki loa aku hoi i kana wahine mare.

     He nui wale ana mau wahine i pau i ka make i kona lima ponoi, a aole e hiki ke helu ia ka nui o kana mau keiki i make i kona mau lima a ke aloa ole i hoopunana ai.

     Iloko o keia wa a kakou e hoomahele nei i ko kakou moolelo, he elua mau wahine malalo o kona malu i kela wa a o kekahi o laua ua hapai.

     A nui ka opu o ua wahine la, no ke kokoke aku i na la e hanau ai, ike maopopo aku la ua moi lokoino nei i ka nui o ka opu o kana wahine, ua pane aku la oia me keia mau huaolelo, penei:

     No ka nui launa ole mai o kou hoonuu ino ana ina mea ai o lua o ko'u papaaina, nolaila mai ke kumu i nui ino ai kou opu, a o ka hopena oia poe he make wale no, no ka mea, aole o'u makemake i kekei wahine e ai nui wale i ka'u mau mea ai, a nolaila e make oe e pono ai.

     No ka hiki ole i kana wahine ke pale nona iho, mamuli o ka uluhia i ka maka'u, nolaila ua pane hou mai la ua moi la, penei:

     E nana i kela pahu, maloko o laila au e ho-o aku ai ia oe, a hoouna aku au ia oe na na i'a nui o ka moana e ai mai kou i'o a me kou mau iwi.

     O keia mau huaolelo weliweli aka moi i pane mai ai, ua like ia me ke alelo ana ole o ke ahi e hoohahani aku ana i kona puuwai, a kulu iho la kona waimaka i ka hoomaopopo ana iho, ua helu ia kona mau hora i koe ma keia ao.

     He wahine ui keia, nona na heleelena nohea, e kupono ole ai i kekahi moi ke hana ino aku e like me keia.

     Aka, iloko oia nani nui, ua lilo ia he mea ole i keia moi puuwai eleele, me he pua la i ako ia ae i kona wa i mohala ae ai.

     O na kilokilo e noho ana imua o ua moi la, aole e hiki ia lakou ke hoopuka hookahi huaolelo, oiai, aole ia he hana malihini ia lakou, aka, he hana ia i kamaaina mau ia lakou.

     Mahope iho o keia mau huaolelo a ua moi nei, ua kauoha koki ae la oia i kekai o kona mau kilokilo no ka ho o i ua wahine hapai 'la iloko oka pahu, no ka lawe ana aku a kiloi iloko o ka moana kai-uli kai lipolipo.

     Ua hooko koke aku la na kilokilo e like me ke kauoha i loaa aku ia lakou, a lawe ia aku la ua pahu la no kahi i kauoha ia, me ka ukana o loko.

     Ke ike nei kaua e ka mea heluhelu i na hana puuwai eleele a kela moi lokoino, i piha me na hana aloha ole, o kela au kahiko i aui aku la.

     Aole no paha e nele ana kou aloha no keia wahine opio, ikona haina ia ana e make maluna ona ili hualala oka moana, aka e nana aku kaua i kona hopena.

     I keia manawa a na kilokilo e lawe nei, ua lohe iho la no lakou i ka leo uwe kaukau o ua wahine nei e uwe ae ana mailoko ae o ka pahu a ke aloha ole.

=========================================

 

    HUI ALAHAO A ME AINA O OAHU.

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892.

NA KAA

*

                                                      AM          AM          PM          PM

                                 Haalele ia Honolulu                                                            6:15*        8:45          1:45         4:35+

                                 Hoea i Honouliuli                                                               7:20*        9:57          2:57         5:35+

                                 Heaiele ia    "                                                                      7:30*       10:13         3:45          5:42+

                                 Hoea i Honolulu                                                                 8:35*       11:55         4:55          6:50+

NO KULANAKAUHAE MOMI IHO.

                                 Haalele ia Honolulu                                                             5:10||  P.M.

                                 Hiki i Kulanakauhale Momi                                                 5:48|| 

                                 Haalele ia      "                "                                                    6:55*  A.M.

  +  Poaono wale no

* Koe ka Lapule

 ||  Koe ka Poaono

Sept. 28   tf-dly.

------------------------------------------------------------------------------

 

HOOLAHA AINA.

     E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S.K. Kila Opio, e noho ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa i na aina o Kila (k) Kepole (w) a me Ku (k) i make e waiho la nma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii.  O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima paha i keia mau aina, aole i mana ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i ua mau apana aina nei, e hoike koke mai ia'u a i ole e kipaku no au ia lakou.

S. K. KILA OPIO.

Honolulu, Feb. 17, 1893.

4ts-wkly.

--------------------------------------------

 

Elia Kaululaau.

Kauka Hana Niho.

-

     Ua hiki ke huki ina Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa.  He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke Gula Kala a mea e ae paha.  He akamai loa ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.

     He Mikioi ka Holoi ana ina Niho.  He palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i loaa mai nei.  He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

     O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loaa ka Laikini Kauka Hana Niho: mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o na Papa Ola i  kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

     E ikeia kakou Hoa Kanaka o kipa hewa ke aloha ia lakou nei ae.

     Koena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Alanui Moi a me Betela Puka komo e pii a i iluna o ke Keena ma Al. Moi.

mar.6-tfd.