Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 700, 8 May 1893 — Page 2

Page PDF (882.25 KB)

This text was transcribed by:  Iasona Ellinwood
This work is dedicated to:  Nā hanauna e hiki mai ana

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKAHI MEI 8, 1893

 

OLELO HOOLAHA.

            Eia ma ke Keena o KA LEO O KA LAHUI kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina. He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.

            MA KE KAUOHA.

            J. K. KAULIA.

Kakauolelo o ka H. H. Aloha Aina.

 

HE MANAO AKEA I KA LAHUI.

            Mamuli o ko ka Hon. John. E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI; Nolaila. mai keia la aku, ua waiho aku au i ko'u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa: O na kauoha nupepa a pau loa. na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a pela aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.

            JOSEPH NAWAHI.

            Honolulu, Mar. 27, 1893.

 

HOINO IA NO KA PONO.

            Nui ka hoino ia o Mr. Blount, Komisina Amerika a me Mr. Nordhoff, kakau nupepa o ka nupepa kuokoa kaulana o Amerika, ka Nu Ioka Herald. Ua ino ia ka mea mua no kona hoopilimeaai ole; o ka lua hoi no kona hoike ana aku nei aole he oiaio na mea i olelo ia no ke Aupuni Hawaii ka Moiwahine a me ka Lahui Hawaii. Hookahi ponoi wale no wahi anuu ana i ike iho nei,-oia ka bila lotere.

 

KA HOPENA AKU.

            Ma na hana o keia mau la, he mea maopopo ina e lilo ka mana ma ka lima o na haole, ma ka hoohui aina ana, e hoonele loa ia ana na kanaka Hawaii a pau i ka hana mai ke Aupuni mai a o na olelo he pomaikai hou aku ko kakou ma ka hoohui aina, he mau olelo pahele hoopunipuni wale no kela. Ua kamaaina kakou i ka hana maalea a na haole kamaaina a me na misionari. he maikai kinohi a he hoino a he hookae mai ka hope. Ke hoopau e ia nei no na kanaka ano, heaha aku la ka hope ke kaa pono aku ka mana i keia poe kuewa, a auwana hele. Ina he nani io o Amerika a me kona noho ana, heaha la ke kumu o ka haalele ana i kahi nani a lakou @ nei?

 

Ka Palapala Hoohui Aina.

            Ua onou hele ia ae he mau kope he lehulehu o na manao hoohui aina o Kakela, Hakuwela, Bihopa, a me Ol@son. E koi ana keia poe i na Hawaii e hooko aku i ko lakou makemake. Aka, o ka hua oia makemake o lakou, he hoka loa aole kakou e ae aku.

            Owai keia poe e koi nei? Aole anei, o keia no ka poe e hanaino nei ia kakou, e hoolaha nei ia kakou, he poe hupo kakou, he poe pegana hoi, he poe hoomanakii, a he poe kupono ole e loaa ka mana koho balota?

            Mai poina iki i ka Kakela—Bihopa mau olelo makona aloha ole i noke ai i ka hoolaha hoinoino ia kakou na poe Hawaii a me ko kakou Moiwahine. E uumi i ka hanu i ka houpo a mai puni iki ia lakou, oiai, he poe hana ino lua ole keia ia kakou.

 

MR. HENRY CARTER.

            Ua holo aku keia keonimana Amerika no ke kaapuni ia Hawaii. He haole Amerika oiaio maoli oia; he kanaka i piha i na manao hoopono, a he hiipoi hoi i ke kumu manao i hookahua ia ai kona aupuni e ko lakou mau kupuna. He ana oia no na Amerika hoopono, manao kalai-aina akea, i like ole me ko ka poe hookamani a manao i hoohaiki ia e na kuko hewa, me na ake pono pili kino. He loio kana hana, a he piha i ke aloha—me he la o kana mau hana a pau ua kukulu ia maluna o ko ke Akua kanawai o ka hoopono—he aloha Akua a he aloha kanaka. Ma kana mau hana ana a pau he manao io oia. Ke puka kana olelo, ua hele pu mai me ke kokua manawalea e hooia ana i kona oiaio. Nani keia ano haole. Pomaikai kakou ina keia o ke ano o ko kakou mau hoa aloha haole. O keia ka haole i haawi mai ia makou he elima haneri dala e holo aku no Wasinetona, he pule mamua o ko makou hoi ana mai no ka home nei, mahope o ke maua launa mua ana no hookahi hora, a kamaaina oia i ko maua manao like—he hoole hoohui aina. Wahi ana, hilahila oia i ke ano o na hana i hana ia e na luna aupuni o kona Aina maluna o Hawaii, e hapala ana i ka inoa maikai o Amerika, a he makemake loa oia e hoomaemae hou ia. Na keia keonimana ka olelo imua o ka poe i hookahuli i ke aupuni moi a aupuni Hawaii maoli, i ka wa o ka hae Amerika e kuu ia iho ana ilalo mai ka pahu hae ma ke kiekiena o Aliiolani Hale, wehe ae la ia i kona papale oiai ka hae e iho malie ana. "E na keonimana, o kekahi keia o na la hauoli loa a kekahi Amerika i hoomanao ai, oiai, ua hoike ae o Amerika i kona wiwo ole e kuu i kona hae i kau hewa ia mamuli o na manao hao wale, a hoihoi hou ae hoi i ka hae makua o keia aina. Aole o Amerika i aihue i ko hai waiwai i na la i hala, a ke puana ae nei hoi au, aole, aole loa oia e hoopaumaele ana i kona inoa hanohano ma ka apono ana i na hana pakaha wale." O keia ka puana a ke keonimana i hoopaa i ke kulana o ka hoopono, a i aloha i ke Akua a me kona hoa kanaka. Aole oia he Levi i Levi ia aka he Nicodema maopopo oia, i kupono ka hoopili ia ana o ka olelo a ke keiki a ke Akua, "he kanaka me ka hewa ole." Pomaikai ko ke ao ina na misionari i hanauia me ka manao maikai a hoopono e like me ko Mr. Henry Carter, E mau ke Akua me oe e Mr. Carter, a ke hiki mai kona manawa, e lilo oe i keiki nana a hoa hoi me Karisto no ke aupuni hemolele e hiki mai ana.

 

MAHALO I KA PUALI PUHI OHE LAHUI.

            Mamuli o ka lokomaikai a me ka manawalea aloha ana mai o ka puali puhi ohe lahui, e haawi mai i Anaina Puhiohe hoohauoli i na Elele Aloha Aina o ka Pae Aina Hawaii ma ka auina la Poaha Mei 4, 1893.

            No ia mau pomaikai nui i loaa mai ia makou; nolaila ke haawi aku nei a ke pahola ia aku nei maluna o oukou a pau, na hoomaikai ana a me na mahalo kiekie ana o na Elele Lahui Aloha Aina o ka Pae Aina o Hawaii; me ka manaolana e hoopomaikai mai ke Akua i ka oukou oihana puhiohe, no ka pono oikelakela o ko oukou aina aloha.

            O makou iho no me ka haahaa a me ke aloha nui. Na Elele Lahui Aloha Aina o ka Pae Aina Hawaii.

            MA O JOSEPH NAWAHI.

            Peresidena o ka Hui Aloha Aina.

            Honolulu, Mei 5, 1893.

 

HE ALAKAI KUHIHEWA.

            Iloko o keia mau la, he nui na hoao ana a na haole kamaaina, e hoinoino, a e hoohaahaa, a e houuku i ke kulana a me ka inoa o ka Moi Kalakaua a me ka Moiwahine Liliuokalani. Ua hana ia keia hana mamuli o ka manao lili, a me ka manao hoi he mea e hoemi mai ai i ke kuleana e hoomau ia ai o ka noho Moi i ka lalani Moi hou o Hawaii, ma o Liliuokalani. Ua hana ia no hoi keia mea e na haole e kukulu nei ia lakou iho o lakou ka loea ma na mea pili i ka mookuauhau alii o na 'lii. a me ko lakou kuleana a mana alii. ma ka noho'na maluna o na kanaka a maluna o na aina, me ka manao e alakai hewa, no elua kumu @ e hookahuli i ke aupuni moi no ka hoohui aina a e ki@ai i ke kuleana o ka Moiwahine Liliuokalani, e wawahi i ke kuleana o ka poe kuleana maluna o na aina @

            O ka mana, oia ka lilo ana o ke aupuni, a o ka lilo pau ana o na aina, oia na mea i upu ia mai mua mai e na haole i pae mai ma Hawaii nei. O ka haole i hui mai me na Hawaii, he okoa ko lakou manao, he poe lakou i imi mai, me ka hookamani ole, i pono a i kuleana maoli no lakou, ma na ano a pau, malalo aku o ka mana o na 'lii aimoku, malalo o ka mana noho Aupuni Moi Hawaii. He nui no keia poe, oia hoi o Young, Davis, Adamu [Alika] Harbottle, Parker, Purdy, Robikana, Bush, a me na haole oia Cummins, Beckley, Meek, ano like he lehulehu wale i noho mai ma Hawaii nei. Ua ao no keia poe, a ua alakai no i ka Moi a me na 'lii. Ua haawi ia ka aina ia lakou, ua hoomale ia lakou me na ,lii wahine kiekie, a me na 'lii wahine o ke aloalii. Aole keia poe i noho mai me ka manao hookae iloko o lakou i na kanaka Hawaii.

            Ua like, ua hookahi ka noho pu ana, ka ai pu ana, a ma na ano a pau ka launa pu ana, a o keia poe a pau, ua lilo he poe aikane na na 'lii, he mau hoa ola a he mau hoa no ka make. He poe hulumanu ka hapanui o keia poe. O keia na haole i lilo i ko lakou wa i komo ai ma Hawaii nei, a lawe i kona noho ana ma na ano a pau, i poe Hawaii oiaio maoli. Ua hooiaio ia mea ma ka lakou mau hana. He mea nui na 'lii ia lakou. He aloha ia na kanaka, kane a me na wahine e keia poe. Aole hookahi o lakou, i hookuonoono ia lakou iho, ma na olelo hookamani he aloha i na Hawaii, a kauoha aku i ko lakou onehanau ponoi, i mau wahine na lakou, a i kuko e kaihi i ka mana aupuni, a e hoopahele i lilo ai na aina o na 'lii a me na kanaka, a kuko a hookahuli i ka mookuauhau aina aupuni a me lei alii, a me ke kumu mai o ka hookahua ia ana o na aina, o kela a me keia. Aole nae pela ka hapanui o na misionari. Ma ka olelo ana he okoa, ma ka hana hoi he okoa, ma ka hua e ikea nei, ua hoike akea ia, he hookamani na hana a pau mai mua mai a hiki i ka hope.

            E like me ka makou i olelo mua ae nei, ke imi nei ka manao o keia ano haole i hiki mai i Hawaii nei, e lawe pau i ke koena o na mea i koe iho i ka lahui Hawaii. Ua lilo aku na aina a pau o na Kamehameha, ma kekahi palapala hooilina i hana ia i ka wa ua haalele mai ka ike a me ka noonoo maikai i ka Moi Lunalilo ua lilo aku ka aina oia pae alii i ua poe puni loa nei ka ai alii ana, ua ao ia na 'lii e ae e kuai hoopoho i ko lakou mau aina i hiki ai ke komo i ke aupuni o ka Lani, me ke kuai malu mai no o keia poe: ua hoowale@ i kumu @ ahuai na 'lii a me na k@ka@a lilo aku hoi ma ia ano, na ahupuaa, a me na aina e ae, a koe uuku na wahi kuleana lipo i koe i keia la. Hookahi paeaina nui i koe, o ka Leial@. Eia ke @i ia mai la kahi @ lil@ ai oia mau aina i ka haole hoomakaulii hookamani, i hele mai e hoopukapuka i ka olelo a ke Akua i kumu imi waiwai no lakou.

            Aole i pau.

 

NA HANA HOOKIKINA.

            Ma kekahi mau leta mai Hilo mai, ua hoohilahila ia makou i ka lohe ana mai ua hoopau ia aku kekahi mau makai mai ka oihana aku, no ko lakou hoole ana i ka hoohui aina. Ua lokahi na makai Hawaii e haalele like, aka, no ka hemahema o ka hana a ua poe luna aupuni haole la, ua aua hou ia kekahi mau makai, a he ekolu i hoopau ia. He elua Pukiki i hoonoho ia ma kahi o kekahi mau kanaka Hawaii, a he hookahi Hawaii hou, a wahi a kekahi leta, o ke kumu o keia, i lawe ole ia ka kona Kaikuahine i Kalawao no ka mai lepera. He mea maopopo aole e hookoe ia hookahi kanaka Hawaii ma ka oihana ke ko ka hoohui aina, a ke mau ke aupuni malalo o ka mana o na misionari eepa opio e kuko nei i ke aupuni o Kaisera.

 

He Leta Mai Samoa Mai.

APIA, APERILA 25, 1893.

            KA OIAIO A ME KA LEO:

            Aloha oe:—

            O makou o na kanaka Hawaii e noho ana i ka aina malihini o Samoa nei, ke haawi aku nei makou i ko makou mahalo nui i kou Kapena a me kou mau limahana eleu.

            Ma ka lokomaikai o ka makamaka D. K. Kanehiwa, ua loaa ia makou na nupepa KA OIAIO a me ka Hawaii Holomua; malaila makou i ike iho ai i ka manao liona o kou alakai [Kapena] J. E. Bush.

            Ke mahalo nei makou i ka lokomaikai o ke Akua i ka haawi ana i ka manao ikaika me ka hopo ole, ia J. E. Bush, ua like oia me Iosua, ua lilo oia i hoola no ka Iseraela, pela o Hon. J. E. Bush, mahalo nui E ola loihi oe, e ola o Hawaii, e ola Liliuokalani a kau i ka Puaneane.

            JOHN RAIKI, PITA, KALIMAKA, K. HIRAM KAUMUALII, MANO-IKI.

 

Keia Kau Kinipopo.

            Mamuli o ka hooholo ana o na Kapena o na Hui Kinipopo like ole ekolu, nolaila ua hooholo lakou e hoomaka ka paani ana i keia Poaono ae, a o ka nui o ka manawa e paani ai he 18, a o ka paani hope loa, i kekahi la nui kulaia, a penei na kuhikuhi ana:

            " 13-Kamehameha Crescent

            " 20-Crescent Hawaii

            " 27-Hawaii Kamehameha

            " 30-Kamehameha Crescent

June 3 Crescent Hawaii

            " 10-Hawaii Kamehameha

            " 17-Kamehameha Crescent

            " 24-Crescent Hawaii

July 1 Hawaii Kamehameha

            " 4 Kamehameha Crescent

            " 8 Crescent Hawaii

            " 12 Hawaii Kamehameha

            " 15Kamehameha Crescent

            " 22-Crescent Hawaii

            " 29 Hawaii Kamehameha