Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 698, 4 May 1893 — Page 1

Page PDF (858.35 KB)

This text was transcribed by:  John Reppun
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                       HONOLULU MEI 4, 1893                HELU 698

 

HE NANEA KAMAHAO

-NO-

 

MAIKA

-

KE KEIKI

 

Hapa Ilikini a Hawaii hoi.

-

 

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA’U LOA AI-

A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO – A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

-

Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma. Pepehi inainoino ia na ili keokeo. He $25,000,000, ka uku makana ke loaa o Maika. Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini. 20 kue ia Maika 1. Aole oia he kanaka, he akua. Lele i ka pali kiekie me ka lio. He noho paipai ka hokua-o ka lio ahiu no Maika. Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekahi a-na nui. Mare hou o maika. Lilo oia i moi. Hui ka makua me ka keiki. Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li. ka  loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo.

Good Bye.

-

 

            He mau la helu wale no paha ko’u i koe e ole aku ai ma keia aoao a kaa aku au ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make man loa.

            Heaha iho la hoi ke kumu e hoopokole ia ia o kou mau la ma keia aoao o keia ola ana! Wahi a kana aloha i pane mai al me ka helelei pu ana mai o kona mau waimaka, no ka mea ua ike maila oia i ke kumu i kaniuhu ai o kona hoapili e na la i aui hope ae, aka nae, ua ike no oia i kahi e hoopau ia ai o keia popilikia o kana aloha, no ka mea; ua maopopo mua no iaia na ouli e hiki mai ana  maluna o ua hapa Ilikini nei.

            O ke kumu nui wale no o ka helelei ana mai o kona maimaka, no kona ike ana mo na helelehena o ke kane ua hele a wiwi e like me Sekuna Waimaru, oia wale no ka mea nana i hoehaeha mai ai kona puuwai ua hoehaeha loa hou ia mai nae kona puuwai i ka ahi ana mai o kana aloha i  ka haina o kana ninau, i ka puana ana mai o Maika me keia mau huaolelo ku i ka ehaeha.

            No ka mea no hoi paha, o ka 9 keia o na la o ke komo ole ana o nekahi wahi mea ai iloko o ko’u opu, aole loa aku hoi, kahi oolopu wai, he oki loa, i ahona i ka naunau i na lau nahele, e aho ia, ma-u iki aku kahi puu maloo oia ka’u e aloha ae nei i na la o kaua ae oia, a kaua hoi e noho ana me ko kaua makua hanai [Kapena Sule], aohe olelo ana, ua lako i  na mea a pau.

            Auhea oe e kuu kane poo paakiki, nou no kou kumu i  halawai ai me keia mau poino, e like no me kou paakiki ana i ka pu pepa a poino ai hoi au me ka hua a ko kaua puhaka, pela no oe i paakiki mai nei i ka hele, a laa ko i ke maka i no inea a me na haawina o ka popilikia, he hewa ka oe i ka hoolohe aku i na olelo au’a mai a ko kaua makauakane hanai.

            Aka nae hoi, o hele no hoi paha imua, e like no hoi me kau mea i paakiki mai nei, no ka mea; he mau hora pokole wale no kou i koe e alo aku ai iloko o keia mau popilikia, a  halawai hou aku oe e like me  na la o kaua e hauole ana, a e hoounoina loa aku ana paha oe i kou noonoo no maua.

            Heaha iho la hoi ko’u kumu e hoopoina ai i  ka noonoo ana ia  olua? Aia ka hoi a olua ko’u kumu i hele auwana mai nei iloko o keia waonahele no na mahina loihi mo ke komo ole o kahi  mea ia iloko o nei opu lewalewa.

            Heaha auanei hoi ina no hoi paha o ka mea mua ana e hooiha mai i kuu opu, a he enemi oia no’u e lilo no oia i hoaloha no’u wahi a ua hapa Ilikini nei i hoomau aku aii ke kamailio ana.

 

-

KAUKA

Yong Kam Pung

[APANA]

Helu 81 Alanui Maunakea.

-

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

 

-

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma’i, mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii. On na mai ha-po a me na ma’i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola. O na ma’i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka puu wai a me ke kino e hoola ia no me ka maalahi.  Pela me na ma’i hu’i koko maloo, ua hiki ke hoola ia me ke oki ole. Ke hoike ia aku nei eia ke ola nanei me ka oluolu pu o kahi auhau.

            E KIPA mai e ka poe i hooluuluuia me na haawina pilihua a ka ma’i a na’u oukou e hooluolu uku.

            KAUKA YOUG KAM PUNG.

            Mar. 29 – 2 monsd.

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

 

-NO-

 

MATIRIFA

-

Ka Hookolo Meheu Lua Ole

 

-KA-

 

Olali o na Alahele Hoopaha’oha’o

 

-KA-

 

Punawai Kupua o Alemoni

-KA-

Huewai Ili Batenisa.

A ME KA

Luahine Maka Kapua.

-

He Moolelo Kupua no Arabia.

-

(Kaauia no Ka Leo.)

-

            Aia iwaena o keia poe i lawe nei, he hookahi kanaka i komo kona aloha no keia wahine, a oia kana i kuko iho ai iloko iho ona, e hoopakele i keia wahien ma na  ano a pau ina he hiki iaia, ina paha no kona ola a make paha, ua hiki no iaiake hana.

            Oiai lakou e lawe ana a hoea aku lama ke ka’e o kekahi muliwai, ua  hookuu iho la lakou i ua pahu la ilalo, a ia wa, ua huli ae la ka mea o lakou i aloha i ka wahine poino, a pepehi aku la i kona mau hoa, a no kekahi manawa loihi ko lakou hakaka ana, ua eha aku la kona mau hoa iaia-me ka nui hoi o ko laua poino.

            Lawe ae la ua kanaka hoopakele la i ua pahu nei a ho-au aku la maloko o ua muliwai la, a no ka ikaika launa ole mai o ka wai e kahe ana, no ia mea i hoohikiwawe aku i ko laua au ana a hala aku la laua i waho o ka moana kai lipolipo.

            O ka inoa o keia kilokilo pana e hoopakele nei i keia wahine pio, oia no ke kilokilo Matila. He kanaka @@ oia nona na makahiki he kanalima a oi a he kanaka ikaika hoi i huipuia me kona ike kilokilo a he ano kino kupua pu.

            Oiai oia e ho-au ana i kana ukana makamae maluna o ka ili  hualala o ka moana nui kupukupuki o a no kekahi mau hora loihi kahea iho la oia iloko o ka pahu me keia leo, ke ola nei no anei oe e Venisa  (ka inoa ia o ka wahine popilikia).

            Aohe leo i pa-e ae, pa-lua a pakolu ke kahea ana a ua Matila la, aohe hookahi wahi leo i pa-e hou ae, no ia mea ua hopohopo ia iho la ua kilokilo la, a huli ae la oia nana iuka o ka aina, aole no nae oia nei ike pono aku ia uka o ka aina, oiai eia laua nei ke hele nei i ka moana.

            Mahope iho o ka noonoo ana o ua kanaka kilokilo nei, ua hoohuli hou ae la oia i kona alahele a a-u kou aku la no ka aina.

            Mai kela ahiahi a wanaao, pae aku la laua maluna o kekahi wahi mokupuni i kapaia Mokupuni o Mamera.

            He wahi mokupuni keia he kanaono mile ka mamao mai ka aina puni ole mai o Aferika, he mokupuni no keia i noho ia a kukpa e ke kilokilo Matila.

            Iaia i pae aku ai, na miki ae la oia e wehe i kana ukana makamae a he mea e ka lele o kona hauli i ka ike ana iho, e waiho ane ke kino o ua wahine opio la i kaumoe kau a hooilo, ua hala kona uhane ua make hoi oia a o ke pani ma kona wahi i kookui mai me na lna ike o ke kilokilo, he bebe e moe ana ma kona poli puanuanu.

            Nana iho la ua kilokilo la me ka naau ilihia i keiki uuku e waiho ae ana, lalau iho la oia a hapai ae la, a ike iho la he keiki kane.

            Lawe ae la oia i ke keiki a waiho makahi kupono, a o ka makuahine poino hoi, lawe ae la oia a waiho maloko o kekahi A-na a malaila i kanu ia ai kona mau iwi.

            Lawe ae la ua kilokilo Matila la i ke keiki a malama iho la e ola ana hoi oia mailoko mai o na wai lau nahele a me na hua ai momona, pela oia i hanai ai i ke keiki a hiki i kona nui kupono ana.

            No ka moi Mofira hoi, aia ka ukiuki a me ka huhu iloko o kona naau no neia mau hana a ke kilokilo Matila, oia hoi kona hoeha ana i no kilokilo elua, a me kona hoao ana e hoopakele i ka wahine a ua moi la.

            Aole nae kaua e kamailio hou no  kela moi a me kana mau hana ino a e huli ae kaua a nana no ke kilokilo a me ke keiki opio hoi a ka wahine i hanau ai maloko i ka pahu a ke aloha ole.

            I ka nui ana ae o ua keiki la, ua o ae la na hiohiona o ke kanaka ui a me ka waianuhea maluna o na opio nei, a pela hoi me na lala o ke o ke kanaka koa a me ka wiwo ole i piha me ke oolea e hoopunana ana iloko o kona kino, a ua hiki i ua kilokilo la ke ike  iho he keiki aku ana oia e ola ai hona mau iwi palupalu.

 

HUI ALAHAO A ME AIAN

O OAHU.

 

Papa Manawa

 

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892

 

NA KAA

                                                            A.M.A.P.M.P.M.

Haalele ia Honolulu                            6:15 8:45 1:45 4:35

Hoea i Honouliuli                                7:20 9:57 2:57 5:35

Haalele ia Honouliuli                          7:30 10:13 3:45 5:42

Hoea i Honolulu                                 8:35 11:55 4:55 6:50+

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO

 

Haalele ia Honolulu                                             5:10 p.m.

Hiki i Kulanakauhale Momi                                 5:48

Haalele ia Kulanakauhale Momi                          6:55 a.m.

 

+Poaono wale no

*Koe ka Lapule

II Koe ka Poaono.

                        Sept. 28 tf-dly.

 

HOOLAHA AINA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S. K. Kila Opio, e noho ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa i na aina o Kila (k) Kepola (w) a me Ku (k) i make e waiho la ma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii. O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima paha i keia mau aina, aole i mana ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i ua mau apana aina nei, e hoike koke mai ia’u, a i ole e kipaku no au ia lakou.

 

                        S. K. KILA OPIO.

            Honolulu, Feb 17 1893

            4ts-wkly.

 

Elia Kaululaau

Kauka Hana Niho.

-

            Ua  hiki ke huki ina Niho me ka oha ole iloko o ka manawa pokole loa. He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke gula Kala a mea e ae paha. He akamai loa ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.

            Kui o na ano a pau.

            He Mikioi ka Hololanalana Niho. He palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i loaa mai nei. He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

            O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huiaa o 40,000 kanaka i loaa ka Laikini Kauka Hana Niho; mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o na Papa Ole i  kona akamai maoli ma keia Oihana ane nui.

            E ikeia kakou Hoa Kanaka o kipa hewa ke aloha ia  lakou nei ae.

            Keena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Alanui Moi a me Betela Puka komo e pii ai iluna o ke Kiian ma Al. Mei.

            Mar. 6 - tfd