Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 711, 23 May 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POALUA  MEI  23,  1893

 

MAIKAI NO KE OLA.

 

 He oluolu no ke ola o ka Moiwahine Liliuokalani.  Nui ka poe misionari hoino Iaia i keia manawa, aka, i ka la e noho ana ke alii ma kahi o ka mana aupuni nui ko lakou hapai Iaia.  Aole nea ia i lilo he mea manao ino no ke alii, a he mea e hiaa ai Kona po.  E kiai ia Oia e na anela kiai o ka lani i lilo ai ke kuko ino o ka poe ma nao lapuwale i mea ole, oia ka makou pule.

 

Na Aina Leialii.

 

 Ke ike nei makou eia ke hoolaia ia nei na mea i manao ia no na Aina Leialii.  O keia mau ano, na mea a ka Moiwahine Liliuokalani i hookumu ai i na Aina Leialii, a i  hoouna ia ai o Hon. C. P. Iaukea e hooko ma Hilo.  E mahelehele ia ka aina leialii i home liilii no na Hawaii a me na poe nele e ae.  He manao naauao no ko ka Moiwahine mai mua mai, koe wale no o ka palupalu o ka noonoo o na kanaka o ke alii i kaa na lakou ka hoohana ana aku.  He minamina makou i ka haule o ka manawa e hele nei no ka hooko ana o ke Aliiwahine i kona mau manao maikai ke hiki hou mai i Kona manawa.- Ke kalokalo ae nei makou e hiki koke mai ia wa hauoli o ka aina a me ka lahui.

 

Hamau na Leo o ka Ewaewa.

 

 Ma mua aku nei, nui ke kakani o na mahoe o Hana, na Iosepa ma, e pili ana i ka hoohui aina.  He ku maoli no i ke aloha ke ano olalau o na manao o na mahoe mamuli o ke ake e hoohoihoi i na haku o laua, nana mai kahi apana palena, ma ka hakuepa ana, a me ka hoonuinui ana i ka holomua o ka hoohui aina ma Hawaii nei a ma Amerika Huipuia hoi.  Eia ke poha mai nei ka malamalama o ka oiaio maluna o na mea a pau, e pili ana i ka manao o na Amerika no ka hoohui aina.  Me he la ua ike pono ia ka make loa, o ka ninau hoohui aina ma Amerika Huipuia me ka ka ae ole e ka lahui Hawaii.  Nui ka lauwili a me ka eepa o na hana a na mahoe o ke au hoomaemae a me ko ke Aupuni Kuikawa.  Ua kupono loa e kalai ia na kii o keia mau eepa a na misionari a e kukuluia ma na aoao o ka nuku o Mamala, i ike pono ia ai ke koke o ka niho o kekahi Iuda a me ke keokeo o ka onohi maka o kekahi o na maiihini ke hoea mai i Hawaii nei.

  ALOHA AINA.

 

KUE IA MA-I.

 

 Ua ike iho makou ma ka nupepa Bulet@ni, ua kue ia aku o J. U. Kawainui mai ka noho jure ana ma ka hihia o C. A. Herring, oiai ma kona ano he lima kakau manao nupepa, ua hoolaha oia i kona manao.  Aole nae he ike iho o ka eepa a ka aoao hoomaemae i ka mea pono, ku ae a haalele, ma ke ano manao maikai.  Heaha la ke ano o keia ano kanaka?

 

HE MAU KANAKA ELEU.

 

 Nui ko makou mahalo i na makai kapena haole e noho oihana nei, i ko lakou eleu a hooko pono i ka lakou hana.  O na kanaka e kaulana nei ma ka makou hoomaopopo ana, oia no na Kapena Klemme, Queen, a me Schlemmer.  Me he la, o ka oihana makai malalo o ka Ilamuku, ka oihana i hoohanaia ma ke ano hoopololei.  Hookahi wale no mea i koe o ka hopuia o ka mea a mau mea paha nana i lawe na daimana o ke Kalaunu o na 'lii.

 

UA LIKE OLE NA MANAO

 

 Ma na hoike o ka hana a ka Aha Kuka o ke Aupuni o ka hebedoma i hala, ua hookui ae la kekahi mau hoa kuonoono o ua aha la, ma ka ninau, he kuleana paha ko ka Aha Kuka e hoolohe ai i na makemake a me na kalele ana mai a ka Hui Hoohui Aina.  Ua kakoo o Mr. Damon, he kupono e hoolohe ia, oiai ia poe [ka hui] e kokua ana e hoohui i ka aina Hawaii me Amerika.  Kue hoi o Mr. Kikila Baraunu.  He lohe wale no ko makou ia Kapena Wiltse o ka Bosetona aku nei i make, he hoohui aina o Kamu Damona, a he iwakalua anei a oi oia manao iloko ona.  Ina he oiaio keia olelo a ke Kapena, i ano hooia ia mai e ka hoike o ka Aha Kuka o ke aupuni, alaila ua piha hookamani no kekahi poe haleo e noho nei me kakou.  Ua ike iho la makou, ua hiki loa ia Damon, ke kamailio a kakoo ikaika e ae ia ka leo o kekahi poe hoohui aina e hoolohe ia, ma ka hooponopono ana o ke aupuni, me kona hele no nae e ike i ka Moiwahine me ke kau o ka Hae Hawaii ma kona umauma, wahi a ko makou lohe wale mai.  He hookamani ke ano oia mau hana, a he hana hoohaule ana i ke kulana o ka mea e hana ana me ia, i ka manao o ka poe maikai.  He mea keia e ao ai ia kakou e akahele loa ka hoolohe ana i ka manao a me ke alakai ana a na kanaka kuonoono a kakou e manao aku nei he poe noonoo hoopono a he kaulike.

 

 He kanawalua ka nui o na iini opiuma i loaa aku iloko o ka pahulole o Miss. Nelson, kuene wahine o ka moku Auseteralia.

 

 Ua hoopuka ae ka Peresidena o ka Hui a na Wahine o na Aina e mai:  Ua kupono no i ka Ahahui ke kali a ka hooko ia ana o ko lakou menao@ laua no ka hoohui aina.

 

Ka Leta a Nordhoff.

 

E Hoike Ana i ka Loli o na manao Hoohui Aina o na Mahike.

 

E hoahu wale ana i ka hookani o ka leo uwe kue Lotere i ka Moiwahine. -Teregarapaia mai Kapalakiko aku i ka Nupepa New York Herald.

 

( Hoomauia).

 Ua pahola ia keia mau olelo me ka hoomano, me ka manao lana i mea e haalele koke ai ka Moiwahine.  He mea makehewa paha ke olelo ae, he hoopunipuni keia mau olelo hoopuiwa, aka, ma keia wahi kuono uuku o ka honua o na olelo lauahea ka mea e pae mau ana; a o ka poe maikai ma kekahi ano, aole lakou i kanalua i ka hoolaha hou ana aku i keia mau olelo hoonuinui i keia wa, ina ua ike ia he mea e ku ana i ko lakou manao kalaiaina.

 

KA BILA LOTERE KAULANA.

 

 I hoike ano i ka mea hiki ke hana ia me ka maka hilahila ole e kekahi poe maikai ma kekahi ano, e hoike aku no au i ka moolelo o ka bila lotere kaulana.  E pili ana i ua bila la, ua kekau aku o Mr. Stevens, ma kekahi leta i hoolaha ia ma ka la 18 o Ianuari, penei:

  "Mahope koke o ka haalele ana o ka Bosetona a me a'u pu hoi ia Honolulu, ua hoolilo ae ka poe manao maikai ole, e noho poai ana i ka Moiwahine, i ua manawa la he wa e onou ai i ka bila kamahao loa e haawi ana i ka pono o ka lotere."

 

 Iloko no oia palapala hookahi ua olelo hou oia i na hana kanawai lotere he hana kipe.  Ua hoolilo no hoi ka poe hoohui aina a me ka poe o ke aupuni kuikawa i mea na lakou e kukala leo nui ai he mea inoino loa.  O ka hewa o keia bila lotere a me ke ine o ka poe hanaino nana i naipai ka Moiwahine a me ka Ahaolelo i keia bana hewa loa, oia ka lakou i kukala leo nui ae ai he kumu a lakou i mauao ai he mea hiki ole loa ke loaa hou kekahi aupuni maikai malalo o ka Moiwahine.

 Aole ana paha oe e manao io iki mai he oiaio, aka he mae oiaio maoli a he mea hoomakeaka no hoi, he mau palapala hoopii kekani i ka Ahaolelo a me ka Moiwahine e paipai ana, a e koi maoli ana no hoi e hooholo ia keia bila mamua o ka manawa o ka haalele ana o ka Bosetona a me Mr. Stevens e like me kana i olelo ai ma ua leta aia; a nolaila ua ane hiki ole ia ia ke ike a lohe mua ole i keia mau palapala hoopii, a e ike ole hoi i ka mea oiaio hou aku, au i ike ponoi ai, he mau palapala keia i kakau inoa ia e aneane ewalu haneri mau inoa a me kanaona, aneane haole wale no a pa@, a o aneane ua poe la a pau i keia la he poe hoohui aina wahakakani, a o kekahi maoli o lakou he poe lala no ke aupuni kuikawa a he poe paa oihana hoi malalo o ke aupuni.

 Aka nae, o lakou a pau lea, pau pu me ke unu, ka poe e uwe nei i keia manawa, e like me keia Stivini, e kue ana i ka bila lotere, a e olelo ana ua maopopo loa he mea hiki ole kekahi aupuni kumukanawai mamuli o keia mau a no hana kaukanawai.

 

KEKAHI O KA POE HOOPII E AE IA KA LOTERE.

 

 Iwaena o ka poe inoa o ka poe hoopii i ka Ahaolelo a i ka Moiwahine paha, e hooholo ia ka bila lotere a e lilo i kanawai, oia iho keia poe:

 F.W. McChesney, kekahi hoa o ka Aha kuka o keia aupuni kuikawa.

 

 Andrew Brown, hoa o ka Aha Kuka a Luna Auhau Wai malalo o ke Aupuni Kuikawa.

 M. N. Sanders, ka Luna Kiai Awa i keia wa.

 George McLeod.  Luna Hookaa o na Puali Koa o ke aupuni kuikawa

 C. W. Ziegler, Kapena o na koa o ke Aupuni Kuikawa.

 J. D. Tregloan a me J. S. Martin na mea nana i na lole koa ma ka aelike me ke aupuni kuikawa.

 L. C. Ables hoa o ke Komite Hooko o ka Hui Hoohui Aina.

 W. Larsen, Luna Nui o na Makai.

 

NA KANAKA LOTERE MAALEA.

 

 Aole no paha he waiwai ke pai hou aku i na inoa i koe.  He lehulehu o na haole kalepa kuai liilii, kuai mea ai, kuai lole & c., aia ma keia palapala hoopii na inoa kahi i kau ai, a ua olelo ia mai au o ka hui limahana, i huli ae a pau he hoohui aina, ua komo kino aku lakou a aneane pau loa, no ka bila lotere, e like hoi me ka nui o na lala o ke aupuni kuikawa.

 He mea oiaio he kumu no ko keia hana.  Nui ka pilikia i keia wa maanei.  Ua ike au i ka haole e pulumi ana i na alanui.  Ua piha maalea no ka poe nana ka bila loteri, i ka haawi ana i hapa miliona dala no keia kuleana, e hoolilo ia no na hana aupuni o kela a me keia ano.  Aole wale o keia wahi kuono uuku ke hoopuoho ia i na hoolilo hana ia ana o hapa miliona dala, aka, e puoho ana no na luna hana a me kukulu hana i kekahi wahi e like me Nu Ioka ia mau dala no ka hana aupuni.  No ia mea ua paila iho lakou i na inoa o lakou ma ka palapala hoopii a ua hoomaka hoi e hoonakeke i na dala i manao wale ia iloko o ko lakou mau pakeke.  Ina hoi ka Moiwahine i kaohi a kue aku i ka bila lotere he mea no e manao ia aku e uwalo ae ana no lakou e hoohui aina, ma ke kumu, aole ona hoomaopopo i ka pono o ka lehulehu.

 Aka, aia iho la hoi mahea "ka poe aia manao maikai ole e poai apa i ka Moiwahine a Mr. Stivini e olelo nei?  O kona mau hoaloha a me kona mau hoa hui maoli no ka pololei ana o hoahewa iho ai, ma ka pololei maoli.  E ike mai hoi oe aole i kakau na poo o na hale kalepa nunui i keia mau palapala hoopii.

   Hoomau ia aku ana.

 

He Manao Hoopono.

 

 Penei kekahi manao oloko o kekahi manao pepa o ka nupepa Springfield, Ohio, "Ua manaoio makou i ke kuleana o ka lahui e nohe mana, a aole e hiki ia kakou ke ae i ka hoohui aina i Hawaii ke ole ka lahui kanaka oia aina, mamuli o ko lakou manao ponoi iho, e makemake ana.  Aole e hiki ia kakou ke hehi wale i na pono o na lahui palupalu loa o ka honua nei, me ka ole o ko kakou hoohaahaa ia imua o ka maka o na hoaloha o ka noho kuokoa ana ma na wahi a pau o ka honua."  Nani kela.

 

PAINA LUAU.

 

 Ua haawi ia he paina hoolaulea e na Komite o ka Hui Aloha Aina a na Wahine no na Elele Komite Wahine o na Mokupuni i hiki mai nei ma Honolulu nei, ma ka home o Mrs. J. A. Cummins, (Kahalewai), Hope Peresidena o ka Hui ma Pawaa, ma ke awakea Poakahi nei, Mei 22, 1893.

 Ua oluolu pu hoi i na keiki aloha aina oiaio o ka Bana Lahui Hawaii ka haawi ana aku i kekahi mau leo mele no ka hoonanea ana aku i ke anaina e luana a i lohe pono ai hoi na Elele Komite o na mokupuni i ka leo honehone o keia mau ohe hou.

 Mahalo a nui ia oukou e ka Bana Lahui no@ ko oukou lokomaikai nui.

 He maikai na luana ana o na hoa a pau, a ua hoohala ia ka manawa me ka piha hauoli o na Elele Komite a me na hoa e ae i hiki ae ma keia wahi paina.

 

HOOKAHI NO HAWAE I AU HUE KONA.

 

 He olelo kahiko keia nou e ka lahui Hawaii, mai kou mau kupuna mai, a hoea mai ia kakou na pulapula, na ewe hanau ponoi hei@ o ko kakou aina makuahine ia'loha nui ia.

 Ua kulumua kakou i ke ano o keia olelo, a ua maa hoi i ka puana a na moae he ko ka olelo akahiko, aole he mea e kaia ia ai.

 Ma o keia mau mamala olelo ala, a poohoi o keia kukulu manao ana, e hoike aku ana makou i na ka hoaka a makou e ike nei;  a oia keia

 Ma ko kakou waha olelo KA LEO o ka la inehinei, ua hoolaha aku makou i ka leta a Mr. Nordhoff e pai ia ma ka N. N. G. H. e hoike ana ina mea a pau i hana ia mai maluna o kakou ka lahui Hawaii, ko kakou Aina Aloha, a me ke kakou Moiwahine Liliuokalani ia'loha nui ia.  Ua ikeia, e keia Keoni@-