Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 712, 24 May 1893 — Page 1

Page PDF (972.81 KB)

This text was transcribed by:  Wendy Tokumine
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

Buke II.                                                           HONOLULU MEI 24, 1893.              Helu 712

 

HE NANEA KAMAHAO

NO

MAIKA

 

KE KEIKI

Hapa Ilikini Hawii hoi.

 

KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA’U LOA AI—A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO—A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.

 

            Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka nui pepehi kanaka o Conegokena ma Pepehi mainoino ia na ili keokeo.  He $25,000,000, ka uku makana ke loaa o Maika.  Kau hou ka weli i ko Kalepoui poe no ka eueu hana Ilikini.  20 kae ia Maika 1.  Aole ola he kanaka, he akua.  Lele i ka pali kiekie me ka lio.  He noho paipai ka ho kua o ka lio ahiu no Maika.  Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekahi a-na nai.  Mare hou o Maika.  Lilo oia i moi.  Hui ka makua me ke keiki.  Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li, ka ioaa ana o kekahi keiki Hawii oiaio opio ia Maika, ka ili poe o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo.  Good-bye.

 

            A in a e ninau mai, e hele hou mai ana no ioa, alaila; hahai aku oe e hike mai ana oia i keia la, ua olelo iho nei ia’u e nana aku ka au iluna o ke kumu niu i ke awakea o keia la, a oioa ka’u i manao iho nei e heie aku e nana, hike e mai nei hoi oukou, me keia mau huaolelo oe e hahai pololei aku ai imua o ko makuakane i wahi no kaua e pakele ai.

            Auwe ka make 3—he ikaika no oe e like me ko makou akua Maika?  wahi a ua nohea nei.

            Aohe keia o ka manawa e ike ia ai o ka ikaika, o ka’u wale no e makemake nei ia oe, e hana oe e like me ia, i wahi no kaua e pakele ai, eia au ke hele nei e pii iluna o kela kumu niu.

            I ka hala ana aku o na eueu nei, ua hele awiwi aku la oia a pii iluna o ke kumu niu, iaia no hoi a kaa pono iluna o ka nuo o ke kumu niu, o ka piha koke ae la no ia o ua a—na ne ii na tausani o na tausani kanaka, a ua lilo keia mau mea ana e ike nei i mea nana e hookuihe ma ii kona noonoo ma o kona ike ana aku iwaena o ka he luna nui o na kanaka me kekahi ili puniu poo me ka lauoho o na ili keokeo i omau ia ma ke poo o ka maka o ka lakou mau pua.

            I ka pau pono ana mai o na poe a pau, ua kuku laina iho la na mea a pau ma kea lo o ka hale ana i komo ai, aole i liuliu iho kana nana ana iho, ua ku mai la kekahi kanaka ma kea lo o ka lanai a ninau pakahi mai ha i na poe a pau, i ka nui o ka lakou poe ile keokeo i pepehi ai, a oia no hoi ka wa i hoike aku ai o ka poe kiekie i loaa ka heluna nui o na ili poo o na ili keokeo.

            Ma Keia wahi i ike aku ai ka kaua eueu i kak puka ana mai o kekahi luahine me na ie nunui elua e aumaka ma kona poohiwi, a hele malie iho la ua luahine nei ma kea lo pono o na poe a pau e kku laina ana me kona ohi ana in a ili poo, a i ka pau ana o kana ohi ana, ua hoi aku la ke kanaka e kku ana ma ka lanai iloko o ka hale, a oia hoi kona wa i ike aku a ii kana aloha i ka lele ana mai e apo i ka a-i o ke kanaka i komo aku ai, a hoomanao iho la ua Hapa Ilikini nei, o ka makuakane ka paha ia, o ka mea a kona puuwai e li a mau nei.

            Ma keia wahi o ko kaua moolelo e aui ae ko kaua kamailieo ana no ka holoho kamahao, a e waiho aku hoi kaua i ke kamailia ana no ka mea nona keia moolelo e hoopu mai la me he keko ala iluna o ke kumu ulu.

            I ka wa a Maika i haalele aku a ii ua nohea nei, ua noho mumale wale iho la no oia, me kona nune ana iaia iho i kana mea pono e hana ai, a no ka loaa ole o kekahi noonoo maikai inia no kana mea pono e hana ai mamua o ke komo ana mai o kona luaui makuakane ua hoolalalau wale iho la no oia, a hike i kona wa i ike aku i ke komo ana mai, a oia no kono wa i lele koke aku ai e hono i kona makuakane, a elike no hoi me kea no mau o ka makua me ke keiki i kaawale no kekahi mau la, a peia ka hui hou ana ae i kahi hookahi, ua lilo ia mau minute no na ao hakumakuma o ka lewa e hoopoluluhi iho ana in a puuwai o ka makua me ke keiki iloko o na hipuu welania o ke aloha, ma ka hoopulu ana i ko laua mau papalina me ka waimaka.  A i ka mao ana ae o ke kuakoko o ke aloha e haakokohi ana i ko laua mau puuwai, ua ninau mai la ua mekuakane ne ii kana kaikamahine.

            Pehea kou noho ana iho nei iloko o keia mau la a’u i kaawale aku nei mai ko alo aku e kuu kaikamahine aloha?

            He maikai no ko’u ola kino, hookahi no a’u la i hele aku a ii ka hololio, i kela mau la aku nei, a oia i loaa ai o ka’u mea hou ano nui, a he mea hoohikilele hoi i ko’u puuwai.

            Heaha ia mea hou, he mea hou anei no ka pilikia, a i ole, he mea hou anei no ka hauoli?  e hai mai e kuu aloha?  wahi a ua makuakane nei i ninau aku ai me ka puapuahulu hui.

            Aole ka’u mea i ike ai, he mea no kakou e poino ai, aka nae; he mea no kakou e hauoli ai, a oia keia, ua hike iho nei ke akua o kakou iloko nei o ke a-na, a ua ai iho ne ii ka uala, ohia, maia, moa, ka puaa, me ke ko, nana pouoi no i hana iho ne ii kana mau mea ai, a ai iho nei a maona, haawi iho nei ia’u e a ii ka uala me ka mea, a me ka i’o puaa, a ua hoi aku nei, o kana mea i kauoha iho nei ia’u, e nana aku au iluna o kekahi kumu niu i keia la, no ka mea; malaila oia e iho mai ai.

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

MAT@

Ka Hoo@

heu Lua Ole

KA

Olali e na Alahele Hoopaha’ona’o

KA

Punawai Kupua o Alemoni

KA

Huewai Hi Batenisa.

A ME KA

Luahine Maka Kupua.

 

He Moolelo Kupaa no A@ahia.

(Kaa@ ao Ka Leo.)

 

            E hoomanao iho kaua e ka mea heluhelu o ka mea nona ia hapapulima, aole no ia he mea okoa aku aka, o Hero Mineta no ia e peahi mai ana iaia, me kona mau helehelena i pee ae mahope o ka pale puka aniani.

            I ko Matifira ike ana i keia mau mea, ua hooko koke aku la oia ia ka makemake o ka mea nana ka peahi a hele aku la oia, iaia e hookokoke akkulana i kahi o ka puka, ua halawai koke aku ia oia me ka haia wahine a ke kaikamahine alii, a nana oia i alkai aku a komo loa iloko o ka rumi o kona haku e noho mai ana.

            ia lanai i komo aku ai, a i ka wa hoi o Matifira i ike aku a ii na helenelena nani laa ole o Hero Mineta, me he iima kanaka la nana oia i kulai mai, aia hoi ua kulana mai la oia i hope me kea no hoka, oiai o ka mea nona na helehelena e uoho mai ana, he mea ia nana i ike mua ole, a heaha la kona wahi heluna imua o ka nohea ana e ike nei.

            O ka haawina i loaa ia ia nei, oia hookahi no kai lalawe aku iloko o ka puuwai o ke ka’kamahine alii Hero Mineta, oiai ua koho koke aku la oia, e li’o ka malihini kipa kauhale, i hoa pipuu polena no ka manawa mau loa.a

            Oiai hoi o Matifira e ku lohaloha ana me ka laau a Kekuaokalani, na pae mai la ka leo naheanhe kupilikii o ua nohea la penei:

            Komo mai hoi pala, e ku ana ka malaika i ke aha?

            Me na helehelena i hele a piha i ka hilahila a me na kaina wawae @ a ke hopehope me ke poo e ku@  aku la oia a no@ ahi nohe ku kaa@ mai.

            Ie @ hio ai, ua lawe me la na @ ne ii kona @ e @ho iho la ma ka aoao o Matifira, a me na minoaka hoomahie ana, lalau mai la oia i ko Matifira lima akau, a halawai pu ae la laua iloko o na lulu-lima aloha kakiaiwi ana.

             like hoi me na koii koi ana a na manao uluku e paila hala ole ana iloko o ua Hero Mineta nei no kaua opio, pela no i kaa e ai iaia ka hanohano o ka waiho ana aku i ka ninau imua o ka malihini penei:

            E ke kamahele maiihini, manea mai nei oe ?

            Pane aku la o Matifira, ua lawe ia mai nei au e kekahi mau wahine opio, a’u hoi i hilinai ai, mamuli la hoi o ka maemae o ko laoa mau helehelena, e maikai ana la hoi ka laua mau hana, a kiloi ia au iloko o kekahi muliwai i maopono ole ia’u aia la i hea ia wahi?

            He mea oiaio e ka mea heluhelu ua hoike piha aku o Matifira i kona moolelo niha, mai ka wa mai hoi ona i@ hane ai me Da@elo a hike i k@ wa a laua e halawai nei he alo a he alo.

            ua hoopiha loa ia ke kaikamahine alii i ka hiaai a me ke aloha no keia moolelo walohia ana i lohe ai nolaila, ua pane aku la oia:

 

KAUKA

Yong Kam Pung

IAPANA.

Helu $1 Alanui Maunake.

KAUKALOEIOKAAINAPUA

 

 

            Ua hike ke hoola ia kela a me keia ano ma’i, mai ko na kane, wahine a me ko na keiki liilii.  O na mai ha-no a me na ma’i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ko ola.  O na ma’i koko inoino a me ka hooulu hou ana in a wahi poino o ka puui wai a me ke kino, e hoola ia no me ka maalahi.  Pela me na ma’i hu’i koko maloo, ua hike ke hoola ia me ke oki ole.  Ke hoike ia aka nei eia ke ola ianei ma ka oluolu pu o ka hi auhau.

            E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawaina pilihua ka ma’i, a na’u oukou e hooluolu uku.

            KAUKA YOUNG KAM PUNG.

            mar. 29—2monad.

 

HUIALAHAO AMAINA O OAHU,

Papa Manawa

Mai a Mahope o Okatoba 1, 189@

NA KAA

 

                                      A.M.     A.P. M. P.M.

Haalele ia Honolulu       6:15*   8:45  1:45  4:35

Hoaa i Honouliuli          7:20*  9:57   2:57  5:35

Haalele ia     “                7:30*  10:13   3:45   5:4@

Hoea i Honolulu            8:35*   11:55   4:55   6:50†

NO KULANAKAUHALE MOMI IHO

Haalele ia Honolulu                            5:10║ P.M.

Hike i Kulanakauhale Momi               5:48║

Haalele ia      “                “                    6:55*  A.M.

            †Poaono wale no

*Koe ka Lapule

║Koe ka Poaono.

                        Sept. 28  tf-dly.

 

HOOLAHA AINA.

E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S. K. Kiia Ohio, e noho ana ma Honolulou, Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au a kea kea awau wale no ka pilikoko pili loa in a aina o Kila (k) Kep@ (w) a me Ku (k) i make a waiho ia ma Kahuku Kau, Mokupaai o Hawaii.  O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima pahi i keia mau aina, aole i mana ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e pau ne ii ua mau apana aina nei.  e hoike koke mai ia’u, a i ole e kipaku no au ia lakou.

                                                S. K. KILA OPIO.

Honolulu , Feb 17 1893.

            4ts-wkly.

 

Elia Kaululaau.

Kauka Hana Niho

 

 

            Ua hike ke huki ma Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa.  He mea me ka noeau ma ka Haopiha ana i ka niho me ke Gula Kaia a mea e ae paha.  He akamai lua ele i ka Hana ana in a Hino Kui o na ano a pau.

            he Mikioi ka Holoi ana ina Niho.  He pa’anehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i loaa mai nei.  He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.

            O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ne o ka huina o 40,000 kanaka i lo-a ka Lailiui Kauke Hana Niho:  mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o na Papa Ola i kona akamai maoli ma keia Oihana ano nui.

            E ikeia kakou Hoa Kanaka o kipa hewa ke aloha ia lakou nei ae.

            Keena hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Aianui Moa me Betela Puka komo e pii ai iluna o ke Keena ma Al Moi

            mar.6--tfd