Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 706, 16 May 1893 — Page 2

Page PDF (1011.32 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI JOHN E. BUSH, Lunahooponopono a me Puuku.

_____

POALUA MEI 16, 1893.

_____

OLELO HOOLAHA.

 

            Eia ma ke Keena o KA LEO O KA LAHUI kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina.  He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.

MA KE KAUOHA.

            J.K. KAULIA,

Kakauolelo o ka H.H.Aloha Aina.

_____

HE MANAO AKEA I KA LAHUI.

 

            Mamuli i ka ka Hon. John E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI; Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko'u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa, na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.

JOSEPH NAWAHI,

Honolulu, Mar.27, 1893.

_____

E MAHALO MA KAHI I KU I KA MAHALO.

 

            He mea hauoli no makou ka heluhelu ana iho i na manao o kekahi keiki misionari maloko o ka nupepa Buletina o ka la 12 o Mei, e hoike ana i kona manao e pili ana i ka mea nui e kamailio ia nei, a me ka pili o na hana i hana ia i ka pono a me ke kanawai.  Ua kakau oia i kona inoa i kona manao, a he mea nui no hoi ia hana pela, oiai, he mea maamau i ke ano o keia ohana, ka hamau o ko lakou leo ke ike ua hewa kekahi o lakou.  aole nae pela o E.H. Kaimana, kekahi keiki a na misionari.  Ua ahewa oia i ka hana a na hoahanau misionari ona i hana ai i ka la 16 o Ianuari, i ka lahui Hawaii a me keia Paeaina.  Ma keia ano wiwo ole o Mr. Kaimana, ua hooko oia i ka olelo a ka Haku, ke kumu i ku ai ka inoa Karistiano ia kakou a pau, e koa no ka pono, e hoike i ka oiaio, a e hauoli wahi a Paulo ke hoino ia no Ke Alii o ka Hoopono.  Ua unuhi makou i keia leta a ke hoolaha aku nei ma kekahi wahi e aku o ko kakou nupepa i keia kakahiaka.

_____

 

KA HOOPII LAIPILA.

 

            Ua hoamau ia na hoopii laipila o ke aupuni ia Mr. Kenyon o ka Holomua a me J.E.Bush o ka LEO, a keia auina la hora 1?30 e hana ia ai imua o ka Aha Hookolokolo Hoomalu.  Ua hoopii ia ka Luna Hooponopono o KA LEO O KA LAHUI, no kekahi mau olelo i puka aku ma ka la 12 o Mei nei, ma ka LEO malalo o ke poo.  "He Pilikia"  Ua olelo ia ua hoopuka ia aku na bona me ka haahaa loa, a he hana hoi ia e hokaumaha ai i ka lehulehu nana e hookaa na uku panee a me ke kumupaa.  I ka haawiia ana mai o keia mea hou, ua manao io no makou he oiaio, oiai he nui na olelo ua haiki ka waihona aupuni, a no ia mea, hooia loa iho la makou he oiaio ka mea a makou i olelo ia mai ai.  He makee ko makou i ka pono, i hoopuka ai ina manao e ahewa ana ia ano hana a ke aupuni aole hoi ma ke ano hoino maoli, no ka mea, he aupuni no ka manawa wale no keia, a he oi aku e akahele ka loiloi ana i ka lakou hana.  No ko makou manao, ke oiaio ua mea la i hoopuka ia ai, he poino like ia no kakou a pau, ka poe e noho aupuni ana a me ka lehulehu, ua manao makou aole no e hewa ka leo hoohuoi, i awili ole ia me ka manao hoahewa wale.  Ua hoole ponoi mai nae ka Loio Kuhina Kamika, na olelo kuhihewa ia mai makou e pili ana ia mea; a o ka pololei wahi ana oia no keia:  He elua tausani dala hoaie bana i hoolilo ia no ke Kanaiwa kumamawalu o ke dala hookahi, he 2 keneta hoohaule.  No ka hooia pololei a Mrs. Kamika ia makou i keia mea, ua oluolu makou e hoike aku i ka oiaio, a ia wa hookahi, ke noi aku nei ina hoaloha, ke lawe mai i na mea hou, e akahele aole e hapuku wale mai i na mea laukua e hoino wale ana i ke aupuni a mea e ae paha me ke kumu ole o ka olelo.  Ua aa makou e hoike i ka mea oiaio i na wa a pau no ka pono, aole nae e hoike i na hoino wale a manao huhu pili kino.

_____

HE MEA KUPANAHA.

 

            Ma ke ku ana mai o W.G., Hall, i ka auina la Poalima nei, ua loaa mai la kekahi leta ia makou, a eia na olelo o ua leta nei:

            Ka lai o Kona Waena, Hale Leta o Kealakekua, Mei 1st, 1893.

                        MR. PUNINI.

            Aloha oe, a me na keiki lima poahi o ka papapa'i hopo ole o KA LEO O KA LAHUI: E oluolu oe e hoike ae i keia wahi mea hou o Kona nei a oia keia:

            O ke kumu nui e loaa ole aku ai o ka oukou leta, oia no ka ae ole o ka Luna Leta o nei e hoouna i ka makou leta, oia hoi, aia a he pooleta o ke Aupuni Kuikawa, alaila, ae ia.

            Nolaila, ua hoopanee ia ka makou mau leta, a hiki i ka hoi hou ana mai nei o ka moku, loaa ma nei ua ano poo leta nei, oia iho kena mawaho o ka wa-hi, (Honolulu, Hawaii) nui ka epa e kuaaina nei, hoaha la keia ano hana epa nui wale.

            Mamuli o keia leta, ua ike ia ke kupanaha o keia luna aupuni, oiai hoi, aole he kanawai oia ano, e papa ana i na kanaka a pau, aole e hoouna aku, a hoouna mai na leta, ke ole na wa-hi leta i kuni ia me na poo leta la.  He mea kupanaha keia oia nae hoi, o lakou ala ia.

_____

KA MEA OLELO O KA MANAWA-E LIKE ME KA PONO A ME KE KANAWAI.

 

            E ka Luna Hooponopono o ka Buletina -O kekahi kumu nui pili i ka hookahuli aupuni o Ianuari i hala, i moakaka loa, ua pili no ia i na hua o ka hookahuli aupuni o 1887; ka hana i haawi ia i na Amerika a me na Europa i hiki ke heluhelu a ke kakau, a he waiwai hoi ko lakou nona ka huina o $3,000, a i ole he $600 loaa makahiki, a ma ka hoohiki wale ana no e kakoo, i ke Kumukanawai i ku ia wa, a me ka lilo ole ana i poe kupa maoli no keia aina, he mau Kuleana pono koho i oi loa aku i ko ke kanaka Hawaii hana pono e hana ana a loaa iaia ke dala hookahi i kela a me keia makahiki.  Aole keia hana he kulike me na kanawai pili aupuni o na lahui malamalama a pau.  A he mea ehaeha loa keia i ka naau o na kanaka Hawaii a pau.  Ina hoi ole he ehaeha o keia mea ia lakou, alaila ua like ole lakou me na kino noonoo kanaka i ku i ke ano o ka lakou e hana ai.

            He mea maopopo he kupono e hana ia, a he mea no hoi i hiki ke hana ia, e hooponopono ai i ke kulana huikau o ke aupuni i ka malama o Ianuari.  Aka ua hele loa aku na poo o keia hana hookahuli aupuni mawaho o ka mea a ko ke ao hoolokoa e apono ai.  No kekani kumu a pololei no kekahi hapa-uuku o ka lahui o keia aina e lawe ai i ke Kuleana e haawi i keia Paeaina Hawaii i ka mea a lakou i makemake ai, me ka nana ole ia o ka makemake a me ka ae ana o ka lahui Hawaii, oia hoi ko ka hapanui o ka lahui  Hawaii hana ana i kekahi Karaima lahui ma ke degere kiekie loa, oia mea nae aole lakou i hana.

            Aka ua ko hoi na hookahuli aupuni ana a o ke alii i noho moi hope iho nei ua piha pono kona hoopai ia.  A ua manao oiaio au me ka iini ua lilo ae na hana a ke aupuni noho manawa e hana nei e hoolilo aku i ka Paeaina Hawaii e like me ka hooikaika hoomano ana a kekahi mea e hana i palapala aihue kelakela, iloko nae paha o ka ike ole.

            E olelo ana paha na Amerika "ua piha a hu aku kou kiaha."  aka aole he mea pono ko lakou kiaha e hanini aku a hooha wale aku i ka poe e noho ana ma na aina e aku, ka poe a ke Akua i waiho ai mahope aku e hoopomaikai aku ai me na degere oi hou aku e kona lokomaikai hemolele.

            Malia paha e haawi ana ke Akua i keia hana i kekahi hoao ana maloke o ke ahi iloko o Kona manawa a i ke ano ana i makemake ai.  La manawa Oia e haawi ai i Kona poe kanaka i kekahi ike piha o na kumu o ka oiaio ka apana, ka nani, a me ka hoopono kona Kanawai Hemolele.

            E.H. DIMOND, [Kaimana].

Mei 11, 1893.

_____

Ka Nordhoffs Palapala I KA

Nupepa New York Herald.

 

AOLE I PALA KA PEA

            O ke Kuhina Amerika Mr. Stevens [Kawini]. ua maopopo loa kona pau mai ka oihana ae, ua loaa ia Konela Balana ka mana piha, eia no nae o Kiwini ke hele nei ma o a maanei e paipai no ka hoohui aina.  O kona hoopau koke ia ana he mea ia e kokua ai i ke kulana maanei nei, a malie paha e oluolu loa ana no oia no ia mea, oiai ua loaa iho nei iaia ka ike pono loa ana aole i "pala ka pea" e like me ia maloko o kela palapala ano e ana i koi aku ai ia Mr. Harisona e olelo ana ua pala.  O ke kulana Aupuni Repubalika maanei nei aole he makemakeia e kekahi mea.

            O ka poe o ke Aupuni Kuikawa, ua kukaia ae lakou me ka maopopo loa i ko lakou kue i ke Aupuni Repbalika.  O ko lakou makemake wale no o ka hoohui aina, he hoike ana mai hoi keia i ka hiki pono ole ia lakou ke noho hoomalu, he mea oiaio o na hanahewa i hana ia e lakou mamua iho o keia hookahuli aupuni ana, ua hoike ae nei ia ia lakou, mamuli o ko lakou makemake e kukulu i aupuni mau, ua hiki ole nae mahope iho o ke kipaku pinepine ia ana o na Aha Kuhina.

            He mea pono paha ia'u ke kamailio iki ae maluna o ka ninau i kakau nui ia -opiuma a me ka loteri.  No ka ninau e pili ana i ka opiuma, o ke Aupuni Kuikawa a me ka poe hoohui aina ua kue naaupo wale lakou, a'u hoi e manao nei he mea pono no e hookomo ia mai ka opiuma me ke kau ia nae o kekahi dute koikoi a malalo hoi o ka hoomaha loa ana i ka hoepae malu ana mai, a oiai hoi e hoao ia ana e hoemi iho i keia mea, ua loaa mai i ke aupuni he wahi waihona, ua koi ikaika maoli no lakou e hoopaa loa ia ka hookomo ana mai o ka opiuma, ua pale maoli ia aku keia iwaho, aia hoi iloko o keia mau mokupuni he akea loa ko lakou mau kapakai {i hiki ole ke hoomalu ia} e kono aku ana i ka poe hoopae malu e hana i kekahi mau hana ino i hiki ole ke hoomalu aku.

UA HEWA KA MOIWAHINE

            Ma keia hoopaa ana, ua hewa lakou a ua pololei ka Moiwahine a me Kona poe kanaka.

            No ka loteri hoi, ua hewa Oia a me ka poe i pili aku me la.  Me ke kanalua ole au e olelo ae nei, o ka mea nana keia hana i hapai mai, ua makemake oia e kuai i ka Hui Luniana, ua kue nae na Kuhina o ka Moiwahine iaia ma keia, aole nae i makemakeia ke hana hookahuli aupuni o ka mea i makemake e kukulu ae na hoa mahiko i kekahi Hui kupono no ka papehi ana ia hana.

_____

            Ke kamailio nei kekahi poe mahiko hoohui-aina i hookahahaia i kela manawa i aupuni hoomaluia mai, a e ae koke ana lakou ina he aupuni hoomalu.

            aka, ina nae oe e ninau pono aku i ke ano io maoli o ko lakou makemake i o ke kulana noho hoomaluia mai, e loaa wale ana no ia oe ko lakou makemake maoli na lakou no e noho ma ke ano Kanikela a Kiaaina paha i wahi e hiki ai ia lakou ke koho e like me ko lakou makemake, kaomi pu ana hoi ina kanaka ilalo i wahi e hiki ai i na mahiko ke hana iloko o na mokupuni no ko lakou mau pono iho a lakou i makemake ai.

                        CHARLES NORDHOFF.  New York Herald.

 

            He Keonimana keia i ike nui ia ma Amerika a puni, a he kakau Moolelo kaulana hoi iloko o keia au e nee nei iwaena o ka Lahui Amerika.

            O na mea ana e kakau ai a pau, ua heluhelu nui ia ia, e ka poe naauao o na lahui like ole, no ka mea he kaumaha kona mau manao a he hoike hoi i ka mea pololei, e like me ia a kakou i ike iho la.

            Ke noke ia nei keia Keonimana e ka poai o ka poe hoohui-aina (Nupepa Awalakaika) i ka hoino me ke kapa ana aku i kana mau olelo he hakuepa a he hoopunipuni, na mea oiaio maoli i hoike ia maloko o kana palapala, o lakou no ka poe i maa ia hana, a me ke kuamuamu pili kino, a no ia maa, na puka koke mai la no na huaolelo Keonimana ole o ke ano o ka poai o ka poe haahaa.

            I mea e maopopo pono ai ia kakou ke kuokoa o na manao o keia Keonimana, e heluhelu i na manao hope loa o kana leta, ua hoike oia i kona manao ponoi, e ahewa ana i ka Moi no ke kakauinoa ana i ke kanawai Loteri, a pela pu hoi me ke Aupuni Kuikawa no ka hoopau ia ana o ke kanawai opiuma.

            He hoopilimeaai auanei kela, ke olelo nei makou aole, o kona manao no ia, a he mau mea no keia ua hana ia e na aoao elua.

            O oukou e ka lahui ka mea nana e kaupaona i keia mau manao.

_____

UA HALA MA KELA AOAO.

 

            Ma ke ahiahi la Sabati nei, Mei 14 1893, ua kuu mai la o Fred Wilhelm i keia ola ana a hele hookahi aku ma kela aoao e ka muliwai aleale, a waiho iho la; kana wahine a me ka luna mau keiki a me ka ohana holookoa e paia@ a e aku nona ma keia kapa e ka muliwai walohia.

            He Kupakako nui oie no ka @ Mikahale, a ua mahalo nui ia oia no kona oluolu e kona mau hoaloha.

            Ua kau aku oia ma Ea pule i hala ma kona kulana Kupakake no a i ka hiki ana o ka moku Waimea, hoomaka iho ka ma'i maluna @ na hookau koke ia oia maluna.