Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 708, 18 May 1893 — Page 2

Page PDF (1001.93 KB)

This text was transcribed by:  Paka Westin
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI

______________

 

JOHN E. BUSH,

 

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAHA MEI 18, 1893

 

Na Olelo Ao ia Mr. Blount.

__________

 

   Inehinei, ua pai aku makou i ka aleta a ke Komisina Blount, i ka lahui Hawaii e hoike ana i na olelo ao a kona aupuni iaia, e pili ana i kana hana a me kona mana.  He nui na olelo a ka poe hoohui aina e haanui ana ma na olelo o kela a me kiea ano no ke kulana a me ka manao o na Amerika a pela aku, a e hoolaha ana i nao olelo hoopohala i ka manaolana o ka lahui i kumu e haawi poi ai na kanaka aloha aina @ Aka, he mea olel na hana hoopunipuni a ka aia a me ke kuko hewa imua o ka oiaio a me ka ono.  He la no e hiki mai ana e puka pono ae ai ka oiaio mailoko o na hoopunipuni a me na uhiuhi a ka poe manao ino, a e ike pono ia ai ka nani o ke Akua, ma ka hooia ia an o ka olelo ana i olelo ai, i na e haalele ka kanaka i kana ao ana, alila e heni poele ana oia mamui o kona manao iho, a e lilo ana no hoi kana mau hana i mea e ahewa a iaia mahope aku.

 

   Pela ke kulana o na enemi hoohui aina o ka iahui.  Ua hooahuwaleia ka lakou hana a me ko lakou hoopunipuni, a ua hoolilo ia he mea e hoohilahila ai ia lakou i ka la o na hoike e puka ae ai e hoole ana i ka pololei o ka lakou mau olelo.

 

   Ua hoolaha kau makou i ka olelo ao me ka hahai hoopololei ana elike me ka pana ana o na huaolelo ma ka olelo Enelani, i paewa ole ia ke ano o ka manao oia palapala, a no ia mea, he kupono i ka poe heluhelu e imi akahele i ke ano o ka manao ma na huaole lo o ua palapala la.  E wehewehe aku no nae makou i ke ano nui o kie palapala a Mr. Blount a me ke ao iaia:

   1.  Ua makemake ka Peresidena Cleveland e ike i ka mea oiaio i hanaia ma Hawaii nei, no ia kumu ua hoouna ia mai o Mr. Blount.

   2.  He Komisina Wae e hoike aku i ka hoike pololei, me kona hookohu, a me na hooia i kona kulana i ka Peresidena o ka Aha Hooko a me ka Aha Kukakuka o ka Paea na a ua waiho hoopokoleia ma ke ano nui o kana hana, a o ka hooko ana ia mea me kona noonoo maikai no ia.

   3.  E hoike piha i na mea a pau e pili ana i ke kulana ma Hawaii; ke kumu o ka hoohulihia ia ana o ko ka Moiwahine aupuni; ka manao o na kanaka e pili ana i ka mana e ku nei,  a me ke ano nui i na mea no apau e hoomalamala ma ai i ka Peresidena.

   4.  He mana oi ae ko Mr. Blount i ko na mea e ae (o kona aupuni) a paau maanei nei.

   5.  Aole oia e kamailio no kekahi meaa e pili ana i ke kuikahi i unuhi ia e Mr. Cleveland.

   6.  E ao maia ana i ke alanui e kupono ai ka lele ana mai o na koa o Amerika i uka o ka aina no na mea e pili ana i kona mau kupa a pela aku; a me ka loaaa mua o ka ae o ka mana oia aina, ame ke kuleana o na aupuni e ae ma ia mea.

   7.  Ko Amerika lawe olel i ke kuleana e komo pu aku iloko o na lawelawe ana o na hana kuloko i ka Paeaina Hawaii, a me ka ae ole e loaa ia pono like i na aupuni e aku.

 

___________

 

   O ka hope loa, oia no hoi ko Mr. Blounrt olelo ao i ko Amerika mau kupa hawaii nei, e malama wale ia no ka poe o lakou i hui ole iloko o na paio kuee ana o na kanaka o kela a me keia no ka mana maluna o na mea a pau.  Oia hoi i na ua lawe kekahi Amerika i ka hana kipi a hoopoino ia oia me ia no la, aaole ona kuleana e holo aku ai i ke aupuni Amerika, a i kona luna paha.

 

______________

 

Hookohuia o Komisina Blount ma ko Stevens wahi.

____________

 

I KUHINA NOHO MA HAWAII.

_________

 

WAKINEKONA MAY 9.

 

   Ua hooia mai na Luna Aupuai o ka oihana Kuhina Nui i keia po, ina olelo i wanana ia mamua aku nei e hookohuia ana o Mr. Blount i Kuhina Noho ma Hawaii, mamua ua manaoia e noho ana o Mr. Stevens e malama i ka oihana a hiki i ka la 24 o keia mahina, oia hoi ka manawa ana i hoolaha ae ai e holo mai no Kapalakiko, aka ua ike ia i keia manawa, ua ao ia aku o Stevens e hoihoi koke aku ina ono a pau o ka oihana ia Komisina Blount ka mea i hookohuaa aku i hope nona.  He mau kumu kekahi e manao ia aku ai, aole e ae ia o Stevens e noho e malama i oihana a hiki i ka la 24 o Mei, mamuli o kona hooikaika mahope o ka hoohhui-aina.

_____________

 

He leo aloha i na makamaka.

_________

 

   E na hoa'aloha, na makamaka, na kini no a pau, e hooipo pu ana me ka kakou ipon aloha, "KA OIAIO" ka wahaolelo o ka Lahui Hawaii.

   Ke pahola ia aku nei ka lohe ia oukou a pau, mai ka la puka mai ma Haehae, a pulelo aku i ka mole ohu o Lehaa.

   O keia helu e uka aku nei o :KA OIAIO" oia ka helu hope o ka Buke IV; a o ka piha ana hoi o na helu he 52.

   Nolaila ke kono ia aku nei oukou a pau, e na hoa'loha, ka oe hoi he mau koena lau Oliva kona ia oukou, e hoomanao mai, aole he olelo ana no ka poe i kuehu mua mai i ka Auhau o Makuaiki.

   Oiai hoi, mahope iho o kou oukou hookaulua ana i kona ola, e nele ana kou oukou ike hou ana i kona kino lahilahi, kana mau Kalaiaina naauao ana, koaa paio ana n ou e ka Hawaii Ponoi, ma na ano a pau.

   Ae hoonele pu ia ana hoi ko oukou ike ana i ka Moolelo kaulana o Hiiakaika poliopele:  ke ka eaea hoi ana i kuku pau o Kilauea.

   Ke hoomanao iho oukou, i ka wa o oukou e ike ole ai iaia, e hoomanao iho kou lunaikehala, ua paa ia Makalii; a mai no a hookuekue maka nui iho, eia wale no ka pono. o ka hoolele i ko kauahi.

   A oiai hoi, ua makaukau makou e hooko aku i ka leo poloai o na makamaka, no ka hoonui ana ae i kona kino, e maopopo ia makou ka heluna o ka poe ake e lei i ka lei lehua Akea a KA OIAIO e papahi nei.  Oia auanei ka wa e ike ai oukou e ka lahui, lele puni ana kona ana kiekie,, a pau mai ka palena iliwai.

   Nolaila, e hoolohe mai oukou e na makamaka, i keia leo ponoai.

   O ke aloha no kou oukou a pau, i hookahi puuwai no ke Aloha Aina Oiaio.

______________

 

NUHOU O NA AINA E.

________

 

   Eia o Kikako ke hoonaukiuki nei no ke pani kuia o na ipuka o ka hoikeike nui ma ka la Kapule.

   Kikako Mei 9.  Eia na olelo i hiki mai ma ke Telekalapa.  Eia no ke mau nei ka pioloke o ka manao o na kanaka o Kikako no ke paniia o ka hoikeike nui ma ka la Kapule, a ke piha nei na Nupepa ina olelo hoino, ina kanawai e papa ana i ka hoikeikeia o na wahi i kukuluia no na mea hoikeike; i ka hupo a me ka noonoo pupule o na kanaka e papa nei i ka wehe ana i na puka o na hale hoikeike ma ka ia Kapule.

   Kekahi kumu huhu loa o na kanaka no ka papa ia o ke Puhipaka maloko o na Hale Hoikeike, a ma ka Poakahi ua hoopauia ia rula.

   Belina Mei 9.  Mahope o ka makaikai ana o ka Emepera o Keremania ina koaa, ua kanoha aku la i ua luna koa a pau o ka puaali koa:  e hookokoke mai iaia.  Ua kamailio aku la oia ia lakou penei:  Me ka hilinai ana i ke aloha aina o ka Ahaolelo, ua makemake Au e hooholoia ka bila e pili ana i na puali koa me kekahi hoololi ole; ua haulehia ko'u makemake mamuli o ka me i ikeia, a ua minamina loa aau no ia mea iloko o keia mau la pokole, ua hoopukaia ae na olelo welawela i oi aku paha ka maikai e e lohe ole ia iwaena o na Keonimana.

   Ua kono ia mia au e hoopau i ka Ahaolelo me ka manao na ka Ahaolelo me ka manao na ka Ahaolelo hou e hooho o i ka bila, ua hooholo nae au i na e haulehia keia manao o'u, e  hooikaika ana au me kou'u mana a pau, e loaa ka hooholoia, o ua kanawai ala, no ka mea ua maopopo loa ia'u, he kupono e hooholoia, i loaa ai kekahi kumu e hoopaa ia i ka maluhia o Europa, ke ike nei kakou a ke lohe nei kakou i ka pihoihoi o na kanaka i keia manawa.

   Aole nae au i manao e ae ana ka lahui Kelemania e hooihoihoiia e ka poe kuleana ole, aka, ma kekahi aoao, ua ike no au eia ke aloha o na Alii o na Mokuaina Hui o Kelemanai me a'u, na kanaka a me ka puakikaua.

   Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo ia aukou e na Keolimana no kou oukou hoolohe ana mai i ka'u ma olelo.

   O ko'u makemake oia no ia aau e hoike aku la ia oukou no ko'u manao e pili ana i keia bila kanawai, elike me ia a'u i olelo mua i i kona manawa mua loa i waiho ia aku ai imua o ka hale Ahaolelo.

   No keia mau olelo a ka Emepera ua nui ka  uluaoa iwaena o ka lahui.  Aia hoi kekahi manao kuhohonu a laulaha e pahola ana, aole ka Emepera e kanaiiua i ka hoao ana e paio kue aku i ka ahaolelo hou i na ia ahaolelo e hoike ana i kona kue i keia bila.

________________

 

PAINA MA WAIALEALE.

__________________

 

   O ka paina i manaoia e haawiia ana ma Mokuola e ka hui Aloha Aina, no Mr. Carter, ua haawiia ma Waialeale, Hilo, ka home aekai o ka Hon. Joseph Nawahi; no ka nui loa o ka ua ke kumu i haawi ole ia ai ma Mokuola, ua maikai ka paaina, a ahe maikai na hana a pau i hanaia.

   Ua hauoli no hoi ka malihini no keia kulana maikai o na kamaaina o Kauakanilehua i ka hoike maoli ana ak iaia ma ka hana i ka hamama o ka puuwai o ke kanaka Hawaii i ka poe a pau e hana ana ma ka mea pololei me ka nana ole i ke ano o ka ili.  Mahalo ia oukou e na hoa o Kauakanailehua.

____________

 

MAI HAMAKUA HAWAII MAI.

_______

 

   Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Kinau ma ke kakahiaka Poakolu nei, ua loaa mai la ia makou kekahi leta, a eia no olelo o ua leta ala:

 

D.M. PUNINI JR,

   Aloha oe:   Ma ka Poakahi nei ua kahea ia ka halawai aloha aina a na wahinne o Hamakua nei, e ke komite oia hui, oia o Lapaula, a ua noho ma ka hale halawai ma Honokaa.

   Ua hoopiha ia ka hale e ka poe aloha aina oiaio, no ke ake e lohe ina olelo oiaio mai ka waha mai o ke komite.  A o ka maea mua loa nana i wehe ka halawai, oia no ke Akua no kona kokua ana mai i keia lahui, ka noomau ana i kona kuokoa, a me ke kiai ana i ko kakou Moiwahine i aloha nui, Liliuokalani.

   I ka pau ana o ka alana ana; ua hoaka ia mai na kumu o ka halawai i kahea ia ai:  1.  E hoomau ia ke Aupuni Moi o Hawaii.  2.  E hoomau ia kona Kuokoa.  3.  Aole e ae ia e hoohui aku a Hawaii nei me Amerika.

   Malalo o keia mau kumu, ua hoakaka ia mai na mea a pau e hiki ole ai i ka manao ke olelo iho he hewa ia.  I ka pau ana ua kaheaia na haine no ka hele ana aku e kakau inoa malalo o ka buke aloha aina, ua ike ia ole hookahi mea kue.

   O Hamakua nei, he mau wahi kauna helu wale no ka poe i hihia no ka hoohui aina, a o ka hapa nui he kue loa.

   Ma keia ke noi aku nei ko Hamakua nei mau makaainana aloha allii, aloha aina, a aloha lahui, i ke oluolu o Hon. J. E. Bush, e hoike ae i ke akea, nau hoi ia e hoike ae iaia.

   A ua hauoli pu no hoi makou i ka ike ana iho ka inoa o Hon. R. W. Wilikoki, ma kekahi kolamu o KA LEO, e hoike ana ua hi hou ae nei oia me kona lahui oiwi.

   Nolaila, a kuu hoaloha oiaio e haawi i ke aloha o ka hui aloha aina a na lede ia Pohakuhauoli bush, Nelekona Nawahi, Napoliana Wilikoki, a me ka lakou mau lede, a me ka lahui holookoa, mai o a o o ka aina.  E ola ka Moiwahine Liliuokalani i ke Akua; a nana e hoihoi hou ia oe i ka noho'lii o Hawaii.

 

                                                                                                  KA HUI ALOHA AINA.

                                                                                        Paauhau, Hamakua, Mei 15.

____________

 

Ua Hooopauia.

_________

 

   He minamina makou i ka hoopauiaa ana o keia mau makai, e like me ia i hoike ia malalo iho.  He oiaio no nae ua olelo hoike ae ka Advertiser i ka manao o ka Hamuku Hitchcock, penei"  Aole oia e kono ana i na makai a luna aupuni ku manawa, aole nae makou i akaka o kona manao io keia oia, aole naua maoli ka hoolaha.  He alanui kupono no nae keia i olelo ia no ka Hamuku, e noho malie na luna aupuni aole e hui ma na ano a pau, aka, i na nae ke kauaka ua ikaika i ke aloha aina, ua hiki no, a he mahalo makou i kona kuokoa, a eia  umi no paha ka hanu a e hoomamawanui, eia mai ka leta a Makuakane.

____________

 

   LAUPAHOEHOE.

 

               IA HON. J. E. BUSH.

                                                                                                                      Aloha oe, eia

mai ka Ekolu hapaha ka uku o kela  pepa OIAIO no hapaha makahiki ma ka @ita Hale Leta no na mea hou, ua hoopau a elua makai ma ka Apana o hilo Akau nei oia aau a me H. B. Haaheo. eia ke kumu mamuli o koolua kakau ana i koolua mau inoa ma ka aoao aloha aina, a e noi ana hoi e hoi hou ae ka Moiwahine ma ke Kulaunu, nola ia, ua pili ia o ua e Kipi, nolaila, pau olua.

                                                                       Kou oiaio

                                                                           J.K. Makuakane.