Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 709, 19 May 1893 — Page 1

Page PDF (949.39 KB)

This text was transcribed by:  Danna Ebia
This work is dedicated to:  Asinsin-Ebia

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

BUKE II.        HONOLULU MEI 19, 1893.             Helu 709

 

HE KANEA KAMAHAO

-NO-

MAIKA

KE KEIKI

Hapa Ilikini a

Hawaii hoi.

 

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA’U LOA AI-A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO-A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

 

            Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma Pepehi maiaoino ia na ili keokeo.  He $25,000,000, ka uku makana ke loaa o Maika.  Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini.  20 kue ia Maika 1.  Aole oia he kanaka, he akua.  Lele i ka pali kiekie me ka lio.  He noho paipai ka hokua o ka lio ahiu no Maika.  Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekahi a na nui.  Mare hou o Maika.  Lilo oia i moi.  Hui ka makua me ke keiki.  Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li ka loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo.  Good bye.

 

            Minamina maoli au i kou mau helehelena opipio i ka pokole o kou mau la, i ka ua mea o kou paakiki launa ole mai, e kuhi ana hoi au, a he pono keia, eia ka hoi e lapuwale ana.

            Mai hopohopo oe no ia mau mea wahi a ua Hapa Ilikini nei i hoomau aku ai i ke kamailio ana, aole au e poino ana, no ka mea; ua maa no au i ka ai ana ia mau mea i ko makou wahi, oia no ko’u kumu i ai iho nei ia mau mea, no ko’u ike no aole he pilikia e ili mai ana maluna o’u, nolaila, mai no oe a hopohopo a maka’u nou.

            Heaha auanei ae la no hoi, he nani no hoi paha ia nau no i imi kou mea e poino ai, he nana wale aku no i ka hopena e hiki mai ana, nolaila; e u komo kaua iloke o ka hale, ua ae koke aku la o Maika, a komo like aku la laua, a maloko o ka rumi hookipa i halele ia iho ai o Maika, mamuli o ka hele ana o ua kaikamahine la e hoomakaukau i mea ai na kana malihini, elike me ke ano mau o ke kamaaina, ka hookipa i ka malihini.

            I ka makaukau ana o na mea a pau, ua kii mai la ua kaikamahine nei ia Maika, a komo like aku ia laua no ka rumi aina, ia laua i noho iho ai ma ka aoao o ka pakaukau, oia no ka wa i ike ai o Maika i na mea ai ano e oluna o ka nakaukau, a oia kana i pane aku ai i ke kaikamahine.

 

            Aole he hiki ia’u ke ai i keia mau mea.

            No keaha hoi?

            Nawai oe i olelo mai o keia ili laau ka mea e ai ia ai?

            Kahaha! o ka makou mea no hoi keia e ai mau nei, o ka mea hea aku auanei ka’u mea e haawi aku ai.

            Oh! nui loa, kakali paha oe la’u iloko o hookahi hora, wahi a ua Hapa Ilikini nei i pane aku ai me kona haalele pu ana iho i ke kaikamahine iloko o ka rumi aina, a puka aku la oia iwaho, a hopu aku la oia i kekahi mau moa, me kekahi puaa momona, a kii aku la keia e hue i uala, a hoomaka iho la keia e kalua i ka puaa me ka uala a hookomo aku la keia i na moa iloko o ka ipuhao, i ka mo’a ana o ua mau mea nei, ua lawe aku la keia a luna o ke pakaukau, i ka wa i ike mai ai o ua kaikamahine nei i keia mau mea ai e kuku ana ka mahu iluna o ke pakaukay, ua pane mai la oia ia Maika.

            Iehia no ia hoi o’u manawa e papa aku ai ia oe, he makemake no paha kou e pepehi hoomainoino ia e ko makou akua.

            Ka auhea oe e kuu hoa i alo pu mai nei iloko o na hihipea o na ulu laau i na paha keia he mau mea e hoopoino mai ana ia’u elike me kau mea i hai mai nei, kaiakahiko au i make ai i ke akua o oukou, nolaila; mai puni oe ia mau mea, e hoolohe mai oe i ka’u, oia keia, e hoao mai oe e ai pu kaua i keia mau mea a’u i hana mai nei, a i na i’o paha e hiki mai ana ua akua la o oukou, alaila; kuhikuhi aku oe, na’u i ai na mea ai ana.

            Iloko o keia mau olelo a ua eueu nei a kaua, ua komo lihi aku kekahi wahi hoohuoi i ka puuwai o ua kaikamahine nei, no ka make ole o Maika, oia no kona wa i lalau aku a i kekahi uha moa, me ka uaia, a hoomaka iho la e ai, eia ka mea apiki, i keia wa ana i hoao ai e ai, oia ka mea oi loa aku o laua i ka hoonuu, o ka hele ia a pau okoa iaia o kakahi moa, me ka hapalua like o ka puaa, me kekahi poe uala he kanakolu i ka hoonuu ia e ia, aia nei i keia mau mea, aia hoi ka kaua eueu ke noke mai la i ka akaaka malu, i ka huli ana ae o ua kaikamahine nei, ike mai la oia ia Maika e noke ana i ka akaaka, pane mai la oia.

            Heaha kau mea e akaaka nei?

            E akaaka ae ana hoi paha au ia oe i ko puui wale no i ka hoopunipuni ia e ko makuakane, nana oe, aole o kaua make iki.

            Oiaio no hoi, he keu maoli keia a ka mea ai ono loa a’u e ike nei eia no ka hoi la ka mea ai kokoke i ka ipuka o ka hale lalau wale aku nei no i ke kuahiwi aia a hoi mai hahai aku au.

            I ka pau ana o ka laua paina, ua hoohala iho la laua i kekahi mau hora iloko o ka rumi hookipa, ma ka hoohali kamaiho ana no ka mea e pili ana i ka home (A-na) a laua e walea ana a mawaho ae oia mea ua lawe aku la ua kaika mahine nei e hoomakaikai i kana malihini ma na wahi huna o kona home.

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

-NO-

MATIFIRA

Ka Hookolo Meheu Lua Ole

-KA-

Oluli o na Alahele Hoopaha’oha’o’

-KA-

 

Punawai Kupua

Alemoni

-KA-

Huewai Ili Batenisa

A ME KA

Luahine Maka Kupua.

He Moolelo Kupua no Arabia.

(Kaauia no Ka Leo.)

            Pela iho la i pakele ai ka kaua wahi omole ili mai lele liilii ka umoki ina kiai o Debolo a no Debolo hoi aia no oia ke hiamoe la, oiai, he hiamoe makahiki kona.

            Pii aku la ua haia wahine la a hoea imua o kona haku a haawi aku la i ua omole ili la, lalau mai la ua kaikamahine la a nana ae la i ka palapala i kakau ia mawaho o o ka omole a pane mai la oia i kana kauwai.

            Ea, kupanana hoi keia omole, mai a wai mai ne keia makana?

            E kuu alii, aole au i maopopo owau pu kekahi i hoopaha’oha’o ia, wahi a ke kauwa.

            Pane mai la ua kaikamahine alii la, ua noho au mai ko’u mau la opio mai a hiki i keia hora, akahi wale no mea nana i hoopaha’oha’o mai i ko’u noonoo, o keia makana kupanaha, me he la, na kela keiki ui a olua i lawe mai nei keia makana ia’u, a o kona make ana maloko o kela muliwai ino, oia ka mea i lana hele mai ne o keia omole, aloha ino kona waiho ana i keia makana ma’u, me ko’u ike ole i kona mau helehelena nohea.

            Puili ae la ua nohea la i ua omole la, a holoholo ae la o’a maloko o kona rumi me ka pihoihoi nui, a i ka hope loa o kana no @ ou ana hapai ae la oia i ka omole a hoolulu ae la, lohe ae la o a i ka @laola o loko hoomaopopo iho la oia, he wai ko loko.

            Kauoha ae la oia a kana ka@ e lawe mai i ka wili e webe ai i ke pani o ua omole.

            I ka loaa ana mai, noke iho la ua kaikamahine la i ka webe, oi noke a kiki ka hou o kona lae, aohe wahi mea a mahole iho, nona aha ia wahi hooheno i puana ia mai ai

            “Puliki ko lima i ka omole

            Kuhi oe i ka paa o ka hemo ia,”

            Noke hou iho la no keia a poeleele, aohe wahi mea a hemo iki pane iho ia ua kaikamahine la:

            Kahaha, he wahi omole pipili ka hoi keia o ke pani, kupanaha maoli, aohe no ka paha i makemake ia keia wahi omole e wehe ia ke pani.

            No keia hemo ole, lawe ae la ua kaikamahine la i ua omole la akau maluna o kona pakaukau, aia hoi, holo mapu ae la ke ala onaona kamahao a piha o loko o ua rumi la o ke kaikamahine alii.

            Ia wa holo hele ae la ua kaikamahine nei ma o a maa nei o loko o ka rumi e imi hele ana, mai hea mai la keia ala kamahao, me ka ui pu ana aku i kana kauwa wahine, penei:

            Ea he ala kamahao hoi keia a’u e honi nei akahi wale no hoi au a honi i kekahi mea aala loa e like me keia a oia iho paha keia:

            “Kamahao ke ala hiki ahiahi

            O ka lawe’na mai a ka chikai

            A loaa mai au e walea ana

            Me na halialia nou e ke hoa.”

            Pane aku la kana kauwa me he mea la no keia omole, e hoao oe e hoihoi e huna i keia omole e huna ma kekahi rumi.

            Ua hooko aku la ke kaikamahine alii, ma o ka hoihoi ana kauk iloko o kona rumi moe, a he oiaio, mao iki ae la ke ala.

 

KAUKA

Yong Kam Pung

APANA.

Helu 81 Alanui Maunakea.

KAUKA LOEA O KA AINA PUA

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma’i, mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii.  O na mai ha no a me na ma’i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola.  O na ma’i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka puui wai a me ke kino, e hoola ia no me ka maalahi.  Pela me na ma’i hu’i koko maloo, ua hiki ke hoola ia me ke oki ole.  Ke hoike ia akuk nei eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka hi auhau.

            E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawina pilihua ka ma’i a na’u oukou e hooluolu uku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

mar 29 – 2moned.

 

HUI ALAHAO A MAINA

O OAHU.

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okatoba 1, 1892

NA KAA

                                                         A.M.A.P.M.P.M.

Haalele ia Honolulu 6:15 8:45 1:45 4:35

Hoea i Honouliuli 7:20 9:57 2:57 5:35

Haalele ia   “  7:30 10:13 3:45 5:42

Hoea i Honolulu 8:35 10:13 3:45 5:42

NO KULANAKAUHALE MOMI @

Haalele ia Honolulu 5:10 pm

Hiki i Kulanakauhale Momi 5:48

Haalele ia    “          “  6:55 am

Poaono wale no

Koe ka Lapule

Koe ke Poaono

            Sept. 28 tf-dly

 

HOOLAHA AINA

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S.K. Kila Opio, e noho ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, @ hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa @ aina o Kila (k) Kepolo (w) a na Ku(k) i make e waiho la ma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii.  O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima paha i @ end

ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i ua mau apana aina nei, e hoike koke mai ia’u a i ole e kipaku no au ia lakou.

            S.K. KILA OPIO

Honolulu, Feb 17 1893.

4ts-wkly.

 

Elia Kaululaau.

Kauka Hana Niho

           

            Ua hiki ke huki ma Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa.  He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke Gula kala a mea e ae paha.  He akamai lua ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.

            He Mikioi ka Holoi ana ina Niho.  He pa’anehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i loaa mai nei.  He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

            O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loaa ka Laikini Kauka Hana Niho; mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli oka ike ana o na Hoa o na Papa Ola i kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

            E ikeia kakou Hoa Kanaka o @pa hewa ke aloha ia lakou nei ao.

            Keena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Ainanui @ a me Betela Puka komo e pii ai iluna o ke Keena ma Al Moi

mar.6-tfd